Verslag plenaire vergadering
Voorstel van resolutie over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap
Voorstel van resolutie over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap
Verslag
Voorstellen tot spoedbehandeling
Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Peter Van Rompuy bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van Karin Brouwers, Marius Meremans, Stephanie D’Hose, Orry Van de Wauwer, Wilfried Vandaele en Manuela Van Werde over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap.
Mevrouw Hannelore Goeman heeft bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van Katia Segers, Hannes Anaf en Hannelore Goeman over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap.
De heer Björn Rzoska heeft bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van Tine Van den Brande, Elisabeth Meuleman en Gustaaf Pelckmans over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap.
We behandelen de drie voorstellen tot spoedbehandeling samen.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
De voorbije maanden organiseerde de Mediacommissie van dit parlement een hele reeks hoorzittingen om de maatschappelijke verwachtingen met betrekking tot de nieuwe beheersovereenkomst met de Vlaamse openbare omroep in kaart te brengen. Ondertussen – en dat is belangrijk – voert Mediaminister Dalle volop gesprekken met de VRT die uiteindelijk moeten leiden tot die nieuwe beheersovereenkomst voor de periode 2021-2026.
Nu de nieuwe CEO is aangesteld, komen deze onderhandelingen in de laatste beslissende fase. Het is dus nu het gepaste moment om namens het parlement conclusies te trekken uit alle hoorzittingen en aanbevelingen te doen aan de Vlaamse Regering met betrekking tot deze nieuwe beheersovereenkomst.
Voor de collega’s: we hebben heel veel hoorzittingen gehouden maar het laatste verslag is pas op 30 juni gepubliceerd waardoor we niet eerder met de definitieve tekst naar de plenaire zitting konden komen.
Voor collega's die zich zorgen maken en het woord willen nemen over de spoed – wat hun volste recht is –, ik heb een donkerblauw vermoeden dat de spoed wel aanvaard zal worden.
Mevrouw Meuleman heeft het woord
Voorzitter, wij willen de spoed toch niet steunen, eigenlijk vinden wij dat het perfect mogelijk is om de voorstellen van resolutie in de commissie te behandelen, dat was ook ons voorstel. We hebben wekenlang hoorzittingen gehouden met Jan en alleman en het hele medialandschap en dan worden we nu geconfronteerd met het feit dat er een voorstel van resolutie aan de plenaire vergadering wordt voorgelegd dat op een drafje, halsoverkop, om 20.30 uur, zonder grondige discussie moet worden afgehandeld.
We hebben tijd, mevrouw Meuleman.
Wij vinden dat geen goed idee, het was perfect mogelijk om dat nog te doen in de commissie en dat nog op de plenaire zitting van 22 juli te brengen. De beheersovereenkomst moet geschreven zijn in september, dat is altijd de timing geweest, en moet ingaan in januari 2021. Ik heb alle begrip dat de minister dat voor de zomer wil doen om nog de tijd hebben om te onderhandelen over die beheersovereenkomst maar er is geen reden om dat vandaag plenair te doen. Ik had hierover heel graag, en ik wil dat met aandrang aan de collega's vragen, een debat ten gronde gevoerd in de commissie. Onze voorstellen van resolutie zijn gekoppeld, ik weet dat jullie willens nillens zullen doorgaan ondanks het feit dat wij en verschillende fracties gevraagd hebben om het toch in de commissie te doen. Als jullie dat doen, willen wij uiteraard onze voorstellen van resolutie ook bespreken. Maar nog eens de vraag met aandrang om eerst naar de commissie te gaan, anders ondermijnen wij het democratisch debat volledig.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik wil me daar graag bij aansluiten. We hebben sinds januari ontelbare hoorzittingen gehouden en twintig of dertig mensen in de commissie gehoord, ik vind het zeer onrespectvol voor iedereen die is komen spreken in de commissie.
Dit voorstel van resolutie vormt de blauwdruk voor de nieuwe beheersovereenkomst die de toekomst van de VRT voor de komende vijf jaar vastlegt. Dat we deze nu, onmiddellijk, in de plenaire vergadering moeten bespreken zonder dat daar een debat aan voorafgegaan is in de commissie, vinden wij not done.
