Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Warnez heeft het woord.
Minister, de examenperiode is voorbij en heel wat studenten hebben het beste van zichzelf gegeven na een ongelooflijk lastig semester. De coronacrisis heeft een impact gehad op hun mentaal welzijn en ook hun veerkracht kreeg natuurlijk een enorme duw.
Kamerbreed zijn we het erover eens dat geen enkele student mag worden tegengehouden om verder te studeren, ook al slaagden ze niet voor een vak door die coronacrisis. Vorige zomer hebben we een regeling uitgewerkt om leerkrediet terug te vragen. Hierdoor kregen bijna tienduizend studenten hun leerkrediet terug.
Zoals u weet, wil de CD&V-fractie dit systeem opnieuw invoeren. We hebben in de afgelopen week gesprekken gehad met studenten en instellingen en we hoorden op het veld dat de vorige regeling positief werd geëvalueerd.
De studenten moeten dit jaar opnieuw, op een administratief eenvoudige manier en op eenvoudig verzoek, een leerkrediet kunnen terugvragen. We vragen de studenten wel – toch een belangrijke nuance in dit debat – dat ze deelnemen aan alle examenkansen. We moeten hen blijven aanmoedigen om voort te doen.
Op vraag van collega D'Haese hebt u op 13 januari in de plenaire vergadering aangegeven dat u uit de gesprekken met de studenten hebt vernomen dat ze op dat ogenblik nog geen vragende partij waren om dat systeem onmiddellijk in te voeren. U zou dat samen met de studenten, maar ook met de hogeronderwijsinstellingen, bespreken en dan na de examenperiode evalueren.
Wel, die examenperiode is ondertussen beëindigd. In De zevende dag gaf u afgelopen zondag aan dat u het parlement wilt voorstellen om net als vorig jaar in een regeling te voorzien om studenten leerkrediet te laten terugvragen.
Minister, welke evaluatiepunten neemt u mee met de studenten, universiteiten en hogescholen voor de invoering van een nieuw systeem om leerkrediet terug te geven aan studenten die niet slaagden?
Minister Weyts heeft het woord.
Midden januari heb ik gezegd dat we, mede op vraag van de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) niet vóór de examens, maar na de zittijd van de universiteiten zo snel mogelijk zouden samenzitten met de universiteiten, met de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR), met de hogescholen, de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) en de Vlaamse Vereniging van Studenten. Er zijn nog hogescholen die een zittijd hebben lopen, maar voor de meesten is de eerste zittijd gelukkig afgelopen. Aldus geschiedde. We hebben dat vorige week gedaan, en op grond van een evaluatie hebben we besproken of we ook nu een gelijkaardig initiatief moeten nemen, namelijk voor die examens waarvoor men nu niet geslaagd is en ook niet in de tweede zit, zodat ze daarvoor het leerkrediet kunnen behouden.
De evaluatie was positief. Uit de cijfers voor de eerste operatie die we hebben doorgevoerd, bleek dat 9200 studenten een aanvraag voor teruggave van leerkrediet hebben gedaan. Daarvan heeft 96 procent het leerkrediet ook effectief teruggekregen. Gemiddeld gaat het over 13 studiepunten.
Belangrijk om weten is dat maar 300 studenten minder dan 60 studiepunten leerkrediet over had in het geval dat de maatregel er niet was geweest. Voor die studenten was dat echt wel cruciaal. Voor de anderen was het veeleer een preventieve maatregel, namelijk anticiperend op een mogelijk verlies van studiepunten. Het ging over 300 van de 270.000 studenten in totaal, een kleine groep dus. Het is ook een belangrijke signaalfunctie, een appreciatie die zegt dat we al het mogelijke willen doen om studenten een hart onder de riem te steken.
De VVS heeft die maatregel gisterenavond unaniem bevestigd. We hadden daarover al een akkoord, maar gisterenavond hebben ze unaniem bevestigd dat ze zich daarachter scharen. De evaluatie leert dat het systeem van het vorige academiejaar een goed systeem is, dat we nagenoeg kunnen copypasten. Daarmee kunnen we een belangrijk signaal geven aan de studenten dat we hun ten volle een helpende hand willen reiken.
De heer Warnez heeft het woord.
