Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Dewinter heeft het woord.
Minister, in Schotland kennen ze het fameuze monster van Loch Ness, dat weet u. In Antwerpen hebben we het monster van de Schelde, en dat manifesteert zich om de zoveel jaar in de vorm van een brug over de Schelde. Deze week was het opnieuw zover: u kondigde samen met de Antwerpse burgemeester de bouw aan van een voetgangers- en fietsersbrug, en dat tegen 2024. Een magische datum, met de verkiezingen, dat weet u wel. Maar dat zal natuurlijk geheel toevallig zijn.
Ondanks het feit dat er een bijkomende studie werd beloofd op basis van de overwegingsnota die ik hier bij me heb van de maritieme dienst van de Vlaamse Gemeenschap, werd maandag niettemin onmiddellijk beslist om een hefbrug te bouwen. De vraag is waarom dat nu plots gebeurt, terwijl er nog bijkomende studies aan de orde zouden moeten zijn.
Merkwaardig, want het alternatief om te werken met een frequente snelveerdienst, werd niet of nauwelijks onderzocht. Nochtans blijkt dat zo’n snelveerdienst op 25 jaar slechts een vierde zou kosten van de brug, dat er ook geen maritieme bezwaren zijn en dat die altijd kan werken, wat niet het geval is met deze brug.
Minister, ik wil toch even verduidelijken dat de Schelde een meanderende, tijgebonden rivier is, geen kanaal met kabbelend water. Het is ook de belangrijkste toegangsweg tot het Hoogscheldegebied, tot een aantal andere havens, onder andere die van Brussel, tot een aantal bedrijven enzovoort. Dat betekent dat die hefbrug regelmatig omhoog moet, volgens de loodsen gemiddeld 3 keer per dag een half uur en 90 keer per jaar anderhalf uur. Dat zijn 682 uren of 28,5 dagen per jaar dat deze brug open zal staan.
Toch wordt gekozen voor die brug, omwille van de fietsbeleving, de uitstraling, het feit dat de brug meer verleidt tot de fiets. Mijn vraag is voor de hand liggend. Het zal wel de natte droom zijn van veel Antwerpse politici, maar ten eerste, waar komt het geld vandaan? Ten tweede, wat is de timing? Ten derde, komt er nog bijkomend onderzoek, vooral naar dat frequente snelveer, dat veel goedkoper en efficiënter is?
Minister Peeters heeft het woord.
Mijnheer Dewinter, we hebben inderdaad maandenlang overleg gehad met heel wat actoren, zowel in het kader van de Oosterweelverbinding als in het kader van de achttien leefbaarheidsprojecten en het u welbekende Toekomstverbond. U weet dat een van die achttien leefbaarheidsprojecten een Scheldeoeververbinding is. Dat is uiteraard niet zo’n simpele oplossing en daar zijn heel wat varianten van onderzocht. U weet wellicht ook dat we daaromtrent, samen met de stad Antwerpen, in april van dit jaar een studie besteld hebben. In die studie werden heel wat analyses en data verzameld. Uiteindelijk heeft men daar vijf varianten onderzocht, met name drie tunnelvarianten en twee brugvarianten. Die studie is vervolgens nog aangevuld met bijkomende studies, specifiek op vraag van het loodswezen. We moeten alle aspecten meenemen: mobiliteitsvoorwaarden, ruimtelijke voorwaarden, maar uiteraard ook de nautische voorwaarden. Daarom kwam er nog een aanvullende studie rond het aanvaardingsbeleid van het loodswezen. Op grond van al deze gegevens en op grond van het bestuurlijk advies van intendant Alexander D’Hooghe, heeft men finaal beslist: laten we voor dat voorkeursalternatief kiezen. Laten we gaan voor die brug, die op het hoogste niveau ligt, stroomopwaarts van de Kennedytunnel.
