Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Steenwegen heeft het woord.
Voorzitter, minister, bij haar aantreden lanceerde de Europese Commissie (EC) haar Green Deal, haar groeistrategie voor de volgende jaren met als doelstelling om van Europa het eerste klimaatneutrale continent te maken. Ze verhoogde de klimaatdoelstelling naar 55 procent CO2-reductie tegen 2030 in plaats van de huidige 40 procent. Vandaag heeft de EC aangegeven hoe ze dat waar zal maken met de voorstelling van het ‘Fit for 55’-pakket.
Dat is een pakket van essentiële maatregelen die genomen moeten worden, willen we Europa op het vlak van economie, ecologie en volksgezondheid klaarmaken voor de toekomst. Met ‘Fit for 55’ stelt de EC een wetgevend kader voor dat Europa tegen 2050 klimaatneutraal moet maken. Het is een omvangrijk kader dat betrekking heeft op alle sectoren.
Heel belangrijk daarbij is dat de Commissie erop wil toezien dat de zwaksten in de samenleving niet de kosten dragen voor die transitie door de oprichting van een sociaal klimaatfonds. Dat is een correctiemechanisme dat zeker de helft van de inkomsten uit de handel in uitstootrechten voor bouw en transport gaat herverdelen. U wees er daarnet al op, dat is een van de nieuwe voorstellen binnen het ETS-systeem (Emissions Trading System). Wij zijn altijd voorstander geweest van het teruggeven van de middelen uit zo’n systeem aan de burgers, zodat de sociale draagkracht er is en dat de meest kwetsbaren in onze samenleving mee kunnen.
Om geld uit het sociaal klimaatfonds te krijgen, moeten de lidstaten substantiële plannen voorleggen om energie- en transportarmoede te bestrijden. De lidstaten moeten dan ook cofinancieren. Het zal zeer belangrijk zijn dat we vanuit Vlaanderen gebruik kunnen maken van dat sociaal klimaatfonds en de Europese middelen om de energiearmoede te voorkomen.
Minister, vandaag wordt ‘Fit for 55’ voorgesteld. Zal Vlaanderen meestappen in dat verhaal en het actief ondersteunen?
Minister Demir heeft het woord.
Inderdaad, de commissaris heeft een paar uur geleden de plannen bekendgemaakt. Voor België is de doelstelling van 47 procent naar voren gekomen. In het najaar, in september, zal bekeken worden met de andere regio’s hoe we daarmee omgaan.
Het is een voorstel van de commissaris, het moet nog naar de Raad, het moet naar het Europees Parlement, dan volgt nog een bijeenkomst van alle ministers enzovoort. Vlaanderen gaat natuurlijk deelnemen aan de besprekingen, het zou raar zijn om dat niet te doen, over dit pakket. Sta me toe om de 3800 bladzijden die we nog maar net ontvangen hebben, eerst grondig te analyseren. U vraagt me nu om daar zomaar in mee te gaan. Ik ga eerst die 3800 bladzijden goed analyseren.
Want wat betekent dat dan, ook voor België, die min 47 procent? Wat betekent dat voor Vlaanderen? Wat betekent dat qua betaalbaarheid? U verwees naar het sociaal klimaatfonds van Europa. Wat is dat? Krijgen wij daar centen van, of gaan die naar Oost-Europese landen? Want ook daar zie ik een heel groot verschil. U weet dat we in Vlaanderen kostenefficiëntie een heel belangrijk gegeven vinden. Maar nu zie ik in de tabellen dat bijvoorbeeld Bulgarije nog altijd met een CO2-uitstootreductie zit van 10 procent. De verschillen zijn wel heel groot. Alles zal dus afhangen, denk ik, van hoe men zal omgaan met die kostenefficiënte verdeling van de inspanningen over de lidstaten op die Europese top, die er waarschijnlijk de komende maanden nog komt.
Ten tweede wil ik er ook nog op wijzen – want het zal nog wel even duren – dat wij niet gaan stilzitten. Wij zijn al bezig met het uitvoeren van onder andere renovatie, waarnaar ik al verwezen heb. We hebben ook het hele verhaal rond energiedelen, energiegemeenschappen, investeren in hernieuwbare energie. Dit parlement heeft ook de uitfasering van de stookolieketels goedgekeurd. Daarnaast kom ik in het najaar ook met een adaptatieplan, want ook dat is natuurlijk een belangrijk onderdeel van het hele klimaatgegeven.
