Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Aan de orde is het actualiteitsdebat over het aangevraagde faillissement van Sabena.
De bespreking is geopend.
Het is ongebruikelijk dat ik als eerste aan het woord kom, maar het is noodzakelijk om de juiste context te schetsen. Bij het sociale drama van Sabena gaat het om 12.000 banen. Hierbij zijn Vlaamse organisaties, overheden en bedrijven betrokken. We moeten er echter over waken dat iedereen binnen de eigen bevoegdheden tracht de toekomst van de luchthaven van Zaventem te vrijwaren. De Vlaamse regering is niet politiek verantwoordelijk voor deze sluiting. De discussie hierover moet in een ander gremium gehouden worden. Zaventem ligt echter op het grondgebied van en veel werknemers wonen in het Vlaams Gewest. Voor deze mensen zijn we wel verantwoordelijk.
De sociale partners hebben zich akkoord verklaard met de algemene voorstellen van de Vlaamse regering voor de sociale en economische begeleiding. De VDAB zal alle werknemers, die ten gevolge van het nakende faillissement van Sabena hun werk verliezen - eventueel ook werknmers van toeleveringsbedrijven - inschrijven en persoonlijk begeleiden, zowel in de Sabena-gebouwen als in de werkwinkels en de lokale kantoren. Het Herplaatsingsfonds zal versterkt worden zodat men de geïnteresseerden een volledige outplacementbegeleiding kan waarborgen.
De VDAB zal via een begeleidings- en tewerkstellingscel, waarin onder meer FOREM en de BGDA zetelen, de activiteiten coördineren. Deze cel zal voor de beste begeleiding zorgen en onder meer via een automatische inschrijving de administratieve rompslomp voor de betrokkenen beperken. De subsidies voor het Werkgelegenheidspact van Halle-Vilvoorde zullen verlengd worden met de bedoeling de sociale reconversie te begeleiden en nieuwe werkgelegenheid te stimuleren. Ook kleine en middelgrote toeleveringsbedrijven van Sabena zullen geholpen worden om de moeilijke periode te overbruggen.
Vlaanderen is principieel bereid mee te werken aan de oprichting van een kleinschalige luchtvaartmaatschappij, door samen met de andere gewesten 45 miljoen euro ter beschikking te stellen, mits ook de banken en privé-investeerders elk ook met 80 miljoen euro over de brug komen. Een luchtvaartactiviteit in Zaventem is niet alleen belangrijk voor de tewerkstelling maar ook voor de uitstraling van Vlaanderen.
De middelen zullen ingebracht worden via de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV). Het dossier zal voorbereid worden door de GIMV, die zal optreden als consultant. Vrijdag zal een nota hieromtrent voorgelegd worden aan de Vlaamse regering. Een duizendtal jobs zal kunnen gered worden.Vlaanderen wil andere investeerders vertrouwen geven in de nieuwe luchtvaartmaatschappij. Het is niet de bedoeling om gedurende een langere periode als financier op te treden. (Applaus bij de VLD, sp·a, AGALEV en VU&ID)
Gezien de grote verwevenheid en de gedeelde verantwoordelijkheid van verschillende overheden, zal ik toch over het volledige dossier spreken. Een gecoördineerde aanpak is immers noodzakelijk.
Velen hebben het faillissement al lang zien aankomen. Het gerechtelijk akkoord was wellicht enkel bedoeld om dat beter op te vangen. Er zijn foutieve beslissingen genomen. Een hotelakkoord, dat de echte verantwoordelijken toeliet hun engagementen af te kopen, was niet wijs. Die verantwoordelijken voordien en nadien vrij spel geven, getuigt niet van goed beheer.
De enige preventieve maatregel, namelijk het inzetten van extra politie en de fiere aankondiging ervan in de pers, werkte contraproductief en doet denken aan overheidsoptreden in de negentiende eeuw.
In 1995 was iedereen gelukkig na de overeenkomst met Swissair. Nu zijn er evenwel aanwijzingen dat Swissair alleen maar oog had voor het eigen belang. Ik weet dat deze discussie momenteel niet de belangrijkste is, maar CD&V wil wel dat wordt nagegaan wie waarvoor verantwoordelijk is. Op basis van dat onderzoek kunnen bepaalde betrokkenen eventueel aansprakelijk gesteld worden.
Voor de werknemers hebben de Vlaamse en de federale overheid nog niets gedaan. En dat terwijl minister Landuyt alle werknemers uit de automobielsector wil opleiden zodat ze bij een eventuele herstructurering gemakkelijk ander werk zouden vinden. Zijn gebrek aan vertrouwen in de automobielsector is wellicht terecht, maar waarom beperkt hij maatregel tot die ene sector? Ook bij Sabena heeft men al geregeld om maatregelen gevraagd.
