Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, de algemene bespreking is geopend.
De heer Sannen, verslaggever, heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, heren ministers, collega's, de commissie Financiën heeft op 13 juni 2006 het ontwerp van decreet houdende vrijstelling van successierechten ten voordele van de langstlevende partner voor de nettowaarde van de gezinswoning besproken en eenparig aangenomen.
De minister heeft het ontwerp toegelicht. De belangrijkste doelstelling van het decreet is de humanisering van de successierechten en het stimuleren van eigendomsverwerving. De minister verwees naar maatregelen die eerder al werden goedgekeurd. De minderinkomsten voor de Vlaamse Regering worden geraamd op 45 tot 50 miljoen euro. Het decreet zal in werking treden op 1 januari 2007.
De minister heeft enkele essentiële begrippen uit het ontwerp toegelicht. De gezinswoning is zeer ruim gedefinieerd: het is de woning die de erflater en zijn of haar echtgenoot of samenwonende partners tot gezinswoning diende op het ogenblik van het overlijden. Het ontwerp is niet alleen van toepassing op gehuwden maar ook op samenwonenden. Om van het voordelige tarief te genieten moeten zij wettelijk samenwonen ofwel gedurende één jaar hebben samengewoond. Om misbruik te voorkomen wordt de vrijstelling voor feitelijk samenwonenden toegekend na drie jaar samenwonen. De term 'nettowaarde van de gezinswoning' betekent dat de schulden die specifiek werden aangegaan om de gezinswoning te verwerven of te behouden, bij voorrang worden aangerekend op de waarde van de gezinswoning.
De minister heeft er ook op gewezen dat de verplichting voor de langstlevende zal gelden om te vermelden in de aangifte van nalatenschap welke schulden specifiek werden aangegaan om de gezinswoning te verwerven en te behouden.
Tijdens de algemene bespreking hebben sommige fracties hun standpunt toegelicht en heeft het Vlaams Belang drie amendementen ingediend, die werden verworpen met 7 stemmen tegen 4. De Vlaams Belangfractie is een vurig tegenstander van successierechten en spreekt van een onrechtvaardige belasting. Ze betreurt dat het ontwerpdecreet alleen wordt toegespitst op de gezinswoning. De fractie diende een amendement in om de vrijstelling te doen gelden voor de hele nalatenschap. Ze was wel bereid om een plafond in te voeren om de kostprijs te milderen.
Volgens de fractie worden mensen door dit decreet gedwongen een bepaalde richting in te slaan: zij moeten hun huis behouden. Wie zijn intrek wil nemen in een serviceflat en zijn huis verkoopt, wordt volgens de fractie voor een voldongen feit geplaatst. De minister heeft in zijn repliek gezegd dat men in dat geval kan genieten van de meeneembaarheid van registratierechten indien koppels hun woning van de hand doen en een kleinere woning kopen.
De sp.a-spiritfractie gaat akkoord met het voorliggende ontwerp van decreet omdat het past in de lijn van een aantal maatregelen om een grotere billijkheid en gelijkheid te brengen binnen ons fiscaal systeem. De fractie merkte op dat het regeerakkoord nog andere fiscale voorstellen omvat, die nog niet zijn uitgevoerd of waarvan nog geen teksten in het parlement voorhanden zijn.
De CD&V-fractie staat volledig achter het ontwerp. De fractie benadrukte dat driekwart van de senioren een eigen woning heeft. De fractie pleit voor stabiliteit in de samenleving en meer zekerheid voor deze groep van personen. Ze betreurde wel dat de datum van inwerkingtreding is verschoven van het najaar 2006 naar 1 januari 2007. De minister heeft hierop gesteld dat er een voldoende tijd moet zijn voor de publicatie van de teksten en de voorbereidingen van de administratie.
Het amendement van de Vlaams Belangfractie om de datum van inwerkingtreding te vervangen door 'tien dagen na de publicatie in het Belgisch Staatsblad', werd verworpen.
De VLD-fractie steunt het ontwerp van decreet ten volle. De fractie is ervan overtuigd dat de eigen woning de belangrijkste sociale bescherming is en vindt het al te jammer dat er een taks op verdriet werd geheven.
Bij de eindstemming werd het ontwerp eenparig aangenomen met 11 stemmen. (Applaus)
De heer Verougstraete heeft het woord.
