Verslag plenaire vergadering
Verslag
Dames en heren, aan de orde is het actualiteitsdebat over de Oosterweelwerken na het nieuwe arrest van de Raad van State.
Het debat is geopend.
De volgorde van de fracties is als volgt: de PVDA, Groen, Open Vld, de N-VA, het Vlaams Belang, CD&V en Vooruit. Iedereen krijgt drie minuten voor een openingsstatement. Dan krijgt de regering gezamenlijk tien minuten. Dan krijgt elke fractie nog eens maximum vier minuten, en dan zijn onderbrekingen mogelijk.
De heer D’Haese heeft het woord.
Beste ministers van de Vlaamse Regering, wat een boeltje hebben jullie gemaakt van de PFOS-vervuiling en van de Oosterweelwerken. De leefbaarheid en de gezondheid van tienduizenden inwoners van Zwijndrecht en Linkeroever zijn in gevaar gebracht en de grootste werf van Europa ligt opnieuw stil. Ik hoop dat we straks zullen horen hoelang. Daarvoor is er maar een verantwoordelijke en dat is de Vlaamse Regering en het beleid dat ze heeft gevoerd. Toen de werken in december een eerste keer werden stilgelegd, konden jullie nog zeggen dat het ging om een technisch akkefietje, iets met de kadastrale werkzones en dat jullie dat wel zouden oplossen.
Maar nu wordt de hele manier waarop er met de PFOS-vervuiling op die Oosterweelwerf wordt omgegaan, in vraag gesteld. Het gaat over twee zaken. Ten eerste kan door de Oosterweelwerken de PFOS-vervuiling verder worden verspreid en dat mag uiteraard niet. Dat is geen goed idee. Ten tweede moet de zwaar vervuilde grond die niet kan worden gesaneerd, op een vergunde stortplaats geborgen worden en niet zomaar in een geluids- of een veiligheidsberm. Al in de eerste nota’s over de PFOS-vervuiling staan die problemen beschreven.
Zodra die vervuiling vorig jaar werd bekendgemaakt, hebben we gevraagd om te stoppen met die fouten uit het verleden en te werken met correcte normen en procedures. Verzoen de leefbaarheid, het leefmilieu en de volksgezondheid en de mobiliteit in Antwerpen, in Zwijndrecht en omstreken. Toen de werken in december voor de eerste keer werden stilgelegd, heb ik u nog gezegd: maak van dit momentum gebruik om op een correcte manier om te gaan met normen en doe het in een keer goed, anders lopen jullie gewoon opnieuw tegen de muur. Dat is exact wat er is gebeurd. Deze regering heeft teruggegrepen naar het aloude Oosterweeladagium: ‘walk and don’t look back’, met spuug en paktouw de problemen oplossen als ze zich stellen. Deze uitspraak over de stopzetting van de werken is jammer genoeg ‘an accident waiting to happen’.
Als jullie de PFOS-vervuiling vanaf het begin correct hadden aangepakt, dan hadden we al die rechtszaakprocedures en vertragingen niet gehad. Het had dan misschien wat langer geduurd en jullie hadden wellicht wat harder op tafel moeten kloppen bij 3M. Jullie hadden misschien niet meer vlak voor de verkiezingen met een spade in de hand kunnen poseren voor de foto. Maar dat was beter geweest voor de leefbaarheid, voor het milieu, voor de volksgezondheid en voor de mobiliteit. Met de huidige stilstand wint niemand.
Ik vraag me af, beste ministers, wat de impact van deze uitspraak op de Oosterweelwerken is. Hoe gaan jullie daarmee om? Welke acties zullen jullie ondernemen? Welke lessen trekken jullie daaruit voor toekomstige grote projecten die met dat soort vervuiling worden geconfronteerd?
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Beste Vlaamse Regering, beste collega’s, de zogenaamde werf van de eeuw is eerder een brokkenparcours van de eeuw. Oosterweel moest en zou er komen ten koste van milieu en gezondheid. Gelukkig kunnen de Vlamingen nog rekenen op het rechtssysteem dat aan de noodrem trekt. Dat is verdorie nodig. Op de plaats met de grootste PFOS-vervuiling in de wereld – en PFOS is voor alle duidelijkheid een schadelijke kankerverwekkende stof die het immuniteitssysteem aantast en nooit afbreekt – zet deze Vlaamse Regering de graafwerken gewoon verder. Nochtans waren er genoeg alarmsignalen. Experten, milieujuristen en de Raad van State gaven al eerder een heel duidelijk signaal dat jullie de eigen milieuwetgeving niet respecteerden en toch deden jullie verder. Dat is lachen met de gezondheid van de Vlaming en met ons rechtssysteem. Het zou vanzelfsprekend moeten zijn dat de regering de gezondheid van haar burgers beschermt, maar niet in Vlaanderen. Hier moeten de burgers zelf naar de rechtbank stappen om hun rechten af te dwingen.
Sterker nog, in een poging om deze bezorgde burgers te stoppen schakelde deze Vlaamse Regering een bataljon aan advocaten in om een beetje, tja, hun argumenten weg te lachen. De burgers zouden het niet begrijpen, lees ik in het arrest van de Raad van State. Dat is ongelooflijk cynisch. Want als er één instantie is die niet begrijpt wat er speelt, dan is het deze Vlaamse Regering wel, die de gezondheid van de burgers inzet als pasmunt voor een project dat al jaren haar glans verloren heeft.
Alarmsignalen waren er genoeg de afgelopen maanden. Eerst was er de vaststelling van de impact van de PFOS-vervuiling in 2017. En wat was de oplossing van de Vlaamse Regering? Er zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan geven en zo snel mogelijk verdergaan. En dan maakt de PFOS-commissie duidelijk dat de vervuiling voor grote problemen zou zorgen. Dan hebben jullie dat even tijdelijk on hold gezet, maar opnieuw is de oplossing van deze Vlaamse Regering om een beetje bij te schaven, maar vooral om de werken zo snel mogelijk verder te zetten. Want ‘time is money’.
Milieuorganisaties en burgerbewegingen waren niet tevreden met de oplossingen die jullie op tafel legden, en daarom trokken ze naar de rechtbank. Ze waren ongerust over de gezondheid van de omwonenden. En eindelijk, onder druk van die rechtbank, werd de Vlaamse Regering gedwongen om haar opeenvolging van slechte beslissingen stop te zetten en milieu en gezondheid voorop te zetten.
Maar er is meer. Als jullie zelf de kantjes van de milieuwetgeving ervan af lopen, hoe kun je dan in godsnaam 3M nog dwingen zijn verantwoordelijkheid op te nemen? Jullie spelen met vuur. Beste Vlaamse Regering, ik roep jullie op om eindelijk jullie verantwoordelijkheid op te nemen en het over een andere boeg te gooien. De gronden moeten gesaneerd worden. Zorg dat dat Oosterweelproject terug op stapel komt met de sanering van de gronden. En ga voor één keer niet jullie verantwoordelijkheid uit de weg, maar bescherm de gezondheid van jullie burgers. (Applaus bij Groen)
De heer Schiltz heeft het woord.
De bescherming van de bevolking is een van de kerntaken van een overheid. Waken over de veiligheid van mens en milieu behoort daartoe. Het Oosterweelproject is een project dat ook de gezondheid en de leefbaarheid van de grote regio ten goede komt. Er zijn de talloze doden die jaarlijks vallen door stikstof. Is dat een project dat mens en milieu ondergeschikt maakt? Ik dacht het niet. Als wij de Oosterweelverbinding zouden begraven, dan begraven wij de motor van onze economie. Dan begraven wij de leefbaarheid van heel Antwerpen en de ruime omgeving.
Dus, collega's, er zijn hier mensen – en niet alleen hier – die elk argument en elke strijd zullen opnemen om toch maar die Oosterweelverbinding te blokkeren. Die Oosterweelverbinding is niet alleen een project geworden van de politiek, maar ook van de burgerbeweging, van burgers, van mensen die bezorgd zijn over de leefbaarheid. Dat zijn mensen die maanden en dagen hebben meegewerkt om van dit project een project te maken dat leefbaarheid, economie en mobiliteit met elkaar verzoent.
Dus neen, ik sta hier vandaag niet om Oosterweel te begraven, integendeel. Laat de Oosterweelverbinding inderdaad de werf van de eeuw zijn, die ook een van de grootste vervuilingen in ons land, in onze regio opkuist. Dat moet de inzet zijn. En dus moeten we ons de vraag stellen: hoe kunnen we dit oplossen? Wat moet er gebeuren om mens en milieu te beschermen, en toch ervoor te zorgen dat ons land niet tot een algehele stilstand komt? Dat is ongetwijfeld een complexe vraag.
Maar, edelachtbare leden van de regering, het is hoog tijd. We hebben heel weinig tijd te verliezen. Elke dag die nu wegtikt, is een bedreiging voor het Oosterweelproject. Ik heb er geen zicht op, ik hoop dat u ons duiding kunt geven over wat de verwachte vertragingen zijn, maar ook en vooral wat de oplossingen zijn. Hoe kunnen wij een kader aanreiken voor iedere aannemer, iedere bouwheer die met vervuiling geconfronteerd wordt, of het nu de werf van een huis is of een grondinfrastructuurproject? Wat moeten zij doen wanneer ze vervuiling aantreffen, wanneer het over grote vervuiling gaat, ernstige vervuiling? Wat moet er met die vervloekte vervuilde grond, die 3M bezoedeld heeft, gebeuren? Moet die naar een stortplaats? Hoe gaan we dat aanpakken?
Dus, minister Demir, ik kijk naar u voor een duidelijk kader en voor de remediëring aan ons Bodemdecreet. Want er is inderdaad gebleken dat er hier en daar gaten zitten in dat decreet waardoor het voor activisten mogelijk is geworden om dergelijke projecten te blokkeren.
Iedereen moet kunnen opkomen voor zijn rechten, voor zijn eigenbelang en voor het algemeen belang. Als liberalen hebben wij vertrouwen in de burger maar het mag niet de bedoeling zijn dat de bezorgdheid voor mens en milieu wordt misbruikt om een fetisj tegen een mobiliteitsoplossing aan te vatten.
Beste leden van de regering, wat moet er gebeuren? Wat is de verwachte timing? En kunnen wij, wanneer die vertraging ernstig blijkt te zijn, er toch voor zorgen dat met andere projecten die de mobiliteit rond Antwerpen kunnen verbeteren, alvast voortgang kan worden gemaakt? Het is niet meer of niet minder dan dat. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, ministers, collega’s, we hebben het over de werf van de eeuw, Oosterweel, eindelijk een oplossing, niet alleen voor de mobiliteit en de economie maar zeker ook voor de leefbaarheid, niet alleen van Antwerpen maar ook ver daarbuiten en van heel Vlaanderen. Daarom hebben we het over de werf van de eeuw.
Zoals u weet, is die werf eind vorig jaar voor de eerste maal stilgelegd. De conformverklaringen voor technische verslagen werden geschorst, en dat betekent een eerste vertraging van een project dat nu eens alles verzoent wat u, ons, de volledige Vlaamse bevolking aanbelangt en dat– en ik herhaal – mobiliteit, economie en uiterst belangrijk, leefbaarheid verzoent.
Om langdurige vertraging en kosten te vermijden werd alles in het werk gesteld om tegemoet te komen aan dat arrest, om beter te doen. Dat gebeurde in nauw overleg met aannemers, met gerenommeerde bodemsaneringsdeskundigen, met de OVAM, met Grondbank, met de Commissie Grondverzet Oosterweel. Zo werden nieuwe kadastrale werkzones per vergund project opgemaakt door Lantis en konden de werken op 7 maart worden hervat. Maar deze aanpak was voor enkele activisten niet voldoende, zoals het nooit voldoende zal zijn. Dat is nu eenmaal de aard van het activistische beestje, collega’s.
Het gevolg was dat begin maart een spoedprocedure werd aangespannen, opnieuw bij de Raad van State. Het arrest van gisteren, dinsdag 19 april, betekent dat een deel van de werf van de eeuw opnieuw moet worden stilgelegd. En niet alleen dat, het arrest zet potentieel nog veel meer in gang. Het betreft nog maar een schorsing, geen uitspraak ten gronde maar het treft potentieel heel Vlaanderen en ondermijnt potentieel het hele Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (Vlarebo). Hoe gaan we nog met grondverzet om wanneer een regeling die al vijftien wordt toegepast en die er nauwgezet op toeziet dat verontreiniging naar aanleiding van grondverzet niet verder wordt verspreid, zomaar naar de vuilbak wordt verwezen? Hoe gaan we daarmee om? Wat betekent dat ook in een regio met een gekende historische vervuiling?