De federale regering heeft tot eergisteren steeds herhaald dat ze het nooit tot een faillissement zou laten komen. Nadat Sabena het gerechtelijk akkoord had aangevraagd, vroeg CD&V-kamerfractieleider Leterme om alvast voor een sociale enveloppe te zorgen. Premier Verhofstadt reageerde toen dat er binnen enkele weken voor een nieuwe luchtvaartmaatschappij gezorgd zou worden. Welke stappen heeft hij daartoe ondertussen gezet? Ook minister Daems antwoordde toen dat hij bekommerd was, maar dat blijkt niet uit zijn maatregelen.
Het faillissement van Sabena wordt een sociaal drama dat we alleen maar met de sluiting van de mijnen kunnen vergelijken. Maar toen werd wel honderd miljard frank vrijgemaakt. Bij Sabena werken 12.000 mensen, reken daarbij nog de toeleveringsbedrijven en iedereen zal begrijpen waarom de luchtvaartindustrie de motor van Vlaams-Brabant wordt genoemd. Vergelijkingen maken met Renault-Vilvoorde gaat niet op omdat de conjunctuur toen beter was en omdat toen niet aan de motor van de regio werd geraakt. Zelfs bij een eventuele doorstart zullen veel arbeidsplaatsen verloren gaan. Bovendien wijzen deskundigen erop dat een doorstart geïnterpreteerd kan worden als een aanzet tot frauduleus faillissement.
Als de rechtbank het faillissement uitspreekt, zullen de aangestelde curatoren wellicht de arbeidsovereenkomsten verbreken. In dat geval wordt aan de werknemers een vergoeding uitbetaald, maar gezien de torenhoge schulden zullen de curatoren dat wellicht niet kunnen. Het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen komt dan weliswaar tussen, maar die tussenkomst wordt afgetrokken van de opzegvergoeding. Bovendien zal het fonds de pas afgesloten cao Brugpensioenen wellicht niet naleven.
De Sabena-werknemers leveren al sedert 1995 in. Toen in 1998 voor het eerst winst werd gemaakt, besloot men de vloot te vernieuwen, maar een groeivertraging gooide roet in het eten. In april 2000 sloten Sabena en Swissair een akkoord waarbij Swissair zijn belang in Sabena zou verhogen van 49,5 naar 85 percent. In 2000 leidt Sabena evenwel 8 miljard frank verlies en in 2001 15 miljard frank. Het Blue Sky-plan moet leiden tot een besparing van 14,4 miljard frank, waarna zowel Swissair als de Belgische overheid besluiten 10 miljard frank te investeren. Maar ook dat blijkt onvoldoende te zijn.
In april van dit jaar krijgt gedelegeerd bestuurder Müller zijn strategisch plan niet goedgekeurd en komt Swissair niet langer zijn verbintenissen na. Als de vakbonden hun ongerustheid uiten, antwoordt minister Daems dat hij blijft vertrouwen in Swissair ook al eist hij later via een rechtbank een schadevergoeding.
In juni van dit jaar sluiten Swissair, premier Verhofstadt en minister Vande Lanotte het hotelakkoord. Alle juridische procedures worden stopgezet. De Belgische overheid en Swissair investeren 17,3 miljard frank en Swissair hoeft zijn belang in Sabena niet te verhogen tot 85 percent.
Geef toe dat heel dit scenario op knoeiwerk lijkt. Waarom heeft men niet sneller ingegrepen? Waarom moest Swissair zijn verplichtingen niet meer nakomen? Waarom bleef gedelegeerd bestuurder Müller werken in opdracht van Swissair? Waarom liet men Swissair het beleid bepalen?
