Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, we weten het allemaal: pesticiden zijn slecht voor onze gezondheid, slecht voor de natuur, slecht voor het milieu. België staat in de top vier van de landen die de meeste pesticiden gebruiken. 10 procent van onze Belgische kinderen heeft te maken met gevaarlijke risico’s ten gevolge van het pesticidegebruik. En ook in Vlaanderen heeft onderzoek aangetoond dat kinderen in de Kempen vaker in aanraking komen met pesticiden dan andere kinderen in Europa. Het probleem is dus eigenlijk ook in Vlaanderen groot.
Wijzelf deden vanuit onze fractie al een voorstel om het pesticidegebruik te verminderen. De milieubeweging heeft dat ook al een paar keer gevraagd, maar zij kregen eigenlijk geen gehoor op de vraag die zij stelden, en zij stappen vandaag naar de rechter.
Wat stellen zij nu voor? Zij vragen eigenlijk om in de omgeving waar kinderen zich begeven, een pesticideverbod op te leggen, een soort buffer waar er geen pesticiden kunnen worden gebruikt. Zij vragen ook om een voldoende brede buffer rond natuurgebieden pesticidevrij te maken en om een voldoende brede buffer rond drinkwatergebieden pesticidevrij te maken. Volgens hun berekeningen betekent dat dan dat 35 procent van de Vlaamse oppervlakte pesticidevrij zou zijn.
Minister, welke maatregelen zult u nemen om minder pesticiden te gebruiken in Vlaanderen? (Applaus bij Groen en Vooruit en van Lise Vandecasteele)
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, mevrouw Schauvliege. U hebt mij daar al vaak over ondervraagd. U weet dat ik de doelstelling ondersteun die de Europese Commissie geformuleerd heeft, namelijk om het gebruik van pesticiden te halveren tegen 2030. We hebben die doelstelling ondersteund. We zien ook dat bij lokale besturen, maar ook bij particulieren, het pesticidegebruik gedaald is. Dat is een goede evolutie. U weet dat ik ook heel hard getrokken heb aan de NMBS, want de NMBS gebruikte ook heel veel pesticiden. Zij gaan nu ook via een aantal projecten kijken om minder pesticiden te gebruiken.
Ik kan mij deels terugvinden in wat de milieuorganisaties aankaarten. Zeker als we naar de landbouwsector kijken, vind ik dat er daar nog te veel pesticide wordt gebruikt. Ik ben er ook van overtuigd dat de minister van Landbouw het niet zover zal laten komen dat er dwangsommen worden opgelegd of dat zijn bureau wordt leeggehaald.
Het is ook een vraag vanuit Leefmilieu. Het is belangrijk voor de natuurbescherming en voor het leefmilieu. Maar ik wil ook wel meegeven dat we vaststellen dat ook in ons oppervlaktewater en ons grondwater pesticiden worden aangetroffen. De kosten voor de waterzuivering zijn op dit moment voor de belastingbetaler. Dat is toch wel een gegeven waar we naar gaan moeten kijken. We zien dat het in verschillende sectoren gedaald is. Ik ben van mening dat we dat samen, ook met de landbouwsector, moeten bekijken. Want er zijn goede voorbeelden. Het pesticidegebruik moet naar beneden, want het heeft inderdaad ook gevolgen voor de gezondheid. Ik ben ervan overtuigd dat de minister van Landbouw het niet zover zal laten komen.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, het is inderdaad aan de Vlaamse Regering om het pesticidegebruik in Vlaanderen te proberen te verminderen. We verwachten daar heel concrete maatregelen voor. Heel concrete en duidelijke maatregelen en duidelijke wetgeving, dat is superbelangrijk. In 2001 vaardigde minister Vera Dua een Pesticidendecreet uit, waarin ze omschreef dat er geen pesticiden meer mochten worden gebruikt op het openbaar domein. We zijn meer dan twintig jaar verder en wat zien we? Het is effectief gelukt om op het openbaar domein eigenlijk naar een nulgebruik te gaan. Het is dus superbelangrijk om er ook wetgeving aan te koppelen en niet een aantal vrijblijvende maatregelen te voorzien, maar wel degelijk wetgeving uit te vaardigen die een pesticideverbod oplegt.
Ik vraag het u dus nog eens heel concreet, minister: welke wetgeving zult u wijzigen, zodanig dat er wel degelijk een pesticideverbod komt op die 35 procent van de Vlaamse oppervlakte?