Minister, dan hebben wij hetzelfde gehoord en dat is altijd een voordeel. Waarschijnlijk hebt u het ook gehad over de examens en hoe die zijn verlopen als we naar een verlengd systeem voor teruggave van leerkrediet gaan. Hebt u ook een zicht op de effectieve impact van de coronacrisis op de examens? Hebt u in dat overleg vorige week gehoord dat er meer, minder of evenveel studenten zijn opgedaagd? Misschien is het wat vroeg om dat in kaart te brengen, maar wat zijn uw eerste inzichten over de examenresultaten zelf?
De heer Bex heeft het woord.
Ik verplaats me even, omdat ik zelfs binnen in de regen zit.
Regent het binnen? We hadden eigenlijk enkel Bart De Wever op die plaats gezet, om hem te pesten, maar blijkbaar regent het bij u ook. Dat is niet opzettelijk, dat is ventilatie. (Gelach)
In verband met de vraag van collega Warnez: wij waren in de zomer vragende partij om dit systeem in te voeren, om te vermijden dat studenten naast de zware tol die de coronacrisis eist een dubbele straf zouden krijgen doordat ze ook leerkrediet zouden verliezen wanneer ze niet zouden slagen. Ik denk, minister, dat dat inderdaad een succes geweest is. Ik betreur vandaag wel dat we daar niet uit hebben geleerd dat we dat ook al voor de examenperiode aan de studenten kunnen meedelen. Want ik denk dat die redenering die u daar maakt – daarmee gaan we de motivatie van studenten wegnemen omdat ze toch al weten dat het er niet toe doet –, niet klopt. Ik denk juist dat het goed zou zijn om die zekerheid al vooraf te kunnen geven.
Maar de vraag die ik u wil stellen, gaat over iets anders. Ik denk dat het een succesvolle regeling geweest is in de zomer, maar dat toch nog een beperkt aantal studenten niet van die regeling gebruik hebben gemaakt omdat ze te weinig op de hoogte waren. Daarom zou ik u willen vragen of u extra initiatieven voorziet om deze maatregelen te communiceren naar alle studenten.
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, minister, ook wij hebben vorige maandag nog, met de collega’s Perdaens en Parys, overleg gehad met de studenten en studentenvertegenwoordigers. Zij waren ook genuanceerd, en dat sierde hen. Ik heb hen echt gevraagd: als die regeling er nu al, in de examenperiode zou geweest zijn, zou dat wijs geweest zijn? Een van de studenten zei: ‘Het had mij of sommige van mijn collega’s er misschien toe aangezet om de handdoek in de ring te werpen, wat natuurlijk geen goede zaak zou geweest zijn.’ Anderen zeiden: ‘Neen, mij had het eerder rust gegeven als ik het had geweten.’ Het was dus een genuanceerd beeld. Ik denk, collega’s, dat we er ook genuanceerd naar moeten kijken. We hebben vorig academiejaar met de meerderheid die maatregel genomen. We hebben gezegd dat we die zouden evalueren. Nu is die eerste examenperiode afgerond en is er inderdaad vanuit de meerderheid geuit dat we die maatregel wel nemen, uiteraard voor studenten die aan alle zittijden deelnemen.
Ik heb nog één vraag, minister, en dat was ook een oproep van de studenten, om de instellingen hoger onderwijs te vragen om niet de om ter strafste coronamaatregel te nemen om het vermijden van les of samenkomen verder te zetten.
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Minister, ik ben blij dat u nu toch beseft dat het maar eerlijk is dat studenten niet de prijs betalen en geen leerkredieten mogen verliezen, na alweer zo een zwaar en abnormaal semester en dat u inderdaad te kennen geeft dat u dezelfde overmachtregeling wilt voorzien als vorig semester, zoals we ook toen gevraagd hebben en nu ook een aantal weken aan het vragen zijn. Alleen had het – ik kan het alleen maar herhalen – voor ons vroeger gemoeten. Ik denk dat dat voor heel veel studenten een grote geruststelling was geweest toen ze zaten te zwoegen boven hun cursussen na alweer een semester vol stress, vol twijfel, eenzaam, waarbij sommigen zelfs de aula niet hebben gezien. Het is een geruststelling dat als het dan toch niet zou gelukt zijn met een examen, zij, weliswaar na een tweede zit, inderdaad hun leerkredieten niet hoeven te verliezen als zij dit kunnen terugclaimen. Volgens ons zou dat heel veel stress en mentale druk hebben kunnen voorkomen. Ons standpunt blijft dat ze daar wel meer aan hadden gehad, met alle respect, minister, dan aan een online platform en een kommetje soep.