Voor de Sabena-werknemers is dat alles niet echt belangrijk en daarom pleit CD&V ervoor zoveel mogelijk werknemers in te schakelen in de nieuwe luchtvaartmaatschappij. Gezien de beperkte tussenkomst van het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen moet de Belgische staat als hoofdaandeelhouder voor een bijkomende vergoeding zorgen. Het kan niet dat de overige werkgevers moeten tussenkomen als het fonds over onvoldoende middelen beschikt. Ten slotte moet een tewerkstellingscel met rechtspersoonlijkheid opgericht worden, die alle betrokken diensten groepeert. Ook werknemers van toeleveringsbedrijven moeten zich tot die cel kunnen richten. De GOM Vlaams-Brabant dient een reconversieplan op te stellen. Ten slotten kunnen BTW, fiscus en RSZ maatregelen treffen voor de toeleveringsbedrijven, mocht Sabena failliet verklaard worden. (Applaus bij CD&V)
Het faillissement van Sabena heeft op alle verantwoordelijken een diepe indruk gemaakt. Sabena is niet alleen een luchtvaartmaatschappij, maar is iets dat deel uitmaakt van onze cultuur. Lokale verantwoordelijken beseffen dat ze weinig kunnen doen aan een dergelijk economisch en sociaal drama. Toch kunnen ze in overleg met sociale organisaties, vakbonden en de VDAB initiatieven nemen om de getroffen werknemers administratief en juridisch bij te staan, en te begeleiden bij het zoeken naar een nieuwe baan.
Ik geef toe dat het maar kleine maatregelen zijn. De mogelijkheden op het lokale vlak zijn nu eenmaal beperkt, maar toch van groot belang als men het geheel bekijkt. Elke betrokken overheid heeft de taak om mensen die hun baan verliezen, sociaal te begeleiden. Dat betekent begeleiding in het zoeken naar een nieuwe job, herscholing en vorming, jobbemiddeling, enzovoort. De VLD-fractie roept alle betrokken overheden en instanties op om hun verantwoordelijkheid te nemen. De visie van de minister-president krijgt onze volledige steun.
In het Sabena-dossier zijn er goede beslissingen genomen, maar ook heel wat slechte. Soms heeft men ook nagelaten om beslissingen te nemen, bijvoorbeeld inzake de infrastructurele ontsluiting van de luchthaven. Het heeft echter weinig zin om terug te komen op die verkeerde beleidsbeslissingen. De analyse daarvan is een debat dat vandaag in deze assemblee niet onze eerste bekommernis is. Iedereen is bijzonder geschokt over de woordbreuk door Swissair. Daaruit kunnen heel wat lessen getrokken worden. Ook de aanslagen op 11 september hebben een negatieve invloed gehad op Sabena. Al die elementen zijn belangrijk voor een economische analyse maar ze lossen de echte problemen niet op.
De gezinnen die door dit faillissement getroffen worden en die niet onmiddellijk een nieuwe baan vinden, gaan een onzekere tijd tegemoet. Het is onze bekommernis om daaraan iets te doen. We dienen ons af te vragen hoe wij zelf in een dergelijke situatie zouden reageren. Ik heb daarom begrip voor de emotionele reacties van de getroffenen die zover gaan te stellen dat dit alles met voorbedachten rade zou zijn. Dat is uiteraard onjuist.
We worden vandaag geconfronteerd met het faillissement van Sabena. Het is onze opdracht om de sociale en economische gevolgen op te vangen en te voorkomen dat de welvaart in Vlaams-Brabant onherstelbare klappen zou krijgen. Het komt erop aan zoveel mogelijk banen te behouden en zo snel mogelijk met een kleinere onderneming te starten. Voorts moeten we diegenen die uit de boot vallen, helpen bij het vinden van een nieuwe baan.
Uiteraard zijn we diep geraakt en voelen we mee met de slachtoffers van het sociale drama. Ik vestig er evenwel de aandacht op dat de luchtvaartsector een toekomst heeft. De Vlaams-Brabantse regio heeft een rijk bedrijfsleven. In veel bedrijven zijn heel wat vacatures. In samenwerking met de openbare instanties en de vakorganisaties moet alles in het werk gesteld worden om die bedrijven te betrekken bij de aanpak van de sociale problemen.
Ik zal als eerste de regering op haar verantwoordelijkheid wijzen, als ze niet alles doet wat ze kan om daaraan mee te werken. Ik ben tevreden dat de minister-president al terzake initiatieven heeft genomen. De begeleiding door de VDAB zal ertoe bijdragen dat de getroffenen sneller een nieuwe baan zullen vinden. De samenwerking met de Brusselse en Waalse zusterorganisaties zal dat nog versterken. Ook de lokale besturen zullen zeker een bijdrage leveren om die initiatieven te ondersteunen.
Ik ben tevreden dat de subsidiëring van het werkgelegenheidspact Halle-Vilvoorde wordt verlengd. Dat stemt me optimistisch voor de toekomst. De Vlaamse regering neemt haar verantwoordelijkheid ten volle op.