Geachte heer voorzitter, ministers, collega's, het ontwerp van decreet houdende vrijstelling van successierechten ten voordele van de langstlevende partner voor de nettowaarde van de gezinswoning kan rekenen op de volledige steun van het Vlaams Belang. We maken wel de nodige reserves. We komen nog altijd op voor de volledige afschaffing van successierechten tussen echtgenoten en samenwonenden. Daarom handhaven we ook het amendement ter zake.
We beschouwen deze vrijstelling van successierechten voor de nettowaarde van de gezinswoning als een eerste stap in de goede richting. Maar als tegenstander van successierechten gaat dit ontwerp van decreet voor ons niet ver genoeg. Successierechten tussen echtgenoten en samenwonenden zijn naar onze visie een onrechtvaardige belasting, omdat ze al het voorwerp zijn geweest van allerlei belastingen die werden geheven bij het verwervingsproces. Ik verwijs naar de personenbelasting, de onroerende voorheffing enzovoort.
We ervaren de successierechten als een afstraffing voor personen die door sparen een bepaald patrimonium hebben verworven en zijn dan ook voorstander van de volledige afschaffing van de successierechten. Ik weet dat u budgettair beperkt bent, maar houd er rekening mee dat we in de toekomst hierop telkens zullen terugkomen.
Als gewezen notarieel jurist met een loopbaan van achttien jaar ben ik inderdaad meermaals geconfronteerd met de pijnlijke realiteit dat de langstlevende echtgenoot ofwel gedwongen werd de gezinswoning te verkopen om de successierechten te kunnen betalen ofwel bij de kinderen of derden moest lenen om die successierechten te kunnen betalen en de gezinswoning te kunnen behouden. Dat u met dit ontwerp van decreet verhelpt aan de opheffing van die onrechtvaardigheid kunnen we alleen maar toejuichen. We zullen deze vrijstelling dan ook goedkeuren.
Ik wil nog enkele opmerkingen van mijn fractie toelichten die ook in amendementen zijn omgezet. Zoals de verslaggever al zei, betreuren we dat de datum van inwerkingtreding pas 1 januari 2007 is en niet zoals gebruikelijk na publicatie in het Staatsblad. U schept hierdoor een pijnlijke situatie voor iemand die zijn partner verliest in de periode tussen publicatie en 1 januari 2007. Via een amendement willen we hieraan verhelpen door te stellen dat het decreet in werking moet treden tien dagen na publicatie in het Staatsblad.
We zetten nog een andere vergetelheid recht in een amendement die overigens perfect past in het concept van het decreet. Er kan zich een situatie voordoen waarbij de erflater op het ogenblik van het openvallen van de nalatenschap reeds een woning in eigendom bezit, maar misschien een appartement huurt en dus nog niet gedomicilieerd is op die eigendom maar wel bezig is die in te richten als gezinswoning. Iemand kan ook een perceel bouwgrond bezitten met als doel er een gezinswoning op te bouwen en reeds een gebeurlijke constructie heeft opgetrokken met als doel deze als gezinswoning in te richten. Ons amendement heeft als doel om aan deze vergetelheid te verhelpen en deze twee verschillende situaties gelijk te stellen met de term 'gezinswoning'. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, ik wil de tevredenheid van mijn fractie uitspreken over het feit dat dit ontwerp van decreet zo snel wordt behandeld. Het was ook ingeschreven in het regeerakkoord en ons verkiezingsprogramma. In de meerjarenbegroting was het opgenomen vanaf 2008. Het gaat nu toch in vanaf 1 januari 2007 en wordt dus in de eerste helft van de legislatuur gerealiseerd. We zullen het dan ook goedkeuren.
Drie vierde van de senioren beschikt over een eigen gezinswoning. Voor ons biedt dit ontwerp van decreet de garantie op een zorgeloze oude dag. Het is belangrijk dat senioren daar zekerheid over hebben. We zijn dan ook heel blij dat dit wordt gerealiseerd. Ik wil onderschrijven dat een en ander afhangt van het huwelijkscontract. De clausule 'langst leeft al' kan een besparing opleveren voor een gezin van ongeveer 6.000 euro wanneer de gezinswoning een waarde heeft van 200.000 euro. Dat scheelt een belangrijke slok op de borrel.
De CD&V-fractie ondersteunt dit ontwerp van decreet ten volle. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw Eeckhout heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, leden van de regering, dames en heren, de VLD steunt dit ontwerp van decreet ook ten volle. We zijn heel blij dat er op die manier uitvoering wordt gegeven aan het regeerakkoord. Een eigen woning is voor elke Belg erg belangrijk: we worden allemaal met een baksteen in de maag geboren. De overheid creëert al jarenlang stimuli daartoe. Het is dan ook heel belangrijk dat de laatste hinderpaal is weggewerkt.
