Verslag plenaire vergadering
Verslag
Minister Keulen zal antwoorden namens minister Vandenbroucke.
De heer Sauwens heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, ik had de vraag gericht aan de minister-president, die verhinderd is, of aan zijn vervanger, omdat de vraag de hele regering betreft.
Er was een tijd dat de gouverneur een bezadigd man was die optrad op het ogenblik dat er bijvoorbeeld overstromingen of onveilige situaties op fabrieksterreinen waren. Er was een tijd dat de gouverneur bemiddelde als er problemen waren tussen de voogdijoverheid en de gemeentebesturen bijvoorbeeld. Er was een tijd dat gouverneurs een heel duidelijke en welomschreven opdracht kregen van de regering of van een minister. Ik denk aan wat gouverneur Paulus heeft gedaan inzake de BAM. Dat was een duidelijke opdracht die hij, wat de eerste fase betreft, trouwens met zeer veel verve tot een goed einde heeft gebracht. Ik denk ook aan opdrachten aan gouverneur De Witte van Vlaams-Brabant in verband met het Vlaamse beleid in de Rand. Dat zijn herkenbare opdrachten onder de politieke verantwoordelijkheid van een regering of een minister.
Recent zijn twee nieuwe gouverneurs in functie getreden, twee oud-collega's die pas de parlementaire banken hebben verlaten. Ik heb enige tijd gewacht om mijn vraag te stellen, omdat ik dacht dat na enkele weken de nieuwe functie van ambtenaar, als vertegenwoordiger van het centrale gezag in de provincie, wel zou wennen. Ik dacht dat deze mensen gedurende enkele weken hun parlementaire jas nog zouden aan hebben. Een gouverneur moet evenwel als vertegenwoordiger van het centrale gezag boven alle partijpolitiek gewoel staan en in plaats van zelf polemieken uit te lokken, verantwoordelijkheid nemen, constructief naar oplossingen zoeken en daarvoor constant verantwoording afleggen aan het centrale gezag.
Het centrale gezag werd vroeger benoemd door de Koning en in hoofdzaak de federale regering, maar nu gebeurt dat steeds meer door de Vlaamse Regering. Wat is de houding van de regering over deze beide oud-collega's? Wat zal de regering doen in de loop van de volgende dagen om deze sterke persoonlijkheden meer te laten beseffen dat een ambtenaar iemand anders is dan een politicus? Een ambtenaar werkt binnen een structuur en draagt daar zijn verantwoordelijkheid. Hij staat onder de politieke verantwoordelijkheid van de politiek verkozenen.
Ik citeer enkele titels uit de pers: 'Gouverneur Stevaert mikt op Chinese investeringen in Limburg', 'Stevaert wil beeldende kunst langs Limburgse fietspaden'. De gouverneur van Oost-Vlaanderen zegt: 'De doortrekking van de N41 moet tegen 2010 voltooid zijn.' Ik heb hem vorige week op televisie gezien toen hij heel de verkeerssituatie van Oost-Vlaanderen naar voren bracht.
Toen de journalist in kwestie hem vroeg of die vijftien punten allemaal tezamen moesten worden gerealiseerd, antwoordde hij dat het plan te nemen of te laten is, en dat alle punten moeten worden gerealiseerd. Ik vraag me af wat minister Peeters moet doen indien dit alles doorgaat.
In tegenstelling tot de buitenwacht, die dit gadeslaat en het misschien interessant vindt, weet u dat het ook een kwestie is van de geloofwaardigheid van het beleid. Wat gebeurt er als die N41 in 2010 niet voltooid is? Die gouverneur heeft immers geen personeel noch een budget om die weg aan te leggen. Hij voert slechts uit wat elders politiek wordt beslist. De bevolking zal echter Brussel aanwijzen als zondebok en vinden dat de gouverneur haar belangen goed verdedigt.