De minister-president en zijn hele ploeg verbazen me vandaag niet alleen als politici, maar ook als mensen. De regering doet meer dan wat ze gezien de bevoegdheidsverdeling zou kunnen doen. De regering is bereid om steun te verlenen aan de oprichting van een nieuwe, kleinere luchtvaartmaatschappij. Ze wil meewerken aan een financieringsoperatie die dat mogelijk moet maken. De gewesten zullen 45 miljoen euro leveren op voorwaarde dat de banken en de private investeerders elk ook 80 miljoen euro inbrengen.
De minister-president is er duidelijk van uitgegaan dat Vlaanderen er alle belang bij heeft dat er in Zaventem een belangrijke luchtvaartactiviteit blijft bestaan. Als burgemeester van Zaventem en als burger hebben de woorden van de minister-president grote indruk op mij gemaakt. De regering erkent het belang van de regio Vlaams-Brabant en van de luchtvaartactiviteit voor Vlaanderen en België. Ik dank ook alle collega's uit de oppositie die hun steun zullen geven aan deze maatregelen.
De beslissing van de Vlaamse regering maakt het mogelijk om banen te redden en om Zaventem, Vlaanderen en België op de wereldkaart te houden. De luchtvaartsector verdient een mooie toekomst.
Ik wil de minister-president oproepen om zich te houden aan een strak tijdschema, om alle betrokkenen snel een minimum aan zekerheid te geven.
Het grote drama van het faillissement zijn de emotionele en familiale gevolgen ervan voor de werknemers. Daarom steunt de VLD de door de regering anagekondigde maatregelen. (Applaus bij de VLD, sp.a, AGALEV en VU&ID)
De Société Anonyme belge pour l'Exploitation de la Navigation Aérienne is niet meer. Men had de problemen al lang zien aankomen, maar het grote aantal ontslagen weekt toch heel wat emotionele reacties los. En iedereen weet dat er nog meer ontslagen zullen volgen bij de toeleveringsbedrijven.
Deze persoonlijke drama's nopen ons tot een schroomvolle houding. Anderzijds zullen weinigen het moeilijk hebben met het verdwijnen van dit amechtige staatsbedrijf. De Société Anonyme was niet meer dan een kunstmatig in stand gehouden blazoen van een belgicistisch kliekje dat het uiteengevallen koninkrijk op de kaart probeerde te houden. Vaak was ze zelfs de uitgesproken vijand van Vlaanderen. Zo werden Vlaamse regionale luchtvaartinitiatieven telkens opnieuw tegengewerkt. Vlaanderen noch Wallonië hadden nood aan een luchtvaartmaatschappij van deze omvang. De invloed van het Hof heeft Sabena kunstmatig in leven gehouden.
Op 26 jaar tijd heeft België meer dan 62 miljard frank geïnvesteerd in Sabena. Keer op keer werden de nieuwste vliegtuigtypes ingezet en er werd gekozen voor de verste bestemmingen.
Ondanks de staatssteun is Sabena ten onder gegaan. Daarvoor zijn er verschillende verantwoordelijken. Bin Laden heeft het faillissement wellicht versneld. De politieke klasse, de PS op kop, draagt een zeer grote verantwoordelijkheid. Dat geldt echter ook voor de andere partijen die de dictaten van de PS en het Hof steeds geslikt hebben. Zij hebben zich schuldig gemaakt aan schuldig verzuim. Ook de vakbonden zijn verantwoordelijk : ze hebben het spel van de politisering meegespeeld en Sabena zo kapot gemaakt. Daarnaast treft ook de Zwitsers schuld : het ging om een bende witteboordcriminelen van het laagste allooi. Ze hebben Sabena op schaamteloze wijze leeggezogen. Ook het kader gaat niet vrijuit : de snoepreisjes van de vrienden en vriendinnen van het kader waren legendarisch. Wellicht zullen er in dit verband nog heel wat pijnlijke verhalen naar buiten worden gebracht.
Er moeten oplossingen en alternatieven worden aangereikt voor de werknemers.
Er moet een tewerkstellingscel komen. Bij Renault heeft een dergelijke cel inderdaad puike resultaten kunnen neerzetten. Alleen zullen de personeelsleden van Sabena niet zo vanzelfsprekend herplaatsbaar zijn. Voor de stewards en de technici zijn nog alternatieven te vinden, maar de vele laaggeschoolden zullen het veel moeilijker krijgen, en ook voor de piloten zijn er niet meteen kansen op een nieuwe baan, zelfs niet in het buitenland.