Ik herinner even aan de bestaande maatregelen: lage registratierechten bij de aankoop van een woning, de meeneembaarheid van de registratierechten, de vrijstelling van registratierechten bij verwerving op de eerste schijf van 12.500 euro en lage schenkingsrechten op bouwgronden. Onze regering heeft dus al veel ondernomen om onroerende goederen in handen van de burgers te geven. Dit ontwerp is een stap in dezelfde richting. Zoals de mensen van CD&V denk ik dat een eigen woning erg belangrijk is als sociale bescherming en als garantie voor de oude dag. Ik ben daarom blij dat de VLD en haar partners dit snel kunnen realiseren. Een 'taks op verdriet' hoeft voor ons niet. We zijn tevreden dat er in Vlaanderen een nieuwe lastenverlaging komt en er extra stimuli komen om het verwerven van een eigen woning te vergemakkelijken dankzij het humaner maken van de successierechten. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, leden van de regering, collega's, de sp.a-fractie kan zich helemaal scharen achter het voorliggende ontwerp van decreet. Wij zullen de vrijstelling van successierechten ten voordele van de langstlevende partner voor de nettowaarde van de gezinswoning, die was ingeschreven in het regeerakkoord en tegemoetkomt aan een gerechtvaardigde wens, dan ook goedkeuren.
Andere sprekers hebben het reeds benadrukt: dit ontwerp van decreet past helemaal in de doelstelling die zowel de vorige als de huidige Vlaamse Regering zich hebben gesteld om de eigendomsverwerving van een gezinswoning te stimuleren. De sp.a-fractie heeft dit doel altijd gesteund, in de vaste overtuiging dat het bezit van een eigen woning de beste garantie is voor een degelijk pensioen en dus de beste sociale bescherming biedt voor de oude dag.
Zoals vorige initiatieven die in dit kader reeds werden genomen, is dit ontwerp van decreet een middel om daaraan gestalte te geven. Dit zijn inderdaad 'slimme' lastenverlagingen: zoals de andere maatregelen zal de vrijstelling van successierechten op de gezinswoning de aankoop van een gezinswoning aanmoedigen.
Deze maatregel past ook in het beleid dat de Vlaamse Regering al jaren voert om de successierechten humaner te maken. Deze maatregel is zonder meer een bewuste keuze om het leed van mensen ten dele te verzachten. De zware belasting van onroerend bezit bij een overlijden was trouwens niet echt te rijmen met het beleid dat van Vlaamse Regering om de verwerving van een eigen gezinswoning te stimuleren. Men kon inderdaad de indruk krijgen dat de overheid datgene wat men met de ene hand geeft met de andere weer terugneemt.
Bovendien past deze maatregel helemaal in de lijn van een aantal oudere maatregelen waarmee de regering een grotere billijkheid en gelijkheid wil realiseren. In het verleden is het niet zelden gebeurd dat een weduwe of weduwnaar de gezinswoning moest verkopen om de successierechten te kunnen betalen.
Op emotioneel moeilijke momenten, zoals bij het overlijden van de partner, wordt zo 'n 'belasting op tegenslag' als bijzonder pijnlijk ervaren. Men kan de langstlevende echtgenoot moeilijk uitleggen dat hij of zij successierechten moet betalen op het gedeelte van de gezinswoning dat zijn of haar dierbare heeft nagelaten en waarvoor men doorgaans ook zelf levenslang heeft gewerkt en gespaard.
De sp.a steunt dit ontwerp van decreet ook vanuit de overweging dat de maatregel een breed maatschappelijk draagvlak heeft. Dit ontwerp komt tegemoet aan de wens van nagenoeg alle Vlamingen om het leed niet bijkomend en onnodig te verzwaren na het overlijden van de partner. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Tavernier heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, leden van de regering, collega's, Groen! zal dit ontwerp van decreet goedkeuren. Ik wil evenwel even ingaan op een aspect ervan. In dit ontwerp worden de successierechten ten voordele van de langstlevende partner voor de nettowaarde van de gezinswoning behandeld.