De heer De Gucht heeft het woord.
Dank u, voorzitter. Ik denk dat het inderdaad heel belangrijk is dat we daar op de juiste manier over communiceren. Het is ook van belang dat het na de tweede zit is, dat men de mogelijkheid heeft, maar dat het na de tweede is dat men dat kan doen.
Minister, hebt u ook al zicht op de impact van de coronacrisis op de afgelopen examens? Door uw bewegingen zojuist heb ik gemerkt dat u daar nog geen zicht op hebt, daarom zal ik er een andere vraag over stellen.
Maar daarnaast, wat zijn de bijkomende initiatieven die genomen worden ter ondersteuning van studenten bij de studievoortgang in deze moeilijke periode? Worden die initiatieven voldoende bekendgemaakt bij de studenten? Op welke manier zorgen we ervoor dat die hogescholen en universiteiten dat voldoende bekendmaken bij hun studenten?
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, ik heb u hier twee weken geleden inderdaad gevraagd om het voor studenten opnieuw mogelijk te maken om studiepunten terug te kunnen vorderen. Dat was toen een verschrikkelijk slecht idee: studenten zouden niet meer gemotiveerd zijn, zouden stoppen met studeren. Gelukkig kon een kom soep wel helpen. Ik ben er natuurlijk heel blij om dat die maatregel er wel komt, onder druk van tienduizenden studenten de afgelopen weken, en dat er nu plots wel overleg is gekomen, hoewel er geen enkel nieuw element is – er waren geen examenresultaten of cijfers van deelname of whatsoever. Blijkbaar zijn we het er nu wel kamerbreed over eens dat dat een goede maatregel is en daar ben ik blij om.
Ik vind alleen dat de uitleg om daar nu pas mee te komen, bijzonder cynisch is – en u moet niet met uw hoofd beginnen te schudden, nog voor ik iets gezegd heb. Niet alleen hebben jullie dat vorig jaar wél in volle examenperiode doorgevoerd, niet alleen zijn er nog studenten die op dit moment nog examens hebben, zoals u dat zojuist zei, maar vooral, minister, perspectief geven, dat is niet achteraf zeggen: ‘Het was maar om te lachen.’ Perspectief geven, dat is maatregelen nemen op het moment dat het moeilijk gaat, geen woorden, maar daden. Die kans hebt u gemist, maar ik ben wel heel blij dat het er nu van komt.
Ik heb twee vragen. Er zijn relatief weinig studenten die hier een beroep op hebben gedaan, zoals u aangeeft met de cijfers. Er is een impact geweest, maar die is relatief klein. Hoe gaan we dat nog beter bekendmaken? En ten tweede, welke criteria zult u hanteren?
De heer Slagmulder heeft het woord.
Veel van onze studenten hebben het sociaal en psychisch inderdaad moeilijk door het afstandsonderwijs en de semi-lockdown. Ik heb dan ook de grootste sympathie voor de inspanningen die ze nu al hebben moeten leveren. Nu, als die regeling van vorig jaar er opnieuw komt, maar dan voor het eerste semester, dan hebben wij daar met het Vlaams Belang zeker geen probleem mee. We hebben die regeling toen ook goedgekeurd. De absolute voorwaarde moet wel zijn en blijven dat studenten eerst hun herexamen afleggen, alvorens ze corona officieel als overmacht kunnen inroepen. Dus, minister, ik hoop dat er snel zicht is op hoe de examenresultaten van het eerste semester eruitzien: zijn die slechter of veel slechter ten opzichte van de examenresultaten van het eerste semester vorig jaar? Kwestie van toch te weten waarover we spreken en voor welke uitdaging ons hoger onderwijs staat. Daar zijn volgens mij nog geen cijfers over verschenen, ook al is dat toch wel een belangrijke factor. Wat als blijkt dat de examenresultaten gelijklopen met die van vorig jaar?
