Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, de bespreking is geopend.
De heer Van Rompuy, verslaggever, heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, de commissie voor Financiën en Begroting besteedt zeer veel aandacht aan de controle door het parlement van alternatieve financiering en PPS-constructies. We hebben de afgelopen weken de discussie over de BAM gehad. We hebben ook het SERV-rapport over alternatieve financiering gehad, waaruit blijkt dat in de periodes 2005-2009 en 2010-2015 ongeveer een derde van alle investeringsprogramma's gefinancierd zullen worden via deze bijzondere constructies.
We hebben in de commissie eerst een hoorzitting gehad met de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen. Nadien hadden we het voorstel van resolutie van mevrouw Eeckhout en de heren Van den Heuvel, Sannen, Peumans, Gatz en Caron. Dat voorstel ligt vandaag voor. Het is heel belangrijk.
In het verslag is een brief opgenomen waar ik even de nadruk op wil leggen. In die brief, die mevrouw Vanderpoorten, de voorzitter van het Vlaams Parlement, en mevrouw Eeckhout, als voorzitter van de subcommissie voor Financiën en Begroting, geschreven hebben aan de eerste voorzitter van het Rekenhof, wordt heel duidelijk gevraagd dat het Rekenhof nauwer betrokken zou worden bij de alternatieve financiering.
Momenteel gaat het om een controle ex post. In de commissie is door verschillende sprekers, onder wie de heer Peumans, specialist van de BAM, benadrukt dat er een proactief beleid moet worden gevoerd. De heer Peumans sprak over "een offensief en dus proactief beleid om de controle op voorhand te kunnen uitvoeren". In de brief, die de voorzitter van de commissie heeft laten opnemen in het rapport, wordt gezegd dat voor half juni een nota van het Rekenhof verwacht wordt over de informatieverstrekking aan het Vlaams Parlement, om de controle op de alternatieve financiering en de verschillende elementen ervan - rekeningboek, afzonderlijke rapporten, activiteitenverslag, begrotingsrapporten - te verbeteren, om op die manier het parlement beter voor te lichten op het vlak van de procedure, de communicatie en de inhoud.
Ook moet er een controle zijn op de bijzondere aspecten van risico en risicobeheersing van de projecten, de budgettaire aspecten, de kostprijsevolutie en de financiering. Ook is er in het verslag heel duidelijk naar voren gebracht dat het parlement toch wel zorgen heeft over de vele manieren waarop op dit ogenblik gebruik wordt gemaakt van alternatieve financiering. Ik denk dat er verschillende soorten van constructies zijn. Of het nu gaat over openbare werken, over welzijn, over scholenbouw, over culturele infrastructuur of over De Lijn, telkens heeft men eigenstandige constructies, waarvan het parlement vraagt om daar echt meer inzicht in te krijgen. Het gaat tenslotte tijdens deze legislatuur al over 5 miljard euro, die op deze manier wordt gefinancierd. Zowel het verslag in verband met de hoorzitting als dat in verband met de resolutie drukt zijn bezorgdheid uit, vraagt aan het Rekenhof om ons te adviseren en vraagt eveneens dat de Regering toch veel beter zou aangeven hoe de controle daarop kan worden uitgeoefend. Het is een bezorgdheid van het Parlement dat dit meer en meer een ontwikkeling kent buiten de normale begroting. Het is een nieuwe vorm van financiering. Het is geen nieuwe vorm van schuldopbouw, dat zou een verkeerde uitdrukking zijn. In elk geval bestaat de bezorgdheid van het Parlement, en deze resolutie is op dat vlak heel belangrijk.
Mevrouw Eeckhout heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, ik wil eerst en vooral de verslaggever bedanken, die al vrij uitvoerig heeft uitgelegd waar de resolutie eigenlijk om draait. We vragen dus inderdaad aan de regering om op regelmatige basis, op semestriële basis, een uitvoerige toelichting te krijgen over alle projecten die de regering via alternatieve financiering wenst uit te voeren. De aanleiding was, zoals gezegd, het SERV-rapport, waarin we een zeer mooie oplijsting hebben gekregen van de verschillende programma's die op dit ogenblik lopen. Daardoor hebben we gezien dat er echt wel nood is aan meer controle. In de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting zijn we daar al meermaals op teruggekomen en minister-president Leterme heeft dan ook gezegd dat we onze parlementaire rechten moesten gebruiken om de regering bijna te dwingen tot meer informatieverstrekking. Vandaar dus de resolutie, die we best zien als een eerste stap.
Zoals gezegd hebben we dus contacten met het Rekenhof. Er is al een bespreking geweest met het Rekenhof in de subcommissie op 15 maart. Ik kan misschien nog meegeven wat zopas is geregeld met de secretaris: op 21 juni komt het Rekenhof een toelichting geven bij zijn visie over hoe meer en betere controle mogelijk wordt en over hoe we voldoende informatie kunnen bekomen om die controle adequaat te kunnen uitvoeren. Belangrijk is heel zeker ook dat die controle niet alleen na de feiten maar evenzeer vooraf en tijdens moet gebeuren. Daarom vragen we dus om die controle zesmaandelijks in de commissie te bespreken. Zoals gezegd is het een eerste stap. We zullen zeker verder gaan, want we geloven erin dat de investeringsregering de PPS-constructie moet aanwenden om haar investeringen te kunnen realiseren, maar we willen dan ook dat de parlementaire controle op die constructies heel duidelijk kan blijven.
