Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Minister, beste collega’s, het is zover: de Oosterweelwerken zijn volop bezig, de spade is in de grond. Dat mag ook wel, bijna een kwarteeuw na de eerste aankondigingen van de nieuwe Scheldekruising. We hebben maandag een bijzonder mooi moment beleefd in Zeebrugge. Er werd me hier net door een collega toegefluisterd: “Als het echt technisch moeilijk werk is, dan moet men van Antwerpen naar Zeebrugge gaan.” Ik laat dat in het midden, maar het was wel een bijzonder moment, de bouw van de tunnelelementen die daar van start is gegaan. Naast een technisch huzarenstukje is dat natuurlijk ook een heel mooie win-winsituatie, want nadat die tunnelelementen worden weggesleept, zal onze haven meteen een nieuw dok met een nieuwe kade hebben. Dat is dus natuurlijk fantastisch nieuws.
Dat moment is niet zo echt zorgeloos gestart, want we hebben op hetzelfde moment ook vernomen dat er opnieuw vier natuurbewegingen naar de rechtbank, de Raad voor Vergunningsbetwistingen, stappen om daar opnieuw te trachten de werken stil te laten leggen, dus de werken aan de Scheldetunnel zelf of op de Schelde. Zij doen dat onder het mom van goede waterkwaliteit, maar als we dan hun verklaringen in de kranten lezen, dan lezen we letterlijk dat zij vragen hebben bij de noodzaak van nieuwe infrastructuur voor wagens. Dan komt de aap natuurlijk uit de mouw, of de kat op de koord, zo u wilt. Daar zit wat meer achter. Dat is eigenlijk een beetje een ideologisch en principieel verzet. Ieder moet zijn rol spelen, maar ik was wel zeer blij met de opvallende communicatie van vanochtend van Natuurpunt Waasland, dat zich hier eigenlijk ten stelligste van distantieert. Zij benadrukken dat ze spijkerharde garanties hebben gekregen van Lantis dat het water zal worden gezuiverd. Ze zeggen letterlijk dat dit een meerwaarde zal zijn voor het natuurgebied Blokkersdijk.
Minister, op welke ongetwijfeld robuuste en wetenschappelijke manier zijn de bouw van die tunnelelementen en de plaatsing nadien in de Schelde onderbouwd en zijn ook die lozingsnormen vastgesteld? Kunt u daar enige duiding bij geven?
Minister Demir heeft het woord.
Collega De Ridder, dank u wel voor de vraag. Ook wij waren verbaasd toen wij lazen dat een aantal ngo’s naar de rechter trekken. In wat voor situatie zijn we immers eigenlijk beland als bemalingswater van drinkwaterkwaliteit wat perfluoroctaansulfonzuur (PFOS) betreft niet meer zou mogen worden geloosd? Dat is eigenlijk wel vrij kafkaiaans. Ik vraag me ook af waarover het eigenlijk gaat. Gaat het over natuurbescherming, milieubescherming, of gaat het over een verborgen agenda? U moet immers weten dat we het tijdelijk handelingskader samen met heel wat wetenschappers hebben opgesteld. Het is wetenschappelijk onderbouwd, aan de hand van een studie van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). Die studie werd dan ook nog eens gecheckt door een commissie, de Commissie Sanering en Grondverzet, waarin heel veel verschillende professoren zitten, net als milieudeskundigen en bodemsaneringsdeskundigen. Ook Nederland zit in die commissie, en heeft daarover ook feedback gegeven. Wat ons ook nog opvalt, is dat die ngo’s tijdens het openbaar onderzoek geen bezwaar hebben ingediend. Ik zou dat toch doen. Als ik voor natuurbescherming zou gaan en het goed zou bedoelen, dan zou ik tijdens het openbaar onderzoek toch wel een bezwaar indienen. Sta me dus toe vragen te hebben bij hun bedoeling. In hun verzoekschrift hebben ze het ook vooral over infrastructuur en mobiliteit, en totaal niet over natuur- en milieubescherming.
U weet ook dat het tijdelijk handelingskader in overleg is geweest met onze administraties de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Op 25 januari, dus nog niet zo lang geleden, heeft ook de dienst MER (milieueffectrapport), die toch wel vrij streng is, de MER-ontheffing voor het tijdelijk handelingskader goedgekeurd na een gunstig advies van het agentschap Zorg en Gezondheid, de VMM en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Dus grote verbazing alom, maar ik ben heel blij dat de verstandige natuurorganisaties mee aan de kar trekken. Zij hebben dat bemalingswater ook nodig, net wegens de verdroging van de Blokkersdijk. Dat was een heel belangrijke vraag van hen. Zij gaan ons mee ondersteunen tijdens het proces.
