Verslag plenaire vergadering
Verslag
ONTWERP VAN DECREET
Erfgoedlandschappen
Algemene bespreking
De voorzitter : Aan de orde is het ontwerp van decreet houdende maatregelen tot behoud van de erfgoedlandschappen.
De algemene bespreking is geopend.
Mevrouw Mieke Van Hecke, verslaggever : Ik verwijs naar het schriftelijke verslag.
Ongeveer 2,7 percent - 36.000 hectare - van het Vlaamse grondgebied is beschermd landschap. Dit ontwerp van decreet maakt gebruik van een Europese overeenkomst om op korte termijn bijna 20 percent - 220.000 hectare - van het grondgebied te beschermen als erfgoedlandschap.
De nieuwe procedure zal alle waardevolle gebieden uit de landschapsatlas in een eerste fase als ankerplaats vastleggen. Daarna worden die ankerplaatsen overgenomen in ruimtelijke uitvoeringsplannen als erfgoedlandschappen. Hoe deze landschappen beschermd en onderhouden zullen worden, is niet duidelijk.
Vlaanderen heeft nog enkele waardevolle landschappen, die het beschermen waard zijn. Maar dit ontwerp van decreet doet dat op een onaanvaardbare manier omdat de procedure geen respect toont voor iedereen die er woont of werkt.
De ankerplaatsen zijn plaatsen die door wetenschappers als waardevol worden omschreven. De regering neemt deze ankerplaatsen over zonder inspraak van eigenaars en gebruikers aangezien er geen openbaar onderzoek gepland is. Wij geloven niet dat de aanduiding als ankerplaats alleen maar invloed zal hebben op vergunningsaanvragen door de overheid, en niet op aanvragen door burgers. Alle kaarten hebben immers invloed op het advies bij vergunningsaanvragen.
Het is ongehoord dat 200.000 hectare als ankerplaatsen zullen aangeduid worden zonder voorafgaand openbaar onderzoek. Eigenaars en gebruikers worden niet geïnformeerd of gehoord. De meerderheid was het niet eens met ons voorstel om toch een openbaar onderzoek te voeren.
Ankerplaatsen moeten overgenomen worden in de ruimtelijke uitvoeringsplannen, waarna het erfgoedlandschappen worden. In deze plannen wordt bepaald welke kenmerken en waarden na een openbaar onderzoek beschermd dienen te worden. Het openbaar onderzoek gaat niet over de ankerplaats, maar over het volledige ruimtelijke uitvoeringsplan. Dus over de bestemming van de grond. Omdat er geen vragen gesteld kunnen worden bij de ankerplaatsen, ligt de afbakening van de erfgoedlandschappen dan al vast. Van inspraak is geen sprake. De heer Lauwers was het op dat punt met ons eens.
Eenmaal een landschap is afgebakend, is iedereen verantwoordelijk voor de waarden en kenmerken. Het ontwerp van decreet omschrijft niet wat die precies inhouden. Wij vrezen dat binnenkort heel wat regels en verplichtingen zullen opgelegd worden, waardoor het eigendom aan waarde zal verliezen. Ons voorstel om een schaderegeling in te voeren werd afgewezen. Wij vrezen voor een tweede VEN-scenario.
Dit ontwerp van decreet zadelt de landbouw met nieuwe erfdienstbaarheden op.
Op 60 procent van de landbouwgronden is de exploitatiekeuze beperkt door diverse wetten. Dit ontwerp zorgt voor een bijkomende belasting. De landbouwers zijn traditioneel de behoeders van heel wat pittoreske landschappen. Hen overbelasten zou ervoor kunnen zorgen dat zij niet meer ijveren voor het behoud van die open ruimte.
Het ontwerp verkleint de steun voor het noodzakelijke behoud van waardevolle landschappen. De bewoners en gebruikers van die gebieden moeten gemotiveerd worden, een belangrijk eerste stap hierbij is het openbaar onderzoek. Fouten in dergelijk onderzoek rechtvaardigen de afschaffing ervan niet. De Raad van State geeft de burgers gelijk. Dat betekent niet dat landschapsbescherming onmogelijk is, maar dat het rechtssysteem werkt. (Applaus bij CD&V)
De aanwijzing van de ankerplaatsen heeft geen gevolgen voor de burgers.