Dat dit alles bij sommigen op triomfalisme wordt onthaald, tart elke verbeelding, om nog maar te zwijgen over de absurde aantijging – het is hier zonet nog eens naar voren gekomen – dat de Vlaamse overheid een verderzetting van de werken zou verkiezen boven de gezondheid van haar inwoners. Het is net dankzij Oosterweel dat we volop inzetten op een meer leefbare omgeving voor u, voor ons, voor de hele bevolking. Het is net dankzij deze Oosterweelwerken dat de historische vervuiling van de sites kan worden aangepakt. Daarom collega's, wil ik hier vandaag een stevige oproep doen, natuurlijk aan de Vlaamse Regering maar ook aan het volledig Vlaams Parlement om er alles, en ik herhaal, alles, zonder taboes, aan te doen opdat deze werken kunnen doorgaan. We moeten in Vlaanderen nog grote infrastructuurwerken kunnen verwezenlijken zonder ons vast te rijden in hopeloze en vooral eindeloze procedures. Oosterweel is niet het probleem, het is de oplossing en tot spijt van wie het benijdt, moet en zal het project worden gerealiseerd. Laat ons daar samen alles aan doen. Mijn vraag aan de regering is of er een inschatting is gemaakt van de effecten op de werf en de mogelijke vertraging. Wanneer denkt u het volledige plaatje daarvan te kennen en naar voren te kunnen brengen? En welke decretale maatregelen zullen worden genomen om deze werf asap te kunnen verderzetten? (Applaus bij de N-VA)
De heer Claes heeft het woord.
Collega’s, ministers, goedemiddag. De collega’s hebben al een inleiding gegeven, wat mij toestaat om iets meer in de details te duiken.
Minister Demir, op 6 juli van vorig jaar heb ik u in de commissie Leefmilieu de vraag gesteld of er in het kader van de zogezegde veiligheidsberm die door Lantis wordt aangelegd, ook een omgevingsvergunning voor de uitbating van een stortplaats werd afgegeven. U zei toen: ‘Nee, collega Claes, maak u geen zorgen, dat is allemaal niet nodig. Men doet grondverzet binnen een en dezelfde kadastrale werkzone, conform alle geldende regelgeving.’ U benadrukte met klem dat er geen sprake was van een stortplaats, maar wel van een berm, waarvoor een stedenbouwkundige vergunning werd afgeleverd. Nu, ongeveer negen maanden later, heeft de Raad van State van die redenering niets overeind laten staan, want het gaat hier volgens hen wel degelijk over een stortplaats, waarvoor dus geen vergunning werd afgeleverd. Ten tweede: het grondverzet gebeurt feitelijk niet binnen een en dezelfde kadastrale werkzone, en is dus op dit moment illegaal.
Het resultaat is dat de werken voor de Oosterweelverbinding, de ‘werf van de eeuw’, opnieuw stilliggen. Het is volkomen onduidelijk wat er nu moet gebeuren. Dat is bijzonder jammer. Dat geeft mij noch mijn partij leedvermaak. Wij geloven in de Oosterweelverbinding. Wij willen dat de ring rond Antwerpen wordt gerond. Dat is goed voor de mobiliteit, goed voor de economie, goed voor de werkgelegenheid, niet alleen in de haven, maar in heel Vlaanderen. Maar uiteraard moeten die werken wel volgens het boekje, volgens de geldende regelgeving gebeuren.
Voorlopig hebben minister Demir en ook minister Peeters zich in stilzwijgen gehuld over die uitspraak van de Raad van State, toen die gisteren werd bekendgemaakt. De burgemeester van Antwerpen, onze collega De Wever, deed dat niet. Hij zei dat de Oosterweel er hoe dan ook moet komen – een boude uitspraak. In deze fase van het debat zou ik in eerste instantie van u, minister Demir, willen weten of u de mening onderschrijft van collega De Wever, uw voorzitter, en wat u dan gaat doen om die werken te realiseren. Gaat u die zogenaamde veiligheidsberm dan toch nog categoriseren als een stort of gaat u die verontreinigde grond elders storten? Indien ja, dan zou ik heel graag weten waar. Zal dat in Vlaanderen zijn? Dan zou ik graag de mogelijke locaties daarvan kennen. Of zal dat misschien in het buitenland zijn? Wat gaat u doen met de kritiek van de Raad van State op het grondverzet over de verschillende kadastrale werkzones? Gaat u het decreet aanpassen, zoals sommige van uw partijgenoten hebben voorgesteld? En wat ik vooral van u wil weten is wanneer de werken volgens u eindelijk opnieuw van start kunnen gaan. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Beste collega’s, een nieuw arrest, over nieuwe technische verslagen, dreigt de Oosterweelwerken opnieuw stil te leggen. De auditeur sprak over een vertragingstermijn van een drietal maanden, maar Lantis spreekt na het arrest over mogelijk een aantal jaren. Oosterweel wordt veelal bestempeld als ‘de werken van de eeuw’, een mobiliteits- en leefbaarheidsproject waar reikhalzend naar wordt uitgekeken. De lasten die gepaard gaan met zulke werken, en het gevoel van tijdelijk te leven op een maanlandschap, zijn voor de omwonenden verdraaglijk als de werken tenminste ook vooruitgaan. Heel wat omwonenden zijn vandaag dan ook bijzonder bezorgd. Zij dreigen namelijk dubbel de dupe te worden: enerzijds door vervuiling en bezorgdheid over hun gezondheid, en anderzijds door de vooruitgang van de werf van de eeuw. Dat is ook een niet-onbelangrijk element om in het oog te houden.
Nu, als we onze werkzaamheden van de afgelopen maanden in ogenschouw nemen, dan is het heel duidelijk dat we de PFAS-verontreiniging rond Zwijndrecht bijzonder ernstig moeten nemen. Vanuit CD&V hebben we er steeds voor gepleit dat er vooruitgang van de Oosterweelwerken kan zijn als ook de gezondheid en veiligheid van mens en milieu gegarandeerd zijn.
De Vlaamse Regering had een opdrachthouder aangesteld en de Commissie Grondverzet werd opgericht. Deze evaluatie zal opnieuw moeten gebeuren, met dit arrest in het achterhoofd.
Minister, kunt u meer duidelijk brengen over de taak van de opdrachthouder en hoe die zal worden verfijnd naar aanleiding van dit arrest? Zo kunnen we garanderen dat de Oosterweelwerken kunnen en zullen worden uitgevoerd zonder nadelige gevolgen voor milieu en volksgezondheid.
Minister, vanuit CD&V willen we ook het belang van de Oosterweelwerken benadrukken. De mobiliteit en, breder, de leefbaarheid van Antwerpen en het Waasland zijn sterk afhankelijk van deze werken. Daarom willen we ertoe oproepen om alles in het werk te stellen om tot een duurzame, robuuste oplossing te komen. De aan- en uitknop die we vandaag zien, is onhoudbaar voor alle betrokkenen en ondergraaft het draagvlak voor het leefbaarheidsproject. Wij erkennen uiteraard dat dit geen evidente uitdaging is. Maar de kosten moeten beheersbaar blijven, de termijnen redelijk. En bovenal moeten, zoals gesteld, veiligheid en gezondheid voor mens en milieu te allen tijde worden gegarandeerd. Ministers, hoe willen jullie komen tot een duurzame en robuuste oplossing? Hoe schat u het tijdskader in?
Collega's, het is een bijzonder technisch arrest, dat onder andere handelt over het gebruik van grond als bouwkundig materiaal, wat er mag worden aanzien als standstill en wanneer grond afval is. En het geeft alleszins ook de indruk dat er juridische tegenstellingen of interpretaties mogelijk zijn in enerzijds de grondverzetsregeling en anderzijds het Materialendecreet. Het is dan ook belangrijk dat het volledig wordt uitgeklaard alsook de impact ervan op Oosterweel, maar ook op alle andere grondverzetsprojecten. Minister, kunt u reeds deze specifieke duiding geven? Hoe zult u dit in kaart brengen en op welke termijn?
Ten slotte wil ik even stilstaan bij de veroorzaker van het hele probleem. Als er ergens zonder enige discussie unanimiteit over was in de onderzoekscommissie, is het wel de verpletterende verantwoordelijkheid van 3M. Het kan dan ook niet zijn dat de stijgende factuur steeds wordt doorgeschoven, omdat de veroorzaker zijn verantwoordelijkheid niet zou nemen. Het principe dat de vervuiler betaalt, is een te handhaven gouden regel. Ministers, steek daarom de koppen bij elkaar voor een duurzame oplossing en zorg ervoor dat de werf van de eeuw niet het zorgenkindje van de Vlaamse Regering wordt. (Applaus bij CD&V)
De heer Anaf heeft het woord.
Collega's, je zou toch denken en mogen verwachten dat er wordt geleerd uit fouten. Dat, na al die heisa van de voorbije maanden en al wat we te weten zijn gekomen over hoe schadelijk die PFAS wel zijn voor de gezondheid van mensen, de Vlaamse Regering en Lantis ervoor zouden zorgen dat er nu wél op de juiste manier met die gronden wordt omgegaan. Dat, ook na die eerdere schorsing door de Raad van State, nu alles uit de kast zou zijn gehaald om de oplossing dit keer wél volledig juridisch sluitend te maken.
Maar nee, opnieuw wordt men teruggefloten. En het zal dan wellicht weer de schuld van een ander zijn: van de Raad van State, misschien zelfs van die burgers en die milieubewegingen die in beroep zijn gegaan. Maar gelukkig leven we in een rechtsstaat en dat wil zeggen dat, als je als Vlaamse Regering je eigen regelgeving niet respecteert, je daarvoor kunt worden teruggefloten. Dat is natuurlijk bijzonder pijnlijk om te zien.
Een aantal weken geleden hebben we een heel strenge conclusie getrokken met de onderzoekscommissie, namelijk dat de Vlaamse overheid, de Vlaamse Regering gefaald heeft in haar kerntaak: het beschermen van haar burgers. En nu blijkt dat ook déze Vlaamse Regering faalt in haar opdracht. Want het is niet de Vlaamse Regering die haar burgers wil beschermen, het zijn die burgers die voor de rechtbank de bescherming moeten afdwingen. Dat is toch de wereld compleet op zijn kop!
En je kunt dan heel hard schieten op de boodschapper, zoals ik de N-VA de voorbije dagen al een aantal keren heb zien doen, maar ik denk dat het veel beter is om in eigen boezem te kijken. De Raad van State zegt dat Lantis niet kan garanderen dat er geen bijkomende milieuschade zal zijn door de aanleg van die berm. De hele retoriek dat die Oosterweelwerken ervoor zullen zorgen dat het beter wordt voor de omgeving, klopt dan duidelijk niet. Daar blijkt het tegendeel uit. En dan moeten we daar iets aan doen, in plaats van enkel naar de boodschapper te kijken.
Maar als Vooruit willen ook niet meegaan in het andere uiterste. Nu ervoor pleiten om dat hele Oosterweelproject dan maar in de vuilbak te gooien, is het allerslechtste wat we kunnen doen en gaat ook compleet voorbij aan alles wat er is gebeurd. Er zijn jarenlange trajecten aan voorafgegaan, er is een jarenlange strijd geweest van burgerbewegingen en milieubewegingen voor schone lucht in het Antwerpse.
Op zich zitten er goede dingen in dat Oosterweelproject. Uiteindelijk is er een consensus uitgekomen in het Toekomstverbond, met een tunnel in plaats van die brug, met leefbaarheidsmaatregelen zoals overkappingen – al zijn die nog niet 100 procent gefinancierd, dus daar zijn nog wel uitdagingen – en een ambitieuze modal shift. Daar zitten dus goede dingen en die mogen we absoluut niet zomaar weggooien.
Dat project mag niet verloren gaan, maar tegelijkertijd mag het ook geen excuus zijn om de milieuregels te negeren. De Raad van State is eigenlijk duidelijk, ze geven aan dat er ofwel een omgevingsvergunning moet worden aangevraagd voor een stortplaats, ofwel moet er een bodemsanering komen in heel het gebied.
Ik wil dus een duidelijke oproep doen aan deze Vlaamse Regering: ‘get your shit together, get your priorities straight’ en zorg nu eindelijk voor een oplossing. Een oplossing die zorgt voor een betere bescherming van de gezondheid van alle mensen die in de omgeving van Zwijndrecht wonen, in plaats van te blijven aanmodderen, het blijkbaar alleen maar erger te maken en dan wat te komen klagen dat er ocharme geen projecten meer kunnen worden gerealiseerd in Vlaanderen. Dat gaat wel nog, maar dan moet de gezondheid van de mensen natuurlijk wel centraal worden gesteld en moet men zich vooral ook aan de eigen regelgeving houden.
Onze vraag aan de Vlaamse Regering is dus heel duidelijk: hoe gaan jullie er samen met Lantis voor zorgen dat de werken snel worden hervat, maar vooral op een veilige manier voor alle omwonenden? (Applaus bij Vooruit)
Minister Demir heeft het woord.