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord, dat geruststellend is voor het grondtraject. Niets dan positieve adviezen daarnaartoe. Dat is heel belangrijk. Ik hoor u zeggen: “drinkwaterkwaliteit”. Ik had eerder al in de kranten gelezen dat het een niet-detecteerbare restant zou zijn. Dat is heel belangrijk. Ik hoor u nu ook toevoegen dat Natuurpunt Waasland mee in rechte zal treden, als ik het goed heb begrepen. Dat is ook een belangrijk signaal, denk ik.
Mijn bijkomende vraag aan u is of u zeker in de toekomst de natuurverenigingen die wel van goede wil zijn, duidelijk kunt afscheiden van de rest door hen mee te pakken in het verdere traject. Ik denk dat die mensen dat verdienen. Het is goed om de’ coalition of the willing’ te behouden. Maar ik ken u zo. Ik ga ervan uit dat u in de toekomst open zult communiceren met degenen die de moed van hun overtuiging hebben, afspraken kunnen maken en deals kunnen sluiten.
De heer D'Haese heeft het woord.
Minister, de waterkwaliteit is natuurlijk heel belangrijk. Ik hoor dat die gegarandeerd is. Ik hoop dat dat effectief zo is en dat we kunnen garanderen dat het oppompen van het bemalingswater geen bijkomende vervuiling van de Schelde zal betekenen, want we weten dat de Schelde vandaag al zo vervuild is dat men er in Nederland niet in mag vissen.
Maar er is natuurlijk niet alleen water, er is ook grond. Voor de werken voor de tunnel zijn het niet allemaal vervuilde gronden, maar we spreken wel over heel grote volumes. Voor zover ik weet, is het nog altijd niet duidelijk wat we met die gronden gaan aanrichten, minister, maar u kunt me zo meteen verbeteren. Waar gaan de vervuilde PFOS-gronden die zullen worden opgegraven naartoe? Kunt u ons daar ondertussen meer info over geven?
Mevrouw Rombouts heeft het woord
Voorzitter, minister, collega's, ik sluit me graag aan bij de vraagstelling. Op het moment dat we vergunningen afleveren, is het belangrijk dat het goede en rechtszekere vergunningen zijn. Minister, u hebt ook het nodige overleg gepleegd. We moeten te allen tijde voorkomen dat er nadien nog procedures zouden zijn die het tegendeel van de rechtszekerheid zouden aantonen.
Minister, er zijn normen meegegeven voor de waterkwaliteit. Het is misschien belangrijk om nog eens te onderstrepen dat ook de controle en de handhaving daarop van cruciaal belang zijn. Op welke wijze garandeert u dat?
De heer Verheyden heeft het woord.
Voorzitter, collega's, minister, deze week is men in Zeebrugge gestart met de bouw van die acht elementen die binnen enkele jaren moeten leiden tot de Scheldetunnel. Maar zoals we allemaal gelezen hebben, stapelen de donkere wolken zich opnieuw op. We kunnen ons de vraag stellen of de klacht van deze natuurverenigingen ingegeven is door het feit dat ze tegen de werken zijn en dat zij niet meer infrastructuur voor auto's wensen. Collega De Ridder heeft het geschetst. Maar het gaat natuurlijk over meer dan dat. Het gaat over onze Antwerpse haven en de verdere uitbouw en ontwikkeling daarvan. Het gaat zelfs in het verlengde over onze Vlaamse economie en, wat niet het minst belangrijk is, over de leefbaarheid voor de Antwerpenaars zelf.
Minister, u hebt gezegd dat alles wetenschappelijk werd onderbouwd. Maar wat als die Raad voor Vergunningsbetwistingen wel degelijk oren heeft naar die klacht? Wat dan? Zullen de Oosterweelwerken 2030 dan effectief halen?
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. “Wat als?” is voor een politicus een onmogelijke vraag om te beantwoorden in dit dossier rond Oosterweel en ook rond poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS). Met het nieuwe handelingskader denk ik dat de regering er alles aan gedaan heeft om een robuust kader op te bouwen dat de natuur en de mensen beschermt.
Minister, mijn vraag is of we ook eens niet moeten kijken naar de eindeloze vergunningsprocedures en mogelijkheden tot bezwaar. Voor alle duidelijkheid: elke burger moet te allen tijde zijn bezwaren tegen de overheid kunnen doen gelden en moet beschermd worden door rechters. Maar wanneer we overleggen, wanneer we luisteren naar alle grieven en uiteindelijk tot een gedragen consensus komen over wat de beste oplossing is, dan moet het ook mogelijk zijn om werken uit te voeren anders blijven de problemen zich opstapelen.