De heer De Reuse heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, we zullen deze resolutie natuurlijk steunen, want eigenlijk is het de uitdrukking van een bekommernis die volgens mij bestaat in hoofde van elk parlementslid hier aanwezig, namelijk de volgende: wat gaan we doen met dat nieuw - of toch relatief nieuw - creatuur, dat toch bijzonder veel werd gebruikt tijdens deze legislatuur: de PPS-formule?
De vraag is ook welke impact die in de toekomst zal hebben op, voornamelijk, de financiële toestand van Vlaanderen.
De vraag is correct. We vragen dat we regelmatig worden ingelicht, bij het begin, tijdens en zelfs na de werken en dat we een verslag krijgen.
Het is ietwat voorbarig dat dit voorstel nu voorligt. Het zou niet slecht geweest zijn de voorstellen van het Rekenhof af te wachten. Blijkbaar worden die nu voorgelegd op 21 juni in de subcommissie. Als men het voorstel nog vollediger had willen maken, dan had men beter nog even gewacht.
Maar goed, de indieners hebben de keuze gemaakt om de tekst nu voor te leggen. We zullen het voorstel steunen. We hopen natuurlijk dat de zaken die we met het Rekenhof zullen bespreken, zullen leiden tot een inhoudelijke aanvulling.
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, onze fractie staat voor de volle 100 percent achter dit voorstel.
Het is niet slecht eerst even het breder kader te schetsen. Deze regering heeft de ambitie een echte investeringsregering te zijn. Het is absoluut nodig om op tal van domeinen, zoals zorg, onderwijs, mobiliteit, infrastructuur, een tandje bij te steken. Dat moet ESR-neutraal gebeuren. Vlaanderen mag daarvoor geen schulden aangaan. Daarom moet op zoek worden gegaan naar nieuwe constructies, naar een alternatieve financiering.
We staan dus achter het voorstel. We koppelen er wel een aantal voorwaarden aan vast. Qua budget moet het beheersbaar blijven en kostenefficiënt zijn. Dat laatste woord heb ik hier nog niet horen vallen. Zoals de verslaggever duidelijk heeft aangegeven, moet het parlement voldoende kunnen controleren.
Met de beheersbaarheid bedoel ik dat de beschikbaarheidsvergoedingen duidelijk gemachtigd moeten zijn in de begrotingen, dat ze het investeringsvolume moeten determineren en niet omgekeerd. Het mag niet zijn dat eerst een akkoord wordt afgesloten over het investeringsvolume en dan over de beschikbaarheidsvergoeding, waaruit de budgettaire consequenties volgen. Neen, het moet omgekeerd verlopen.
Op de kostenefficiëntie ben ik daarnet al ingegaan. Ten slotte moet er voldoende parlementaire controle mogelijk zijn.
Mevrouw Eeckhout heeft een korte samenvatting gegeven van de elementen die in het voorstel staan. Met de hulp van het Rekenhof zal het parlement de controletaak ten aanzien van de Vlaamse Regering zeker ter harte kunnen nemen. (Applaus bij CD&V)
De heer Sannen heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, de alternatieve financiering is natuurlijk zeer complex. U hebt allemaal kennis kunnen nemen van het interessante SERV-rapport, dat duidelijk maakt dat de alternatieve financiering in Vlaanderen veel ruimer is dan de huidige PPS-constructies die door deze meerderheid worden opgezet.
De laatste tijd is het debat over de PPS-constructies ontstaan omdat ze ons een onbehaaglijk gevoel geven over transparantie, over doorzichtigheid, over controle vanuit het Vlaams Parlement. Het is logisch dat een Vlaamse Regering die een investeringsregering wil zijn, naar een nieuwe constructie grijpt om te kunnen investeren. De heer Van den Heuvel heeft daar daarnet ook al naar verwezen. Gelet op de huidige afspraken binnen de federale context kan Vlaanderen nu eenmaal niet zelf bijkomende leningen aangaan.
Als men wil investeren in cultuur, in huisvesting, in wegeninfrastructuur, in welzijn en onderwijs moet men creatief zijn en specifieke investeringsconstructies uittekenen.
Maar al deze constructies, collega's, zijn nogal verscheiden en divers. Dit zal de controle bemoeilijken. Het Rekenhof heeft er ons, naar aanleiding van de huidige bespreking in de commissie, op gewezen dat het wenselijk zou zijn dat de Vlaamse Regering in de toekomst samen met de meerjarenbegroting een monitoring zou doen van de betaalverplichtingen die zij zichzelf met deze PPS-constructies heeft opgelegd. Dit kan een stap vooruit zijn. Wij vragen in onze resolutie vooral die monitoring, zodat wij daar als parlement een controle over hebben en een debat over kunnen voeren.