Ik zou graag met collega Lydia Peeters een tussenkomst willen doen. Ik zou ook graag willen stilstaan bij de inhoud van het arrest, want ik denk dat het debat moet gaan over wat de Raad van State eigenlijk zegt.
Ik zou graag willen stilstaan bij twee schorsingsgronden. De eerste schorsingsgrond is volgens de Raad van State dat de gronden ook na de uitgraving nog bijkomende verontreiniging kunnen veroorzaken. Daarover heeft de expertencommissie een heel duidelijk standpunt naar voren gebracht en gezegd dat de verspreiding van de verontreiniging niet groter wordt bij het uitgraven van de bodem, en dat dus wel degelijk aan het standstillprincipe is voldaan. Ik denk dat dat een zeer terecht advies was van de expertencommissie. Ik ben geen expert, dat is niemand hier in het halfrond, denk ik. De expertencommissie zit vol mensen die weten hoe het zit met gronden na de uitgraving of zonder uitgraving en wat de bijkomende verontreiniging is. De Raad van State heeft daar geen rekening mee gehouden.
Een tweede reden – dat is het meest verontrustende en moeten we toch eens heel gedetailleerd bekijken – is dat de Raad van State de VLAREBO-wetgeving, die toch al heel lang bestaat, sinds 2008, anders interpreteert dan hoe ze de afgelopen veertien jaar in dit land werd toegepast. De Raad zegt dat de uitgegraven gronden als afvalstoffen moeten worden geïnterpreteerd, zolang ze tijdelijk zijn opgeslagen, omdat er geen termijn is vastgelegd. Deze interpretatie is een nieuwe interpretatie die de Raad van State aan de wetgeving geeft, met wel heel verregaande gevolgen. Met deze interpretatie zou er immers ook geen enkel grondverzet meer mogelijk zijn in Vlaanderen met gronden die een bodemsaneringsnorm voor eender welke stof overschrijden. Nu gaat het over PFOS, maar er is historische vervuiling in heel Vlaanderen. Dat gaat veel verder dan Oosterweel, denk maar aan wegenwerken, bouwwerken, het aanleggen van bufferbekkens, of gewoon natuurherstel: dat valt daar ook allemaal onder, beste collega’s.
Ik denk dat dat nooit de bedoeling is geweest van de wetgeving uit 2008. Ik ben gaan terugkijken naar de bedoeling die de wetgevende macht in 2008 had, het decreet werd hier toen ook gestemd. Het is nooit de bedoeling van de wetgever geweest om een dergelijke interpretatie te geven, met alle gevolgen van dien, die we nu natuurlijk zien.
Wat nu? Het arrest is er en kan niet weggetoverd worden. Het is een schorsingsarrest, voor alle duidelijkheid, het is geen arrest ten gronde.
Dus het arrest vernietigt geen decreet of technisch verslag of niets, dat moet ik er voor de volledigheid bij zeggen. Dat betekent wel dat we samen met het kabinet-Peeters, met Lantis en met onze eigen juristen de verschillende pistes aan het bekijken zijn. Het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO) van 2008 wordt helemaal op zijn kop gezet. Ik kan helaas niet in één-twee-drie zeggen wat we nu gaan doen, want dit gaat zeer zeer ver. Dit betekent voor alle infrastructuurwerken in Vlaanderen een domper. Dat betekent dat we nu verschillende pistes bekijken om tegemoet te komen aan het arrest.
Wie beweert dat de regering niet inzit met de gezondheid van mensen of met de bescherming van ons leefmilieu, heeft ongelijk. Het stilleggen van deze werf gaat daar niets aan verhelpen, dat wil ik ook heel duidelijk meegeven aan collega’s die in hun berichten zeer opgetogen hebben gereageerd. Integendeel, we moeten nu alles op alles zetten. Ik heb de verschillende fracties gehoord. Het is de bedoeling, met minister Peeters en met Lantis, om de werken zo snel mogelijk opnieuw te starten. De werken zijn bezig trouwens, Oosterweel ligt niet stil. Er kunnen nog wat werken worden gerealiseerd.
Ondertussen zullen wij een robuuste oplossing zoeken, niet alleen voor Oosterweel, al is dat natuurlijk heel belangrijk, maar ook voor alle andere infrastructuurwerken, gaande van wegenbouw tot natuurherstel, maar zelfs uw stuk grond dat bezoedeld is door stookolie. Wat gaan we daarmee doen? Dat valt hier ook onder. (Opmerkingen van Jos D’Haese)
Collega D’Haese, de minister heeft het woord, ja?
Collega D’Haese, u weet dat we ook hier zullen saneren, u weet dat er in Vlaanderen vaak historische vervuiling is die we helaas niet in één-twee-drie kunnen oplossen. We zullen dat saneren, maar dat kunnen we niet allemaal tegelijk.
In elk geval, de interpretatie die nu gegeven is aan VLAREBO, is nieuw. De Vlaamse Regering, wij allen, zullen onze verantwoordelijkheid nemen om tot een oplossing te komen. Niemand, geen enkele Vlaming, geen enkele vogel, het milieu, niemand is gebaat bij het stilleggen van alle werken in Vlaanderen. Ja, wij gaan onze verantwoordelijkheid nemen. Ik zal de komende dagen met de collega’s van de regering tot verschillende oplossingen komen en ervoor zorgen dat de werken verder kunnen plaatsvinden. (Applaus bij de N-VA en Open Vld)
Minister Peeters heeft het woord.
Voorzitter, ik sluit me graag aan bij minister Demir. Ik wil zeker alle voorgaande sprekers bedanken die hun vertrouwen gegeven hebben aan heel het Oosterweelproject en die ons nu vragen om uit te zoeken hoe we zo snel mogelijk vooruitgang kunnen boeken in dat project, die werf van de eeuw, dat absoluut noodzakelijk is. Het is een heel groot mobiliteitsproject, maar nog veel meer dan dat: het is een groot leefbaarheidsproject dat de volksgezondheid, het leefmilieu, alles en iedereen ten goede komt.
We hebben twee arresten, één van december vorig jaar over de kadastrale werkzones, en sinds gisteren een veel technischer arrest dat volledig ingaat op de VLAREBO-regelgeving en de hele regelgeving rondom het grondverzet. Ingevolge dit arrest kunnen we geen gebruikmaken van de technische verslagen die het grondverzet mogelijk maken.
Nu, een aantal collega’s hebben mij al gevraagd wat de impact van dit arrest is. Wel, ik kan u meegeven dat die impact immens is. Dat geldt niet alleen voor de Oosterweelwerf, maar voor heel wat grootschalige mobiliteits- en infrastructuurprojecten. Dat moeten we allemaal heel goed voor ogen houden. We willen toch nog het een en ander kunnen verbeteren. We willen grootschalige infrastructuurwerken mogelijk maken. Vandaar dat we als Vlaamse Regering onze verantwoordelijkheid ten volle opnemen en onmiddellijk aan de slag gaan en samenzitten om te kijken hoe we mogelijkheden kunnen creëren zodat het grondverzet kan plaatsvinden. Zonder grondverzet kun je geen tunnel bouwen. Zonder grondverzet kun je geen fly-over meer leggen en geen grootschalige mobiliteitsprojecten meer uitvoeren. Kortom, dat grondverzet is absoluut noodzakelijk.
Ik heb aan de administratie gevraagd om de impact van dit arrest te berekenen op tal van andere lopende projecten. Ik hoop dit zo snel mogelijk te krijgen. De impact specifiek voor Lantis is ook groot. Jullie weten dat Lantis op dit ogenblik een werf is waar ruim vijfduizend mensen een directe tewerkstelling hebben gevonden. Wel, men kan vandaag nog een zes à acht weken verder werken. Men kan een aantal werken uitvoeren waar geen grondverzet mee gepaard gaat. Maar dan valt het stil. Het is zaak om snel met een oplossing te komen. We gaan die ook zoeken. We gaan daar onze opdrachthouder Karl Vrancken, die we in juni 2021 hebben aangesteld, bij betrekken. We willen ook een tweede grote rondetafelgespreksronde met alle mogelijke partners en stakeholders rond de vraag hoe we vooruit kunnen en hoe we ervoor kunnen zorgen dat deze werf van de eeuw voortgang vindt. (Applaus bij Open Vld en de N-VA)
Kunnen we afspreken, collega's, dat er ofwel vragen worden gesteld aan de persoon die vooraan staat, ofwel aan de regering, maar niet onderling in de zaal?
De heer D’Haese heeft het woord.
Laat mij misschien beginnen met te zeggen dat er, toen daarnet enigszins laatdunkend over activisten werd gesproken, er heel nadrukkelijk naar mij werd gekeken, daar links vanonder.
Ik kan u geruststellen: ik heb geen enkele procedure aangespannen bij geen enkele rechtbank. Integendeel, ik heb deze Vlaamse Regering verschillende keren gezegd wat zij moest doen om procedures te voorkomen. Jammer genoeg is dat niet gebeurd en staan we vandaag waar we staan. Ik zou zeggen: steek de hand in eigen boezem in plaats van met de vinger naar een ander te wijzen. En over die hand in eigen boezem steken …
Beste ministers, ik had gedacht dat jullie daar vandaag toch mee zouden beginnen. Ik had gedacht dat jullie nu eindelijk, nu dit dossier na een jaar boven is gekomen, zouden zeggen: ‘misschien hebben we toch de bal misgeslagen. Misschien hadden we toch volksgezondheid en milieu centraler moeten zetten dan we vandaag doen. Misschien zijn we toch te kort door de bocht gegaan.’ Maar niks van dit alles.
Deze regering zet gewoon frontaal de aanval in tegen de Raad van State die haar eigen beleid onderuithaalt. Gewoon ‘boenk’ opnieuw in de tegenaanval, geen rekening houdend met de argumenten in dat arrest van de Raad van State, zeggen dat dat allemaal is genegeerd. Komaan, minister. U zegt dat het een nieuw gegeven is dat grond waarin stoffen zitten boven de bodemsaneringsnorm moet worden gesaneerd. Waarom hebben we dan in godsnaam nog bodemsaneringsnormen! Waarom hebben we nog bodemsaneringsnormen als het volgens u een nieuw gegeven zou zijn dat grond met stoffen boven de bodemsaneringsnorm moet worden gesaneerd. Dat is de definitie van een bodemsaneringsnorm, beste collega’s: als je erboven zit, als je dat aantreft, dan moet je dat saneren.
U zegt, minister, dat dat is wat u in dit project ook doet, saneren. Maar dat is nu net het probleem: dat is niet wat jullie doen! Een deel van de grond wordt ingepakt en een deel van de grond wordt hergebruikt. Daar blijft het op regenen. Dat blijft doorsijpelen in de bodem en de vervuiling wordt verder verspreid. Dat is de essentie.
Beste collega’s, ik wil u gerust heel het arrest van de Raad van State voorlezen. Het is 83 pagina’s, als ik mij niet vergis. (Opmerkingen van Annick De Ridder)
Daar is helaas geen tijd voor.
Minister, mevrouw De Ridder, in dat arrest wordt zeer omstandig uitgelegd waarom die redenering absoluut geen steek houdt. De kwestie is immers dat in VLAREBO staat dat grond die wordt gebruikt, geen bijkomende vervuiling mag veroorzaken, en dat is natuurlijk wat er wél gebeurt. Door die grond opnieuw te gebruiken, wordt het grondwater verder vervuild dan het vandaag al is. Natúúrlijk is dat geen goed idee. Het is eigenlijk bijzonder jammer dat jullie de Raad van State nodig hebben om jullie erop te wijzen dat het geen goed idee is dat, als je als overheid giftige grond aantreft, je dan zegt: “We zullen erin graven, we laten het daarna liggen en dan zien we wel of er nog een bodemsaneringsproject komt achteraf.”
