Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het mogelijk omzeilen van Vlaamse wapenexportvergunningen
Actuele vraag over het mogelijk omzeilen van Vlaamse wapenexportvergunningen
Verslag
De heer Glorieux heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, collega's, een paar dagen geleden blokletterde een vooraanstaande Vlaamse krant: 'Vlaamse wapenexport lekt als zeef'. Het artikel ging over P90-munitie die in het Limburgse Zutendaal wordt gefabriceerd en geëxporteerd wordt naar het buitenland met een Waalse vergunning en niet, zoals we zouden verwachten, met een Vlaamse vergunning. Ik was verbaasd, al was het maar omdat steeds wordt beweerd dat Vlaanderen geen echte wapenindustrie zou hebben. Het gaat echter duidelijk over munitie die niet onder de Vlaamse regelgeving valt maar onder de Waalse. De P90 wordt de copkiller genoemd omdat hij door heel harde materialen kan dringen zoals kogelvrije vesten, veiligheidshelmen en schilden, en is dan ook bij uitstek gegeerd door terroristen, guerillabewegingen enzovoort. De speciale P90-kogels worden uitsluitend geproduceerd in de FN-vestiging in Zutendaal.
Door deze kogels te exporteren onder een Waalse licentie wordt de hele Vlaamse Regering opzij gezet en wordt de regionalisering van de wapenhandel eens te meer omzeild. Mevrouw de minister, dit toont nogmaals aan dat die regionalisering een aberratie is, zoals u het zelf onlangs nog beweerde. Ook het International Peace Information Service of IPIS heeft geoordeeld dat het huidige systeem van geregionaliseerde wapenhandel bureaucratisch, chaotisch, inconsequent en ontransparant is.
Mevrouw de minister, klopt het verhaal dat we in de krant hebben gelezen? Kan de P90-munitie die in Vlaanderen wordt gefabriceerd, geëxporteerd worden naar het buitenland? Zo ja, hoe kan dat dan? Volgt u de analyse van IPIS dat de huidige regionale regeling een aberratie is en eens te meer aantoont dat het systeem op dit ogenblik niet werkt.? Als dat zo is, wat zult u dan doen opdat het systeem wel zou werken? Denkt u dat dit probleem met het nieuwe decreet kan worden opgevangen?
Kunnen wij dat rechtzetten? Zo ja, hoe denkt u dat te zullen doen? Wanneer mogen we het ontwerp van decreet verwachten?
De heer Van Goethem heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, er blijkt dus toch een en ander mis te zijn met ons systeem van uitvoervergunningen voor wapens. Uit een studie van IPIS zou blijken dat de FN-vestiging in Zutendaal munitie zou uitvoeren. Ik spreek bewust in de voorwaardelijke wijs omdat ik niet de gelegenheid heb gehad om de studie te lezen. Het Waalse Gewest zou een vergunning hebben afgeleverd voor de uitvoer van de munitie 5.7x28 millimeter. Die munitie is uitsluitend bestemd voor het P90-machinepistool en voor het pistool Five-seveN. Het gaat om munitie die exclusief door FN-Zutendaal wordt aangemaakt.
In het krantenartikel over het rapport van IPIS staat: 'Het rapport is al een maand klaar. Maar het Vlaams Vredesinstituut wil het document niet openbaar maken. Desondanks kon de redactie het rapport inkijken.' De houding van het Vlaams Vredesinstituut is op zich al eigenaardig. Een rapport dat het niet openbaar wil maken, mag wel worden ingekeken door een krant. Dat echter terzijde.
'De studie is wat ons betreft nog niet af', zegt VVI-directeur Tomas Baum. 'We beschouwen het als een vooronderzoek dat zijn kwaliteiten heeft, maar onder grote tijdsdruk werd gemaakt.' Ik vraag me af waar die tijdsdruk vandaan komt, wie die opdracht heeft gegeven, waarom het zo snel moest gaan. Ten slotte zegt hij nog: 'De studie zal door medewerkers van het VVI de volgende maanden grondig herschreven worden.'
Ik krijg enigszins de indruk dat er een studie is gemaakt door IPIS en dat het VVI het rapport bekijkt. Omdat het resultaat niet naar zijn zin is, zal het worden herschreven. Ik vind dat eigenaardig.