De heer Steenwegen heeft het woord.
Dank u wel, minister. U wijst er terecht op dat het een voorstel is en dat we, voor dit beslist beleid zal zijn, nog een heel eind verder zullen staan. We spreken al snel over 2024. Dat wil eigenlijk zeggen dat, als we die verhoogde doelstelling willen halen tegen 2030, de tijd heel kort zal zijn. Daarom heb ik de volgende bijkomende vraag. We kunnen daar eigenlijk niet op wachten. U hebt er al op gealludeerd, maar we weten allemaal dat ons bestaande klimaat- en energieplan niet zal volstaan. Daarin hebben we lagere doelstellingen geformuleerd. Het is nog maar de vraag of we, met de maatregelen die daarin opgenomen zijn, die lage doelstellingen zullen halen. Mijn vraag is dus welke initiatieven u in de tussentijd zult nemen om ons toch voor te bereiden op die ‘Fit for 55’, want ongeacht wat er uiteindelijk uit komt, we weten in welke richting het zal gaan. We weten ook dat Vlaanderen daarin zijn aandeel zal moeten opnemen, en dat zowel op economisch, sociaal als ecologisch vlak. Ik wil er toch op drukken dat er verschillende belangrijke aspecten zijn die moeten worden meegenomen in dat verhaal. De vraag is dus wat u in de tussentijd zult doen, voor die definitieve goedkeuring, om ons toch al voor te bereiden.
De heer Schiltz heeft het woord.
Dank u wel, minister. Het is inderdaad een enorm pakket. Ik ben er trouwens ook van overtuigd dat het belang van een aantal maatregelen die aangestipt worden, nauwelijks overschat kan worden, omdat ze alle aspecten van ons dagelijkse leven zullen raken: de manier waarop we ons verplaatsen, ons verwarmen, ons energieverbruik; het gaat heel breed en heel ver. Ik denk dat het evident is dat u de tijd neemt om even te bekijken op welke manier wij ons daartegenover moeten positioneren en hoe we er ons voordeel mee kunnen doen, want ik denk dat het vaststaat dat er een transitietrein vertrokken is en dat het belangrijk is dat Vlaanderen daar op tijd op springt en ook een deel de richting daarvan bepaalt.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Het gaat over twaalf wetsvoorstellen, die nu hun weg moeten gaan. Men spreekt inderdaad onder andere over dat nieuw sociaal klimaatfonds, waarbij men de opbrengst wil halen uit nieuwe emissiehandel voor gebouwen en transport. Maar we moeten nog zien waar men dan effectief dat geld zal halen. Men sprak ook over de digitaks, waarvan eventueel geld zou binnenkomen. Voor mij zijn er toch nog heel wat vraagtekens. Ik denk ook dat het nu nog meer essentieel is dat die beloofde, gedetailleerde impactbeoordeling eens op tafel gelegd wordt. Want ik heb wat het gevoel dat men plots zeer snel wil gaan. Ursula von der Leyen zegt letterlijk: de uitstoot van CO2 moet een prijs hebben. Dan denk ik: we gaan die 3800 pagina’s eens zeer goed uitspitten en aftoetsen aan onze principes van haalbaarheid en betaalbaarheid. Want burgers gaan dit voelen. En je gaat het draagvlak wegnemen als je dat gevoel niet kunt weghalen. Wij gaan dit dus aftoetsen aan de principes van haalbaarheid en betaalbaarheid.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, collega’s, ik word wel een beetje ongerust als ik hier alleen maar hoor praten over renovaties, burgers en Oost-Europa, want als het gaat over CO2-reductie en, breder, broeikasgasreductie, dan zijn er nog wel meer sectoren dan alleen maar de huisgezinnen in Vlaanderen. In een van die voorstellen zit ook het aanpakken van iets als een ‘carbon border adjustment mechanism’ waarbij we eigenlijk zouden kunnen vermijden of zelfs stoppen om honderden miljoenen euro naar energie-intensieve industrie te dragen om vooral te blijven uitstoten in Vlaanderen. Dat zou al wat kunnen helpen. Als ik de laatste dagen ook lees dat we in Vlaanderen zelf jarenlang hebben weggekeken van een bedrijf als 3M dat massaal veel meer broeikasgas uitstootte dan het eigenlijk zelfs mocht volgens de vergunning, terwijl we daar eigenlijk niks aan gedaan hebben, dan denk ik daar we daar toch eens naar moeten kijken. Zelf serieus onze verantwoordelijkheid nemen in de plaats van naar Vlaamse gezinnen en naar Roemeense bedrijven te kijken. Er is heel wat werk aan de winkel met quick wins in Vlaanderen als we al maar gewoon serieus ons vergunningenbeleid zouden nakomen.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Ik ben blij met de vraag. Uiteindelijk is het een van de belangrijkste politieke feiten van dit jaar, het decennium of misschien zelfs van de eeuw. De transitie die de Europese Commissie (EU) inzet met de Green Deal en het maatregelenpakket dat vandaag wordt voorgesteld zullen inderdaad onze samenleving en onze economie bijzonder grondig veranderen, klaarmaken voor de toekomst en onze economie een boost geven. Maar, minister, dat vergt ook heel wat nieuw beleid. 47 procent is inderdaad een bijzonder ambitieuze doelstelling als je kijkt welke weg we nog te gaan hebben.
