Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, de Natuurherstelwet beroert het terrein. Het standpunt van cd&v is duidelijk: we hebben al vaak aangegeven dat de huidige Natuurherstelwet onaanvaardbaar is. Er zijn uitdagingen op het vlak van de biodiversiteit, om die te versterken op Europees niveau, dat ontkent niemand. Maar de herstelwet heeft een onaanvaardbaar hoge, disproportionele impact, sociaal en economisch. Dat is duidelijk een struikelblok.
Op 22 juni 2022 werd het Europese voorstel neergelegd. Reeds op 20 oktober heeft de Nederlandse minister kenbaar gemaakt aan de Tweede Kamer dat ook voor hem dit voorstel te ver ging en onuitvoerbaar en onrealistisch was, met name ook inzake de uitvoeringstermijnen en het feit dat het verslechteringsverbod ook buiten Natura 2000-gebieden zou tellen en bindende normering.
Vlaanderen heeft zich eind vorig jaar uitgesproken binnen de directie-generaal Europese Zaken en coördinatie (DGE) dat we een voorbehoud maken bij de Natuurherstelwet. Ondertussen hebben heel wat beroepsorganisaties zich ook uitgesproken, omdat ze vrezen dat er een grote impact is op Vlaamse bedrijven, woningbouw en energie-infrastructuur enzovoort. Door het verordenend karakter riskeert Vlaanderen om een aantal instrumenten uit handen te geven om te sturen welke projecten Vlaanderen nog wenst uit te voeren, met andere woorden voor elk project dreigen we naar de rechtbank te moeten gaan.
Minister, het heeft enige tijd geduurd, maar ik ben blij dat er vrijdag een ei is gelegd. U hebt namelijk vrijdag de impactstudie en juridisch advies naar de Vlaamse Regering gebracht, waaruit duidelijk bleek dat er inderdaad een grote impact was, zijnde op de energiesectoren en de woningbouw, industrie en landbouw. De conclusie en het standpunt van de Vlaamse Regering zijn dan ook duidelijk: deze herstelwet gaat te ver.
Minister, op welke manier zult u de andere gewesten en lidstaten en het Zweeds voorzitterschap overtuigen van onze bezwaren?
Minister Demir heeft het woord.
We hebben inderdaad vorig jaar met Vlaanderen al een studievoorbehoud gemaakt ten aanzien van de Natuurherstelwet. Wij zijn ook de enige regering in dit land die over deze Natuurherstelwet zowel een juridische analyse als een impactanalyse heeft laten doorvoeren door externe bureaus. Dat is ook de basis geweest voor het standpunt van de Vlaamse Regering.
Ik moet u wel even corrigeren: de Vlaamse Regering heeft geen negatief standpunt ingenomen over natuurherstel. De Vlaamse Regering heeft afgelopen vrijdag beslist dat ze een voorstander is van een Natuurherstelwet waarin de bestaande engagementen worden uitgewerkt, mits de concurrentiepositie van Vlaanderen geen buitenproportioneel nadelige effecten ondervindt.
Op basis daarvan zijn wij maandag tijdens het intra-Belgische overleg met de andere gewesten en de federale overheid overeengekomen om aan de Europese Commissie kritische vragen te stellen, ook over de gevolgen van de voorgestelde Europese Natuurherstelwet. Meer nog, België gaat ook andere lidstaten steunen in de vraag aan de Europese Commissie om een kosten-batenanalyse uit te voeren, want ik denk dat dat wel cruciaal is. En dat is blijkbaar tot op heden niet uitgevoerd binnen Europa, wat ik op zich wel opmerkelijk vind. Het zou dus gaan over kosten, maar ook over baten. Het is belangrijk dat de Europese Commissie dat doet. En dus zal België dat aankaarten. Er zijn ook andere lidstaten die vragende partij zijn, zoals Finland, maar ook veel andere landen.