Terug nu naar de wapenexport. FN-Zutendaal heeft inderdaad een omweg genomen via het Waalse Gewest. De vraag is waarom dat is gebeurd. Is de Waalse administratie soepeler? Is ze sneller en efficiënter? Ik heb daar zo mijn twijfels over.
Mevrouw de minister, we wachten nu toch al bijna twee jaar op een wapendecreet. Ik begrijp wel dat het voor u niet zo gemakkelijk is om met de verschillende coalitiepartners een akkoord af te sluiten om een dergelijk wapendecreet naar voor te schuiven. (Opmerkingen van minister Bert Anciaux)
Ik had het over 'verschillende coalitiepartners'. U moet goed luisteren. Feit is dat er nog altijd geen wapendecreet is. De Vlaamse wapenexport is nog altijd afhankelijk van de federale wetgeving, die we met stukken en brokken gebruiken.
Mevrouw de minister, was u op de hoogte van de toestand in Zutendaal? Hoe lang sleept die zaak al aan? De 5.7-munitie is waarschijnlijk niet de enige munitie die in Zutendaal wordt aangemaakt. In die munitiefabriek worden ook nog andere kalibers gefabriceerd. Gaat het met die andere kalibers dezelfde weg op? Welke maatregelen zult u nemen om dergelijke toestanden in de toekomst te vermijden?
De heer De Loor heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, leden van de regering, dames en heren, ik zal proberen om niet in herhaling te vallen, maar ik was ook versteld toen ik op 1 juni 2006 in De Morgen las hoe het mogelijk is om het Vlaamse wapenexportbeleid te omzeilen. FN-Zutendaal heeft voor de levering van kogels voor de P90-machinegeweren verzuimd om een wapenexportlicentie aan te vragen bij de Vlaamse overheid. Ze deden dat wel bij de Waalse overheid, aangezien de maatschappelijke zetel van FN zich in het Waalse Gewest bevindt. Dat schijnt nog maar het topje van de ijsberg te zijn. Het is typerend voor de manier waarop bedrijven hun gang gaan om het wapenexportbeleid van de verschillende gewesten tegen elkaar uit te spelen en te omzeilen.
Ik wil beklemtonen dat ik deze kwestie niet zie in het kader van een communautaire discussie. Ik zie het wel in het kader van bedrijven die zich laten inspireren door blind winstbejag. Het leveren van kogels en wapens gaat ten koste van mensenlevens en mensenrechten want elke kogel betekent een potentieel gevaar voor een mensenleven. Ik vind deze praktijk dan ook hallucinant en verwerpelijk. Het is het toppunt van blind kapitalisme en winstbejag. Ik noem het dan ook vergunningshoppen.
Mevrouw de minister, bent u op de hoogte van deze handelspraktijk van het vergunningshoppen? Bestaat er een juridische basis op grond waarvan het mogelijk moet zijn om filialen die gevestigd zijn in Vlaanderen te verplichten om ook een vergunning aan te vragen bij de Vlaamse overheid, niettegenstaande hun maatschappelijke zetel zich in een ander gewest bevindt, hetzij het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, hetzij het Waalse Gewest? Is er enige samenspraak tussen de gewesten voor wat betreft het weigeren van vergunningen? Hebt u concreet een oplossing om paal en perk te stellen aan de handelswijze van het vergunningshoppen? (Applaus bij sp.a-spirit)
Minister Moerman heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, dames en heren, er is me gevraagd of dit klopt. Iedereen verwijst naar het artikel in De Morgen van 1 juni 2006 waarin melding wordt gemaakt van een studie die de krant kon inkijken die het Vlaams Vredesinstituut heeft besteld bij IPIS, International Peace Information Service. De directeur van het Vredesinstituut heeft in dat artikel ook gezegd dat de studie nog niet is afgerond. Als u mij vraagt of dit klopt, dan kan ik enkel zien wat er in het artikel is geschreven. Ik heb de studie namelijk niet gekregen. Over wat in de studie staat, moet ik u het antwoord dus schuldig blijven want ik heb ze niet.