Ik zal u een kleine primeur geven. Daarnet hebben we onder deskundige begeleiding van Philippe Muyters en zijn zeer deskundige medewerkers een compromis bereikt over een interfederale resolutie met betrekking tot COP 26 (Klimaatconferentie van Glasgow). Daarin staat het zinnetje dat we ons actief gaan engageren en bijkomende maatregelen nemen om van 'Fit for 55' een succes te maken voor de burgers, voor de bedrijven, voor alle Vlamingen. Collega’s, laat ons daar ook samen aan werken.
Minister, om daar een succes van te maken, moeten we niet wachten. We moeten 3800 pagina’s bestuderen, maar vooral ook de impact op onze economie en onze samenleving in kaart brengen. Hebt u een impactanalyse klaar, zoals bijvoorbeeld onze Nederlandse vrienden om de juiste keuzes te maken in het Vlaams beleid?
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, in tussentijd moeten we niet stilstaan. Natuurlijk hebben we al een Vlaams klimaatplan. Ik heb inderdaad in mijn tussenkomst vooral verwezen naar de renovatie, maar bijvoorbeeld collega Lydia Peeters neemt ook heel wat initiatieven rond mobiliteit. Of denk bijvoorbeeld aan de landbouw en de industrie. Dus elke minister die bevoegd is, heeft natuurlijk binnen zijn of haar bevoegdheden initiatieven die men zal nemen. Er wordt ook een voortgangsrapport voorbereid, want het is ook belangrijk dat we nagaan welke maatregelen al uitgevoerd zijn, wat de impact ervan geweest is, wat de CO2-uitstootreductie geweest is. Want uiteindelijk gaat het daarover. Die uitstoot moet naar beneden. Daar is toch wel bijna kamerbreed overeenstemming over. De enige vraag is welke doelstelling we ons opleggen, maar – nogmaals – in het verleden hebben we te weinig reductie gedaan, min 3 procent. Sta me toe dat we nu gewoon voortdoen. Dit traject zal nog even duren. Dat moet inderdaad nog naar het parlement en naar de ministers. Ondertussen gaan wij al deze voorstellen, samen met de impactanalyses, collega Bothuyne, goed analyseren. Ik ga niet vooruitlopen in een of andere richting. Ik wil daar zonder allerlei dogma’s toch wel met een open blik naar kijken en vervolgens ook actief deelnemen aan al de besprekingen over al deze maatregelen. Maar natuurlijk is wel van groot belang – ik denk dat we het daar ook wel over eens zijn – dat we de samenleving mee hebben, dat de mensen niet de indruk hebben ‘klimaat kost ons alleen maar’. Dat is een grote bezorgdheid die ik heb en ik denk ook velen van jullie.
Daar gaan we heel goed op moeten toekijken. De collega verwijst ook naar het sociaal fonds. Onze eerste lezing van de tekst spreekt over 25 procent. U zegt dat het de helft van de inkomsten zal zijn. Ook daar is het nog wat koffiedik kijken. Maar als wij echt stappen vooruit willen zetten, dan zal dit ook een sociaal verhaal moeten zijn want anders zal het ook niet lukken. Dat wil ik onderstrepen. Bijvoorbeeld heel concreet heeft het parlement het initiatief genomen van de uitfasering van de stookolieketels. Ik vind het goed dat het stapsgewijs gaat. We zeggen allemaal dat we weg moeten van de fossiele brandstoffen. Dat lijkt allemaal heel goed, tot je eraan begint. Dat kost geld. Dat kost geld dat u en ik misschien wel kunnen betalen, maar een gewone gepensioneerde of een gewoon gezin misschien niet. Begin er maar eens aan. Het is snel een kostprijs van 7000 tot 8000 euro.