Mevrouw Brouwers, u zegt dat de minister met de nieuwe CEO die net is aangesteld, moet kunnen beginnen onderhandelen, dat klopt, maar die persoon start ook maar op 2 augustus. We hebben nog twee, of mogelijks zelfs drie plenaire zittingen te gaan, we hadden momenten voor commissievergaderingen, het is geen goed idee om dergelijke belangrijke zaken hier in de plenaire vergadering meteen te bespreken. (Applaus bij sp.a en bij Groen)
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Collega’s, ik heb in de regeling van de werkzaamheden van twee weken geleden aangekondigd dat wij met ons voorstel van resolutie wellicht rechtstreeks naar de plenaire vergadering zouden gaan omdat er momenteel onzekerheid bestaat over het aantal plenaire zittingen, dat is allemaal nog niet definitief beslist. Ik wil hier niet het risico lopen dat het voorstel van resolutie dan eigenlijk niet goedgekeurd geraakt. En zoals de voorzitter terecht zegt, hebben we hier alle tijd om dit ten gronde te behandelen. We zullen dit gewoon ten gronde behandelen en niet rap-rap, mevrouw de commissievoorzitter. Vijf jaar en ook tien jaar geleden, ging het voorstel van resolutie over de beheersovereenkomst ook altijd rechtstreeks naar de plenaire vergadering. Ik weet niet wat dit debat nu minder interessant zou maken dan een debat in de commissie. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Slootmans heeft het woord.
Ik maak me geen illusies dat onze woorden de meerderheid op andere gedachten zullen brengen maar ik sluit me inderdaad aan bij de woorden van de commissievoorzitter en van mevrouw Segers. Men probeert dat hier op een drafje af te handelen om een grondig debat te fnuiken en te ondergraven. Wij zullen de spoed dan ook niet steunen.
De heer Rzoska heeft het woord.
Collega’s, ik was op de vergadering van het Uitgebreid Bureau afgelopen maandag en daar is zeer duidelijk gezegd dat de plenaire vergaderingen doorgaan tot 22 juli, we hebben dat daar met zijn allen besproken. Dat is daar vastgelegd vanuit de argumentatie dat de Vlaamse Regering nog heel wat beslissingen zal nemen tot op het einde en dat de plenaire en commissievergaderingen wel degelijk nog zullen worden georganiseerd.
Ik vind dat dat argument bij dezen dus vervalt. En dus kun je deze discussie veel beter eerst fundamenteel voeren in een commissie, om dan naar de plenaire vergadering te komen, in plaats van het hier nu op een drafje door te duwen. (Applaus bij Groen, sp.a en de PVDA)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Dan stemmen we nu bij zitten en opstaan over de voorstellen tot spoedbehandeling.
De volksvertegenwoordigers die de voorstellen tot spoedbehandeling wensen aan te nemen, drukken op ‘Ik sta op’.
De volksvertegenwoordigers die de voorstellen tot spoedbehandeling niet wensen aan te nemen, drukken op ‘Ik blijf zitten’.
De voorstellen tot spoedbehandeling zijn aangenomen. Dan stel ik voor dat de voorstellen van resolutie van Karin Brouwers, Marius Meremans, Stephanie D’Hose, Orry Van de Wauwer, Wilfried Vandaele en Manuela Van Werde, van Katia Segers, Hannes Anaf en Hannelore Goeman en van Tine Van den Brande, Elisabeth Meuleman en Gustaaf Pelckmans over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap onmiddellijk worden behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Het incident is gesloten.Bespreking
Dames en heren, aan de orde zijn de voorstellen van resolutie van Karin Brouwers, Marius Meremans, Stephanie D’Hose, Orry Van de Wauwer, Wilfried Vandaele en Manuela Van Werde, van Katia Segers, Hannes Anaf en Hannelore Goeman en van Tine Van den Brande, Elisabeth Meuleman en Gustaaf Pelckmans over de nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT) en de Vlaamse Gemeenschap.
Ik stel voor de besprekingen van de drie voorstellen van resolutie samen te voegen tot één bespreking. Is het parlement het hiermee eens? (Instemming)
De bespreking is geopend.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
We hebben wel nog geen toelichting gehoord van het voorstel van resolutie van de meerderheid. Dat vind ik wat eigenaardig.
Oké, dan begin ik met collega Brouwers.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Voorzitter, ik heb inderdaad een uitgebreide toelichting voorbereid, omdat er ondertussen bepaalde berichten in de pers staan die toch wel een zeer eenzijdige kijk geven op ons voorstel van resolutie. We zullen dus op ons gemak uiteenzetten wat er allemaal in staat. Het spijt mij voor de collega’s die Media niet volgen, maar dat is wel vaker het lot van de parlementsleden.
