Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Dank u, voorzitter.
Minister, de kwaliteit van ons oppervlaktewater verbetert mondjesmaat, helaas slechts mondjesmaat. De industrie zuivert haar eigen afvalwater, dat weten we, en het huishoudelijk afvalwater wordt grotendeels door de overheid, via Aquafin gezuiverd in onze rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het basisprincipe daar is dat het organisch afval wordt afgebroken door bacteriën, maar niet alle afvalstoffen kunnen door die bacteriën worden verwerkt, bijvoorbeeld de microplastics, pesticiden en fosfor.
Slechts 28 procent van ons oppervlaktewater beantwoordt aan de fosfornorm. We zien dat een belangrijk deel van die vervuiling afkomstig is van lozingen uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Wat dat betreft is er nu een flinke stap vooruit gezet, waar u eigenlijk via een investering van 1,5 miljoen euro – wat mij weinig lijkt, dat is goed besteed – voorziet in 51 installaties die dat fosforgehalte nog naar beneden kunnen halen. U gaat er nog 70 ton fosfor extra uit halen, zodat we eigenlijk die Europese norm in de toekomst moeiteloos halen op die plaatsen. 95 procent van het fosfor wordt straks uit het afvalwater gehaald, in plaats van 80 procent vandaag.
De methode is als de meest kostenefficiënte geselecteerd door de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid. Je zou kunnen vragen waarom we dat voor de luttele som van 1,5 miljoen euro nog niet veel eerder hebben gedaan. Maar ik ga die vraag niet stellen. Ik ga een andere vraag stellen. Als u dat nu doet voor fosfor, kan dat misschien ook voor pesticiden?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, collega. Proper water is een basisrecht voor alle Vlamingen en u weet dat dat voor mij ook een belangrijk thema is, en dat we ook nog een grote inhaalbeweging moeten doen. We doen dat via verschillende wegen: extra investeringen in rioleringen, stroomgebiedbeheerplannen, een bijsturing van het mestactieplan en maatregelen in functie van pesticidegebruik.
Inderdaad, we hebben afgelopen maandag samen met Aquafin en de medewerkers van de Vlaamse Milieumaatschappij een zuiveringsinstallatie van Bree bezocht. We gaan de komende jaren een kleine investering doen om op 51 locaties op een goede manier meer fosfor uit afvalwater te halen, voordat dat de beekjes en rivieren in gaat. De bedoeling is om tot 95 procent van het fosfor uit ons afvalwater te zuiveren in plaats van 80 procent. Dat is een hele forse stap vooruit, en op die manier halen we dan ook nog eens 70 ton fosfor extra uit het afvalwater.
Brongerichte maatregelen zijn natuurlijk belangrijk. U weet dat de volgende stap pesticiden zijn. Ons land scoort slecht op Europees vlak, we zijn de slechtste leerling van de klas als het gaat over het percentage kinderen dat leeft in een omgeving met hoge pesticidevervuiling, en doordat pesticiden ook moeilijk uit te zuiveren zijn, weten we van drinkwatermaatschappijen dat ze soms ook moeten stoppen met water te innen omdat ze die pesticiden daar niet uit krijgen. En dat is ook de reden waarom de wetgeving waar ik binnenkort ook mee naar de regering zal gaan, zo goed als klaar is, om op die manier ook het pesticidegebruik fors te reduceren tegen 2030.
De heer Vandaele heeft het woord.
Dank u, minister, u haalt tientallen tonnen fosfor uit dat afvalwater. Als ik het goed voorheb, dan komt dat nu in het slib terecht, en wordt dat zodanig mee verwerkt. Zijn er methodes in de maak om fosfor te hergebruiken en om dat in het circulaire verhaal mee te nemen?
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, u kondigde inderdaad 51 installaties voor fosfor aan. Die 51 installaties zijn niet gelijk verspreid over Vlaanderen. In Antwerpen zijn er veertien installaties, in Limburg zijn er zestien en in Vlaams-Brabant zijn er ook veertien installaties. In Oost- en West-Vlaanderen staat er nauwelijks iets, ik zal u zeggen hoeveel: er staan vier installaties in Oost-Vlaanderen en vier installaties in West-Vlaanderen.
Het is zo dat de oppervlaktewaterkwaliteit het slechtst is in Oost- en vooral in West-Vlaanderen. Ik zou dus verwachten dat u daar extra inspanningen doet om ervoor te zorgen dat we niet alleen in Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant proper water hebben, maar dat we overal in Vlaanderen proper oppervlaktewater hebben, zoals ook de kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn vragen.
Minister, welke inspanningen zult u doen om er ook voor te zorgen dat de waterkwaliteit in Oost- en West-Vlaanderen stappen vooruit neemt, zoals Europa eigenlijk ook van ons verwacht. (Applaus van Elisabeth Meuleman)
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, en collega Vandaele, het is inderdaad belangrijk, en hoe langer het duurt, hoe moeilijker het is om ervoor te zorgen dat onze waterlopen gezond en veilig zijn, en dat ook ons drinkwater op den duur gezond en veilig geproduceerd kan worden. Het wordt hoe langer hoe moeilijker, met name vanwege de pesticidevervuiling – we hebben die discussie al eens in de commissie gehad – waardoor regelmatig grondwaterwinningen, vaak definitief, stilgelegd moeten worden. Soms worden ze met heel grote kosten geconfronteerd om er nog drinkbaar water van te maken.