U vraagt wat dat betekent voor de scheepvaart. De scheepvaart heeft altijd voorrang op het fietsverkeer. Dat is één aspect waar we gevolg aan gegeven hebben. En het aanvaardingsbeleid van het loodswezen is volledig mee opgenomen. Er is in alle bijkomende voorwaarden voorzien.
Wat betekent dat specifiek voor de financiering? Dit vergt inderdaad een hoger bedrag dan initieel voorzien. Er zijn achttien leefbaarheidsprojecten waarvoor initieel in een bedrag voorzien was van 1,25 miljard euro. We onderzoeken nu of dat binnen dat bedrag ondervangen kan worden.
Qua timing kan ik nu nog niet veel zeggen. Na het financiële onderzoek zal er een vervolgtraject komen waarbij we ook de timing of een tijdspad zullen vastleggen.
Minister, heel Antwerpen is natuurlijk voorstander van zo’n fietsersbrug. Maar heel Antwerpen is natuurlijk bijzonder slecht geïnformeerd over die fietsersbrug en denkt dat dat iets is waar men permanent over zal kunnen rijden, zonder gehinderd te worden door scheepvaartverkeer. Ik herhaal: 682 uren per jaar, 28,5 dagen per jaar, zal die brug niet ter beschikking zijn. Hoe zal de fietsbeleving van de Antwerpenaar dan zijn? Zal dit aanzetten tot de modal shift die u wenst? Zal dit de fietsers ertoe aanzetten om uiteindelijk met de fiets te gaan rijden? Ik vrees van niet. Men zal van een kale reis terugkomen. Het is een prestigeproject, dat vooral gewild wordt door de heer D’Hooghe – wellicht zal het ook de Alexander D’Hooghebrug genoemd worden –, die al twee jaar lang alleen maar deze formule naar voren schuift en de andere zelfs niet wilde onderzoeken. Ik denk bijvoorbeeld aan het fameuze veer. Ik herhaal: een vierde van de kostprijs, altijd ter beschikking en ook zekerheid qua scheepsverkeer en veiligheid. Dat is het alternatief dat onderzocht móet worden, maar blijkbaar niet onderzocht mág worden.
De heer Keulen heeft het woord.
Voorzitter, leden van de regering, goede collega’s, als een Limburgse de Antwerpenaren kan bewegen tot een brug in plaats van een tunnel, dan zeg ik: pet af.
Ik zet me straks in de zaal, om te kunnen repliceren.
Pet af, ik buig het hoofd, want dat is wat je noemt geschiedenis schrijven. Het is goed dat we hier een statement maken dat we verder werk maken van de modal shift, zeker in de steden. Het feit dat u voor een kwaliteitsvolle fietsverbinding zorgt en daarmee heel wat lokaal verkeer uit de snelwegtunnels haalt, dat is in velerlei opzicht een goede zaak, minister. En vanzelfsprekend, collega Dewinter, moeten de veiligheid en de maritieme toegankelijkheid in alle omstandigheden gevrijwaard worden. Daarover kan zelfs geen begin van discussie bestaan.
De heer Annouri heeft het woord.
Voorzitter, het is mij een waar genoegen dat wij het hier voor de tweede week op rij over een Antwerps dossier hebben. Dat is zeer goed.
Minister, als Antwerpenaar ben ik zeer enthousiast over de gedachte dat er een brug komt over de Schelde. Dat gaat een mooie landmark zijn. Dat is heel leuk. Als politicus vraag ik mij af of dat echt verantwoord is, want er zijn toch wel een paar kritische bemerkingen die je kunt maken. Eerst en vooral heb ik me laten vertellen dat men bij het loodswezen gisteren nog zeer misnoegd was. Zij zijn niet tevreden met deze beslissing en vinden dat ze voor een stuk in snelheid gepakt zijn.