De VLD is het eens met de doelstellingen van dit ontwerp, dat een hoofdstuk toevoegt aan het landschapsdecreet. Het invoeren van de begrippen ankerplaatsen en erfgoedlandschappen is niet alleen noodzakelijk voor landschapszorg en -behoud, maar ook bepalend bij het opstellen van ruimtelijke uitvoeringsplannen.
Dit ontwerp is uitvoerig besproken in de commissie. Het biedt een meerwaarde voor het beschermingsbeleid. De VLD zal het dan ook goedkeuren. (Applaus bij de VLD)
Twee jaar geleden zei de heer Denys dat de invloed van landbouwgerelateerde decreten op de rendabiliteit van de landbouw steeds moet getoetst worden. Dit is al het derde of vierde dergelijk ontwerp sindsdien en nog steeds is er geen sprake van toetsing.
De landbouwsector is terecht bezorgd over de gevolgen van dit ontwerp. Hij wordt nooit betrokken bij de besluitvorming, maar in het beste geval enkel gehoord. De uitspraken van de voorzitter van het Vlaams Agrarisch Centrum, bezwaarlijk de meest militante landbouworganisatie, op dergelijke hoorzitting zijn tekenend. Volgens hem worden zelfs diegenen die met de beste bedoelingen werken, wonen en leven op het platteland, er weggejaagd.
Het beschermen en herstellen van waardevolle landschappen is noodzakelijk maar moet op een correcte manier gebeuren. De Vlaamse landbouw verstikt in allerlei regeltjes. Als de landbouw verdwijnt, zal het landschap trouwens drastisch veranderen.
Een aantal maanden geleden heeft dit parlement eenparig een resolutie goedgekeurd waarin staat dat de agrarische, stedelijke en natuurgebieden gelijktijdig moeten afgebakend worden. De afbakening van de landbouwgebieden blijft echter achter op de andere afbakeningen. Daarenboven zijn er zoveel beperkingen op de landbouw dat er allicht geen open ruimte zonder restricties meer overblijft. Ook dit ontwerp voert een bijkomende last in op 220.000 hectare, voornamelijk landbouwgrond.
De minister heeft natuurlijk gelijk dat er geen voorafname is. Uit het ontwerp, de toelichting en de besprekingen in de commissie blijkt echter duidelijk dat er in Vlaanderen geen plaats meer is voor economisch rendabele landbouw. De Vlaamse landbouwer wordt meer en meer herleid tot de conservator van een nieuw Bokrijk : de landbouwgronden als beheersgebieden.
Ook in dit ontwerp is er sprake van een beheerscommissie die een beheersplan zal opstellen. Alle actoren op het veld zullen in die commissie zitten, dus niet alleen de huidige gebruikers, maar ook diegenen die er vandaag niets mee te maken hebben. Daarmee hebben wij problemen. Het ontwerp werpt een bijkomende schaduw op de Vlaamse landbouw.
De minister zegt dat men het niet al te ernstig moet nemen : het is een ontwerp met een attenderend kader. Het wijst de betrokkenen op een heel aantal dingen waarmee ze rekening dienen te houden. Voor de rest wordt deze kwestie geregeld door een heel aantal andere decreten. Maar als het ontwerp dan toch niets te betekenen heeft, dan vraag ik me af waarom we er vandaag mee geconfronteerd worden. Misschien lag het nog in de lade van de vorige minister? Of wil men aan iemand de mogelijkheid geven om zijn activiteit te bewijzen?
De overheid wil komen tot een vrijwillig beheer van de ruimten die in dit ontwerp worden aangehaald. Daar kunnen wij niet mee leven.