Minister Weyts heeft het woord.
Ik ben blij dat zovelen zo blij zijn. Het vaderschap van deze maatregelen wordt langs alle kanten geclaimd. Dat is prima. Ik wil ook niemand ontgoochelen en niemands blijdschap ontnemen. Ik denk dat het een goede maatregel is. Vanuit de oppositie wordt dan wel gezegd dat we die vroeger hadden moeten nemen. Waarom hebben we die niet vroeger genomen? Eenvoudigweg omdat wij in permanent contact staan met de VVS, de VLIR en de VLHORA en omdat net zij geoordeeld hebben dat we die maatregel niet moesten nemen voor de examenperiode, maar erna. Voilà, op die grond hebben wij die beslissing genomen en ook doorgevoerd.
De resultaten van de examens, daar hebben we inderdaad nog geen zicht op. Laten we hopen dat de uitslag dezelfde is als in juni – toen waren de examenresultaten zelfs beter. Een belangrijke caveat nu zijn natuurlijk de resultaten van onder meer de eerstejaars. Daarover is nog enige vrees. Vorig academiejaar waren dat eerstejaars die al een hele tijd op de campus hadden kunnen besteden en al een hele tijd contactonderwijs hadden doorgemaakt. Dat is nu totaal anders. De eerstejaars van nu zijn ook de studenten die hun zesde middelbaar niet deftig hebben kunnen afsluiten. Dat is dus een grote bezorgdheid.
Een andere bezorgdheid is dat we die maatregel gecommuniceerd hebben. En de frustratie bij velen, zowel bij studenten als bij mezelf, is dat wat je communiceert over leerplichtonderwijs, grote koppen haalt, maar dat wat je communiceert over het hoger onderwijs, quasi geen media-aandacht krijgt. Dat is ook in dezen geïllustreerd, want ik denk dat er enkel in Het Belang van Limburg een klein artikel heeft gestaan over die communicatie aangaande leerkrediet. Verder niets.
Gelukkig zie je wel dat op sociale media die communicatie heel hard gaat. We hebben ook gevraagd aan de hogeronderwijsinstellingen om daar goed over te communiceren. Dat gaat als een lopend vuurtje, dat is de moeilijkheid niet. Maar het is een beetje een frustratie om vast te stellen dat de mediafocus betrekkelijk eenzijdig ligt op het leerplichtonderwijs en er dus geen gewag wordt gemaakt van het gegeven dat we ook duizend laptops aan het hoger onderwijs hebben bezorgd, dat we 50 miljoen euro hebben overgemaakt aan het hoger onderwijs, waarvan 10 miljoen euro rechtstreeks voor de studentenvoorzieningen, waar de studenten mee in het beheer zitten, en zodoende vooral ter ondersteuning van die studenten die het financieel moeilijk hebben. Daar hebben we 10 miljoen euro voor voorzien. Ook daar heb ik nog niets over mogen lezen. Ook de aandacht met betrekking tot de investeringen die we gedaan hebben en de initiatieven die we genomen hebben aangaande het mentaal welzijn van de studenten, voor het eerst een Vlaanderenbreed beleid omtrent mentaal welzijn bij studenten.
Ik kan ook meegeven dat we zes antennes gaan uitbouwen in studentensteden, met een laagdrempelige toegang voor studenten met mentaalwelzijnsproblemen. De eerste vier medewerkers zijn ondertussen aangeworven. In Antwerpen zoeken we nog een locatie, denk ik, maar voor alle andere studentensteden staat het op punt. Ook daar kunnen we ervoor zorgen dat we van deze rotcoronacrisis finaal toch nog positieve gevolgen kunnen overhouden.
De heer Warnez heeft het woord.
Dank u wel. Ik onthoud vooral dat zowel de studenten, de universiteiten, de hogescholen als wij hier allemaal voor eenzelfde nieuwe regeling zijn voor de teruggave van het leerkrediet en dat we met zijn allen elke maatregel willen ondersteunen om studenten te ondersteunen. Veel meer positieve stemmen kunnen we natuurlijk niet wensen.
De actuele vraag is afgehandeld.