Ten tweede – en daar heeft de vraagsteller ook gelijk in –, als we willen gaan voor dat alternatief voor de fietser, waarvan ik denk dat we er kamerbreed heel graag in willen investeren, dan moeten we ervoor zorgen dat dat een volwaardig alternatief is. Als ik hoor dat de brug tweeënhalf keer per dag 45 tot 115 minuten onbeschikbaar zou zijn, dan denk ik dat mensen een alternatief gaan kiezen. En als je dan nog eens te horen krijgt dat de fietserstunnel zou worden gesloten en het enige alternatief de voetgangerstunnel zou zijn, dan ben je een conflict aan het organiseren dat de modal shift niet per se gaat helpen, dat frustratie gaat creëren en dat geen stap vooruit zet.
Op welke manier zal er nog verder overleg gepleegd worden met zowel het loodswezen als de fietsersbonden om die problemen aan te pakken?
Collega Daniëls, u wilt ook tussenkomen over een onderwerp in de mooie stad Antwerpen.
Als Waaslander maak ik af en toe de verplaatsing naar Antwerpen, en dan is het nu ofwel via de houten trappen van de voetgangerstunnel, als de lift niet zou werken, ofwel langs de fietserstunnel aan de Kennedytunnel, waar je ook niet altijd even vlot beneden raakt. Ik kan dus als Waaslander, maar ook namens mijn Antwerpse collega's, alleen maar blij zijn dat er een fiets- en wandelverbinding komt tussen de linkeroever en de rechteroever, al was het maar om nog meer Waaslanders richting Antwerpen te brengen, want wij maken daar mee de economische welvaart mogelijk, voorzitter. (Opmerkingen van de voorzitter)
Minister, de landmark die nu vooropstaat, is inderdaad een mooi en knap project. En wat vooral heel belangrijk is, is dat nu eindelijk de knoop is doorgehakt: er komt wel degelijk een fietsverbinding. Dat is de kern van de zaak. En als die inderdaad nog hoger moet, of als er technische aanpassingen nodig zijn omdat die sneller open en dicht moet kunnen voor de scheepvaart, dan zijn dat absoluut pistes die moeten worden onderzocht.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Minister, ik heb u al een paar keer bevraagd over deze brug en de voortgang. Het verbaast me dan dat we deze beslissing moeten vernemen in de kranten en niet hier, in het parlement. Dat betreur ik.
Ik heb altijd een aantal bedenkingen geformuleerd, die ook de nautische experten hebben geuit en die met deze beslissing eigenlijk niet zijn weggenomen. U zegt ook dat aan alle voorwaarden van de loodsen voldaan is, maar toch dreigen die loodsen ermee dat ze geen enkele boot langs of onder die nieuwe brug zullen loodsen. Ik stel me daar dus toch vragen bij.
Er zijn heel veel bedenkingen. We bouwen een enorm dure hefbrug, met een prijskaartje dat driemaal hoger ligt dan wat voorzien was, op een locatie die niet ideaal is. De passage is ondergeschikt aan het doorvarend verkeer. En tegelijkertijd worden de bestaande alternatieven van de fietstunnel weggenomen en zijn er andere, meer betrouwbare en minder dure alternatieven die opzij zijn geschoven.
Voor alle duidelijkheid: ik ben wel pro een goede fietsverbinding en de modal shift, maar ik stel me toch vragen bij deze beslissing. Nu, deze plenaire vergadering leent zich niet tot een heel diepgaande bespreking. Ik hoop dat we er in de commissie wel nog eens heel diep op kunnen ingaan. U zegt dat u gaat onderzoeken of dit binnen het voorziene budget kan. Kunt u garanderen dat deze Scheldebrug kan worden uitgevoerd binnen het taakstellend budget van het Toekomstverbond?
De heer Anaf heeft het woord.