Belangrijk is wel – en dat wil ik ook onderlijnen – dat we de natuur die we hier hebben, moeten koesteren, in goede staat houden en beschermen. Het is cruciaal dat we goed weten van Europa wat de reikwijdte en het toepassingsgebied is en wat zo’n verordening concreet betekent. Het is cruciaal dat er een kosten-batenanalyse gebeurt vanuit Europa, en dus steunen wij, en ook België als land, de vraag om die kosten-batenanalyse te maken. Dat standpunt is maandag ook intra-Belgisch met andere regeringen ingenomen.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Dank u wel voor uw antwoord, minister. U hebt daar een zeer terecht punt aangehaald, namelijk dat er een impactstudie ten gronde moet gebeuren, een kosten-batenanalyse, maar dan ook over andere doelstellingen die Europa of Vlaanderen heeft. Want, zoals ik aangaf, dreigen met deze herstelwet zelfs de andere doelstellingen die Vlaanderen heeft en die we maatschappelijk moeten dragen, onderuit te worden gehaald of niet meer te kunnen worden gerealiseerd, of dreigen we voor alles naar de rechtbank te moeten. En dat is uiteraard niet de bedoeling.
Minister, u hebt aangegeven dat u bondgenootschappen zoekt. Ik wil bij dezen ook de vraag stellen of u eveneens de Vlaamse posten in het buitenland wilt inzetten, om ook daar het standpunt van Vlaanderen en België en ook onze bezwaren mee kenbaar te maken, zodat we die ook ten volle in het Europese debat kunnen inbrengen en kunnen rekenen op bijsturingen op dat vlak.
Mijn tweede vraag is of u ook van plan bent om in juni naar de Raad Milieu te gaan, om daar ons standpunt en onze bezwaren kenbaar te maken, omdat de impact op onze economie en onze samenleving belangrijk is en in beeld moet worden gebracht, en dat daar rekening mee moet worden gehouden.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Hoe meer macht de EU krijgt van zowat alle partijen in dit halfrond, behalve uiteraard het Vlaams Belang, hoe meer problemen en kosten dat oplevert voor Vlaanderen, en dus voor de Vlamingen. Of het nu de klimaathysterie of de stikstofhysterie is, of het nu de peperdure Green Deal is, de nieuwe CO2-taks of het nakende verbod op brandstofwagens, de ondemocratische Europese Unie heeft hier in Vlaanderen steeds meer te zeggen en de Vlamingen hebben steeds minder te zeggen.
Niemand is uiteraard tegen het beschermen van onze natuur, maar dat kan Vlaanderen en dat kunnen wij, Vlamingen, prima zelf doen. Daar hebben wij geen tirannieke Europese Unie voor nodig, die een ‘one size fits none’-beleid voert, dat geen enkele rekening houdt met onze Vlaamse eigenheid en dat geen rekening houdt met de impact op de hardwerkende Vlamingen, op onze boeren, op onze bedrijven. Stop dus met de eurofilie en zorg ervoor dat wij, Vlamingen, weer baas worden in eigen land. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, onze fractie vindt natuur en natuurherstel uiteraard bijzonder belangrijk, maar wat Europa vraagt, moet redelijk en haalbaar zijn en mag er zeker niet toe leiden dat het draagvlak voor het milieu- en natuurbeleid kleiner zou worden. Daarom waarderen wij het dat de Vlaamse Regering hier een zorgvuldige afweging maakt en daarover met de andere Europese partners van gedachten blijft wisselen. Ik dank u.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, u verklaart heel vaak dat u meer natuur wilt realiseren. Maar u hebt zich ook geschaard achter de afspraken die in Montreal zijn gemaakt, namelijk dat 30 procent van onze oppervlakte natuur zou worden. Natuur realiseren doe je echter door meer natuur te maken, maar ook door de negatieve impact op de bestaande natuur te beperken. En dat is net wat die Natuurherstelwet als meerwaarde heeft. Want het voorstel dat nu op tafel ligt, zorgt er net voor dat je kunt uitbreiden en dat de negatieve impact van andere sectoren op de natuur wordt beperkt.
Minister, op dit moment holt u deze wet uit. Hoe zult u ervoor zorgen dat die 30 procent natuur in Vlaanderen wordt gerealiseerd? (Applaus bij Groen)
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Minister, iedereen is voor meer natuur en iedereen wil daar ook extra inspanningen voor leveren. Maar deze Natuurherstelwet goedkeuren, zou zijn alsof je de muur bouwt waar je binnen twintig jaar zelf tegen aanloopt. Dat is waanzin.
Minister, misschien zijn we te lang blijven steken in het ambtelijke proces, de ambtelijke voorbereiding, en zijn we te weinig in het politieke debat, het maatschappelijke debat, getreden over die voor- en nadelen van een natuurherstelwet.