Ik kan wel dieper ingaan op de feiten uit het artikel dat stelt dat voor de uitvoer van speciale kogels voor P90-machinegeweren van FN geproduceerd in Zutendaal de firma een uitvoervergunning zou vragen bij de Waalse en niet bij de Vlaamse Regering. Het Vlaamse Gewest heeft van augustus 2003 tot op vandaag geen aanvragen tot uitvoervergunning voor munitie van het P90-machinegeweer van de firma FN in Zutendaal ontvangen.
Tot zover mijn antwoord op de vraag of het klopt.
Kan het? Ja, het kan. Ik heb dat zelfs voorspeld toen ik daarover in de commissie ben ondervraagd. De vigerende wetgeving is de federale wet van 1991. In die wet is het probleem van forumshopping niet behandeld, want het stelde zich toen niet. Alleen de federale regering leverde vergunningen af. Ondertussen is de bevoegdheid voor het verlenen van in-, uit- en doorvoerlicenties in handen van de gewesten gekomen. De gewesten passen de federale wetgeving toe. Een bedrijf kan dus op juridisch correcte wijze zelf kiezen waar het een wapenvergunning aanvraagt: in Vlaanderen, Wallonië of Brussel.
Hoe pakken we deze toestand best aan? Iemand zei dat dit met een Vlaams wapendecreet moet gebeuren. Dat zou het probleem ten dele oplossen, maar toch niet helemaal. Het is overigens niet juist dat we al twee jaar op een decreet wachten. Er was een standstill van twee jaar die tot vorig jaar liep, afgekondigd. Een ontwerp is in voorbereiding. Een van de zaken die moeten gebeuren, is verplichten dat de uitvoervergunningen ook in Vlaanderen moeten worden aangevraagd als de maatschappelijke zetel van het bedrijf of de productie-eenheid in Vlaanderen zijn gevestigd.
Dat biedt evenwel geen volledige oplossing, want vreemde bedrijven kunnen doorgaan met forum shopping. Bij het aanvragen van een doorvoervergunning behouden ze de keuze waar ze een aanvraag indienen en welke uitvoerhaven in de generieke betekenis van het woord ze gebruiken, en dan doet het er niet toe of er een Vlaams decreet is of niet. Het is daarom beter om een samenwerkingsakkoord na te streven. Het Vlaamse Gewest heeft daartoe het initiatief genomen. De besprekingen zijn bezig.
Er is gevraagd naar de informatie-uitwisseling. Ik ken alleen de aanvragen die bij de Vlaamse administratie en bij mij worden ingediend. Wat elders gebeurt, weet ik niet. Een samenwerkingsakkoord over informatie-uitwisseling en geweigerde aanvragen is er nog niet. Zo'n akkoord moet met Buitenlandse Zaken worden afgesloten. Sinds 2003 lopen er met de FOD Buitenlandse Zaken besprekingen over een samenwerkingsakkoord waarin zowel de informatie-uitwisseling als de vertegenwoordiging van België en zijn samenstellende delen in de exportcontroleorganismen op Europees niveau moeten worden geregeld. Als ik me niet vergis, zijn er al 22 versies van het ontwerp van akkoord opgesteld. In elk geval gaan de onderhandelingen verder.
Ik besluit. Of het klopt, weet ik niet. Ik heb zoals iedereen het krantenartikel gelezen. Sinds 2003 zijn er in Vlaanderen geen aanvragen ingediend. Kan het? Ja, het kan. Kunnen we het probleem oplossen met een decreet? Ten dele kan dat, maar niet helemaal. Een praktische aanpak vereist de realisatie van een samenwerkingsakkoord, en daartoe zijn de besprekingen bezig.
Ik dank de minister voor haar antwoord. Mijn vraag is niet of de studie klopt, maar wel of er effectief met Waalse licenties vanuit Zutendaal wapens of munitie worden geëxporteerd. Ik wil aannemen dat u geen aanvragen hebt ontvangen. Het lijkt me evenwel logisch dat u na de persberichten en de vragen in het parlement hierover navraag zou doen bij uw Waalse collega of hij of zij zo'n licenties heeft afgeleverd.
Op de vraag of het al dan niet kan, antwoordt u mij positief. U bevestigt wat u een paar weken al aanhaalde, namelijk dat er problemen zijn met de regionalisering van de wapenhandel. U zegt dat het kan omdat we nu eenmaal met een federale wetgeving zitten, die niet sluitend is in een geregionaliseerde context.