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord en voor blijkbaar toch wel het engagement om in te grijpen. U wijst niet onterecht op het probleem van drinkwater. We hebben die discussie al een tijd geleden in de commissie gehad en hebben inderdaad vastgesteld dat in Vlaanderen – en tot mijn verbazing ook in mijn provincie – hoe langer hoe meer drinkwaterwinningen tijdelijk of definitief gestopt moeten worden wegens een te grote vervuiling met pesticiden in het water. En dat betekent inderdaad dat de gebruikers, de burgers, de belastingbetalers, opdraaien voor de kosten waar anderen winsten mee geboekt hebben.
Ik heb vanochtend in de krant ook de reactie van de minister van Landbouw gelezen. Ik ben niet zo zeker dat ik uw enthousiasme en uw vertrouwen daarin zo geweldig deel, want de minister van Landbouw vond het vooral heel treurig dat men naar de rechtbank stapte in plaats van verder te overleggen. Nu, ik begin ook wel begrip te hebben voor verenigingen die al jaren en jaren overleggen over een probleem dat we al jaren en jaren kennen, maar dat we dag na dag erger zien worden. Als de regering zelf niet in staat is om een probleem aan te pakken, dan zal een rechtbank de burger moeten beschermen. Zo gebeurt dat in een democratie.
Minister, denkt u echt dat u met deze coalitie concrete, serieuze, forse en efficiënte maatregelen zult kunnen nemen? En zo ja, wanneer? (Applaus bij Vooruit)
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Minister, pesticiden zijn een pest. Ik denk dat iedereen het daarover eens is, ook de landbouwers zelf. Pesticidegebruik is duur en zeer omslachtig in de administratie, dus liever niet. Maar er moeten natuurlijk alternatieven zijn, want zonder alternatieven dreig je vaker met mislukte oogsten te zitten, en dat heeft niet alleen gevolgen voor het inkomen van landbouwers, maar ook voor onze voedselzekerheid. Ik denk dat we daarvoor naar alle alternatieven moeten kijken, dat alle wetenschappers en onderzoekers die daar vandaag mee bezig zijn, ook de R&D-afdelingen (Research and Development) in bedrijven, naarstig op zoek zijn naar alternatieven voor sommige van die pesticiden. Maar ik denk dat we ook, collega Schauvliege, over sommige ideologische dogma’s heen moeten stappen, en ook genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) een serieuze kans moeten geven: ggo’s die resistent zijn tegen sommige ziekten en daarom geen pesticiden meer nodig hebben. Mijn vraag is, minister, of u naar het pesticideprobleem ook zult kijken door de bril van voedselzekerheid.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de vragen. Het is opnieuw een dossier met heel veel facetten. Landbouw werd onder andere al aangekaart, de impact op de volksgezondheid en onze drinkwaterkwaliteit, en het werd inderdaad ook nog heel erg recent besproken in de commissie Leefmilieu.
Minister, er werd toen ook gesteld dat er adviezen opgevraagd werden voor mogelijke regelgevende initiatieven. Dat is opnieuw het bewijs dat we ook hier niet stilstaan, dat u ook, zoals u daarnet al aangaf, geen enkele gebruiker ontziet in het terugdringen van dat pesticidegebruik. We kijken ook uit naar het Vlaams Actieplan Duurzaam Pesticidengebruik, dat zijn opwachting maakt. En laten we natuurlijk niet vergeten de aandacht te vestigen op alternatieven die het interessanter maken om van die alternatieven gebruik te maken in de plaats van die schadelijke pesticiden. Dank u voor uw doorzetting, minister.
De heer Sintobin heeft het woord.
Ik denk dat alle fracties ijveren voor minder gebruik van pesticiden, maar ik moet er wel bij vermelden dat, als men de cijfers bekijkt, de afgelopen jaren het pesticidegebruik gedaald is. Men gaat ideologisch altijd uit van een defaitistisch wereldbeeld. Ik vind het bijzonder jammer, minister, dat u nog eens met de vinger wijst naar de lokale besturen. Het is hier iedere week hetzelfde. Ik zal volgende week een vraag stellen over het feit dat milieubewegingen ook het landbouwplan van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) tegenhouden en dergelijke. De lokale besturen hebben de afgelopen jaren heel wat inspanningen gedaan, en doen ook nu heel wat inspanningen om het pesticidegebruik te verminderen. Maar iedere week opnieuw bashen op die landbouwsector, dat vind ik er echt over. Ik wil trouwens verwijzen naar de vraag van collega Coel van november vorig jaar, waar de minister van Landbouw – ik ben trouwens niet zijn woordvoerder, dat is een ex-N-VA’er – effectief zegt dat er maatregelen worden genomen en ook worden aangekondigd in het strategisch landbouwplan dat goedgekeurd is door de Europese Commissie en waar door uw Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) protest tegen is aangetekend. Dus stop met het bashen van de landbouwsector.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik denk dat we het hopelijk over één ding eens zijn, en dat is dat we pesticiden liefst zo weinig mogelijk en inderdaad met zo weinig mogelijk schade willen gebruiken. Maar we moeten inderdaad ook realistisch zijn – collega Coenegrachts heeft er al naar verwezen – dat we ook onze voedselvoorziening moeten garanderen. Dat is nu eenmaal de realiteit waarin we leven om dat op een zo duurzaam mogelijke manier te kunnen doen.