Net zoals bij veel mijn collega’s kwam ook voor mij die brug echt wel uit de lucht gevallen. De fietsbrug is inderdaad een van de leefbaarheidsprojecten, maar dat die beslissing plots werd genomen, was toch voor velen een verrassing. Ik maak me toch wel zorgen, en dan vooral over het budgettaire plaatje. Er zijn achttien leefbaarheidsprojecten. De oorspronkelijke budgettering van de brug was op 45 miljoen euro geraamd, maar nu is er sprake van 200 miljoen euro. Minister, ik hoor u dan zeggen dat we binnen de 1,1 miljard euro die bedoeld is voor het totaal aan leefbaarheidsprojecten naar een oplossing zullen zoeken. Ik wil me daarom aansluiten bij de vraag van de heer Van de Wauwer: hoe zult u dat doen? Welke andere leefbaarheidsprojecten zullen er dan misschien plaats moeten ruimen voor deze brug? Ik hoop dat we in de commissie hier nog eens heel ernstig kunnen op doorgaan, want ik maak me daar echt wel zorgen over.
Dank u wel voor de bijkomende vragen.
U stelt dat u ineens hebt moeten kennisnemen van die plotse beslissing, maar we bespreken hier om de zoveel tijd de voortgangsrapportage van het hele Toekomstverbond. Tijdens de laatste voortgangsrapportage hebben we heel duidelijk gezegd dat het verhaal van de fietsbrug in een finale fase zit. Mijnheer Van de Wauwer, dat heb ik ook geantwoord op een van uw laatste schriftelijke vragen. De studie zou in het najaar van 2020 beëindigd worden. Die studie is in maart-april in de markt gezet door de stad Antwerpen en de Vlaamse Waterweg. Die studie heeft ertoe geleid dat we nu hebben beslist om één voorkeursvariant te houden. Dat is de hoogste variant, ter hoogte van de Kennedytunnel stroomopwaarts. Waarom beklemtoon ik dat woord hoogste? Omdat dat juist heel belangrijk is. De cijfers, mijnheer De Wever, die u aanhaalt, kloppen niet.
U bedoelt mijnheer Dewinter. Ik zeg dat gewoon voor de juistheid van het verslag.
Inderdaad, mijnheer Dewinter, mijn excuses. Mijnheer Dewinter, de cijfers waarmee u hier gooit, zijn niet juist. Ik moet alleszins zeggen dat we heel veel positieve reacties hebben gekregen sinds dit bericht in de pers is verschenen. We kregen heel veel positieve reacties van iedereen die de modal shift en fietsambities een warm hart toedraagt. We hebben natuurlijk ook kennisgenomen van de reactie van het loodswezen, dat terecht een aantal bekommernissen uit. We zullen die bekommernissen uiteraard ter harte nemen. Dat wil ik hier toch klaar en duidelijk stellen.
U vraagt waarom we voor een prestigeproject kiezen. Waarom onderzoeken we niet verder het alternatief van een veerpont? U zit zelf in de gemeenteraad van Antwerpen, en ik neem aan dat u daar ook het dossier heel aandachtig opvolgt. U weet ook heel goed dat daar duidelijk is gesteld dat er geen enkel draagvlak is voor een veerpont. Heeft het dan zin om nog veel energie te steken in een project dat geen enkel draagvlak heeft? Ik denk het niet. We kunnen onze energie dan beter in die leefbaarheidsprojecten steken die wel een draagvlak hebben.
Na al die studies en na het aanvaardingsbeleid van de DAB Loodswezen hebben we besloten om een Scheldeoeverbrug aan te leggen, die inderdaad meer kost. Mijnheer Anaf, u zegt dat het budget is gestegen van 45 miljoen euro naar 192 miljoen euro, maar ik wil ook dat eventjes corrigeren. Initieel werd die in het kader van het Toekomstverbond op 72 miljoen euro geraamd. Nu is het inderdaad 192 miljoen euro, zeg maar 120 miljoen euro meer. Ik heb daarom de opdracht gekregen om te kijken hoe we dat binnen het budget kunnen doen. Wat is nu de volgende stap? We doen een financieel onderzoek. Kunnen we dit binnen het bestaande budget ondervangen? Dat zal de eerste taak zijn. Dan komt er een vervolgonderzoek om te kijken hoe we nu verdergaan met dit project.