U wenst dat probleem gedeeltelijk op te lossen via samenwerkingsakkoorden. Ik wens u daar veel succes mee en de vraag is of het wel realistisch is om daarop te wachten. Als ik zie hoe lang het duurt om voor de plantentuin samenwerkingsakkoorden uit de brand te slepen om tot een regeling te komen, is het de vraag of voor deze gevoelige materie waar veel grotere belangen op het spel staan, een samenwerkingsakkoord wel het juiste instrument is om tot een sluitende oplossing te komen. Ik zie de toekomst op dit vlak dus zeker niet rooskleurig in.
Ik dank de minister voor haar antwoord. Wat het wapendecreet betreft, hebben zowel het Waalse als het Brusselse Gewest eenvoudigweg de federale wetgeving overgenomen. Om tot een samenwerkingsakkoord te komen tussen de drie gewesten zou het best zijn dat Vlaanderen de federale wetgeving ook in een decreet giet zodat alledrie de gewesten over dezelfde decreetgeving beschikken. Dan kan op een tamelijk eenvoudige manier een samenwerkingsakkoord worden afgesloten. Het is slechts een tip.
Als u stelt dat men kan vergunningshoppen waar men wil, is het de vraag of dat ook mogelijk is voor Vlaamse bedrijven. Kan een in Vlaanderen gevestigd bedrijf een Waalse vergunning aanvragen? Is het vergunningshoppen alleen gereserveerd voor buitenlandse bedrijven die aan doorvoerhandel doen?
Ik dank de minister voor haar uitgebreid antwoord. Aangezien zij werk maakt van een transparant en een zo ethisch mogelijk wapenbeleid in Vlaanderen, lijkt het me evident dat zo snel mogelijk paal en perk wordt gesteld aan de mogelijkheid om aan vergunningshoppen te doen. U gaf zelf de aanzet daartoe, met het vergunningplichtig maken van de productie zoals dat in Zweden al gebeurt. Op die manier kan de overheid een grotere impact hebben op de ontwikkeling van wapens. Dat kan bijdragen tot een echte vredeseconomie.
Ik geloof ook in een samenwerkingsakkoord tussen de gewesten over geweigerde of te weigeren vergunningen. Dat moet soelaas kunnen brengen.
Na mijn antwoord zijn er toch nog wat onduidelijkheden overgebleven. Mijnheer Glorieux, ik kan u als beleidsverantwoordelijke alleen maar zeggen wat er in Vlaanderen gebeurt. Ik ben alleen bevoegd op het grondgebied van het Vlaamse Gewest. Wat ergens anders gebeurt, behoort niet tot mijn bevoegdheid. De manier om dat beleidsmatig op te lossen en om dat wel te weten te komen, bestaat in een wederzijdse informatie-uitwisseling om te beginnen over de geweigerde vergunningen. Daarvoor is een samenwerkingsakkoord nodig. Daarmee zijn we bezig. Het gaat dus niet om slechte wil, ik ben immers noch in Wallonië noch in Brussel bevoegd.
Mijnheer Van Goethem, u suggereert om de federale wetgeving over te nemen. Dat is precies de situatie die vandaag geldt. De gewesten zijn wel bevoegd, maar de wet die wordt toegepast, is een federale wet. De federale wet is geschreven op maat van België. Er was geen keuze mogelijk want gewesten waren niet bevoegd. Dat is precies het probleem. De federale wetgeving is ook in Vlaanderen van toepassing, in Wallonië en in Brussel. We moeten een samenwerkingsakkoord afsluiten, en daarover wordt nu gesproken.
Ik heb niet gezegd dat we de productie vergunningsplichtig moeten maken.
Ik klink niet graag als mijn grootmoeder, maar ik moet hier toch zeggen dat ik dit had voorspeld. De bestaande verdeling leidt tot forumshopping. Dat geldt niet enkel voor België. Wat de doorvoervergunningen betreft, zal het forumshopping ook tussen landen onderling ingang vinden. België is een van de weinige landen waar de doorvoervergunning nog in de wetgeving staat.
Het incident is gesloten.