Hoe onbelangrijk het ontwerp wel is, werd geïllustreerd op het einde van de algemene bespreking in de commissie. Commissievoorzitter Vermeulen vroeg hoe afdwingbaar de inhoud was. Hij had namelijk gehoord dat het decreet volgens sommigen niet nodig is, omdat alles uiteindelijk toch langs andere wegen zal moeten worden afgedwongen. De minister bevestigde dat. We gaan dus straks een ontwerp van decreet goedkeuren waarvan de minister zegt dat het eigenlijk geen echte inhoud heeft en dat het niet nodig is om het aan te nemen. Als bezigheidstherapie kan dat tellen.
Het Vlaams Blok is als Vlaams-nationalistische partij uiteraard niet gekant tegen de bescherming van erfgoedlandschappen. Dat dient echter gerealiseerd te worden met de landbouw en niet zonder of tegen de landbouw. Dat zal ook onze houding zijn bij de eindstemming. (Applaus bij het VB)
In de hoorzitting werden uiteenlopende standpunten vertolkt over de betekenis van het ontwerp. De ene zei dat het een lege doos is omdat het niet afdwingbaar is, de andere dat het overbodig is omdat er alleen aandacht wordt gevraagd voor een aantal bekommernissen.
Het is inderdaad een voluntaristisch ontwerp dat een aantal dingen aankaart zonder die onmiddellijk in procedures om te zetten. In de concrete procedures zal inderdaad de afweging moeten worden gemaakt tussen verschillende belangen.
Niet elk ontwerp hoeft kwantitatief bepaald te worden. Dit is een kwalitatief ontwerp dat de aandacht voor het erfgoedlandschap wil inbrengen in de toekomstige discussies. We zullen het dan ook met enthousiasme steunen. (Applaus bij Groen!)
De argumentering ten gronde is voldoende aan bod gekomen in de commissiebesprekingen.
Niemand ontkent dat Vlaanderen een druk bezet land is, dat de open ruimte onder druk staat en dat maatregelen noodzakelijk zijn. Het is al te gemakkelijk het bij woorden alleen te houden. Wie maatregelen wil nemen, heeft twee mogelijkheden. Ofwel wordt het landschap als waardecoëfficiënt ingebracht in de discussie zoals in dit ontwerp, ofwel worden strikte regels uitgewerkt, wat velen huiverachtig maakt. Wat voorligt heeft geen enkel onmiddellijk gevolg voor de burger.
Door het ontwerp wordt het ankerlandschap een overweging van de ruimtelijke ordening. Het is de bedoeling dat de mensen de herkenning behouden van het historische landschap en dat ze zich er verder kunnen mee identificeren. Als we de toestand verder laten evolueren zoals de voorbije vijftig jaar, dan zal er in de toekomst niet veel meer overblijven van de historische landschappen in Vlaanderen. Daarom menen we dat in toekomstige discussies met het erfgoedlandschap rekening moet worden gehouden.
De essentie is dat het ontwerp slechts een instrument is om waardevolle landschappen systematisch te betrekken bij de opmaak van ruimtelijke structuurplannen en ruimtelijke uitvoeringsplannen. Het heeft geen rechtsgevolgen voor de burger, wel voor de overheid. Het heeft dus het hetzelfde karakter als een structuurplan.
Ofwel wordt het erfgoedlandschap ooit opgenomen in een ruimtelijk uitvoeringsplan, ofwel vervalt het. Het is voorbarig te pleiten voor een openbaar onderzoek bij het tot stand komen van de ankerplaatsen. Een openbaar onderzoek is verplicht op het ogenblik dat de ruimtelijke uitvoeringsplannen worden opgemaakt. De ankerplaatsen hebben dus niet hetzelfde statuut als de VEN-gebieden.
Er is haast bij de uitvoering. Veel gemeenten zijn immers bezig met de voltooiing van hun ruimtelijke structuurplannen en in een volgende fase maken ze hun ruimtelijke uitvoeringsplannen op. In de nabije toekomst kan er dus heel wat beschermd worden, maar er kan ook heel wat verloren gaan. Veel hangt af van de kennis en de gevoeligheid van de lokale besturen. Met dit ontwerp willen we de kennis en de gevoeligheid van die lokale besturen verhogen. (Applaus bij sp·a en Groen!)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
De voorzitter : Aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet houdende maatregelen tot behoud van erfgoedlandschappen.
- De artikelen worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.