Het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen zal de financiële nood van de ontslagenen moeten helpen lenigen. Daardoor wordt een deel van de factuur echter doorgeschoven naar het hele Vlaamse bedrijfsleven. Te vrezen valt dat de positieve weerslag van de aangekondigde lastenverlaging voor het bedrijfsleven hiermee geheel of gedeeltelijk te niet zal gedaan worden.
Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat deze regering weer niet verder durft te gaan dan het gekende kurieren am Symptom. Nu heeft de luchtvaartsector in de eerste plaats behoefte aan nieuwe stimulansen, maar dan wel stimulansen op Vlaams niveau, want de Belgische federale schoonmoeder bewijst al decennia lang dat ze het luchtvaartdossier niet beheerst. We staan dan ook niet achter de plannen om het Belgische DAT+-project te ondersteunen met Vlaamse middelen. We menen dat het hele luchtvaartdossier geregionaliseerd moet worden.
Stimulansen zijn mogelijk, want Vlaanderen is het luchtvaarthart bij uitstek van heel West-Europa. In de gouden luchtvaartdriehoek Oostende-Antwerpen-Zaventem ligt een aanvliegpotentieel dat veel groter is dan in de omliggende regio's, en dit zowel op de passagiers- als op de vrachtenmarkt. Daarenboven hebben we de ervaring, en de praktische en theoretische kennis om die traditie verder te zetten. Mensen zoals Frans Crols van Trends en havenschepen Delwaide geloven rotsvast in de groeikansen van een vrachtluchthaven voor Antwerpen, naast die van Oostende.
Het is gemakkelijk om begeleidende maatregelen te vragen voor de werknemers van Sabena, zeker wanneer een deel van de factuur kan doorgeschoven worden naar het bedrijfsleven. Maar men moet ook ten gronde durven veranderen en daarvoor is een mentaliteitsverandering onontbeerlijk. Deze Vlaamse regering is niet luchtvaartvriendelijk, integendeel. De startbaan in Deurne kon niet kort genoeg zijn, net als de lijst van de vliegtuigtypes die in Oostende nog geduld worden. De Vlaamse regering wil van haar luchthavens af en de aanwezigheid van Agalev in deze coalitie zal daar wel niet vreemd aan zijn. Ze vergeet echter dat ze daarmee de werkgelegenheid in deze fragiele sector op de helling zet. Men moet maar nagaan hoe bij de actuele problemen in Zaventem de belangrijkste lijnen werden afgeleid. Deurne krijgt een paar extra vluchten, maar voor andere bleek de startbaan te kort. Alle charters wijken uit naar Wallonië omdat men daar wel is blijven geloven in het eigen kunnen en in het potentieel van de markt.
De les moet duidelijk zijn : pas als we zelf opnieuw gaan geloven in de mogelijkheden van een eigen ambitieuze Vlaamse luchtvaartpolitiek bieden we de werklozen van vandaag weer hoop op structurele oplossingen. Naast de inspanningen aan de grond zullen we onze aandacht ook moeten richten op het luchtruim zelf. Ondanks de crisis van 11 september zal er in Europa immers hoe dan ook een markt blijven voor kleinschalige regionale luchtvaartmaatschappijen. De laatste jaren wordt te pas en te onpas geschermd met het modewoord publiek-private samenwerking (PPS). Uitgerekend in de luchtvaartsector zou de PPS echter een oplossing kunnen bieden. Als de Vlaamse regering het ernstig meent met de werklozen van vandaag, dan neemt ze haar verantwoordelijkheid en verzamelt het nodige kapitaal en de partners voor een eigen Vlaamse luchtvaartmaatschappij. Efficiënter nog dan DAT, want door geen enkele schade-eis getroffen, zou die de laatste rendabele delen van Sabena kunnen overerven.
Daarmee zou het drama van Sabena toch nog een happy end kunnen kennen. Het nutteloze symbool van de Belgische staatsluchtvaartmaatschappij zou verdwijnen, zonder dat het menselijk leed al te groot zou zijn. Vlaanderen zou meer vooraanstaand op het wereldtoneel staan en tegelijk een nieuw economisch groeipotentieel hebben aangeboord. De vraag is maar of men hiervoor de nodige politieke moed kan opbrengen. (Applaus bij het VB)
Ik heb in dit debat tot nog toe een tussenkomst gehoord van een kamerlid par personne interposée, van een burgemeester met een warm hart voor wat er in zijn gemeente gebeurt en van iemand die het niet zo erg vindt wat er met Sabena gebeurt, want dan kan men in Antwerpen een nieuwe luchtvaartmaatschappij oprichten. Men kan zich vragen stellen bij het nut van een dergelijk debat. Intussen is er noch over de toespraak van de minister-president, noch over onze bevoegdheden veel gezegd.