Deze constructies zijn niet ideaal. Ik hoop dan ook dat de volgende staatshervorming voor Vlaanderen de mogelijkheid creëert om meer financiële verantwoordelijkheid op te nemen. Dan moeten wij minder gebruik maken van dergelijke PPS-constructies die nu bijna voor alle beleidsdomeinen ontstaan maar waar de controle niet altijd even gegarandeerd is. Wij vrezen dat de controle niet altijd even transparant kan plaatsvinden.
Vandaag lezen we in de krant dat Vlaanderen in 2008 schuldenvrij zal zijn. Dat is uiteraard een relatief gegeven. Het is goed dat wij versneld onze schuld afbouwen. Maar met deze nieuwe constructies bouwen wij eigenlijk een nieuwe schuld op. Wij leggen onszelf bepaalde betaalverplichtingen op, impliciet creëren wij een nieuwe schuld. Daar heb ik geen probleem mee omdat we nu eenmaal als regering moeten investeren in wat voor Vlaanderen noodzakelijk is. Zeker in deze hoogconjunctuur. Ik wil enkel een kanttekening maken bij de hoeraberichtgeving dat wij schuldenvrij worden, terwijl we tezelfdertijd in een andere beweging nieuwe schulden opbouwen.
Mevrouw de voorzitter, dit voorstel van resolutie probeert het parlement toch de mogelijkheid te geven om de nieuwe constructies die de Vlaamse Regering heeft opgezet te controleren, maar ik hoop, als ik zie wat de afgelopen drie jaar aan nieuwe constructies is ontstaan, dat er geen wildgroei ontstaat. Als wij met hetzelfde ritme blijven doorgaan, vrees ik dat wij door het bos de bomen niet meer zullen zien. Ik hoop dat de staatshervorming, als deze er komt tenminste, nieuwe bijkomende financieringsverantwoordelijkheid aan Vlaanderen zal geven, zodanig dat we op een orthodoxere manier kunnen lenen en investeren. Dat zal de controle vanuit het parlement alleen maar ten goede komen. Ik dank u.
De heer Peumans heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, het is goed dat deze resolutie door het parlement blijkbaar - zoals dat dan heet - kamerbreed zal worden goedgekeurd. Ik wil daaraan toch enkele bedenkingen koppelen.
Eerst en vooral hoop ik dat wij op korte termijn van deze regering een eerste rapportage krijgen. Het is nu bijna juni en het parlementaire reces komt eraan. Ik hoop dat de regering op korte termijn een eerste rapportage zal laten maken. Ik heb begrepen dat zij daarvoor het Kenniscentrum PPS zal inschakelen.
Vandaag staat in de krant De Tijd een interview met een van onze leden, de heer Vermeiren, die ook voorzitter is van de Gemeentelijke Holding. Ik lees daar dat de Gemeentelijke Holding via een privémaatschappij meedoet aan de investeringen die zullen gebeuren in de scholeninfrastructuur. Ik wil daarmee aangeven dat men overal separaat allerlei informatie vindt over alternatieve financiering en PPS, en dat het goed zou zijn dat er in eerste instantie een duidelijk overzicht komt van alle informatie over alle mogelijke alternatieve financieringen, onder meer pps, die voor allerlei projecten worden gebruikt. Daar gaat het voorstel van resolutie heel duidelijk op in.
Ten tweede: als wij goede informatieverstrekking hebben, kunnen wij ook een goede controle uitvoeren. De heer Van Rompuy heeft daarop gewezen. Dit beantwoordt ook aan wat de heer De Reuse zei: dat wij het Rekenhof een andere rol willen toebedelen dan de rol die het nu vervult bij de voortgangsrapportage van de BAM. Daarbij maakt het Rekenhof altijd achteraf opmerkingen en aanbevelingen. In juni, zo heb ik van mevrouw Eeckhout begrepen, zal het Rekenhof dit hier komen toelichten. Wij zouden liever zien dat het Rekenhof de regering vooraf aanbevelingen zou geven. Ik heb dat toch zo begrepen in de discussie, en meerdere collega's waren het erover eens.
Ik hoop dat er duidelijk één coördinerende minister zal optreden. Er is trouwens maar één vertegenwoordigende minister aanwezig. We hebben de ervaring al met de BAM. Minister Peeters is altijd trouw aanwezig en antwoordt altijd duidelijk namens de Vlaamse Regering. Ik hoop dat we een minister krijgen, misschien wel de minister-president die het indertijd zelf heeft aangeboden, die als coördinerend minister zal optreden en het parlement de nodige voortgangsreportage geven.
Ik hoop dat wij een toetsing kunnen uitvoeren. Er staat immers duidelijk in de overwegingen dat het huidige investeringsritme moet worden gehandhaafd, wat we op dit moment in de reguliere begroting kunnen terugvinden. Ik hoop dat de Vlaamse Regering haar verplichtingen zal nakomen en het moment niet zal aangrijpen om bedragen uit de reguliere begroting te verwijderen en ze onder te brengen in wat de alternatieve financiering heet.
Met dit voorstel van resolutie wordt een belangrijke stap gezet naar meer transparantie inzake alternatieve financiering van deze investeringsregering.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.