Als het specifiek over de bekommernissen van het loodswezen gaat, dan wil ik er toch nog even op hameren dat ook daaromtrent een heel onderzoek is gevoerd. Dat onderzoek heeft geconcludeerd dat we bij deze brugvariant bepaalde voorwaarden opleggen. Die voorwaarden zijn onder andere aannames inzake de doorvaarthoogte en -breedte van de vaste en beweegbare bruggedeelten. Er zijn ook voorwaarden voor de openingstijd van de brug en voor noodzakelijke investeringen ten behoeve van de scheepsvaart. Er wordt dan onder andere gedacht aan een noodwachtplaats, een sleepbootpermanentie, een sleepbootassistentie, een verhoogde inzet van loodsen en een uitbreiding van de Vessel Traffic Service (VTS).
Kortom, er zijn heel wat bijkomende voorwaarden die bij die verhoogde brug mee worden opgenomen. Ik beklemtoon nogmaals: die verhoogde brug zal inderdaad tweeëneenhalve keer ongeveer dertig minuten openstaan. Toekomstgericht – en ik geloof in de toekomst en ik geloof in innovatie – gaan we met apps en dergelijke toestanden daar heel snel de fietser, de pendelaar over briefen: van dan tot dan zal de brug ongeveer dertig minuten openstaan, dus men kan dan nog altijd kiezen voor alternatieven. Maar ik denk dat de meesten hun traject wel zodanig zullen aanpassen dat ze niet net toekomen op het moment dat die brug - en dat is perfect van tevoren voorspelbaar – de hoogte ingaat om de zware scheepvaart door te laten.
Kortom, ik heb er alle vertrouwen in, maar ik besef ook dat er nog heel wat werk op tafel ligt: enerzijds de financiële analyse en anderzijds het verdere verloop en alle bemerkingen van het loodswezen, waarmee ik uiteraard graag opnieuw aan tafel ga zitten. Dit dossier zal zeker nog meermaals te berde worden gebracht hier in dit parlement en ik denk wel dat we finaal verder moeten en dat we de Antwerpenaren, maar ook de ruime Vlaamse regio die oeververbinding moeten gunnen, en een brug blijkt de beste variant te zijn.
De heer Dewinter heeft het woord.
U hebt gelijk: u moet dat Antwerpen zeker gunnen, die oeververbinding, en het is belangrijk voor de modal shift, maar dan moet men de juiste tool kiezen en niet het prestigeproject dat nu door de politiek wordt opgedrongen. U spreekt over de kosten, inderdaad 198 miljoen euro, maar de scheepvaartonkosten zijn bijkomende kosten die er nog bovenop komen en die zijn volgens het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust 52 miljoen euro op 25 jaar tijd. Ook die bedragen moeten in rekening worden gebracht.
Tot slot nog alleen maar dit. Ik hoor alleen maar irrationele en emotionele argumenten die het blijkbaar moeten halen op de argumenten van de objectiviteit en het gezond verstand en vooral op de kennis van de maritieme situatie. Uw eigen dienst, het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust, wordt opzijgeschoven; de ingenieurs die u daarover adviseren, worden opzijgeschoven; de beroepsverenigingen van de loodsen worden opzijgeschoven; de verschillende bedrijven van de sleepdiensten in Antwerpen worden opzijgeschoven. Het moet en zal de brug zijn. U zal u dat nog heel erg beklagen in de toekomst. Maar goed, Antwerpen heeft zijn ‘Golden Gate Bridge’ en Bart De Wever kan ermee naar de verkiezingen in 2024. En daar zal het wel over gaan zeker.
De actuele vraag is afgehandeld.