Ik kan begrijpen dat de verleiding groot is om oppositie te gaan voeren tegen de federale regering en een amalgaam te maken van de de crisis in de luchtvaartsector, de foute beslissingen in het management, de historische erfenis en verkeerde keuzes en dat allemaal aan de politieke verantwoordelijken toe te schrijven.
Dat is niet wat we vandaag moeten doen. Politici moeten tot op zekere hoogte vertrekken van objectieve feiten. Wat Sabena betreft zijn die objectieve feiten dat de maatschappij met welke aandeelhouders dan ook vandaag in de problemen zou zijn. Verder is een overheidsaandeelhouder vandaag eerder een nadeel, gezien de Europese beperkingen. Als Sabena nog bestaat tot op vandaag dan heeft dat te maken met decennialange inspanningen van de overheid, van andere deelnemers en van het personeel.
Dat Sabena nu verdwijnt is niet de schuld van een of andere regering, maar het brengt wel verantwoordelijkheden mee. We zijn verkozen politici en geen beklaagden of onderzoeksrechters. Politici zijn niet belast met het onderzoek naar de schuldvraag, maar met het oplossen van de problemen die zich vandaag voordoen. Ze zijn ook verantwoordelijk voor het beeld dat gecreëerd wordt. Men gaf echter de indruk dat er andere prioriteiten waren dan deze 12.000 mensen. Op een onverantwoorde manier kregen de personeelsleden een briefje in handen met de boodschap dat ze naar het journaal moesten kijken als ze wilden weten wat er met hun baan zou gebeuren. De heer Chaffart ging dus niet tussen de mensen staan om aan te kondigen wat er gebeurd was.
De overheid heeft daarom wel de verplichting iets goed te maken, ook als ze geen aandeelhouders zouden zijn geweest. De federale overheid moet over de brug komen met een goed sociaal plan, waarbij een zo volledig mogelijke ontslagpremie kan uitbetaald worden. Ze moet ieder initiatief steunen dat de werkgelegenheid kan garanderen, niet alleen in de luchtvaart, maar in heel Vlaams-Brabant. In die zin waardeer ik de verklaring van de minister-president, die duidelijkheid schept over de eigen taak. De Vlaamse overheid wil middelen inzetten om de begeleiding van de mensen die hun baan verliezen, te maximaliseren. Ik waardeer het ook dat men bereid is een inspanning te doen wanneer een andere maatschappij wordt opgericht die zoveel mogelijk werkgelegenheid moet garanderen in de regio. Dat is belangrijk voor de regio en voor het hele land. Zaventem is immers een motor van onze economie.
Voor onze bevoegdheid is daarmee gezegd wat er moet gezegd worden. De rest is een taak van goed beleid tegenover mensen die in moeilijke omstandigheden verkeren. (Applaus bij de VLD, sp.a en AGALEV)
Op 6 juni stelde ik een actuele vraag aan de Vlaamse minister van Tewerkstelling. Ik vroeg hem hoe de Vlaamse overheid zou anticiperen op eventuele ontslagen bij Sabena. Toen stelde ik dat er in de regio Halle-Vilvoorde absoluut geen behoefte was aan een nieuw geval Renault.
In een klimaat van onzekerheid voeren de werknemers van Sabena reeds enige tijd een moeilijke strijd. Met het failliet wordt het in één klap zoveel erger. Sabena is echter een veelvoud van het geval Renault. Als we de toeleveranciers meerekenen, betekent dit failliet een persoonlijk drama voor nagenoeg 20.000 gezinnen. Daarom meent mijn fractie dat alles in het werk moet gesteld worden om de sociale begeleiding en de hertewerkstelling menswaardig en rechtvaardig te organiseren. Wij dringen er ook op aan dat bij een nieuw Sabena de fouten van vroeger angstvallig vermeden worden.
Het is altijd makkelijk om achteraf een analyse te maken van alles wat is misgelopen. Toch is het duidelijk dat de opeenvolgende federale regeringen als mede-eigenaar te weinig aandacht hebben gehad voor het ondermaatse management. Politiek benoemde individuen en de leden van de raad van bestuur werden ongemoeid gelaten wanneer ze maatregelen namen die de naam goed rentmeesterschap onwaardig zijn. Dat kan niet langer. Het zijn immers altijd de gewone werknemers die daarvoor moeten opdraaien.
