Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, hoewel de prijzen van bouwgronden en woningen in Vlaanderen historisch hoog liggen, is er nog nooit zoveel gebouwd en verbouwd als vandaag.
1994 was zelfs goed voor een record. Maar liefst 54.000 bouwvergunningen werden afgeleverd. Dat is veel. Daartegenover staat echter dat de bouwgrond in Vlaanderen schaars, en dus duur is. Bouwgrond is veel te duur voor veel doorsnee gezinnen, die van een alleenstaande woning op een perceel van 8 à 10 are alleen maar kunnen dromen.
Voor mensen met een bescheiden bouwbudget zijn er af en toe buitenkansen wanneer socialebouwmaatschappijen aan sterk verminderde prijzen zogenaamde sociale kavels aanbieden. Het resultaat van een dergelijke aangekondigde verkoop is altijd hetzelfde: de vraag is veel groter dan het aanbod. Het gevolg daarvan is ook steeds hetzelfde: dagen van tevoren gaan mensen in lange rijen postvatten voor de deur van de socialebouwmaatschappij.
Dat levert ongetwijfeld leuke sfeerstukjes op in de krant en fraaie beelden op televisie. Laten we echter eerlijk zijn, dat soort bijna middeleeuwse toestanden is niet meer van deze tijd. Vorige week deed het probleem, dat eigenlijk geldt voor heel Vlaanderen, zich voor in Waregem. Er is maar één oorzaak. De kavels worden toegewezen op grond van de chronologische volgorde in het inschrijvingsregister.
Mijnheer de minister, ik wil hier niet vooruitlopen op de bespreking van de beleidsbrief, die morgen in de commissie wordt gehouden. Ik weet echter dat u niet ongevoelig bent voor deze problematiek en dat u een wijziging wilt aanbrengen aan dat systeem, en dat u een nieuw overdrachtbesluit wilt voorbereiden. Ik sta daar positief tegenover. Tot op heden is de regelgeving duidelijk: wie eerst komt, eerst maalt. Sociale kavels worden toegewezen op basis van de chronologische volgorde in het inschrijvingsregister.
De voorrangsregel staat vooraan. Daarnaast kan de socialebouwmaatschappij echter ook een aantal voorwaarden stellen in een intern toewijzingsreglement. Hierdoor kan ze van de voorrangsregel afwijken. De voorwaarden kunnen via een soort puntensysteem worden gekoppeld aan een maatschappelijke binding, een sociaal-culturele binding, een economische binding met de gemeente. Wie de meeste punten vergaart, krijgt voorrang bij de toewijzing.
In elk geval heeft dat weldoordacht intern toewijzingsreglement gekoppeld aan een puntensysteem tot gevolg dat dit soort middeleeuwse kampeertoestanden tot het verleden behoort. In Vlaanderen zijn er al bouwmaatschappijen die dat systeem hebben toegepast. Als ik het goed voorheb, is dat het zo in Mechelen.
Mijnheer de minister, wat is uw standpunt over het huidige toewijzingssysteem? Vindt u het opportuun of wenselijk om het huidige systeem, gebaseerd op de chronologische volgorde in het inschrijvingsregister, te vervangen door een weldoordacht intern of algemeen toewijzingsreglement gekoppeld aan een puntensysteem? (Applaus bij sp.a en Spirit)
Minister Keulen heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, collega's, mevrouw Hostekint, de meest structurele oplossing voor het probleem is natuurlijk het werken met open registers, waarbij kandidaten zich kunnen inschrijven voor een project en waarbij de inschrijving onbepaald in de tijd is. Het project moet dan begrepen worden als een koopwoning of een bouwkavel. We zullen daarvoor de juridische mogelijkheden creëren via de aanpassing van het overdrachtenbesluit.
Mevrouw Hostekint, u hebt dat al vermeld. U speelt heel kort op de bal. De aanpassing van het overdrachtenbesluit zit nu in de eindfase. Als we geluk hebben, over twee weken, als we iets minder geluk hebben, over drie weken zullen we die wijziging voorleggen aan de regering. Op dat moment kan de rest van de procedure worden doorlopen. Daardoor zal in het voorjaar van 2006 het werken met open registers mogelijk worden. De zogenaamde kampeertoestanden, die niemand voorstaat, worden zo voorkomen of vermeden.
Het is echter onmogelijk om het helemaal uit te sluiten. Zeker als de open registers voor de eerste keer worden geopend en dit gekoppeld wordt aan de realisatie van een concreet project, zoals in Waregem bij de maatschappij 'Helpt Elkander'. De huurmaatschappij treedt er buiten de reguliere activiteiten door voor het eerst bouwkavels te verkopen. Het ging om 34 kavels waarvoor 26 kandidaten waren. Zelfs al was het systeem van de open registers al ingevoerd, dan hadden we waarschijnlijk toch rijen wachtenden gehad. Er zijn twee basisvoorwaarden die steeds gelden: het inkomen van de kandidaten en het niet hebben van een andere eigendom. Heel veel mensen voldoen aan die voorwaarden waardoor de volgorde van inschrijving ontzettend belangrijk is. Wie als eerste aan de deur van de huisvestingsmaatschappij passeert, krijgt voorrang.
Waarom doen mensen die inspanning? Omdat men nooit op zo'n korte tijd zoveel geld kan verdienen. De bouwkavels in Waregem werden verkocht aan 75 euro per vierkante meter, terwijl men normaal in dat gebied 125 euro per vierkante meter betaalt of zelfs 150 euro. Mensen doen die inspanning omdat ze nog jaren van dat financiële voordeel kunnen genieten en bovendien in een mooie omgeving gehuisvest zijn.
Mevrouw Hostekint, u spreekt van bijkomende voorwaarden om de doorslaggevende factor van 'wie eerst komt, eerst maalt', te doorbreken. Dat was al zo bij 'Helpt Elkander'. Bovenop de algemene voorwaarden, hadden ze voor dit project bijkomende criteria vastgelegd. Ik citeer: 'De sociale kavels worden toegewezen volgens chronologische volgorde in het inschrijvingsregister. Er wordt evenwel een rangverhoging toegekend aan kandidaat-kopers die in de periode van zes jaar voor de toewijzing, ten minste drie jaar inwoner zijn of zijn geweest van Waregem. Deze voorrang zal erin bestaan dat het inschrijvingsnummer van de kandidaat-koper wordt gehalveerd'.
Ondanks de bijkomende criteria beantwoordden toch heel veel kandidaten aan het profiel waardoor er doorslaggevend gewicht werd gegeven aan wie zich als eerste liet inschrijven in het register. Open registers zullen dit in belangrijke mate uitschakelen. Als de opening van die open registers echter gekoppeld is aan een concreet project, zullen we dit nog meemaken omdat mensen dit financieel voordeel niet willen laten liggen.
Gelukkig heeft men in Waregem een verstandige burgemeester die de mensen niet buiten heeft laten staan. Ze heeft hen meteen onderdak gegeven in een nabijgelegen dienstencentrum om de middeleeuwse toestanden die u schetst, uit te sluiten.
Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben ervan overtuigd dat de maatregelen waarin u hebt voorzien om te werken met open wachtlijsten, de problematiek zal verlichten. U zegt zelf dat uitsluiten moeilijk is.
Net daarom denk ik dat het belangrijk is om enerzijds meer gewicht te geven aan de maatschappelijke binding van kandidaat-kopers met de gemeente en anderzijds de chronologie wat minder gewicht te geven. In elk geval denk ik dat we van een vooruitgang kunnen gewagen.
Het incident is gesloten.