Voor de beschermde afnemers hebben wij flankerend beleid, ook als we kijken naar renovaties bijvoorbeeld. De woningprijzen staan gigantisch hoog. Als je dan ook nog eens energetisch moet gaan renoveren, kost dat gigantisch veel geld. Daarom heeft de Vlaamse Regering in het kader van de relance dit jaar 250 miljoen euro vrijgemaakt, net om dat te ondersteunen en te stimuleren. Maar dat kost natuurlijk allemaal geld. Dat is iets wat we zien bij het doornemen van die 3800 bladzijden en al die maatregelen die daarin naar voren komen. Het moet een verhaal zijn waarbij we niet in een gespleten samenleving terechtkomen en waar de ene het zich kan permitteren en de andere niet. Klimaat mag geen zaak zijn van de happy few. Dit is een maatschappelijk gegeven.
Alle collega’s in de Vlaamse Regering zullen binnen hun bevoegdheden alles op alles zetten om maatregelen te nemen. Dat betekent dat we het moeten doen, dat er realisaties zullen moeten zijn. Ik vind het belangrijk om al die maatregelen te nemen. We zullen dus verder kijken naar het plan dat nu voorligt.
Maar daarnaast vind ik ook adaptatie heel belangrijk. Vorig jaar hebben we alles rond water naar voren getrokken omdat dat wel heel urgent was. Ook daar investeren we de komende jaren 500 miljoen euro in. In natte natuur alleen al investeren we 200 miljoen euro, voor bufferbekkens, dijken en noem maar op. Het gaat om heel wat geld. In het najaar komt er nog een adaptatieplan. Er is ook heel het verhaal rond bosuitbreiding, venen, moerassen en noem maar op, wat ook zeer belangrijk is, zeker venen, voor koolstofopslag. Dat zetten we verder.
Vanaf september komen we samen met de andere regio's. We zullen kijken wat de standpunten zijn van de andere collega's die in december heel blij waren. Ik herinner me de tweet van federaal minister Khattabi nog, die zeer tevreden was over de verhoging van de doelstelling. Ik ga ervan uit dat ze zeer voluntaristisch aan tafel zal komen, en dat de federale overheid maar ook de andere regio's inspanningen en maatregelen naar voren zullen brengen. Maar we zullen het samen moeten doen.
De heer Steenwegen heeft het woord.
Dank u wel, minister. Ik denk dat het collega Schiltz was die erop gewezen heeft wat een brede impact dit zal hebben op onze samenleving, op alle vlakken. Het moet mij toch van het hart dat u in een zeer verdedigende houding blijft. U zegt dat u die 3800 pagina's nog niet hebt gelezen, maar u hebt toch al gezien dat er voor Roemenië en Bulgarije zeer lage doelstellingen zijn. Dat is dan het eerste waar u naar gaat kijken, in plaats van aandacht te hebben voor uw eigen beleid.
De klimaatsverandering toont zich vandaag wel hè, internationaal. Deze week was er nog de hitte in Californië, met nooit geziene temperaturen, minister. In ons eigen land is men nu kampen aan het evacueren wegens de meer dan 200 liter water per vierkante meter. Een nooit geziene neerslag, ook een gevolg van klimaatverandering. Vanmorgen hadden we in de commissie Landbouw nog een vraag over, alweer, schade binnen de landbouw wegens klimaatverandering. We hebben er dus alle belang bij om hierin mee te stappen en snel mee te stappen. We moeten daar niet enthousiast over zijn. We moeten overtuigd zijn dat het nodig is.
Als u zich zorgen maakt over de factuur voor alle Vlamingen, dan moeten we de handen aan de ploeg slaan en daar werk van maken. Ik heb dat al vaak gezegd. Minder doen voor het klimaat zal de Vlaming op lange termijn meer kosten. Daar zijn we zeker van.
De actuele vraag is afgehandeld.