Minister, deels ook naar aanleiding van deze vraag: is het een optie om te bekijken hoe wij de administratieve procedure kunnen hervormen om bezwaren op voorhand in te calculeren in de plannen zodat de juridische strijd achteraf beperkter blijft en zich beperkt tot de strikte rechtsbescherming?
Dus, minister, deels ook naar aanleiding van deze vraag: is het een optie om te bekijken hoe we de administratieve procedure kunnen hervormen, om bezwaren op voorhand in te calculeren in de plannen, zodat de juridische strijd achteraf beperkter blijft, en zich beperkt tot de strikte rechtsbescherming?
De heer Annouri heeft het woord.
Dank u, mevrouw De Ridder, voor uw vraag, en minister, voor uw antwoord. Ik kan begrijpen dat het moeilijk en frustrerend is, dat, als men ergens naartoe wil werken, de werken belemmerd worden, of stilgelegd moeten worden, of dat er mogelijk een risico is omdat mensen klacht indienen of dingen aanvechten. We kunnen dan onze mening geven over de ene of de andere natuurorganisatie, de goeden of de slechten, maar we leven gelukkig in een rechtsstaat, en dat wil zeggen dat mensen de kans hebben om dat te doen.
Wat mij betreft is het heel simpel: als het dossier, zoals de minister aangeeft, echt heel goed in elkaar zit, en heel goed wetenschappelijk onderbouwd is, dan is de kans groot dat ze ongelijk zullen krijgen, en dan zal men gewoon verder kunnen doen. Als dat niet het geval is, en er is toch iets dat aangepast moet worden, dan is dat een kans om het project beter te maken, en dan zal men daarnaar moeten luisteren. Hoe dan ook denk ik dat het een goede zaak is dat mensen dat kunnen doen. En als het effectief, zoals u zegt, minister, goed in elkaar zit, dan denk ik dat je daar geen schrik van moet hebben. We zullen zien wat daaruit zal komen. En als u daar met volle vertrouwen naartoe kijkt, dan denk ik dat u zich geen zorgen hoeft te maken. Maar ik denk dat mensen natuurlijk het recht hebben om hun stem te laten horen, als ze zich ergens zorgen over maken.
De heer Anaf heeft het woord.
Ik kan me voor een groot stuk aansluiten bij wat collega Annouri net gezegd heeft. De werken zijn gestart. Ik denk dat iedereen nu het idee heeft, nu de tunnels gestart zijn, dat ze echt gestart zijn met die Oosterweelwerken. Ik maak me wel wat zorgen over het fileleed dat dat met zich mee zal brengen, als je kijkt wat er nu alleen maar door een kapotte brugvoeg op het viaduct van Merksem aan de gang is. Ik hoop dat daar nog serieuze stappen worden gezet, ook in investeringen in openbaar vervoer, maar dat is eerder voor uw collega Lydia Peeters.
Ik sluit me aan bij een aantal dingen die gevraagd zijn. Die waternormering is streng. Die is duidelijk. Maar ik vraag me toch af: hoe kunnen wij daar de vinger aan de pols houden? Hoe zullen die controles gebeuren? Zullen er ook rapportages gebeuren, bijvoorbeeld aan dit parlement? Want dat ligt uiteraard bijzonder gevoelig, gelet op heel de PFOS-problematiek in die regio. Ik denk dat het belangrijk is om daaromtrent duidelijkheid en zekerheid te geven aan iedereen die daar in de omgeving woont.
Minister Demir heeft het woord.
Ik zal misschien eerst en vooral antwoorden dat ik niet inga op wat-alsvragen. ‘Wat als?’ is een tv-programma, als ik me niet vergis. Ik denk dat de rechter in eer en geweten zal beslissen en naar de zaak zal kijken. Het is aan de politiek, aan de overheid, om een degelijk kader te maken. Ik ben ervan overtuigd dat we dat hebben gedaan.
Ik ben zelf natuurlijk geen expert, en dat is ook de reden waarom we ons hebben laten bijstaan door allerlei professoren: professor Karl Vrancken, professor Peter Goethals, ecoloog aan de Universiteit Gent, professor Faure, die professor is in Maastricht, bodemsaneringsdeskundigen, een professor toxicologie, een MER-deskundige (milieueffectrapport), zelfs een bioloog, en ook een onderzoeker bij het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Die zat ook mee in de Commissie Sanering en Grondverzet, die ook de check heeft gedaan, die de studie van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) heeft gedaan.
Laat ons toch wel vertrouwen dat die experten het juiste tijdelijk handelingskader hebben gemaakt. We zullen dat ook verdedigen, samen met Natuurpunt Waasland en de ‘coalition of the willing’. Ik zal erop toezien dat dat ook verdergezet kan worden, collega De Ridder.