Ik vind wat we hier vandaag zien, met alle respect voor acteurs en regisseurs, dus bijzonder slecht theater: moord en brand schreeuwen omdat er niks meer zou mogen, omdat er geen enkele steen nog op een andere zou kunnen worden gezet. Terwijl het heel logisch is wat de Raad van State vraagt: als je vervuiling aantreft die gevaarlijk is voor mens en milieu, dan kun je die niet laten liggen en zeggen dat je later wel verder ziet. Dat kan niet. Dan moet je ervoor zorgen dat die vervuiling niet verder wordt verspreid. En laat het nu net dat zijn waarover we in dit parlement al een jaar aan het discussiëren zijn. We waarschuwen al een jaar dat het op die manier niet verder kan, maar deze Vlaamse Regering wilde gewoon voortdoen. Hier wordt gezegd dat er mensen zijn die per se Oosterweel willen begraven. Beste collega’s, het is de Vlaamse Regering die de put graaft, steeds dieper. Jullie graven jullie eigen put en vandaag, gisteren zijn jullie er zelf in gevallen. Het lijstje van zaken die jullie de afgelopen jaren hebben genegeerd, is gigantisch. Ik verwijs naar alle onderzoeken die er zijn uitgevoerd: Blokkersdijk en zo verder, het onderzoek naar de vervuilde eieren in Zwijndrecht. Ik verwijs naar de Nederlandse normen, die vele malen lager liggen dan deze die op de Oosterweelsite worden gebruikt, naar de resultaten die in de onderzoekscommissie naar boven zijn gekomen. Dan was er het eerste schot voor de boeg door de Raad van State in december. Allemaal genegeerd! Jullie werken worden dan stilgelegd, en dan zeggen jullie dat het de schuld van een ander is. Dat is niet wat ik onder deugdelijk bestuur versta. (Applaus van Lise Vandecasteele)
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Beste ministers, ik hoorde jullie daarnet vertellen dat niemand ermee gebaat is dat alle werken worden stilgelegd. Dat klopt, dat beamen wij ook, en daar hebben wij maanden voor gewaarschuwd. We moeten voor robuuste oplossingen zorgen. We moeten ervoor zorgen dat onze milieuwetgeving, die goed in elkaar zit, ook wordt gerespecteerd, en dat heeft men in dezen niet gedaan.
Wie is de pineut van deze beslissing? Ten eerste zijn dat de buurtbewoners. Niet alleen hebben die al jaren veel te hoge PFOS-waarden in hun bloed, door 3M en ten gevolge van beslissingen die de vorige Vlaamse Regering heeft genomen, maar nu hebben ze ook nog te kampen met een werf die mogelijk maanden tot jaren zal stilliggen, waardoor er opwaaiend stof en visuele hinder zal zijn. Als straks misschien blijkt dat 3M niet voor de volledige schadevergoeding zal opdraaien omdat jullie jullie eigen regels niet respecteren, zullen ze ook daar nog eens de dupe van worden.
Wie is nog de pineut? De inwoners van Antwerpen en omstreken. Zij wachten op een oplossing voor de files die zo lang de lucht verpesten op en rond de Antwerpse ring. Ze hopen op een ambitieuze modal shift, op veel meer openbaar vervoer. Ze verwachten ook veel meer van de realisatie van de leefbaarheidsprojecten en de overkapping van de ring die werden beloofd in het Toekomstverbond.
Wie is óók de pineut? Alle Vlamingen. Zij draaien mee op voor de kosten voor het feit dat er jarenlang te weinig is geïnvesteerd in het milieubeleid. Zij zullen mee opdraaien voor de saneringskosten, die nu al minstens 235 miljoen euro bedragen, een factuur die mogelijkerwijze nog veel hoger zal worden als blijkt dat 3M niet volledig aansprakelijk te stellen is.
Maar bovenal slaat deze Vlaamse Regering hier een onwaarschijnlijk slecht figuur. Jullie wijzen naar de boodschapper, maar het zijn jullie die er de kantjes van afgelopen hebben en die jullie eigen milieuregels niet gerespecteerd hebben. Dat is een rechtstaat onwaardig. De juridische positie van de Vlaamse overheid ten aanzien van 3M is niet sterk, werd gezegd bij de start van de Onderzoekscommissie PFAS-PFOS. Dat klopt. Maar het probleem gaat veel verder dan dat en zit veel dieper. Nu blijkt ook dat de Vlaamse overheid met al haar capaciteit en kennis er zelfs niet in slaagt om haar eigen wetten en regels te respecteren.
Dat is niet de eerste keer. Dat is gewoon een patroon. We hebben het zonnepanelendebacle gehad, het stikstofarrest, het grondwaterarrest, het luchtbeleidsplanarrest en vorige week het arrest van de gehandicaptenzorg. Nu komt er dus nog eentje bij: een tweede schorsing door de Raad van State, die de Oosterweelwerken stillegt.
Nochtans toonde deze regeringsploeg dat het ook wel anders kan en dat ze ook wel kan luisteren naar burgercomités, zoals dat ooit gebeurde bij het afsluiten van het Toekomstverbond en zoals onlangs nog gebeurde voor Doel. Het kan dus. Waarom doen we dat hier dan niet? Neen, dat is niet omdat grote werken onmogelijk zijn in Vlaanderen. Dat is absolute bullshit. Jullie moeten alleen jullie eigen regels respecteren. Het is dus hoog tijd om jullie juridische expertise verder uit te bouwen, niet om regels te omzeilen maar net om ze beter te respecteren en vooruitgang te boeken en echt voort te gaan met grote projecten.
Vlaamse Regering, leg dat arrest dus niet opzij. Ga daar niet tegen in beroep maar zorg ervoor dat u het volgt. Stop dit brokkenparcours en doorbreek de cascade van foute beslissingen. Stel een saneringsplan op dat de volledige impact van die vervuiling in kaart brengt. Dan pas zullen jullie geloofwaardig en verantwoordelijk zijn en zullen jullie zich geloofwaardig en verantwoordelijk opstellen. Zet milieu en gezondheid dus te allen prijze voorop. (Applaus bij Groen)
Minister Peeters heeft het woord.
Ik wil uiteraard graag even reageren want men zegt hier dat wij totaal niet luisteren naar de bevolking, dat wij al die tijd niets gedaan hebben. Wel, ik wil dat hier toch wel met klem tegenspreken. Lantis heeft sowieso in het begin de gronden die vervuild waren, die gecontamineerd waren, niet zonder meer laten liggen. Integendeel: Lantis heeft volgens het toen geldende normenkader die gronden ingekapseld en gezorgd dat er geen verdere verspreiding van de vervuiling kon gebeuren. Waren dat de juiste technieken? Ik ben geen specialist; ik ben geen expert. Wat hebben wij dan gedaan? Ik heb het daarstraks al gezegd: wij hebben midden vorig jaar Karl Vrancken als opdrachthouder aangesteld om te bekijken hoe heel de PFOS-problematiek in kaart gebracht en gecoördineerd kon worden. Wat hebben wij ook gedaan? Wij hebben in juni 2021 een Commissie Grondverzet Oosterweel bijeengeroepen met zes experts die elk hun expertise hebben om te bekijken of wat Lantis op dat moment in het kader van grondverzet deed met de juiste technieken gebeurde. We hebben specifiek gevraagd om daarbij bijzondere aandacht te schenken aan de veiligheid en de gezondheid van alle omwonenden, zowel op korte als op lange termijn. Wel, als alle experts van die Commissie Grondverzet ons meegeven dat die welbepaalde methodes voor het verzetten van grond – en het gaat over immens veel grond, het gaat over 1,3 miljoen kubieke meter grond, het is haast ondenkbaar hoeveel grond dat is – een goede methode is, dan denk ik dat het niet aan mij is om die adviezen van al die deskundigen naast mij neer te leggen, te negeren en iets anders te doen. Dat is een eerste punt.
Ten tweede zegt u: begin eindelijk eens te luisteren naar al die burgers, al die actoren, al die actiegroepen. Wel, mevrouw Schauvliege, ook dat hebben wij gedaan.
Wij hebben een eerste rondetafelconferentie gehad. Volgende week volgt een tweede rondetafelconferentie, waar iedereen bij betrokken is. Alle betrokken gemeentebesturen zitten daar mee aan tafel en er zitten actiegroepen mee aan tafel. Alle belanghebbenden zitten mee aan tafel. Daar wordt ook naar geluisterd. Dat is waar heel het Toekomstverbond voor stond. Dat verbond is er gekomen door intens samen te werken, door cocreatie, door inspraak van eenieder. Aan de hand daarvan is men gekomen tot dat Toekomstverbond en tot een doorbraak in heel het Oosterweelverhaal. Dat wij naar niemand luisteren en dat wij zelf denken de wijsheid in pacht te hebben, moet ik met klem tegenspreken. Wij laten ons leiden door heel wat experts en deskundigen. Lantis heeft telkens alle adviezen van die experts ter harte genomen en is daarmee aan de slag gegaan.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, het klopt dat u een opdrachthouder hebt aangesteld. Die heeft drie weken de tijd gehad om advies te formuleren over een werf voor jaren. U begrijpt dat hij binnen het tijdsbestek van drie weken gedaan heeft wat hij kon, zoals hij hier heeft gezegd. Wat heeft hij gedaan? Hij heeft gekeken naar de bijkomende gezondheidsimpact die de werken op dat moment met zich meebrachten. Dat was het. Hij heeft niet de mogelijkheid en de tijd gehad om de impact te onderzoeken op mogelijke bijkomende milieuvervuiling of verspreiding van de vervuiling. Dat heeft hij absoluut niet gedaan. Hij heeft niet nagedacht over andere normen, want dat was zijn opdracht niet. Dat was trouwens een van de belangrijkste opmerkingen. Er was ook geen juridisch expert aanwezig. In het commissieverslag stond een juridische passage, overgenomen van het Departement Omgeving, die we allemaal kennen. Maar die is helemaal niet tegen het licht gehouden.
Wat er vandaag op tafel ligt, is een arrest van de Raad van State dat net die grondverzetsregeling en de toepassing ervan aan diggelen slaat. Maar daar heeft de grondverzetscommissie geen uitspraken over gedaan. U hebt wel een aantal handelingen gesteld, maar die waren duidelijk niet voldoende. U kunt niet verwachten dat een grondverzetscommissie, hoeveel experten die ook bevat, op drie weken tijd zo'n groot werk helemaal tegen het licht kan houden. Dat is in de feiten gebeurd. Wij zeggen: doe dat huiswerk opnieuw, houd rekening met de uitspraken van het arrest van de Raad van State, dat zegt dat er wel degelijk een sanering moet gebeuren, en herdenk de Oosterweelwerken in functie van die uitspraken. Niet meer en niet minder dan dat. Het is jammer dat het zover moet komen, maar ik denk dat we nu in een fase zitten dat we die stappen moeten nemen en dat we rigoureus ons eigen milieubeleid moeten volgen. (Applaus bij Groen)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, u zegt in het begin van uw betoog twee zaken: Lantis heeft moeten werken volgens de toen geldende normenkaders en ze hebben de grond ingekapseld en ervoor gezorgd dat er geen verdere verspreiding kon gebeuren. Als u dat zegt, dan vraag ik me af of u het arrest hebt gelezen, want dat zijn net de essentiële zaken die door de Raad van State betwist worden. Er waren geen geldende normenkaders. Oké? Lantis heeft die laten uitwerken door een erkende bodemsaneringsdeskundige, zoals dat trouwens hoort. Maar er waren er geen. Dat wil niet zeggen dat die bodemsaneringsdeskundige dat heeft uitgewerkt zoals het hoort. Dat hebben we tijdens de onderzoekscommissie kunnen vaststellen. Maar de essentie is dat de Raad van State terecht zegt dat de normenkaders die toen zijn uitgewerkt, onvoldoende bescherming inhouden voor bijvoorbeeld uitloging naar het grondwater en dat die niet voldeden. U kunt hier dus niet gewoon herhalen dat er normenkaders waren. Neen, die waren er niet. Men heeft ze gemaakt en ze waren niet goed. Dat is nu net waar die schorsing vandaag over gaat.
U zegt dat die gronden ingekapseld zijn en er geen verdere verspreiding kon gebeuren. Ook daarvan zegt de Raad van State vandaag dat ze misschien wel zijn ingekapseld, maar niet reglementair. Je zit met grond die je niet kunt saneren en die je dus nooit nog nuttig zult kunnen gebruiken. Er is dus maar één ding waar je uiteindelijk mee kunt eindigen en dat is dat je die gaat storten op een erkend stort. Maar men creëert een soort tussenstation langs de snelweg, een zogenaamd tijdelijk stort, een tijdelijke stockage, voor dat ooit naar een definitief stort zou gaan.
‘Ja’, zegt de Raad van State heel logisch, ‘wat is dat nu voor iets?’ Je moet dat natuurlijk onmiddellijk naar een erkende stortplaats brengen of die bermen als erkende stortplaats laten erkennen.
Dan is er natuurlijk de Commissie Grondverzet geweest, die in het voorjaar ook gepasseerd is in de onderzoekscommissie. Ik heb toen onmiddellijk gezegd tegen de heer Vrancken dat hij in heel zijn berekening over het normenkader van Oosterweel geen rekening houdt met bijvoorbeeld de uitsijpeling naar grondwater. Maar dat was allemaal niet nodig. Men hoefde daar verder niet naar te kijken. Wel, vandaag loopt men tegen de muur. Kom niet zeggen dat jullie niet gewaarschuwd zijn. Kom niet zeggen dat er niet keer op keer op keer gezegd is wat de problemen waren. Kom vandaag niet met de vinger wijzen naar diegenen die daarvoor hun recht uitputten, en naar de rechters die daar dan uitspraken over doen. Lees dat arrest eens goed, kijk wat daarin staat, wat je eruit kunt leren en hoe je daarmee dit project opnieuw vlot kunt krijgen.