We kunnen dat aan de Europese Commissie vragen, maar ik denk dat we ook in dit huis een oefening te maken hebben op dat vlak. U hebt een impactstudie en een juridische studie besteld. We weten wat Nederland denkt. We zouden in dit huis dan ook het best overgaan tot hoorzittingen zodat het publieke en politieke debat op basis van betere cijfers, betere rapporten en betere inzichten kan worden gevoerd. Ik zal de voorzitter van de commissie Leefmilieu vragen dat te organiseren. (Applaus bij Open Vld)
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, het is een stuk geloofwaardiger om stoer te doen, in Europa of ergens anders, als je kunt bewijzen dat je zelf je huiswerk hebt gemaakt. We hebben gisteren nog maar een hoorzitting gehad over het jaarlijkse Mestrapport, waaruit blijkt dat we er in Vlaanderen na meer dan dertig jaar nog altijd niet in geslaagd zijn om de Europese Nitraatrichtlijn, die dateert uit – houd u vast – 1991, zelfs nog maar voor de helft in de praktijk om te zetten en te realiseren.
Het is een beetje triest om altijd te horen wat we niet willen. Het zou een heel stuk interessanter zijn als u en de collega's die de hele tijd met het hart op het hart beweren dat ze milieu en natuur belangrijk vinden, dan zelf eens zeggen waar de lat dan wel zou moeten en kunnen liggen. Want dát er in Vlaanderen een probleem is, met verdwijnende diersoorten, met verdwijnende habitats, met de achteruitgang van natuurkwaliteit en met de manier waarop we omgevingskwaliteit in Vlaanderen in het beleid ernstig nemen, van PFAS tot allerlei diersoorten, mag voor iedereen duidelijk zijn. Er mogen eens daden worden gevoegd bij al die mooie woorden. We lopen op álle vlakken achter, ook op al heel oude Europese doelstellingen die eigenlijk wel perfect haalbaar zouden moeten zijn.
Voor u stoer doet, kunt u misschien in de eerste plaats eens het werk doen. (Applaus bij Vooruit)
Minister Demir heeft het woord.
Collega's, dank u wel.
Collega Tobback, ik ben daar al drie jaar volop mee bezig, mocht u de hele stikstofsaga niet hebben gevolgd. (Opmerkingen van Bruno Tobback)
U ziet geen resultaten? Dan zal ik ze misschien opnoemen. We maken effectief meer natuur. Eind 2022 heeft Vlaanderen afgeklopt op 100.000 hectare natuur onder effectief natuurbeheer. Dat is toch wel een heel duidelijke stijging van meer dan 7000 hectare. We hebben de Blue Deal, het Klimaatadaptieplan. Er is nog nooit zoveel geïnvesteerd in natte natuur en bos.
Er is heel veel discussie geweest omdat ik veel subsidies zou geven aan Natuurpunt. In de commissie en ook in de kranten werd er gevraagd hoe dat kwam. Het is logisch dat ze meer subsidies krijgen. Gelukkig heeft de Inspectie van Financiën heel duidelijk aangetoond dat die centen goed worden beheerd en dat de vrijwilligers van Natuurpunt dat ook bijzonder goed doen.
De reden daarvoor is inderdaad dat we meer natuur, meer bos willen. Dat betekent dat je daar ook een beleid naar zult moeten voeren. Ook natte natuur is in aantal hectaren toegenomen. Wij zijn die tanker aan het keren. Het is ook logisch dat we onze natuur gaan herstellen en ook beschermen. Ik zie dat ook als een kerntaak van mezelf en van de Vlaamse Regering. We doen dat ook. Ook al is dit niet gemakkelijk, we hebben dat gedaan.
Collega Van Rooy, u zegt dat Europa zich niet moet komen moeien, Vlaanderen moet dat doen. Ja, we hebben dat gedaan met heel die stikstof, maar u was daartegen. U en uw fractie waren daartegen. Elk initiatief dat ik neem om onze natuur te beschermen, vindt u niet goed. Aan de andere kant spreekt u terecht over de hardwerkende Vlaming, maar die hardwerkende Vlaming wil in het weekend, op zondag of zaterdag – weet ik veel wanneer ze tijd hebben – met zijn gezin, met zijn vrienden, familie, kinderen naar die natuur trekken om daarvan te genieten. Dus ja, wij beschermen de natuur. We hebben een aantal maatregelen genomen, ook naar hydrologie toe, niet alleen naar stikstof. Over water komt straks een vraag.