Maar ook SwissAir heeft een smerige rol gespeeld, wat het zoveelste nefaste gevolg is van de globalisering. Sociale en ecologische spelregels zijn ondergeschikt aan kapitalistische wetmatigheden. Buitenlandse concerns en multinationals draaien hun hand niet om voor massale ontslagen als hen dat beter uitkomt. Daarom komen zoveel mensen tegenwoordig op voor een andere vorm van globalisering en voor een versterking van de sociale en ecologische pijlers in Europa.
Het Belgisch voorzitterschap draagt de sociale problematiek hoog in het vaandel, waar ik blij om ben. Al vind ik het sturen van ordetroepen als antwoord aan de met ontslag bedreigde werknemers niet echt sociaal rechtvaardig.
De bevoegdheid van de Vlaamse regering is beperkt, maar overheden moeten een voorbeeldfunctie vervullen. We zijn dan ook tevreden over de initiatieven die minister-president Dewael heeft aangekondigd. Zeer belangrijk is het intensief overleg tussen federale overheid, gewesten en vakbonden.
Zoals de minister-president al zei, moet het sociaal overleg worden opgewaardeerd. Ook de omliggende gemeenten kunnen hierbij worden betrokken, zoals de initiatieven van burgemeester Vermeiren aantonen. Overleg om de werknemers op te vangen en te begeleiden moet dan ook op alle niveaus een prioriteit zijn.
De sociale gevolgen strekken zich verder uit dan alleen de gezinnen van de ontslagen werknemers van Sabena. Ook bij de toeleveranciers sneuvelen heel wat jobs, zoals minister-president Dewael al vermeldde. De impact is het grootst in de regio's Halle-Vilvoorde en Leuven. De hertewerkstelling moet dé focus zijn van het sociaal plan. De Vlaamse regering moet haar bevoegdheden dan ook optimaal benutten en naar het voorbeeld van Renault een tewerkstellingscel oprichten. Er zijn in Zaventem heel wat niet-ingevulde vacatures. De VDAB moet er werk van maken de ex-werknemers hierop voor te bereiden. Bepaalde onderdelen van Sabena zijn trouwens zeer kwaliteitsvol en voor deze afdelingen moet dan ook een overnemer worden gezorgd.
De menselijke schade voor de getroffen gezinnen moet zo minimaal mogelijk worden gehouden. Het sociaal plan moet dan ook tegemoet komen aan verschillende noden.
Bij de totstandkoming van een nieuwe maatschappij moet op alle manieren worden vermeden dat men in de oude fouten vervalt. De federale werkgroep-Sabena zal op korte termijn een analyse maken van wat er is fout gelopen. De partners van een nieuwe afgeslankte luchtvaartmaatschappij moeten over een minimum aan ethisch respect voor sociale rechten beschikken. De megalomane visie op het ongebreidelde economische groeipotentieel van de luchtvaart moet worden herbekeken. Het behoud van een belangrijke luchtvaartactiviteit in Zaventem is essentieel, maar er moet ook oog zijn voor de sociale en ecologische aspecten. De klemtoon mag niet langer worden gelegd op Europese bestemmingen, die ook met de TGV bereikbaar zijn.
De fouten uit het verleden moeten worden vermeden. De Vlaamse overheid kan een belangrijke rol spelen en ik ben dan ook blij met de toezeggingen van minister-president Dewael. (Applaus bij de VLD, sp·a, Agalev en VU&ID)
Dit debat is kafkaiaans. Enkele maanden geleden was de vraag naar werknemers in de regio Zaventem nog zeer groot, nu staan er zovelen op straat. De Vlaamse overheid staat er bij en kijkt ernaar. De vergelijking met een klassieke begrafenis dringt zich op.
Zaventem is een belangrijke economische poort voor Vlaanderen. Misschien was het faillissement op dit ogenblik wel de enig haalbare kaart. Het gebrek aan communicatie was misschien wel een goede zet : overdadige communicatie over een verloren strijd was misschien nog veel pijnlijker geweest voor alle betrokkenen.
Gouverneur De Witte heeft voorgesteld om alle beschikbare middelen in te schakelen om de ontslagen personeelsleden te helpen bij het zoeken van een nieuwe job. En dat is hoopgevend. Maar het sociaal passief van Sabena mag niet worden doorgeschoven naar Vlaanderen. De federale overheid moet de consequenties dragen van het mismanagement van vele jaren.
Tijdens de debatten van 1992 over het ontwerp van wet op Sabena werd al gepleit voor een beperking van het overheidsaandeel tot 20 percent en voor een overname van de federale staatsaandelen door de gewesten. We kunnen deze raad nu gebruiken om te redden wat er te redden valt. De Belgische ziekte van overdreven, ongepaste en niet-adequate inmenging moet definitief naar de prullenmand worden verwezen. De internationale omzwervingen van Sabena werden steeds gedwarsboomd door overheidsbemoeienissen.