De heer Tobback heeft het woord.
Daarbij aansluitend heb ik de volgende vraag, minister. Ze is eigenlijk simpel, al moeten we ze misschien niet aan u maar aan uw voorgangers stellen. Waren er bij het begin van het project, of zijn er op dit moment, budgetten voorzien om die vervuilde grond ofwel te saneren, wat technisch zeer moeilijk is, ofwel te storten? Ik denk dat die budgetten er niet zijn, want de Vlaamse Regering wilde de kost daarvoor niet dragen, omdat ze zich anders het project niet kon permitteren. Het moest goedkoop. Als die budgetten er niet zijn, dan zijn al de andere commissies en inspanningen die er gedaan zijn, dus eigenlijk oefeningen geweest in het vinden van ‘truken van de foor’. Want die veiligheidsberm, die de veiligheid van niemand dient, en die werfzone, die eigenlijk vrij onwettig is – wat al meermaals werd vastgesteld –, dat waren niet meer dan, weliswaar door duurbetaalde advocaten en consultants uitgevonden, ‘truken van de foor’. Ze hadden tot doel de kosten te drukken en niet de last van een storting of sanering en afvoering te moeten dragen. Want die wilde men niet dragen. Men hoopte dat men ondertussen gedurende vijftig jaar stil zou blijven, dat niemand ernaar zou piepen en dat al die omwonenden niet zouden doorhebben dat ook hun grond zwaar vervuild was. Want ook daar wilde de Vlaamse Regering niet voor opdraaien en geen middelen voor voorzien. Daar komt heel dit verhaal eigenlijk op neer.
De vraag is nu simpel. Zijn er vandaag middelen om dat op een serieuze manier op te lossen? Of gaat u opnieuw, al dan niet decretaal, verder zoeken naar ‘truken van de foor’, die op het randje van de wettelijkheid balanceren? En gaat u vervolgens, wanneer mensen terecht opkomen voor hun rechten en rechtbanken terecht uw eigen wetgeving toepassen, schande roepen? De nageboortes van Viktor Orbán, met de burgemeester van Antwerpen op kop, lopen hier zeer dik. Als u uw eigen wetten overtreedt, en daar door de rechtbank voor veroordeeld wordt … (Opmerkingen bij de N-VA)
De essentie van ons West-Europees rechtsstaatsysteem is dat burgers wier rechten met de voeten worden getreden, zich kunnen wenden tot een rechtbank, en dat een rechtbank, los van wat een overheid of een regering wil, die rechten correct zal toepassen. Dat is het verschil tussen ons systeem en de dromen van Viktor Orbán en nog een paar anderen.
Het is dus bijzonder ongepast, zeker in het licht van wat er allemaal gebeurt dezer dagen, om op die manier te reageren tegen rechterlijke uitspraken, als u eigenlijk niet de middelen hebt – ik kom terug op de eerste vraag – om het probleem serieus op te lossen. Dus, minister, minister van Begroting, minister-president, minister van Leefmilieu, hebt u het geld, hebt u het budget om het probleem serieus op te lossen, met respect voor het noodzakelijke project – want dat Oosterweelproject is inderdaad een nuttig en noodzakelijk project – en met respect voor de rechten op gezondheid en op respect voor de eigendom van al de andere burgers die geraakt worden door dat project? Die burgers waren, voor alle duidelijkheid, minister, ook niet betrokken. Bij mijn weten waren de inwoners van Zwijndrecht niet betrokken bij het eerste overleg, de cocreatie en het hele verhaal. Integendeel, ze werden daar vrij ver buiten gehouden. Het zijn dus zij die vandaag geraakt worden, die terecht naar een rechtbank zijn gestapt en daar terecht gelijk hebben gekregen. Gaat u nu opnieuw ‘truken van de foor’ proberen boven te halen om de rechtsstaat te omzeilen, omdat het u niet goed uitkomt? Of hebt u geld om het serieus op te lossen?
De heer Schiltz heeft het woord.
Collega Tobback en anderen, het is natuurlijk een grotesk circus dat u hier aan het opvoeren bent over nageboortes van Orbán met Antwerpse burgemeesters – uw coalitiepartner in Antwerpen, trouwens. Dat tart alle verbeelding. (Applaus bij de meerderheid en bij het Vlaams Belang)
Ik heb hier een arrest en een regering. Dat arrest is bijzonder streng in de interpretatie van onze bodemwetgeving. En dat moeten wij respecteren. Wij leven inderdaad in een rechtsstaat. En ik heb hier een regering, die aangetoond heeft welke middelen zij ingezet heeft om de volksgezondheid en de bevolking van Zwijndrecht en Linkeroever te beschermen. Er is een expertencomité ingesteld. Er waren inderdaad geen normen, collega D’Haese. Die waren er niet. Die zijn opgesteld. Daar zijn dingen mee misgelopen. Dat is erkend. Dat wordt geremedieerd. Daar wordt aan gewerkt. Als het niet genoeg is, zegt de regering dat ze bijschakelt. Dan gaat ze ervoor zorgen dat ze de zaken opgelost krijgt. Eerlijk gezegd, een circus hier over nageboortes en dat soort groteske praat, daar is de bevolking niet bij gebaat. (Opmerkingen van Stijn Bex)
De bevolking verwacht van een regering en van politici dat ze dingen oplossen. De oplossing hier ligt erin de Oosterweelverbinding te realiseren op een manier dat de volksgezondheid niet in het gedrang komt. Daarvoor is een kader nodig en daarvoor is een timing nodig. En dat is waar het vandaag over moet gaan. (Opmerkingen van Bruno Tobback)
Mijnheer Tobback, enfin. Stond er in de begroting een post ingeschreven ‘voor, als, dan, misschien, indien, zou’ en zo verder? Zo is het heel gemakkelijk oppositie voeren, mijnheer Tobback. Minister, staat er in de begroting een post voor wanneer alle mussen uit de lucht vallen? (Opmerking van minister Zuhal Demir)
Neen? Schandaal. Schandaal. Stel u voor dat morgen alle mussen uit de lucht vallen. Stel u dat voor.
Natuurlijk niet. Maar de dag dat alle mussen uit de lucht vallen, zitten wij hier opnieuw samen en dan hoop ik dat de regering een adequaat antwoord biedt op een acuut probleem, niet meer, niet minder. Los het probleem op. Zorg dat de Antwerpse mobiliteit geen infarct wordt voor de Vlaamse welvaartsmotor. En zorg ervoor dat onze volksgezondheid niet bedreigd wordt met PFAS. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Claes heeft het woord.
Minister Diependaele, ik heb ook een vraag over de betaalbaarheid, maar zonder de zware bewoordingen. Daar houden wij niet zo van. (Gelach)
Als ik het goed voorheb, werd er bij het Toekomstverbond 210 miljoen euro begroot voor sanering, en dat is sanering voor alles. Maar momenteel is daar al 190 miljoen euro van gebruikt of begroot voor PFOS, en dat was voor dit arrest van de Raad van State. 190 miljoen euro van de 210 miljoen euro.
Het Rekenhof heeft ook al vragen bij de begroting van het Toekomstverbond. Vanwaar gaan die middelen komen? Is er al een raming gemaakt van hoeveel dit extra zal kosten, nu het arrest is geveld? En vanwaar zullen die middelen komen?
De heer Tobback heeft het woord.
Collega Schiltz, u moet hier nu geen karikatuur proberen te maken over de mussen. (Gelach. Opmerkingen)
Als in heel dit verhaal die veiligheidsberm is opgedoken en die klucht van de werfzone met kilometers ertussen, om toch maar te doen alsof die grond niet verplaatst werd, terwijl men wist dat hij niet verplaatst mocht worden, zijn die niet vorige week uitgevonden. Die zijn aan het begin uitgevonden. Die zijn aan het begin uitgevonden om kosten te besparen, omdat de Vlaamse Regering dit project belangrijk vindt – en terecht, want het is een belangrijk project, het hele project. Als het helemaal zou worden uitgevoerd, zou het belangrijk zijn. Maar blijkbaar was de regering niet bereid om er het geld voor op tafel te leggen, want dat zou budgettaire problemen geven of een aantal budgettaire fetisjen in gevaar hebben gebracht. Dus heeft men inderdaad binnenwegen gevonden, met veiligheidsbermen en dergelijke meer en met vrijheden die men genomen heeft met de normen die dienen om de gezondheid van Vlamingen te beschermen. Men heeft geprobeerd om met zo veel binnenwegen te spelen, dat men in de gracht is gereden.
Ik zal het nog eens zeggen. Als je door slecht bestuur, koppig bestuur en gierig bestuur in de gracht rijdt en er vastgesteld wordt dat je daarmee de eigendom, de levenskwaliteit en de gezondheid van mensen, van je eigen kiezers, in het gedrang hebt gebracht, in die mate dat je hen geen andere keuze hebt gegeven dan naar een rechtbank te stappen, waar ze dan gelijk krijgen, dan zou het gepast zijn om in plaats van beginnen te foeteren, schelden, roepen en kankeren op die rechtbanken en op die activisten die ik u een paar keer aan de schandpaal heb horen nagelen – misschien niet door u, collega Schiltz, maar door een aantal anderen, en eigenlijk zelfs ook door u, aan het eind van uw tussenkomst – dan zou het u sieren als regering, want het is helemaal deze regering en deze meerderheid, om te zeggen wat in vele andere landen zou gebeuren, wat in de fameuze noordelijke voorbeelden van minister-president Jambon ongetwijfeld zou gebeuren, namelijk: sorry, we hebben ons hier vergist, dit was fout.
We zijn hier verkeerde wegen ingeslagen. Dit project is gebrekkig. We vinden het belangrijk. We gaan het goed doen. Dat is hoe je in een moderne democratische rechtstaat reageert wanneer je met je kop tegen de muur loopt vanwege je eigen koppigheid en stommiteiten, en niet door te gaan schieten op rechters en op mensen die niets anders hebben gedaan dan opkomen voor de rechten die hun zijn toegekend door wetten en decreten die door uzelf en dit parlement op kop zijn goedgekeurd. (Applaus bij Vooruit)
De heer Anaf heeft het woord.
Ik ben het uiteraard helemaal eens met wat collega Tobback al zei, maar aanvullend wil ik zeggen dat ik het bijzonder straf vind hoe er hier wordt gedaan. Een aantal ministers is verbijsterd en valt heel erg uit de lucht over de uitspraak van de Raad van State. Minister Demir doet alsof de Raad van State opeens afkomt met een totaal nieuwe interpretatie van het Bodemdecreet.
Collega’s, ministers, de discussie of er op een correcte manier met het grondverzet wordt omgegaan, is al een heel jaar bezig. Ook de uitspraak van de Raad van State kan toch niet verrassen? In de vorige uitspraak in december heeft de Raad van State al een schorsing bepaald op een aantal administratieve gronden, niet echt ten gronde toen omdat hij dat zo vaak probeert te doen. Als je het verslag van de administrateur leest, zie je dat de Raad van State toen al bijzonder kritisch was over de manier waarop alles gebeurde. Ik kan nu niet uit de lucht vallen.
Zoals collega Tobback zegt, klopt het dat er geen geld is voorzien om het op een andere manier te doen, maar die scenario’s hebben op tafel gelegen in 2016-2017. De regering heeft bewust gekozen voor deze oplossing met de veiligheidsberm op basis van een aantal afwegingen waarin de kostprijs en de timing zeker hebben meegespeeld. Die keuze is toen gemaakt. Er waren nog andere mogelijkheden om op een betere manier te saneren. Die optie lag op tafel. Je hoeft dus niet te doen alsof je nu totaal uit de lucht valt. Er was trouwens ook de onderzoekscommissie. Die discussie loopt al een jaar. Dat je nu uit de lucht valt dat er een uitspraak van de Raad van State komt, is helemaal absurd. De reden waarom de onderzoekscommissie daarover geen uitspraak heeft gedaan, was net omdat we allemaal wisten dat de Raad van State zich daarover zou uitspreken. Ik vind het heel straf dat mensen nu verbijsterd zijn.
Minister Peeters, u zegt letterlijk dat deze uitspraak ervoor kan zorgen dat al het grondverzet in Vlaanderen niet meer kan, dat er geen fly-overs of tunnels meer gebouwd kunnen worden. Het gaat hier over grondverzet in zeer vervuilde gronden met PFOS waarvan we hopelijk ondertussen doorhebben dat zoiets serieuze consequenties voor de volksgezondheid heeft. Laten we het debat een beetje ernstig houden en de mensen niet wijs te maken dat er nu niets meer in Vlaanderen mogelijk zal zijn. U moet gewoon op een fatsoenlijke manier uw eigen bodemnormen en uw eigen decreet volgen en dan kan er in Vlaanderen nog heel veel op een correcte manier. (Applaus bij Vooruit)
Minister Demir heeft het woord.