Minister, het gewasbeschermingsmiddelengebruik is de afgelopen jaren naar beneden gegaan, tussen 2016 en 2019 met maar liefst 18 procent. Ik denk ook dat er effectief nog inspanningen mogelijk zijn, maar het is goed – zoals u zelf aangeeft – om dat samen te bekijken in overleg met hen die voor inspanningen kunnen zorgen. In dezen wil ik ook benadrukken, minister, dat het goed is een totaalbeeld te hebben vanwaar die bronnen allemaal kunnen komen. Uit een studie van de Universiteit van Wageningen – ik heb dat een veertien dagen geleden opgevangen – blijkt dat er uit huishoudelijk gebruik, bijvoorbeeld uit de vlooienbandjes van honden, een veel hogere pesticideverspreiding gebeurt in de natuur dan wat men voor ogen had. Ik denk dat we moeten vertrekken van een goed beeld vooraleer dat we ook naar maatregelen kijken.
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, ik heb goed geluisterd. We moeten inderdaad bekijken waar we de winsten kunnen halen. Niemand is voor pesticiden. Maar soms heb je ze wel nodig, als het gaat om de bescherming van gewassen.
Mijnheer Sintobin, u verwijt mij dat ik aan bashing doe. Neen, ik baseer mij op feiten. Ik kan die cijfers ook niet veranderen. U doet met uw hand alsof het allemaal niet waar is. Ik kijk gewoon naar het totale pesticidegebruik in Vlaanderen. We zien inderdaad dat 94 procent van de landbouwsector komt. Dat gaat niet over bashing, maar wel over hoe we samen met die sector de situatie kunnen verbeteren. Want wij willen inderdaad niet dat het tot een proces komt. In Frankrijk is het effectief tot een proces rond pesticiden gekomen. Dat willen wij in Vlaanderen niet, want dat helpt de landbouwers geen millimeter vooruit. We hebben dat ook gezien met stikstof. We zullen ons niet nog eens tegen dezelfde steen stoten. U zou dat wel willen doen, maar dat is dan miserie voor onze landbouwers. Onze landbouwers zijn zelf vragende partij om vooruit te gaan, om mee zorg te dragen voor hun omgeving.
Mevrouw Schauvliege, we hebben ook aan de VMM gevraagd om, zeker rond waterwingebieden en schoolomgevingen waar het pesticidegebruik piekt, een aantal maatregelen uit te werken. Uiteraard zullen we dat bespreken in de schoot van de regering.
Ik ben ervan overtuigd dat niemand de veiligheid in gevaar wil brengen. Ik hoop dat we dat proces kunnen vermijden. Ik sta natuurlijk open voor alle andere suggesties. Wij zullen dus een aantal voorstellen doen. De VMM is dat aan het bekijken. Dat zal in de schoot van de regering verder worden besproken.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, collega’s, het is de opdracht om tegen 2030 het pesticidegebruik met de helft te verminderen. Dat betekent dat we inspanningen moeten leveren in alle sectoren waar pesticiden worden gebruikt. Minister, u doet hier opnieuw de belofte dat u inspanningen zult leveren. Dat is op zich goed. U hebt dat al meerdere keren gedaan. U hebt een bijenplan aangekondigd. U hebt in de commissie een belofte gedaan. U doet het nu opnieuw. Ik stel alleen maar vast dat de milieubewegingen dat absoluut onvoldoende vinden. Daarom stappen ze zelfs naar de rechtbank om hun gelijk af te dwingen. Minister, ik zou u dan ook willen oproepen om, in plaats van intenties uit te spreken en beloftes te doen, die gewoon uit te voeren. Ik zal voor alle duidelijkheid die belofte en intentie nog eens goed herhalen: we moeten tegen 2030 50 procent van ons pesticideverbruik verminderen. Dat kan door 35 procent van de oppervlakte in Vlaanderen pesticidevrij te verklaren. Zo bescherm je de gezondheid, het milieu en de natuur. (Applaus bij Groen en van Bruno Tobback)
De actuele vraag is afgehandeld.