Het basisuitgangspunt van de indieners is helder geformuleerd. En nu lees ik een belangrijke zin voor: “De openbare omroep is belangrijk voor de democratische gezondheid van de Vlaamse samenleving en moet daarom in het veranderende medialandschap een essentiële rol blijven vervullen als een toekomstgericht, innovatief, performant en gemeenschapsvormend, dienstverlenend digitaal overheidsbedrijf in een constructief partnerschap met andere mediaspelers.” Dat vat het zowat samen. Maar we hebben de resolutie dan verder opgedeeld, om de essentiële rol van de openbare omroep op vier vlakken te verduidelijken. Dat zijn vier rollen: de onderscheidende, de samenwerkende, de verspreidende en de transparante.
Ik ga daar toch even op in. De decretale opdracht voor de VRT is duidelijk, maar bij de concrete uitwerking staat de voorbeeldfunctie, de onderscheidende rol, steeds voorop. Ik overloop het een beetje: een programma-aanbod voor iedereen, jong en oud, maar ook laagdrempelig en verdiepend, met diversiteit in thema’s en opinies, om polarisering tegen te gaan en zo een venster op Vlaanderen, Brussel, België en de wereld te bieden. En verder gaat het over toegankelijke informatie en duiding, onder andere via onderzoeksjournalistiek, fact checking van nepnieuws, documentaires, en daarbij is betrouwbaarheid belangrijker dan snelheid. Verder moet er aandacht zijn voor het gebruik van het Nederlands, mediawijsheid, kleinere sporten, vrouwensport, interne kwaliteitsbewaking via de versterking van de klachtenbemiddeling en de nieuwsombudsman. We vragen ook een performant diversiteitsbeleid voor en achter de schermen, via een verhoging van de streefcijfers.
We vragen ook een voortrekkersrol in duurzaamheidsbeleid. Voor commerciële boodschappen moet er een code worden uitgewerkt over alle vormen van gokreclame en ongezonde producten.
En dit was dan aanleiding voor een van de titels in de kranten: er is ook de terughoudende houding die we vragen met betrekking tot zelfpromotie en de vedettecultus van VRT-medewerkers en schermgezichten. Dat was trouwens een vraag die rechtstreeks uit de stakeholdersbevraging kwam. Ik ga nu nog geen verdere commentaar geven.
De samenwerkende rol van de VRT moet gebaseerd zijn op een principiële houding van respectvolle cocreatie met externe partners. Concreet betekent dat een aantal zaken: het aangaan van partnerschappen die zowel de ruime mediasector als de Vlaamse samenleving ten goede komen, bijvoorbeeld partners uit het onderwijs, het jeugdwerk, de cultuursector, de gezondheidssector, de levensbeschouwelijke organisaties, om samen te werken aan educatieve en informatieve programma’s; zowel voor de visuele productie als voor de audioproductie – podcasts en dergelijke – sterker gaan samenwerken met externe producenten aan billijke marktconforme prijzen, met respect voor de rechtenverdeling en het Sociaal Charter voor de Vlaamse Mediasector; samen met de commerciële mediabedrijven een platform en strategie voor digitale reclamewerving ontwikkelen – dat is iets nieuws, er zijn natuurlijk heel veel zaken die al bestaan – om die inkomsten in ons land te houden. We vragen ook een crossmediaal meetsysteem. Verder: met diverse media- en cultuurpartners innovatieprojecten opzetten die de hele sector ten goede komen, samenwerking met omroepen in binnen- en buitenland, en opleidingen zo veel mogelijk openstellen voor andere mediabedrijven.