Ik wil graag reageren op collega Anaf. Het is alsof u samen met een aantal collega’s een glazen bol hebt om te weten wat de rechter zou beslissen. De vorige uitspraak ging over de kadastrale werkzone en over de veiligheidsberm en niet over hoe we met vervuilde gronden moeten omgaan en de interpretatie die de Raad van State daaraan geeft. U doet alsof de vorige uitspraak van de rechter exact dezelfde was als wat de rechter nu zegt. Dat klopt niet.
Verder ga ik ervan uit dat collega Tobback en heel het linkse front nog altijd van mening zijn dat de sanering betaald moet worden door 3M of niet? Ik hoop dat eenieder in dit parlement beseft dat de enige die vandaag bijzonder blij is met dit debat dat we hier aan het voeren zijn en met de uitspraak van de Raad van State, 3M is. Onze onderhandelingspositie wordt daardoor enorm moeilijk gemaakt. 3M zal de sanering moeten betalen. We zijn die onderhandelingen nog aan het voeren, maar ik wil benadrukken dat de enige die nu in zijn stoel zit en goed aan het lachen is, 3M is. (Opmerkingen van Chris Steenwegen)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, ik denk dat u het fout hebt. Ik denk niet dat 3M vandaag achterovergeleund zit in hun stoel, of ik denk in ieder geval niet dat ze dat zouden moeten doen. Want zoals jullie in januari de opportuniteit hadden om niet gewoon even kadastrale werkzones te hertekenen en dan verder te doen met business as usual, zo hebben jullie vandaag de kans om niet te morrelen aan grondcodes en dan opnieuw verder te doen.
Want wat is een van de grote problemen met de manier waarop er vandaag werd gewerkt? Dat is nu net dat die kosten van 190 miljoen euro waar daarnet over werd gesproken, en die vandaag nog veel hoger zullen oplopen, niet gedragen werden door 3M, maar dat die kosten voor honderd procent gedragen werden door de Vlaamse belastingbetaler. Dat was een van de grote problemen. Wel, dit moment is opnieuw een momentum, en ik hoop voor één keer dat deze regering het niet zal misen. Dit is een momentum om de aanpak van die vervuiling anders te doen, op een manier waarop je 3M binnentrekt, waarbij je zorgt dat dit een sanering wordt en dat het 3M zal zijn die de sanering betaalt, in plaats van de Vlaamse belastingbetaler, zoals tot nu toe het geval is.
Minister, het is natuurlijk gemakkelijk om het te zeggen en heel moeilijk om het te doen. Mijn vraag is hoe u dat concreet zult doen: zorgen dat we niet op de manier verdergaan zoals tot nu toe het geval was, waarbij er honderden miljoenen op kosten van de belastingbetaler worden uitgegeven. Ik hoor hier verschillende collega’s vragen waar uw pot is. Eigenlijk hebben we die pot niet nodig: die pot zit bij 3M. Hoe gaat u ervoor zorgen dat we op een correcte manier met normen omgaan, met volksgezondheid omgaan, met het leefmilieu omgaan? En hoe zorgen we dat we die werken opnieuw vlot krijgen, op kosten van de vervuiler, namelijk 3M?
De heer Rzoska heeft het woord.
Voorzitter, soms gebeuren er in actualiteitsdebatten rare dingen. En een kat in het nauw maakt rare sprongen. Minister Demir, wat u hier net hebt gedaan, door eigenlijk te zeggen dat u hoopt dat de linkerzijde beseft dat 3M zich in de handen wrijft met het arrest van vandaag, en waarbij u met andere woorden de verantwoordelijkheid aan linkerzijde hebt gelegd, dat vind ik onbetamelijk voor een minister. En ik zal u zeggen waarom.
Wie sloot er in 2017 een geheime dading af met 3M op het moment dat de PFOS/PFAS-vervuiling naar boven kwam? Dat was een geheime dading waarvan minister Peeters in 2021, bij het actualiteitsdebat waarin het naar boven kwam, zei dat ze van niets wist. Ze wist van niets. Met andere woorden: die PFOS-vervuiling komt naar boven, en onder de auspiciën van de Vlaamse Regering sluit Lantis een dading af, in de hoop dat het nooit naar boven zal komen en dat Oosterweel er allang zal liggen op het moment dat het probleem misschien naar boven komt.
Goed, het komt dan naar boven. Iedereen blijft achter het Toekomstverbond staan. Schrijf maar op, collega Schiltz, dat iedereen daarachter blijft staan. Maar waar je natuurlijk niet mee solt, is met de gezondheid van mensen. En ik vind, net zoals een aantal collega’s hier, dat jullie nu, in het nauw gedreven door dat arrest, rare sprongen maken. Het zijn activistische rechters, hoor ik langs de zijde van de N-VA. Het zijn activisten. Wel, lees het arrest. Ik zit hier nu toch al een aantal jaren, en ik lees meestal toch op een aantal dossiers de arresten van de Raad van State. Dat is helder. Dat is zo helder als pompwater.
Ook in verband met de veiligheidsbuffer die daar gelegd is bij 3M, wordt helder uitgelegd in het arrest dat dat tegen jullie eigen spelregels ingaat. Het zijn jullie die het risico genomen hebben, het zijn jullie administraties die het risico zelfs onderschatten in het arrest, die zelfs wijzen met de vinger naar diegenen die opkomen voor de gezondheid van de mensen op die wierf. Ze wijzen hen met de vinger, ze duwen ze vol dedain weg. En het is de Raad van State, met de wetgeving in de hand, die zegt dat ze gelijk hebben.
Dus de oproep die hier al door een aantal mensen is gedaan, is de meest correcte, denk ik. Ga nu samen met die milieubewegingen aan tafel zitten – dat is ook wat jullie gedaan hebben met het Toekomstverbond – en zie hoe je dat nu kunt oplossen met die sanering. Er zitten in het arrest inderdaad een aantal pistes, maar je zult ze moeten nemen.
En stop nu alstublieft met dat calimerogedoe: het is de Raad van State, het is de linkerzijde, het is activist X of Y. Neem nu alstublieft jullie verantwoordelijkheid.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister Demir, ik blijf het wel echt heel straf vinden dat u uit de lucht viel over dit arrest. Zoals ik daarnet al heb gezegd, heeft de Raad van State zich in december inderdaad eerder op vormelijke gronden gebaseerd om te schorsen. Het ging vooral over de kadastrale werkzone die te groot was. Maar als u toen het verslag van de auditeur hebt gelezen, en ik hoop dat u dat hebt gedaan, dan blijkt daaruit dat die toen al bijzonder kritisch was voor de aanpak van die vervuilde gronden.
We wisten met zijn allen dat dit arrest er zat aan te komen. Wanneer u dan uit de lucht valt dat uiteindelijke deze uitspraak er komt, dan gaat u compleet voorbij aan de kritische noot van de auditeur van de vorige keer en aan die van een heel aantal andere mensen in de onderzoekscommissie en van milieuactivisten die daarvoor waarschuwden. Dat u volledig uit de lucht valt, vind ik bijzonder straf, alsook dat u daar niet op voorbereid bent. U kon er toch minstens op anticiperen dat dit er mogelijk zat aan te komen.
Wanneer het gaat over 3M dat zijn verantwoordelijkheid moet nemen, moeten we er uiteraard alles aan doen om ervoor te zorgen dat 3M opdraait voor alle kosten. Maar wanneer dat uiteindelijk niet gebeurt, moet u daarvoor niet naar ons kijken en ook niet naar al die mensen die voor hun rechten opkomen en die in beroep zijn gegaan. Dan is het puur en alleen omdat de Vlaamse Regering er zelf een soepje van aan het maken is. (Applaus bij Vooruit)
Minister Peeters heeft het woord.
Voorzitter, ik wil nog even reageren op de tussenkomst van de heer Tobback over de kosten. Ik ben blij dat de heer Rzoska hier nog eens heeft beaamd dat inderdaad in 2017 het PFOS-verhaal aan het licht is gekomen. Ik denk niet dat men kan zeggen dat de toenmalige Vlaamse Regering alle ‘truken van de foor’ heeft gebruikt – om de woorden van de heer Tobback te gebruiken – en gedaan heeft alsof er niets aan de hand was en tot een goedkope oplossing wilde komen. Dat kan ik hier met klem tegenspreken want van bij de aanvang is gezegd dat er sprake was van een historische vervuiling waarvoor een oplossing moest worden gezocht.
In 2017 is PFOS aan het licht gekomen. In 2018 is daar voor de eerste keer een bedrag van 25 miljoen euro voor uitgetrokken, in 2019 volgde een tweede schijf en in 2020 een derde schijf. En ook nu nog voorzien we telkens in middelen om een antwoord te bieden op de problematiek van de PFOS-vervuiling. Dat doen we niet alleen bij Oosterweel, dat doen we bij elk groot infrastructuurwerk waar een vervuiling in de grond zit.
Eigenlijk weet heel het parlement dit. U doet alsof wij dit allemaal stilletjes en in het geheim doen maar halfjaarlijks hebben wij een voortgangsrapportage over alles wat met het Toekomstverbond te maken heeft. Daarnaast is er ook een financiële doorlichting en telkens opnieuw komen daar de PFOS-vervuiling en de middelen die we daarvoor uittrekken aan bod.
Ik heb onlangs in de commissie nog meegedeeld dat de kosten voor Linkeroever op dit ogenblik worden geraamd op 67 miljoen euro. Voor de Scheldetunnel gaat het over 23,5 miljoen euro. Dat zijn de budgetten die we nu extra nodig hebben om hier een antwoord op te bieden en waarvan we inderdaad hopen die straks te kunnen verhalen op de vervuiler. Maar door het nieuwe arrest moeten we afwachten wat daarvan de impact zal zijn, en ook daarvoor steken we ons hoofd absoluut niet in het zand.
Een aantal collega’s zeggen hier terecht dat de gezondheid primeert en dat ook de toekomst van belang is. Toen we daar in 2017 middelen voor hadden uitgetrokken, was dat met de wetenschap en de kennis van toen. We wisten toen helemaal niet wat een immense impact die PFOS-problematiek kon hebben op de gezondheid. We hebben altijd, vanaf de eerste dag, gezegd dat wij vinden dat de gezondheid primeert en we hebben wel degelijk met alle actiecomités aan tafel gezeten.
Mijnheer Rzoska, ik denk dat het nog geen maand geleden is dat ik ze allemaal heb ontvangen op het kabinet. Dus ja, wij zijn on speaking terms en ja, we plegen overleg met alle betrokken partners, zowel met actiecomités als met individuele burgers en alle betrokken stakeholders. Volgende week, 28 april, zal er opnieuw een grote rondetafelconferentie worden gehouden waarbij alle mogelijke partners aan tafel zitten.
Ik zeg dat hier omdat de toekomst en de gezondheid primeren. Telkens zeggen dat wij totaal niets doen, dat wij ons hoofd in het zand steken, klopt niet. Ik herhaal dat ik geen expert, geen toxicoloog en geen bodemdeskundige ben maar dat we ons wel door hen laten bijstaan. Wanneer wij dan in juni vorig jaar aan een commissie van tal van experten vragen of de aanpak die Lantis voorstelt in samenspraak met de bodemsaneringsdeskundigen de goede is en of zij daar hun licht over wilde laten schijnen en willen bekijken of dit de juiste aanpak is, en wanneer al die experten dan zeggen dat dit een goede aanpak is en dat de werken in de zomer opnieuw worden gestart, is iedereen rustig en tevreden. Nadien kwam er dan een milieustakingsvordering.
De technische verslagen worden in december vernietigd. Er worden nieuwe technische verslagen opgemaakt, en we gaan opnieuw aan de experts vragen: “Zijn deze technische verslagen volgens jullie verantwoord?” Dat zijn deskundigen, mensen die er meer kaas van gegeten hebben. En wij zeggen dat volksgezondheid en het algemeen belang moeten primeren. Als men mij dan zegt, met bijkomend nog twee andere experts vanuit het buitenland dat dat een goede aanpak is, wel, dan heb ik daar vertrouwen in. Maar we leven inderdaad in een rechtstaat, collega’s. Het staat iedereen vrij om een of andere procedure aan te vechten. Dat is ook nu gebeurd. We hebben nu sinds gisteren een arrest, en we zijn daarvan de verdere impact aan het analyseren, maar we gaan ook verder met alle stakeholders aan tafel zitten.
