Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de verhoging van de basishuur in de sociale huisvesting
Actuele vraag over de financiƫle situatie van enkele socialehuisvestingsmaatschappijen
Verslag
Aan de orde zijn de samengevoegde actuele vragen van de heren De Cock en Decaluwe en mevrouw De Martelaer tot de heer Gabriels, Vlaams minister van Economie, Buitenlands Beleid, Buitenlandse Handel en Huisvesting, over de financiering van tekorten van de sociale-huisvestingsmaatschappijen.
De sociale-huisvestingssector is de laatste tijd niet uit het nieuws te slaan. Vele sociale-huisvestingsmaatschappijen kampen immers met grote financiële problemen. Vooral in de grootsteden Gent en Antwerpen is de toestand schrijnend.
Om tegemoet te komen aan de ergste noden werd er 6,15 miljoen euro beloofd. Een aantal sociale-huisvestingsmaatschappijen hebben deze steun echter niet afgewacht en hebben intussen hun huurprijzen verhoogd.
Van deze maatregel zijn uiteraard de kansarme huurders de eerste slachtoffers. Deze mensen kunnen echter geholpen worden door hun huursubsidies toe te kennen, zegt de minister. De uitkering van die huursubsidies dreigt echter afgewenteld te worden op de gemeentelijke en stedelijke OCMW's, die volgens de minister hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Op die manier belandt men echter in een vicieuze cirkel. De steden en gemeenten vrezen immers dat zij hun eigen fiscaliteit zullen moeten aanpassen om de huursubsidie te kunnen betalen. Is de minister dan ook van plan om de OCMW's financieel bij te springen?
Voor de huurders begon het nieuwe jaar in mineur. Op basis van de gezondheidsindex mogen de privé-verhuurders hun huurprijzen met 1,21 procent laten stijgen. De Gentse huisvestingsmaatschappijen verklaarden dat zij een stijging van 9 procent zouden doorvoeren. De Antwerpse maatschappijen kondigden een stijging van 2 tot 15 procent aan.
De problemen van vele sociale-huisvestingmaatschappijen zijn natuurlijk niet nieuw. Vandaar dat minister Gabriels ook toegezegd heeft om 6.15 miljoen euro steun in te schrijven voor het begrotingsjaar 2003. De huisvestingsmaatschappijen hebben deze steun echter nog niet ontvangen en sommige willen bijgevolg hun huurprijzen reeds laten stijgen.
Binnen het garantiefonds in de PPS werd er een systeem uitgewerkt om de private investeerders een vaste huurprijs te garanderen. Agalev is voorstander van een soortgelijk systeem voor de sociale-huisvestingsector.
Heeft de minister de sociale-huisvestingsmaatschappijen intussen al gecontacteerd met het oog op een structurele oplossing, zodat de geplande huurstijgingen alsnog voorkomen kunnen worden?
De problematiek van de financiële situatie van de sociale-huisvestingsmaatschappijen is inderdaad niet nieuw. Maar de tekorten beperken zich niet langer tot Gent en Antwerpen. Een en ander escaleert. Recente cijfers tonen duidelijk dat 1 op 4 maatschappijen te kampen heeft met rode cijfers. In 2001 was er sprake van een verlies van in totaal 6 miljoen euro. Steekproeven tonen voor 2002 een toename daarvan. In 2003 mogen we nog slechtere resultaten verwachten.
Een mogelijke oplossing zou erin bestaan dat men de huurprijzen matig laat toenemen, want dit is nu eenmaal de belangrijkste inkomtenbron van de maatschappijen.
Huursubsidies vormen een andere mogelijkheid, maar het in de begroting van 2003 opgenomen bedrag van 6,15 miljoen euro is slechts een druppel op de hete plaat. Gelukkig kon het Vlaams Parlement bewerkstelligen dat de betere huurders hun woning niet moeten verlaten, maar er is meer nodig. Ook de verplichte verkoop van woningen door de sociale-huisvestingsmaatschappijen biedt geen oplossing, aangezien dit een afbouw van het sociale huurpatrimonium met zich meebrengt.
De uitspraak van minister Gabriels dat de sociale-huisvestingsmaatschappijen de tering naar de nering moeten zetten en dat de OCMW's hun bijdrage moeten leveren, heeft me ontzettend gegriefd. Kan hij ons zeggen wat hij daar concreet mee bedoelt?
Voor de volledigheid van het debat wijs ik erop dat vooral niet-stedelijke bouwmaatschappijen in financiële problemen verkeren.
De precaire financiële situatie van de sociale-huisvestingsmaatschappijen is een oud zeer. Deze regering probeert met de invoering van de huursubsidies als eerste daadwerkelijk iets aan de situatie te doen. Het bedrag van 6,15 miljoen euro was in eerste instantie bedoeld voor Gent en Antwerpen, maar ook andere steden kwamen met heel wat vragen. We werken voorlopig binnen het vooropgestelde budget, maar als dit nodig is, zal dit bedrag worden verhoogd bij de volgende budgetcontrole.