In dit ontwerp worden inderdaad de aspecten besproken die te maken hebben met successierechten ten aanzien van de langstlevende partner voor de nettowaarde van de gezinswoning. Gelet op het feit dat de successierechten voor niet-gehuwden hoog liggen en sommige mensen uit overtuiging samenwoonden omdat ze niet wilden of konden huwen - ik denk bijvoorbeeld aan mensen van hetzelfde geslacht - zijn sommige mensen toen een beding van aanwas of tontine aangegaan.
Bij het overlijden van een van de twee samenwonenden betekent de tontine voor de gemeenschappelijke woning dat een registratierecht moet worden betaald. Dat registratierecht blijft ook met dit ontwerp van decreet nog bestaan. Daardoor wordt opnieuw een vorm van discriminatie ingevoerd al naargelang men gehuwd is of samenwonend. Als men een gezinswoning op de gewone manier aankocht, geldt het stelsel van de successierechten; heeft men volgens de toenmalige fiscale wetgeving de gezinswoning aangekocht onder het beding van aanwas of tontine, wordt men nu enigszins gestraft.
Vandaar mijn vraag of dit aspect voldoende in ogenschouw is genomen. Ik denk van niet. Het is noodzakelijk om in het licht van wat deze namiddag zal worden goedgekeurd, deze anomalie uit de wereld te helpen. Zullen er initiatieven worden genomen of laat u dit over aan het parlementaire initiatief? In het laatste geval wil ik een voorstel van decreet uitwerken dat terecht zal komen in het wetboek van de registratierechten en niet in dat van de successierechten. Het moet toch mogelijk zijn om er een sluitend juridisch geheel van te maken.
Kent u deze problematiek? Hoe staat u er tegenover? Hoe kunnen we deze anomalie op het Vlaamse niveau oplossen?
Minister Van Mechelen heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, collega's, na het korte debat hier en de grondige bespreking in de commissie, kunnen we stellen dat er in Vlaanderen een grote maatschappelijke consensus bestaat om een einde te stellen aan het betalen van successierechten op de gezinswoning tussen samenwonenden. Deze stap die een verdere humanisering van de successierechten betekent, wordt in dit parlement breed gedragen zodat hierover een consensus is bereikt. Er blijft nog een punt over dat de heer Tavernier naar voren heeft gebracht. De vraag was of er discriminatie overblijft tussen degenen die een tontinesysteem zijn aangegaan en degenen die onder het klassieke systeem van successierechten vallen.
Het probleem zit hier niet in, maar in het feit dat samenwonenden vandaag nog niet beschikken over een wettelijk erfrecht. Dat moet worden ingevoerd door de federale Kamer van Volksvertegenwoordigers. Als ik goed ben ingelicht, ligt daarover in de Kamer al een document voor dat de grond van de zaak oplost.
Samenwonenden vallen door het opstellen van een testament onder de regeling van de successierechten. Vroeger deden zij dat liever niet omdat op dat ogenblik successierechten voor hen van 30 tot 80 percent konden oplopen.
We hebben wettelijk en feitelijk samenwonenden gelijkgeschakeld. Ten gevolge van deze hervorming is er niet langer een reden om in dit systeem te stappen. Het is voor deze mensen momenteel perfect mogelijk en theoretisch aanvaardbaar dat ze de aanwas- of tontineclausule in hun aankoopovereenkomst herroepen en voor een testamentaire piste opteren. In dat geval dreigen natuurlijk andere gevaren. Zo kunnen uiteraard altijd reservataire erfgenamen naar voren treden. Wat de registratierechten betreft, stellen de tontines op dit ogenblik geen probleem. De persoon die de tontine na het overlijden van de eerste partner verwerft, moet registratierechten op de helft van de goederen betalen. Ik ben bereid dit te herbekijken. We moeten echter twee zaken in de gaten houden. We mogen het ene systeem niet zomaar met het andere systeem vergelijken. Het gaat hier om de afschaffing van de successierechten. We doen dit niet enkel voor de gehuwden, maar ook voor de wettelijk en feitelijk samenwonenden. Mijns inziens lossen we door middel van deze regeling een probleem op. Dit is wat Vlaanderen ons vraagt en van ons verwacht. (Applaus bij de meerderheid)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
De voorzitter: Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet.
Er is een amendement op het opschrift. De stemming over het amendement wordt aangehouden.
Artikel 1 wordt zonder opmerkingen aangenomen.
Er zijn amendementen op de artikelen 2 tot en met 6. De stemmingen over de amendementen en de artikelen worden aangehouden.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen om 16 uur de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.