Dan kom ik bij de verspreidende rol van de VRT. Daarbij moet men natuurlijk rekening houden met gewijzigde mediaconsumptiepatronen, waardoor de VRT ook de eigen audiovisuele content zo breed en technologieneutraal mogelijk beschikbaar moet kunnen stellen op kanalen en platformen die voor Vlamingen relevant zijn. Daarbij waakt de VRT erover dat die content steeds herkenbaar blijft als VRT-product. Concreet betekent dat dat VRT NU verder kan worden uitgebouwd tot een volwaardig digitaal platform met een gratis aanbod voor niet-lineaire kijkers. U weet dat meer en meer mensen geen gewone tv meer hebben. De VRT speelt dus in op die nieuwe tendensen en ontwikkelingen met als doel meer jongeren maximaal te bereiken, want daar is een probleem: jongeren kijken minder en minder tv en VRT. De VRT creëert daarvoor niet alleen nieuwe content voor nieuwe platformen, maar verspreidt ook informatie en duiding via de eigen bestaande platformen en via samenwerking met het jongereninformatieplatform WAT WAT. Men moet ook aandacht hebben voor anderstaligen die belangstelling hebben voor nieuws uit Vlaanderen. We hebben anderstalige nieuwswebsites als voorbeeld gegeven. Verder nog: met de landelijke mediaspelers, waaronder ook de distributeurs, vanuit een rendabel businessplan samenwerken aan een niet-lineair betaalaanbod met een focus op Vlaamse content. Dat is die zogenaamde Vlaams Netflix.
Bij internationale samenwerking waarborgt de VRT de eigen waarden en het eigen kwaliteitsmerk, zodat de producties herkenbaar blijven als VRT-producten, ook als ze op internationale platformen vindbaar zijn, zoals Netflix, YouTube, Google TV enzovoort. Daarvoor moet de VRT een beleid ontwikkelen om de eigen producties op externe betaalplatformen aan te bieden tegen marktconforme prijzen. De opbrengst daarvan vloeit dan terug naar de openbare omroep.
Verder speelt de VRT een voortrekkersrol in de overgang van FM naar DAB+ en besteedt ze speciale aandacht aan de toegankelijkheid van het aanbod voor personen met een auditieve of visuele beperking.
Een laatste belangrijke rol voor de VRT is de transparante rol. Via die transparante rol wordt de maatschappelijke impact van de publieke opdracht gemeten. Zowel de inhoudelijke als de financiële afspraken uit de beheersovereenkomst worden door de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) gecontroleerd. Concreet betekent dat dat in ruil voor een adequate en duurzame financiering de Vlaamse overheid correcte en transparante afspraken maakt over de eigen inkomsten van de openbare omroep. Daarbij moet de VRT zich, nog meer dan vroeger, terughoudend opstellen op de advertentiemarkt en de afspraken over de aangepaste reclameplafonds strikt naleven, wat niet altijd het geval was.
Verder neemt de VRT een marktversterkende positie in voor de hele Vlaamse mediasector. Daarom zal ze niet deelnemen aan een prijsverhogend opbod van private free-to-airomroepen voor de uitzendrechten van nationale en internationale sportevenementen en voor populaire schermgezichten.
Er moet ook een meetinstrument worden ontwikkeld dat de maatschappelijke impact en werkelijke rol van de openbare omroep in de Vlaamse samenleving kan inschatten. Daarvoor is het structurele overleg met maatschappelijke partners uit de cultuur-, sport-, en onderwijssector van belang. Dat moet worden verankerd en er moeten meetbare parameters worden vastgelegd om de resultaten van die samenwerking te evalueren.
De naleving van de performantiemaatstaven en streefcijfers voor externe en interne producties is een eeuwige discussie, die zou moeten worden geverifieerd door een onafhankelijk extern controleorganisme in opdracht van de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM). Verder vragen we dat men transparant communiceert over samenstelling en loonkosten van het eigen personeel.
Tenslotte ook nog iets over het mediagebouw, maar daar ga ik nu niet verder op in.
Voorzitter, dat is ongeveer de inhoud van ons voorstel van resolutie, dat zeer breed is, maar ook vrij gebald. Uiteindelijk zeggen we op een viertal bladzijden waar het op aankomt zonder heel veel in detail te gaan. Uiteindelijk zijn er nog onderhandelingen tussen de regering en de VRT.
Voorzitter, ik heb nog een tussenkomst namens mijn fractie. Doe ik die nu meteen of doe ik die straks?
Verschilt die veel van die van daarnet? Want dan ben ik heel hard geïnteresseerd.
Het is wat we vanuit onze fractie zeer belangrijk vinden.
U mag dat nu doen of u mag de tweede ronde afwachten.
Dan ga ik door en spreek ik nu namens de CD&V-fractie.
Collega's, als je enkel zou afgaan op de berichtgeving in de pers, dan lijkt het soms of de VRT vrijwel permanent onder vuur ligt en het huis van vertrouwen in grote chaos verkeert. Tijdens de voorbije hoorzittingen konden we echter tot onze grote tevredenheid vaststellen dat het met die ontevredenheid over de VRT reuze meevalt. Integendeel zelfs, het maatschappelijk belang van een sterke openbare omroep voor alle Vlamingen werd breed onderschreven. Wij hoorden, trouwens ook van haar collega's uit de privésector, helemaal geen pleidooi voor een verzwakte VRT of een nichezender die louter nieuwsprogramma's zou mogen uitzenden.