Een gouverneur heeft drie functies. Hij is ten eerste de vertegenwoordiger van de federale regering. Als er bijvoorbeeld stakingen moeten worden gebroken, worden die instructies aan de gemeentebesturen via de gouverneur gegeven. Hij is ten tweede ook de vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering, waarbij hij een aantal opdrachten moet vervullen. Zo gaf de minister van Openbare Werken destijds de opdracht aan de gouverneurs om gevaarlijke punten in de provincies versneld aan te pakken. Hij heeft ten derde een beperkte functie op provinciaal vlak, want hij heeft daar geen politieke verantwoordelijkheid. Hij zetelt weliswaar in de bestendige deputatie, maar zonder stemrecht. Het zijn de gekozenen, de bestendigd gedeputeerden, die verantwoording moeten afleggen aan de provincieraad, die de beslissingen moeten nemen en er mee verantwoordelijkheid voor dragen.
Onlangs verklaarde de gouverneur van Limburg dat hij water in Limburgse handen wil houden. Dat is een erg moeilijk en complex dossier. Vroeger, als parlementslid en minister, had hij daar een uitgesproken mening over. Het kan echter niet dat hij, als de VMW enerzijds met een grote meerderheid een bepaald standpunt ontwikkelt en Interelectra anderzijds een ander beleid voorstelt, als gouverneur stelling inneemt in deze aangelegenheid, tenzij hij daartoe de formele opdracht heeft gekregen van de minister.
Het gaat dus niet over de vraag of hij al dan niet gelijk heeft, de vraag rijst hoe dit verder gaat. We hebben hier maanden vergaderd over de problematiek van de motorcrossterreinen. Die komt morgen trouwens opnieuw aan bod in de commissie. Motorcross is een van de populairste Vlaamse sporten, maar er zijn te weinig terreinen. De minister van Sport kreeg dus de opdracht dit te bekijken. De oplossing zou zijn dat er in elke provincie drie à vier permanente circuits zouden komen. In elke provincie wordt die oefening gemaakt. Wat lees ik nu in de krant? 'Gouverneur tegen crossterreinen.' Voor hem mag het overal waar men wil, maar niet in Oost-Vlaanderen.
Die gouverneur heeft dus drie functies, die ik heb opgesomd. Hij is de voorzitter van de bestendige deputatie. Dat is een absoluut anachronisme, maar het staat vooralsnog in de provinciewet. Nu is er echter een nieuwe functie bijgekomen, één waarbij de gouverneur zijn eigen mening verkondigt.
Mijnheer de minister, vroeger was het probleem overwegend federaal. Nu bent u het echter die de gouverneurs benoemt. U hebt ook deze mensen aangeduid. Het gaat over een aantal sterke persoonlijkheden, met bijzondere kwaliteiten. De gouverneur ontleent zijn gezag aan zijn functie, en vooral dan aan de mate waarop hij daar behoedzaam mee omspringt. Het is een kwestie van geloofwaardigheid van het beleid. Als er wat dat waterbeleid betreft andere beslissingen worden genomen, wat gebeurt er dan? Vorige week was er blijkbaar een uitzending waarin een gouverneur kwam verklaren dat de hele financiële sector ondersteboven moet worden gehaald en dat er een coöperatief banksysteem moet komen. Hij verwees daarbij naar Mahatma Gandhi. Hij verdedigde het Generatiepact. Dat laatste zou men nog kunnen begrijpen: misschien heeft hij daartoe formeel opdracht gekregen van de premier, en dan zou dit min of meer binnen het bestek van zijn bevoegdheid vallen.
Ik zou nog veel meer voorbeelden kunnen geven, maar mijn tijd is kort. Mijnheer de minister, hoe springt de Vlaamse Regering om met de politieke uitspraken van de vijf provinciegouverneurs? Beseft de Vlaamse Regering dat er terzake een groeiend probleem is? Zult u maatregelen nemen om duidelijke afspraken te maken met de vijf gouverneurs?