Voor mij is de toekomst belangrijk. Die hopen grond waar we vandaag continu voorbij kunnen rijden, daar gewoon laten liggen, het stof laten opwaaien en de vervuiling bij regen verder laten insijpelen, daar is ook niemand bij gebaat. Men kan hier heel eenvoudig zeggen: “Ga het ergens storten, of saneer het.” Oké. Zijn de oplossingen er vandaag? Ik wou dat ik ze kende. Het is gemakkelijk om nu te zeggen dat het allemaal simpel en eenvoudig is. Neen. Het is de verantwoordelijkheid van ons allemaal, en we nemen die verantwoordelijkheid. We zijn al onmiddellijk met alle administraties gaan samenzitten. Wij nemen onze verantwoordelijkheid, en we zoeken naar een oplossing, een oplossing waarbij de volksgezondheid primeert.
De heer Tobback heeft het woord.
Bedankt voor het antwoord. Het was heel uitvoerig, maar eigenlijk hebt u niet geantwoord op de vraag die ik echt gesteld heb. De vraag is: hebt u de middelen? Wat de Raad van State zegt, is dat u het eigenlijk moet storten of saneren. Storten betekent dat het in een correct vergunde stortplaats, voor dit soort van afval, gestort zou moeten worden. De bedragen die u noemt, minister, zijn geen bedragen die bedoeld zijn om te storten. Het zijn ook geen bedragen die in de verste verte overeenkomen met wat het zou kosten om te storten. Het eerlijke, korte antwoord dat u hebt gegeven op mijn vraag – maar wat u niet met zoveel woorden hebt gedaan – is: ‘neen’. U hebt niet het geld om het op te lossen op een manier die volgens de Raad van State conform is met de Vlaamse decreetgeving. Uw simpel antwoord daarop was dus ‘neen’.
Maar het arrest is van gisteren!
Ja ja, het arrest is van gisteren, maar zoals collega Anaf daarnet al terecht heeft opgemerkt: de problematiek is niet van gisteren. U zegt geen simpele oplossingen te willen, maar het probleem is natuurlijk dat men simpele oplossingen heeft gezocht voor een ingewikkeld probleem. Dat was u niet – ik herhaal nog eens dat dit niet persoonlijk is –, maar het waren uw voorgangers die deze constructies hebben opgezet. Men heeft simpele oplossingen gezocht voor een ingewikkeld probleem, omdat simpele oplossingen goedkoper zijn.
Ik kan nu alleen maar vaststellen dat blijkbaar niemand vanuit de regeringspartijen, niemand vanuit de regering, het over de lippen krijgt om te zeggen: “Sorry, we waren verkeerd”, ondanks het feit dat het nogal evident zou zijn na een debacle zoals dit. Niemand. We zijn anderhalf uur verder en er heeft nog altijd niemand gezegd: “Sorry, we zijn hier met ons gezicht tegen de muur gelopen omdat we ons vergist hebben.” Niemand vanuit de meerderheid krijgt dat over zijn lippen, en het is dezelfde meerderheid die al twee legislaturen voortdoet. Integendeel, nu is het 3M, dan zijn het de rechters, of het is de linkse oppositie. Het is altijd iemand anders. Neen, u bent het!
De vraag was dus simpel: hebt u de middelen om het beter op te lossen? Het antwoord is: neen. Willen we samen zoeken om die te vinden? Wat mij betreft is het antwoord ‘ja, hoor’. Maar ik zie vanuit u geen enkele bereidheid om dat te doen. U maakt er opnieuw een grote bocht rond, en u blijft proberen met hopen op een simpele oplossing. Minister, leden van de regering, collega’s van de meerderheid: alle simpele oplossingen betekenen dat u in de praktijk de kosten en de shit doorschuift naar omwonenden, naar mensen die over veertig of vijftig jaar nog meer zullen weten over de schadelijke effecten van PFOS, wanneer dat in het grondwater terechtkomt. Dat is wat u doet.
Mijn oproep en die van mijn partij is: zoek nu eens een serieuze oplossing, in plaats van een ingewikkelde uitleg om te zeggen dat u alleen maar simpele binnenwegen zoekt.
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, ik ben hier nog eens door het verslag van onze PFOS-commissie aan het gaan, en de zaken die we daar hebben vastgesteld in de expertencommissie grondverzet. Dat was voor ons een belangrijke expertencommissie, omdat die aangaf dat de werken eigenlijk onder bepaalde omstandigheden veilig waren, en dat er dan geen verdere verspreiding en belasting was.
Het idee om die vervuilde grond terug te brengen op het terrein van 3M en daar af te dekken, werd zelfs volmondig ondersteund door de Groenschepen Vervaet van Zwijndrecht. Dat heeft hij hier volmondig ondersteund in de onderzoekscommissie.
Daarenboven zegt ook die expertencommissie Grondverzet dat, als je dat doet, je de waterkwaliteit moet monitoren. Er wordt hier gezegd dat dat allemaal in het grondwater zal sijpelen en dat er niet naar zal worden gekeken, maar het staat vast dat dat wel zal gebeuren.
En collega's, sorry, maar wie denkt dat er niets in het grondwater zal sijpelen wanneer alles nu wordt stilgelegd, die heeft het mis. Dan is het immers veel minder gecontroleerd, want dan is het over het hele gebied.
Ik ga nog een stap verder. Ik vraag mij oprecht af of de mensen die hier zeggen dat ze een oplossing willen, ook écht een oplossing willen. Ik vraag me dat oprecht af. Want stel – hypothetisch – dat we van die tijdelijke opslag in de berm, afgedekt, met gecontroleerd grondwater en koolstoffilters, een stort maken. Dat is immers een oplossing, een vorm van omgaan met vervuiling. Zal niemand daar dan tegen in beroep gaan? Is dat dan de oplossing? Mijn vraag is dan ook: wíllen jullie wel een oplossing?
Ik zal jullie vertellen wat ik, als Waaslander en lid van de PFOS-commissie, wil. Ik wil een oplossing. Want weet u, vandaag blijft de grond liggen, sijpelt het in het grondwater, blijft het opwaaien, wordt het niet ingepakt, wordt het niet teruggebracht naar 3M én staan de files er. Nog maar gisterenavond bespraken we ons mobiliteitsplan. Een van de punten is het zwaar verkeer dat door het Waasland rijdt van de E17 naar de E34. Zolang de Oosterweelverbinding er niet is, blijft dat doorgaan, voorbij scholen. En dan kunnen we octopuspalen zetten zoveel als we willen, beste collega's van Groen, dan kunnen we fietsstraten inrichten zoveel als we willen, maar dan hebben we geen oplossing: geen oplossing voor de vervuilde grond die er ligt, geen oplossing voor de mensen in Zwijndrecht, geen oplossing voor de mobiliteit, noch voor de economie. Laat ons nu dus werken aan een oplossing. Ik dank u. (Applaus bij de meerderheid)
Minister Diependaele heeft het woord.
Voorzitter, ik houd het heel kort, puur feitelijk, vanuit begrotingsoogpunt. Neen, die bedragen zijn niet voorzien. Er zijn uiteraard al bedragen voorzien geweest voor kosten die we kenden, maar sinds gisteren is er de mogelijkheid die we nog niet kunnen ramen, waarvan we de omvang niet kunnen voorzien en waarvoor er geen geld is voorzien. Er zijn nu mensen die met zekerheid wisten dat Poetin Oekraïne ging binnenvallen. Hadden we dan ook al geld moeten voorzien? Er zijn ongetwijfeld mensen die al maanden op voorhand doorhadden dat corona zou uitbreken. Hadden we dan ook al geld moeten voorzien? Neen, zo werkt het niet. Dat weet u ook.
En trouwens, de grote bezorgdheid is wat daarnet al werd aangehaald. En ik kan mij daar niet over uitspreken, als dossierbeheerder in dit geval. Maar hoe groot zullen de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State zijn? Blijft dat beperkt tot Oosterweel of zal het effectief een olievlek zijn over heel Vlaanderen? Dat is nog een groot vraagteken.
Er is één ding waartegen ik mij wel volmondig wil verzetten, collega Tobback. Een oplossing moet natuurlijk altijd correct zijn en voldoen aan de regels. Dat is allemaal juist. Maar ik heb begrepen dat er een expertengroep is die zeer duidelijk heeft gesteld dat men akkoord ging met de manier van aanpak zoals voorgesteld door Lantis. Maar dat een overheid op zoek gaat naar de meest goedkope oplossing, is haar verdomde plicht! U zult mij dat vanuit mijn standpunt niet kwalijk nemen. Ik kan mij voorstellen dat daar door de socialisten anders naar wordt gekeken. Maar daarnet wordt er gezegd dat we op zoek zijn gegaan naar de meest goedkope oplossing. Ja, duh, natuurlijk wel. En dat moeten we ook doen! Het zijn niet ónze centen, het zijn de centen van de mensen, en die moeten we zeer verstandig beheren. (Applaus bij de meerderheid)
Dus dat er wordt gezocht naar een correcte, maar goedkope oplossing, lijkt mij de logica zelve. Daar ga ik me niet voor schamen, hoor, om de dood niet.
De heer Tobback heeft het woord. (Opmerkingen van Annick De Ridder)
U mag sorry zeggen.
Die van de terugdraaiende teller of die van Fernand Huts, bedoelt u? (Opmerkingen)
Collega Tobback, u hebt het woord over déze problematiek.
Ik stel vast dat flauwe opmerkingen vanuit de meerderheid altijd enthousiast worden onthaald en antwoorden vanuit de oppositie altijd een beetje met verveling. Maar hoe meer u ‘oeh’ doet, hoe meer ik denk dat het vervelend is voor u en niet voor mij.
Minister van Begroting, om weer in de serieuze discussie te komen: ik heb u – of beter: ook u – niet verweten dat u naar de goedkoopste oplossing hebt gezocht, maar wel dat er is gezocht naar de goedkoopste oplossing zonder rekening te houden met de wettelijkheid.
Want het zijn natuurlijk niet alleen maar de centen van de Vlamingen, dat is een beetje een blinde vlek die u hebt. U bent niet alleen verantwoordelijk voor de centen van de Vlamingen. U kunt dat als minister van Begroting misschien nog claimen, maar als regering bent u niet alleen verantwoordelijk voor de centen van de Vlaming, maar ook voor de gezondheid, de waarde van de eigendom en de levenskwaliteit van de Vlaming. Dat is uw rol. Uw job is niet om zo weinig mogelijk centen uit te geven, uw job is om genoeg centen uit te geven om het wettelijk correct, gezond en een beetje toekomstgericht te doen.
Als er nu een ding is dat heel duidelijk is geworden in dit hele verhaal, is het dat serieus, grondig, toekomstgericht en voor heel Vlaanderen rekening houden met de belangen van alle Vlamingen, niet altijd even correct gebeurd is in dit dossier. Er zijn inderdaad nogal wat kantjes vanaf gereden om kosten te besparen en wat miserie te vermijden. Dat is bijzonder jammer en inderdaad, collega Daniëls, ik ben het met u eens, men had beter een serieuze oplossing gezocht voor men de putten begon te graven en de grond op straat begon te dumpen, in plaats van omgekeerd. (Applaus van Hannelore Goeman en Kurt De Loor)
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Ik wilde gewoon nog reageren op de uitspraken van collega Daniëls. Ik heb hier niemand in dit halfrond tegen een oplossing voor Oosterweel horen pleiten. Voor alle duidelijkheid, ik denk dat iedereen dat wil en dat iedereen daaraan wil meewerken.
Ik wilde eigenlijk vooral ingaan op uw selectieve lezing van het verslag van de Commissie Grondverzet. Die heeft in juli onderzocht wat de gezondheidsimpact is van opwaaiend stof en het verzet van gronden naar aanleiding van de werken die op dat moment bezig waren. Vrancken heeft heel duidelijk gesteld dat hij niet kon garanderen dat de uitlogging van PFOS richting grondwater niet zou gebeuren en dat daarom monitoring nodig was. Hij had dus al het vermoeden dat er een groot probleem zou zijn. Ik denk niet dat dat in strijd is met wat de Raad van State op tafel legt, de Raad van State bevestigt eigenlijk het vermoeden dat toen is geuit.
De heer Schiltz heeft het woord.
Ik heb al gesproken.
Dat is waar, u hebt al gesproken. U mocht nog eens spreken, maar dat hoeft niet.
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Collega’s, het zal niet gemakkelijk worden om hier door te geraken. Voor alle duidelijkheid aan de leden van de Vlaamse Regering: ik had niet verwacht dat jullie hier binnen 24 uur nadat het arrest beschikbaar was gesteld, met een pasklaar antwoord zouden zitten, daar is het ook allemaal iets te technisch en te juridisch voor. Ik wil u wel danken en ik ben tevreden met uw uitspraken dat u alles op alles zult zetten om tot een oplossing te komen, en dat dit wel degelijk een topprioriteit is voor de Vlaamse Regering.