We gaan nu ook met andere landen spreken. Collega Rombouts, de Vlaamse posten zijn gecontacteerd. Er zijn contacten met de Scandinavische landen, met Duitsland, ik heb gisteren of eergisteren de Nederlandse minister nog aan de lijn gehad. Er zijn heel veel contacten. Ik merk toch ook al dat er ook in de Scandinavische landen, waar een heel mooie natuur is en waar we toch ook naar opkijken, een bezorgdheid is. Er is ook een werkpunt in het binnenland met die ontbossingen – maar dat is een ander paar mouwen. Dus ja, wij zoeken ook naar bondgenoten. En als ik die landen allemaal hoor: die zijn ook voor een natuurherstelwet, maar ze vragen ook wat daar de draagwijdte van is en wat dat nu concreet betekent voor een land als dat van hen. Wij hebben die vragen ook. Dat is ook de reden waarom we afgelopen maandag intra-Belgisch, tussen de bevoegde deelstaten en de federale kabinetten, overeengekomen zijn dat we aan de Europese Commissie al deze vragen gaan stellen. Ik denk ook, naar wat ik verneem van andere landen, dat daar wellicht een bijsturing zal komen. Wij hebben engagementen uit het verleden. Die moeten we absoluut nakomen. Het is belangrijk dat we dat doen.
Mevrouw Schauvliege, wat die ‘30 procent Montreal’ betreft, moet u ook correct zijn: dat is niet per lidstaat, dat is per continent. Wij hebben dat inderdaad ook ondersteund. Het is ook logisch dat we dat ondersteund hebben, maar dat was per continent. Juist is juist. Als beheerder van het dossier moet u correct zaken aanbrengen. Dat is belangrijk in het debat.
Collega Coenegrachts, ik ben er inderdaad wel voorstander van om daarover ook in de commissie een discussie te hebben. Draagvlak voor natuur is er. We hebben dat ook gezien met corona. Heel veel Vlamingen genieten massaal, de dag vandaag nog altijd, van onze natuur. Dat is ook de reden waarom we natuur bijmaken, waarom we daar ook in investeren. Daar is een maatschappelijk draagvlak voor. Ik wil die weg ook verder bewandelen met heel de samenleving. Maar dat betekent ook wel dat we die natuur moeten herstellen en beschermen en dat de doelstelling van de Natuurherstelwet het draagvlak dat er vandaag de dag enorm is, natuurlijk niet onderuithaalt.
De Raad Leefmilieu vindt plaats op 20 juni. Er zal nog een aantal keer intra-Belgisch overleg plaatsvinden, ook afhankelijk van de Europese dynamiek de komende weken. Ik volg dat dagelijks mee op, ook daar waar het moet. En als ik moet gaan, zal ik zeker gaan. Ik veronderstel dat ik dan ook het standpunt van de Vlaamse Regering daar kan brengen.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord.
Collega’s, we kunnen allemaal vaststellen dat de ongerustheid op het terrein over rechtszekerheid en hoe we onze maatschappelijke uitdagingen kunnen realiseren bijzonder groot is en steeds maar meer groeit. De juridisering van ons omgevingsbeleid, ons natuurbeleid, eveneens het stikstofdossier, nu het herstelwetdossier wakkert die ongerustheid steeds meer aan, niet altijd onterecht.
We hebben de uitdaging om een maatschappelijk evenwicht te realiseren. Er zijn verschillende doelstellingen, denk aan huisvesting, voedselproductie, werkgelegenheid, duurzame energiebronnen. Met andere woorden, er zijn veel uitdagingen, maar met deze herstelwet dreigen we die niet waar te kunnen maken en dreigen we inderdaad zelfs het draagvlak voor biodiversiteit onderuit te halen.
Minister, daarom wil ik u aanmoedigen om al uw gewicht in de schaal te leggen, op alle niveaus, bij iedereen, om inderdaad onze bezwaren vanuit Vlaanderen kenbaar te maken. Dus ik denk inderdaad dat uw aanwezigheid op de leefmilieuraad effectief ook belangrijk is. Er is al heel wat tijd overheen gegaan, maar er is nu geen tijd meer te verliezen. Ons standpunt is duidelijk, er moet kracht bijgezet worden. Dank u. (Applaus van Peter Van Rompuy en Gwendolyn Rutten)
De actuele vraag is afgehandeld.