De Vlaamse overheid moet alle kansen geven voor het ontstaan van een nieuwe maatschappij, op maat van dit land, liefst verbonden met één van de grote partners die in de toekomst de Europese markt zullen beheersen. Zaventem ligt in Vlaanderen en de flankerende maatregelen behoren tot de Vlaamse bevoegdheden. Wallonië doet er terecht ook alles aan om een echte luchtvaartactiviteit te organiseren.
De luchthaven van Zaventem moet blijven, maar gekoppeld aan een luchtvaartmaatschappij. Deze maatschappij moet passen in een multimodaal verkeersaanbod op maat van de Europese functies van Brussel en de activiteiten van de omringende grote luchthavens en maatschappijen aanvullen. Waarop wacht Vlaanderen om dat waar te maken. (Applaus bij de VLD, de sp·a, het VB, Agalev en VU&ID)
De preventieve maatregelen om werknemers in de automobielsector voor te bereiden op herstructureringen, kunnen niet vergeleken worden met de huidige regelingen voor Sabena.
De Vlaamse overheid is voorbereid. De VDAB is klaar om, na toestemming van de curator, de werkzoekenden automatisch in te schrijven en de administratieve rompslomp te beperken. Het is de bedoeling om iedereen de juiste informatie te geven. We zullen voor alle getroffenen, in afwijking op de regel, onmiddellijk individueel begeleiden. Gezien de capaciteiten van de betrokkenen, zijn we ervan overtuigd dat velen snel een nieuwe baan zullen vinden. Eventueel zal overgegaan worden tot de vorm van outplacement op kosten van de Vlaamse overheid, mogelijk bij faillissementen.
De VDAB inventariseert momenteel de opleidingscapaciteit, waarbij veel aandacht gaat naar de opleidingen die verband houden met de zogenaamde knelpuntvacatures. Een beperkte bijkomende opleiding zou voor velen immers voldoende zijn.
De zeer uiteenlopende kwalificaties van de werknemers maken bemiddeling moeilijker dan bij Renault Vilvoorde. Daarom zal de VDAB samen met de andere gewestelijke partners coördineren, eventueel via een tewerkstellingscel. We zullen inderdaad het territoriale werkgelegenheidspact verder subsidiëren om de tewerkstelling in de regio te bevorderen. We zullen samenwerken met de gemeenten. (Applaus bij de VLD, de sp·a, Agalev en VU&ID)
Vlaanderen staat voor de keuze : economisch veilig spelen of politieke, sociale en economische risico's nemen. De Vlaamse regering wil een bijdrage leveren aan de de oprichting van een nieuwe maatschappij via de responsabilisering van DAT. Het vinden van 200 miljoen euro is niet eenvoudig. We hebben de federale regering bevestigd dat mee zullen zoeken naar een oplossing. Het is belangrijk dat de banken, de financiële groepen en de gewestelijke overheden elkaars verantwoordelijkheden respecteren.
De gewestelijke overheden zullen 45 miljoen euro inbrengen, waarvan Vlaanderen 55 procent zal financieren via de PMV. Hierbij zullen we beroep doen op de knowhow van de Gimv om het businessplan te onderzoeken. Vrijdag zal er een document ter beschikking staan van de regering, waarop we onze beslissing kunnen baseren.
Ik was aangenaam verrast door de reactie van de SERV-partners. Ook de heer Vermeiren heeft duidelijk gesteld dat Vlaanderen een risico moet lopen om de gevolgen in te perken en de toekomst te vrijwaren.
Slechts één partij heeft zich van dit zogenaamd Belgisch denkspoor gedistantieerd. De nieuwe maatschappij zal echter Europese en internationale proporties moeten aannemen. We zijn bereid een inspanning te doen maar de nieuwe maatschappij moet op termijn een privéproject worden.
De meeste partijen zijn het er wel over eens dat we dit risico moeten lopen voor de 12.000 Sabena-werknemers. (Applaus)
Motie van aanbeveling
Door de heren Van Goethem, Penris, Dewinter en Van Hauthem werd tot besluit van dit actualiteitsdebat een motie van aanbeveling ingediend. Ze zal worden gedrukt en rondgedeeld.
Het parlement zal zich daarover tijdens een volgende plenaire vergadering moeten uitspreken.
De bespreking is gesloten.