De huisvestingsmaatschappijen beslissen autonoom over een eventuele verhoging van de huurprijzen. Over veertien dagen moet de VHM klaar zijn met een rapport over de inkomens van 2002 van de huisvestingsmaatschappijen, op basis waarvan zal worden nagegaan of de inkomenscoëfficiënt van 0,9 percent moet worden aangepast. De regering is bereid tot een verhoging, maar is van mening dat daar iets tegenover moet staan. Concreet betekent dit dat de maatschappijen bereid moeten zijn tot samenwerking. Nu is de situatie zo dat de ene maatschappij in een stad zeer lucratief is, terwijl een andere maatschappij in diezelfde stad de touwtjes amper aan mekaar kan knopen.
Sociale huisvesting kan echter niet worden gebruikt om de inkomens te herverdelen. Daarom heb ik verwezen naar de OCMW's. Als er minder liquide middelen binnenkomen bij de maatschappijen, zullen de problemen immers alleen maar groter worden.
De verhuursubsidie komt op dit moment neer op een jaarlijkse tegemoetkoming van 100 euro per huurder en kan de maatschappijen toestaan om de gemiddelde huurprijsverhoging niet door te voeren. Het is essentieel dat we niet zozeer de belangen van de maatschappij als wel die van de huurder proberen te dienen. (Applaus bij de VLD)
Het ingeschreven bedrag van 6,15 miljoen euro was oorspronkelijk inderdaad alleen maar bestemd voor Antwerpen en Gent. Doordat de taart over meer belanghebbenden moet worden verdeeld, worden de stukken natuurlijk ook steeds kleiner. Ik kijk uit naar de budgetcontrole en hoop dat de commissie voor Huisvesting het rapport van VHM over veertien dagen zal kunnen bespreken.
De sociale-huisvestingsmaatschappijen moeten meer gaan samenwerken, of zelfs gaan fuseren. Minister Gabriels is van mening dat zij dit uit vrije wil moeten doen, ik ben van mening dat zij daarvoor enige zachte dwang nodig hebben.
Heel wat stedelijke huisvestingsmaatschappijen werken intussen al op informele wijze samen, daarom hoeft niet altijd sprake te zijn van fusies. De minister zegt dat verschillende huisvestingsmaatschappijen zeer lucratief zijn, maar in de huidige economische omstandigheden durf ik dat toch in twijfel te trekken.
Sociale-huisvestingsmaatschappijen moeten zorgen voor sociale huisvesting, de OCMW's staan in voor een sociale dienstverlening. Ik vind het niet verstandig deze taken te mengen. Ik hoop dat het rapport van de VHM tijdig zal worden afgewerkt, zodat we de huisvestingsmaatschappijen voor eind januari een structurele oplossing kunnen aanbieden om de volgende jaren een gezond financieel beleid te voeren.
Het antwoord van de minister is voorspelbaar. Het is de schuld van de vorige regering. Uit de financiële analyse van de balansen van de bouwmaatschappijen blijkt evenwel dat de situatie vanaf 2000 begint te escaleren. De toestand zou nog slechter zijn, als voormalig minister Peeters de knipperlichtprocedure niet had ingesteld. We vragen dat er zo snel mogelijk een structurele oplossing komt. De bouw van 15.000 sociale woningen is een verlieslatende post. Daarmee moet rekening worden gehouden. De oplossing is een aangepast financieringsstelsel, zodat de maatschappijen voordeliger kunnen lenen.
Als blijkt dat er meer nodig is dan 6.150.000 euro, dan zullen we dat geld ter beschikking stellen. Verder zijn we bezig met voorbereidende studies om na te gaan hoe het streefdoel van 15.000 sociale woningen kan worden bereikt.
Samenwerking is zeer belangrijk, zeker tussen maatschappijen met een goede en een minder goede liquiditeitspositie. Het doel van huisvestingsmaatschappijen is niet de herverdeling, maar wel de terbeschikkingstelling van huurwoningen aan goedkope prijzen.
Ik wijs erop dat de verhuursubsidie voor het eerst wordt toegepast. Daaraan zijn voorwaarden gekoppeld. Het is enorm belangrijk dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid neemt.
Het is essentieel dat in Vlaanderen een efficiënte structuur van huisvestingsmaatschappijen tot stand komt. Zo kunnen we uitgaan van een model waarin het aantal maatschappijen is gehalveerd, wat een hele besparing op de beheerskosten en dergelijke meer geeft. We mogen een dergelijk debat niet uit de weg gaan.
Het is goedkoop om dat te zeggen. Essentieel is dat er een efficiënt financieringsmechanisme komt, anders blijft het dweilen met de kraan open.
Het incident is gesloten.