Collega Vandaele zegt met veel aplomb dat dit weinig geld is met veel resultaat, maar het blijft wel geld van de belastingbetaler, en in veel gevallen ook geld van de klant van de drinkwatermaatschappij, die zijn facturen ziet omhooggaan. Dat is zeker zo als het over pesticiden gaat, minister, we hebben daarjuist nog de discussie in het kader van 3M gehad. Zou het niet logisch zijn dat we de kosten doorrekenen aan de vervuiler, in plaats van deze – zelfs al zijn het goede technologieën – maatregelen te nemen op kosten van de belastingbetaler of van de klant van de drinkwatermaatschappij? De vervuiler betaalt is niet voor niks uitgevonden. Het lijkt mij toch logisch dat we de kosten hiervoor niet opnieuw doorschuiven naar de brave burger die recht heeft op drinkbaar water, maar wel naar degene die ervoor zorgt dat het alsmaar duurder wordt om dat drinkbaar water te produceren. Dat is namelijk degene die voor die pesticidevervuiling zorgt.
De heer Dochy heeft het woord.
Minister, beste collega’s, u weet dat er verschillende technieken zijn om fosfor uit water te verwijderen. Eén daarvan is met de gekookte zandkorrel, die u wel kent, minister, uit het project Leaudegem van HelloWater. Daarbij verwijdert men tot 95 procent van de fosfor dankzij pure techniek.
Maar als we kijken naar de waterzuiveringsinstallaties van Aquafin, dan weten we dat dit vandaag in hoofdzaak gebeurt door de toevoeging van ijzertrichloride. Wat gebeurt er? IJzertrichloride valt uit elkaar, de fosfor bindt, en je krijgt ijzerfosfaat, maar ook chloor. Minister, ik maak mij daar een beetje zorgen over, want om de laatste fractie fosfor te verwijderen uit dat water, heb je proportioneel veel ijzertrichloride nodig, waardoor de concentratie van chloor in het effluent water van de installatie toch wel serieus kan toenemen.
Wordt het effect op het chloor en de chloorconcentratie in het effluent gemonitord? Dat kan namelijk belangrijke effecten hebben op de mogelijke hergebruikstoepassingen van het effluent van die waterzuiveringsinstallatie, en kan ook voor de fauna en de flora in de beek zeer zware gevolgen hebben.
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel, collega Dochy, voor het mooie voorbeeld. Het is inderdaad een mooi project uit de Blue Deal, u hebt dat heel goed uitgelegd. Het is ook terecht dat u daar fier op bent.
Collega Vandaele, we halen 70 ton fosfor uit dat afvalwater, dat is natuurlijk heel veel.
De bedoeling is dat we dat gaan recupereren, terugwinnen en hergebruiken als grondstof. Op die manier moeten we dat ook niet importeren uit derde landen en maken we ons op dat gebied ook onafhankelijker. Aquafin is dus ook bezig met een installatie om die fosfor als grondstof te hergebruiken. U weet dat Vlaanderen de kaart trekt van de circulaire economie en dat doen wij in de Europese context ook bijzonder goed. Op die manier kunnen we het goede voorbeeld van het hergebruik van fosfor vrijwaren.
Mevrouw Schauvliege, u hebt het over die 51 locaties. Vooraleer u mij verwijt dat ik die gekozen heb … U zegt altijd dat ik naar experten moet luisteren, dus ik heb dat in dezen ook gedaan. De locaties zijn door Aquafin en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) gekozen op basis van effectiviteit. Dus de selecties gebeuren op basis van het advies van die experten en op basis van effectiviteit, om inderdaad onze doestellingen in de kaderrichtlijn Water te halen. Dan is het ook ineens duidelijk dat dat geen politieke keuze is.
Collega Tobback, wat de pesticiden betreft, denk ik dat we daarin inderdaad toch een aantal stappen moeten zetten. Dat is ook de reden waarom we een aantal regelgevende optredens aan het voorbereiden zijn. Ik was zelf heel verbaasd toen ik de Europese kaart zag. Ik wist wel dat er veel pesticiden werden gebruikt, maar op Europees vlak zitten we echt wel bij de slechtste leerlingen en lopen we voorop in het peloton, zeker als het gaat over het percentage kinderen dat in een omgeving met een hoge pesticidevervuiling leeft. Dat is dan ook de reden dat ik een wetgeving aan het voorbereiden ben om dat uit te faseren en fors te reduceren, zeker in gebieden met kwetsbare groepen zoals scholen, zorginstellingen, maar ook drinkwaterwinningsgebieden. Want, nogmaals, water is cruciaal, alle landen hebben met schaarste te maken, dus dat betekent dat we goed moeten omgaan met water. Proper water is cruciaal voor eenieder, zowel voor ons als voor de fauna en flora. Wij moeten daar dus verder werk van maken en ik zal binnenkort dan ook naar de Vlaamse Regering gaan met een nieuwe regelgeving daaromtrent.
De heer Vandaele heeft het woord.
Het hergebruik van die fosfor is natuurlijk zeer belangrijk en dan niet alleen van die 70 ton die erbij komt, want in totaal gaat het denk ik over meer dan 8000 ton. Het is dus zeker nuttig. We weten allemaal dat investeringen in rioleringen en waterzuiveringsinstallaties niet alle problemen oplossen. Zo hadden we het er net over dat de diffuse vervuiling vanuit de landbouw een ander verhaal blijft. Toch lijkt het ons goed dat die inspanningen en investeringen worden voortgezet en dat ook nieuwe technieken worden toegepast, zoals hier het geval is. Hopelijk gaan we dan eindelijk toch die waterkwaliteitsdoelstellingen halen.
De actuele vraag is afgehandeld.