Er is immers ook sprake van een democratisch deficit. Naast de vraag naar de geloofwaardigheid is er ook de vraag wie politiek verantwoordelijk is voor wat deze ambtenaren zeggen. Ofwel is dat een federale bevoegdheid, ofwel is het een Vlaamse - tenzij wordt gezegd dat het de verantwoordelijkheid van de provincieraad en de bestendige deputatie is, maar dan zou de gedeputeerde het moeten zeggen. De gouverneur als centrale figuur van verzoening en van de verzameling van alle krachten op provinciaal niveau, kan in de toekomst alleen blijven functioneren als hij zich aan de spelregels houdt en voldoende gezag kan ontwikkelen door zijn dagelijkse werking, om als een soort verzamelpunt van positieve energie te functioneren.
Mijnheer de minister, ik heb aan de hand van enkele voorbeelden aangetoond dat er ten minste enig overleg terzake nodig is. (Applaus bij CD&V, het Vlaams Belang en Groen!)
Minister Keulen heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, collega's, het statuut van de gouverneurs is inderdaad een heel bijzonder statuut. Het is uniek omdat ze geen ambtenaren zijn, noch verkozen politici. Ze zijn, zoals het heet in het decreet, lid van de Vlaamse overheid. Het is een statuut sui generis dat heel specifiek voor die functie gecreëerd is.
Mijnheer Sauwens, u hebt verwezen naar de drie petjes die de gouverneurs dragen: commissaris van de federale regering, commissaris van de Vlaamse regering en voorzitter van de bestendige deputatie. U hebt zelf ook aangegeven dat het alle vijf sterke persoonlijkheden zijn. Na de vijftien maanden dat ik als minister verantwoordelijk ben voor het binnenlands bestuur, kan ik beamen dat het inderdaad mensen zijn die zich dag in, dag uit op een heel professionele manier van hun taak kwijten. Dat geldt trouwens voor alle vijf.
De stelregel moet zijn dat ze in hun publiek optreden politiek neutraal zijn. De situatie is soms wat diffuus, want ze zijn ook spreekbuis van hun provincie. Aan het einde van uw betoog zei u zelf ook dat ze positieve energie verzamelen. Toch blijft de stelregel dat ze in hun publiek optreden neutraal zijn. Daar kan nooit aan getornd worden, want het bepaalt ook het gezag van de functie. Ze kunnen dus alleen op die basis functioneren.
Ik ontmoet de gouverneurs op gezette tijdstippen. We hebben om de twee tot drie maanden een overleg in het college van gouverneurs. Bij het volgende overleg zal ik dit aankaarten en zal ik deze stelregel nogmaals duidelijk verwoorden. Intussen heb ik ook enkele telefoongesprekken gevoerd. Het is geen probleem om dit in de toekomst te vermijden. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Sauwens heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, dit antwoord voldoet niet. Hier wordt al te licht over heengestapt. Mijnheer de minister, u hebt blijkbaar ook op voorhand eens gebeld om te vragen of er over gepraat mocht worden.
Neem het voorbeeld van de motorcrossterreinen. We moeten in Vlaanderen duidelijk onze verantwoordelijkheid nemen. De gouverneur moet mee helpen zoeken naar oplossingen ter plaatse. Ook in Oost-Vlaanderen moeten er permanente circuits kunnen komen. Dat is zijn taak als commissaris van de Vlaamse Regering. Ik vraag u namens onze fractie dat u binnenkort hierover overlegt in de regering. Anders zien we ons genoodzaakt bij de opmaak van het ontwerp van provinciedecreet in het parlement te voorzien in eventuele andere meer structurele maatregelen. (Rumoer)
Mijnheer Sauwens, u kunt natuurlijk ook een hele resem voorbeelden geven van wat die mensen allemaal goed doen. Bij het begin van uw betoog zei u wat ze vroeger allemaal deden. Welnu, dat doen ze vandaag ook nog altijd. Ze doen dat dag in, dag uit, op een heel professionele manier en gezagsgetrouw, zoals het hoort.
Op het publieke forum horen ze politiek neutraal te zijn. Daarin zit een hele leidraad vervat. Bij de volgende bijeenkomst van de gouverneurs wordt dat aangekaart, en het zal dan ook worden uitgeklaard.
Ik heb reeds verwezen naar een aantal telefoongesprekken die ik heb gevoerd. Ik denk dat de zaak voor de betrokkenen duidelijk is en geen probleem vormt.
Het incident is gesloten.