Daarnaast moet ik ook meegeven dat de norm die wij hier hanteren voor het bemalingswater zo goed als het drinkwaterniveau haalt wat PFAS-stoffen betreft. Als we dat bijvoorbeeld plaatsen tegenover het niveau in Brussel – exact hetzelfde –, is Brussel eigenlijk veel soepeler, 30 procent soepeler. Dus ik ben er echt van overtuigd dat onze experten het juiste hebben gedaan. In Brussel zitten andere partijen in de regering en het parlement. Zij hanteren een veel losser kader. Als je echt bezorgd bent, zou ik dat daar gaan aanklagen. Maar als ik het zo zie, en als ik de motivering lees, denk ik dat het eerder ideologisch is, dat men tegen het infrastructuurproject Oosterweel is, en dat men daarom naar de rechter is gegaan.
Collega Schiltz, u weet dat we een ingreep hebben gedaan, dat we inderdaad vinden – en dat is ook eigen aan een rechtsstaat, aan een democratie: bezwaren moeten kunnen worden ingediend, iedereen heeft toegang tot de rechter – dat bezwaren zo snel mogelijk in een proces kenbaar moeten worden gemaakt, zodat ook de aanvrager daar rekening mee kan houden, en dat men het project kan verbeteren.
We hebben zo'n decreet gemaakt, en dat werd ook goedgekeurd door de regering en het parlement. Maar u weet dat dat wordt aangevochten. Dat zit momenteel bij het Grondwettelijk Hof. Maar ook daar heb ik groot vertrouwen in de wijzen die in het Grondwettelijk Hof zitten. Dus wij verwachten daar ook een arrest.
Nu, wat controles en dergelijke betreft: uit controle en onderzoek blijkt dat de werf van de eeuw, Oosterweel, de meest gecontroleerde werf is van heel Vlaanderen. Collega Lydia Peeters zal dat ook bevestigen. Ook het Departement Omgeving en Handhaving zullen mee controleren en opvolgen. Er zitten ook allerlei mechanismen in. Met het beheerscomité van het Saneringsverbond, waar de milieuorganisaties en ook Lantis in zitten, hebben we afgesproken dat we dat ook blijven opvolgen. Ook wij zullen dat doen vanuit het kabinet. Wij gaan daarmee verder, met eenieder die positief in het leven staat, die vooruit wil in het leven.
Nogmaals, dat bemalingswater, dat is ook wel nodig voor Blokkersdijk. Ik denk dat u het gebied goed kent, mevrouw De Ridder. Dat was ook een heel belangrijke vraag van Natuurpunt Waasland, vandaar dat de waterzuiveringsverplichting die aan Lantis is opgelegd, ook vrij streng is. Die is echt aan de strenge kant. Ik ga ervan uit dat de experten ons hier goed hebben begeleid. Er zijn verschillende checks en verschillende gunstige adviezen.
Ik heb vandaag ook in de pers vernomen dat de Zeeuwse schepen ook heeft gezegd dat er rekening is gehouden met de bekommernissen van Nederland. Ook dat is een belangrijk element. Wij zullen ons ten volle verdedigen voor de raad, en we gaan dat ook doen met de experten ter zake en met Natuurpunt Waasland.
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Een klein onderbelicht neveneffect van de grote Oosterweelwerken is dat mijn favoriete joggingtour onderbroken is. Maar dat terzijde, laat dat ons vooral niet tegenhouden. Maar dat ging langs Sint-Annabos en Blokkersdijk. Dat is een prachtig gebied, en dat zal het wel opnieuw worden.
Ik ga eventjes in op het recht om naar de rechter te gaan en toegang tot de rechter. Het is evident dat dat heel belangrijk is. Maar ik mag het wel intriest vinden en het ook zo benoemen dat men doet uitschijnen dat het te maken heeft met de waterkwaliteit, maar dat men in de feiten zelf al in verschillende krantenartikels op tafel legt dat het gewoon ideologisch is: men is tegen infrastructuur voor de auto. Punt. Men zegt dat ook. Dan ben je de mensen wel iets aan het wijsmaken, en al zeker als je niet onmiddellijk de bezwaren indient maar pas op het allerlaatste met die procedure naar voren komt. Dat kan dan misschien je regelgevend of wettelijk recht zijn, maar ik mag dat wel intriest vinden. Ik sluit me aan bij collega Schiltz dat het belangrijk is dat daar verder aan gewerkt wordt, en ik kijk samen met u uit naar de afloop bij het Grondwettelijk Hof. Dat is toch ook heel belangrijk.
Maar ik ben gerustgesteld en tevreden met uw antwoord, minister, en samen met mij, vermoed ik, eenieder die daar positief tegenover staat en mee aan de kar wil trekken voor een meer mobiele en leefbare regio. Bedankt. (Applaus bij de N-VA)
De actuele vraag is afgehandeld.