We hebben de uitspraak gehad, het arrest is er. Dat is een zeer verregaand arrest. Minister Demir, u hebt ook al verwezen naar de mogelijk ruimere effecten dan enkel en alleen Oosterweel. Het is een uitspraak die toch haaks staat op de werkwijze die de Vlaamse Regering de afgelopen vijftien jaar hanteerde en die ook haaks staat op sommige uitspraken van de expertencommissie. Soms doet men uitschijnen dat wat Lantis doet allemaal nattevingerwerk is, maar niets is minder waar. Dat is allemaal geattesteerd door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Grondbank, de Commissie Grondverzet, Karl Vrancken enzoverder. Zij hebben keer op keer bevestigd en geattesteerd dat er goed werk wordt geleverd met die inkapseling.
Het arrest is echter wat het is, we moeten daar nu mee aan de slag. We moeten daar nu zo snel mogelijk een antwoord op bieden en de werking kunnen laten hervatten. Het arrest is in de feiten immers een verslechtering voor het milieu. Het plan was om de meest vervuilde grond in te kapselen, dat kan nu niet meer. Die grond ligt dus nu voor onbepaalde tijd stil. Sommige collega’s hier vergissen zich een beetje, het kan nu ook regenen. Nu kan de grond zich in de omgeving nestelen. We kunnen maar hopen dat het niet te hard regent, want dan gaan die gronden doorsijpelen in het grondwater. Als het te droog is en het waait wat is dat ook niet goed, collega D’Haese, want dan kan die grond zich verplaatsen in een stofwolk.
Dus degenen die doen uitschijnen alsof het nu allemaal beter is, want hoera de werken zijn geschorst en stilgelegd, dat triomfalisme, dat wijzende belerende vingertje dat we ondertussen zo goed kennen: het is niet alleen totaal ongepast, het is ook dom.
Als we de grond overal moeten saneren vooraleer die verplaatst kan worden in plaats van hem uiterst veilig in te kapselen, krijgen we nog maar weinig stenen op elkaar gelegd, en dat is een drama ruimer dan Oosterweel, zoals daarnet al gesteld. Oosterweel is dus niet het probleem, het is net een deel van de oplossing. Ik vind dat we met ons allen, sommigen toch, moeten stoppen met die tegenstelling tussen economie en ecologie op te zoeken, want dat is een valse tegenstelling, dat is ‘fake news’. Het is net Oosterweel dat ervoor zorgt dat de historisch vervuilde site wordt aangepakt. En voor alle duidelijkheid, dat zal op kosten van de vervuiler zijn: de saneringsplicht ligt nog steeds bij 3M en dat is maar goed ook.
Collega’s, het is heel belangrijk dat we hier nu de komende weken en maanden een duidelijk traject krijgen. Het is in Vlaanderen cruciaal dat we aantonen dat we grote infrastructuurwerken kunnen verwezenlijken. Het zijn werken die een gigantische gedragenheid kennen bij de bevolking, met alle burgerbewegingen die ik ook eens wil bedanken, want ze trekken uitdrukkelijk de kaart van de verderzetting van de werken. Als zo’n project zich ook al vastrijdt in een kluwen van procedures, is dat natuurlijk bijzonder jammer. Dit is het bewijs dat het activisme van sommigen kan uitmonden in volledige passiviteit en dat is toch wel redelijk cynisch te noemen van sommigen die keer op keer naar de rechtbank stappen.
Oosterweel is niet het probleem maar de oplossing. Tot spijt van wie het benijdt, het zal en moet gerealiseerd worden. ‘Mark my words’: het zal en moet gerealiseerd worden. Laat ons daar samen alles aan doen. Wij hebben het volste vertrouwen in de regering. Wij zullen mee de vinger aan de pols houden de komende weken en maanden in de zoektocht naar een snelle oplossing.
De heer D’Haese heeft het woord.
Voorzitter, ik was bijna niet meer van plan om te reageren tot de spreker andere parlementsleden voor dom begon uit te maken. Dat is ook een manier van debatteren, maar dat is niet de mijne.
Mevrouw De Ridder, natuurlijk is de situatie vandaag niet goed. Het is niet goed dat er water in de grond sijpelt en natuurlijk is het niet goed dat er stof opwaait. Het grote probleem – opnieuw, ik raad iedereen aan om het arrest van de Raad van State te lezen – is dat de manier waarop vandaag gewerkt wordt op de Oosterweelsite, dat zo laat bestaan. De grond tot 47 microgram PFOS per kilogram wordt gewoon weer neergelegd. Die wordt daar neergelegd om op te stuiven! Die wordt daar neergelegd om uit te drogen en ecologisch door te vergiftigen. Dat is nu net het probleem waar wij hier al een jaar op wijzen sinds de heer Vrancken hier zijn eerste rapport kwam toelichten! Ik deel uw bezorgdheid inzake grond die uitdroogt. Ik deel uw bezorgdheid inzake opwaaiend stof. Ik denk, mevrouw De Ridder, dat u meer dan u zelf vermoedt de bezorgdheid deelt van die verguisde activisten, dat u meer dan u zelf vermoedt de bezorgdheid deelt van de Raad van State, want dat is exact wat er in dat arrest staat!
Voor de rest kan ik alleen maar vaststellen, mevrouw De Ridder, dat de activisten volgens u ofwel te activistisch ofwel te constructief zijn, afhankelijk van of ze het met u eens zijn of niet. Dat kan zelfs in de tijd bewegen. Dat is ook een manier om te kijken naar inspraak en participatie van burgers, maar het is niet mijn manier.
De heer Claes heeft het woord.
Voorzitter, minister Demir, u zegt dat de Raad van State VLAREBO zo interpreteert dat er geen grondverzet meer mogelijk kan zijn. Ik lees dat niet zo, maar ik geef toe dat de beoordeling iets duidelijker geformuleerd mocht zijn.
Op mijn eerdere vragen hebt u nog geen antwoord gegeven, of u de verontreinigde grond als stort gaat erkennen, of u elders gaat storten. U gaat die opties bekijken. U hebt nog niet veel tijd gehad, ik geef het toe, sinds het arrest werd uitgesproken.
Ik zou wel graag hebben dat u bijzondere aandacht besteedt aan iets wat u drie weken geleden hebt gezegd na afloop van de bespreking van het verslag van de onderzoekscommissie. U hebt een gesprek gehad met de CEO van 3M en daarbij is men de belofte aangegaan om 150 miljoen euro te investeren, ook in de sanering van tuinen van getroffen bewoners, onder andere in Zwijndrecht. U zult moeten bekijken in hoeverre dat nog mogelijk zal zijn met dit arrest.
Dus gelieve daar ook bijzondere aandacht aan te besteden. Ik hoop dat u snel met opties op de proppen komt en dan zullen we die verder in diverse commissies kunnen behandelen.
De heer De Roo heeft het woord.
We kunnen concluderen dat de impact van het arrest groot is, zowel voor Oosterweel als voor andere grondverzetsregelingen waar vervuiling voorkomt. Ik wil terugkomen op drie belangrijke punten.
Het eerste is dat we uit de onderzoekscommissie hebben geleerd dat we de verontreiniging met PFOS en PFAS zeer ernstig moeten nemen. Vanuit onze fractie rekenen we op de ministers om ervoor te zorgen dat alles veilig kan verlopen bij Oosterweel, maar ook bij andere werven. Dat geldt wanneer de werken doorgaan, maar evengoed wanneer de werken tijdelijk stilliggen. Het is van het grootste belang dat de gezondheid voorop staat. Het tweede is dat de impact, zoals gezegd, wellicht veel verder zal gaan dan Oosterweel zelf. Het is van belang om op zeer korte termijn ook duidelijkheid te creëren richting andere werven. We stellen voor om de opdrachthouder zeer sterk te betrekken en hem ook een trekkende rol te geven om met dit arrest verder aan de slag te gaan, om op korte termijn duidelijkheid te krijgen. Als derde punt wil ik stellen dat Oosterweel meer is dan een mobiliteitsproject. Vlamingen in Antwerpen, maar ook in het Waasland, zitten te wachten op die verhoogde leefbaarheid. Een oplossing is nodig, ministers, we rekenen op jullie. We rekenen vooral op jullie om die kosten op de veroorzaker van de vervuiling, namelijk 3M, te verhalen.
De heer Anaf heeft het woord.
Collega’s, sta me toe om als laatste spreker te proberen om te concluderen. Is Oosterweel meer dan een mobiliteitsproject, zoals daar wordt gezegd? Uiteraard. Vooruit vindt het bijzonder jammer dat op deze manier de Oosterweelwerken opnieuw vertraging zullen oplopen. Want laat ons duidelijk zijn: de consensus die er gekomen is na al die jaren moeizaam vooruitgaan en vaak ook achteruitgaan – het was een heel moeizaam proces – is effectief iets wat de leefbaarheid voor de brede Antwerpse regio kan verbeteren. Het gaat zorgen voor betere lucht voor Antwerpen en omgeving. Het kan inderdaad zorgen voor die modal shift. Ik heb nochtans al verschillende keren mijn bezorgdheid over de modal shift uitgedrukt. Laat ons hopen dat er effectief ook werk van wordt gemaakt, net zoals van de overkappingen en van de leefbaarheidsprojecten. Want ook daar is nog veel te weinig zekerheid over.
Goed, is dat Oosterweelproject een goed project? Ik denk het wel. Maar dan moeten we er wel voor zorgen, natuurlijk, dat Oosterweel niet voor een verdere vervuiling zorgt. Het adagium dat hier door de N-VA nog eens wordt gehanteerd, namelijk dat Oosterweel het wel zal oplossen, is nu net wat de Raad van State in zijn arrest tegenspreekt. Dat mag absoluut niet de bedoeling zijn. Het is de bedoeling dat de overheid de gezondheid van de mensen centraal stelt. Het kan niet zijn dat je de gezondheid van de éne groep mensen centraal stelt, terwijl de gezondheid van andere mensen eronder lijdt. Dat kan niet het uitgangspunt zijn.
Ik zou de Vlaamse Regering nogmaals willen oproepen om dit echt ernstig te nemen en om de gezondheid van de mensen te laten primeren. Probeer een oplossing uit te denken die ervoor zorgt dat die vervuiling ingeteugeld wordt en opgelost geraakt en dat de kost daarvoor uiteraard bij vervuiler 3M terechtkomt. Er moet wel snel voortgang worden gemaakt met het leefbaarheidsproject, maar wel op een manier dat het voor iedereen een verbetering van de gezondheid is. (Applaus bij Vooruit)
Minister-president Jambon heeft het woord.
Collega’s, ik ga ook nog een besluit trekken, na de heer Anaf. We werden gisterennamiddag geconfronteerd met het arrest. Vele collega’s hadden dat al lang zien aankomen. Ik denk dat we moeten uitgaan van feiten. Het feit ligt er van gisteren.
Ik hoor alle fracties, álle fracties hier zeggen dat Oosterweel moet worden gerealiseerd. Ik vind het heel aangenaam om dat vast te stellen, omdat Oosterweel goed is voor het milieu, goed is voor de leefbaarheid, goed is voor de volksgezondheid, goed is voor de mobiliteit en goed is voor de economie. Er is dus ten minste een consensus over in dit halfrond dat Oosterweel moet worden gerealiseerd. Wij engageren ons als regering dan ook om die realisatie van Oosterweel mogelijk te maken.
Wat we nu gaan doen, op zeer korte termijn, is bekijken welke opties we hebben qua oplossingen. Hier weet men al wat de oplossingen zijn. Wij gaan toch nog even goed bestuderen wat er in dat arrest staat en welke de meest adequate oplossingen zijn die we moeten doorvoeren, natuurlijk met de volksgezondheid als prioriteit, niet alleen voor Oosterweel, maar voor alle mogelijke werken die door dit arrest kunnen worden gevat. Ik denk dat we die allemaal mee in ogenschouw moeten nemen. En dan zal de regering snel beslissingen nemen. Er wordt hier gevraagd naar de kosten. Voor mij is het duidelijk: de eerste die voor de kosten moet opdraaien, is de vervuiler. Er zal in eerste instantie worden gekeken naar de vervuiler. Die gesprekken zijn bezig. Er werd gevraagd hoe we dat gaan aanpakken. Het zou wel het domste zijn, mochten we hier nu gaan uitleggen hoe we dat allemaal gaan aanpakken. We gaan dat doen op een adequate manier, maar in eerste instantie moet de vervuiler opdraaien voor de kosten. U mag van deze regering echter snel een beslissing verwachten, maar wel gebaseerd op een degelijke analyse van het arrest van de Raad van State van gisteren.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Wenst iemand tot besluit van dit actualiteitsdebat een motie of een motie van wantrouwen in te dienen? (Neen)
Het debat is gesloten.