Ook in de publieks- en stakeholdersbevraging die de strategische adviesraad heeft uitgevoerd, was dat de rode draad. De Vlaming is fier op de VRT. Daarom heeft men ook hoge en soms kritische verwachtingen, zodat ons belastinggeld goed wordt besteed door het grootste cultuurhuis van Vlaanderen. Dat blijkt trouwens ook tijdens de voorbije verwarrende maanden in deze coronacrisis. De Vlamingen keken en luisterden massaal naar de nieuwsprogramma's, maar ook de ontspanningsprogramma's konden op veel bijval rekenen. De verbindende functie van de VRT werd dagelijks geïllustreerd, en nog altijd.
Elke vijf jaar spreken we als Vlaamse Gemeenschap af wat we van de VRT verwachten in ruil voor de overheidsdotatie. Nu de onderhandelingen daarover in een finale fase komen, is het belangrijk om als Vlaams Parlement onze accenten aan de Vlaamse Regering door te geven. We doen dit vanuit de meerderheidsfracties dus vanuit die vier essentiële functies. Ik zal die niet herhalen. We pleiten daarin niet voor een revolutie, wel voor nuances en bijsturingen, zodat alle VRT-medewerkers nog sterker kunnen doen waar ze goed in zijn: straffe radio en televisie maken voor alle Vlamingen.
Voor mijn fractie is het daarbij essentieel dat de VRT een breed bereik blijft nastreven. Alle Vlamingen, jong en minder jong, moeten zich aangesproken voelen door een ruim aanbod aan kwalitatieve, laagdrempelige, maar ook verdiepende programma's. De informatie- en duidingsprogramma's blijven uiteraard prioritair, omdat ze bijdragen aan een pluralistische samenleving waar nepnieuws wordt ontmaskerd en polarisering wordt tegengegaan.
De culturele, educatieve ontspannings- en sportprogramma's hebben een fundamentele verbindende functie in onze gemeenschap.
Om iedereen echter te kunnen blijven bereiken, zal de VRT op een innovatieve en digitale manier haar programma’s moeten aanbieden via kanalen en platformen waar de Vlamingen ze kunnen vinden. De tijd dat elk radio- en tv-toestel automatisch afgesteld stond op ‘Brussel Vlaams’ – dat is echt voor de oudere mensen onder ons – ligt lang achter ons. Daarbij verwachten we heel veel van de nieuwe CEO, die op het vlak van innovatie en digitalisering een fraai parcours heeft afgelegd bij de krant De Tijd. Samen met de straffe innovatieve afdeling van de VRT moet dat zeker lukken.
De tijd dat de VRT alles alleen kon doen, ligt ook al een tijdje achter ons. Er lopen in Vlaanderen heel veel getalenteerde mensen rond die maar wat graag willen samenwerken – dat is echt wel een sleutelwoord, ook in het voorstel van resolutie, dat hebt u wel gemerkt – met de openbare omroep omdat ze artistieke, culturele, technische, innovatieve of wetenschappelijke knowhow hebben. Door cocreatie en intense samenwerking met externe producenten en maatschappelijke organisaties kan de VRT de krachten bundelen om nog betere én waardevollere programma’s te maken.
Maar ook met de private mediasector kan een intense samenwerking tot wederzijds succes leiden. Want de concurrentie komt niet meer uit Vilvoorde, maar uit het buitenland. We roepen de VRT daarom nadrukkelijk op om samen te werken aan een crossmediaal meetsysteem zodat de kijk- en luistercijfers én het onlinebereik correct gemeten en dus ook vermarkt kunnen worden. Samenwerken aan een Vlaams streamingplatform en samen een digitale reclamestrategie en -platform ontwikkelen zal de inkomsten van de VRT én de commerciële zenders ten goede komen, zodat ze kunnen blijven investeren in de prachtige fictieprogramma’s waar de Vlamingen zo van houden. De vele creatieve externe productiehuizen zullen er uiteraard ook wel bij varen. En zo kan de VRT een vliegwieleffect genereren om ons Vlaams media-ecosysteem ook in post-coronatijden een mooie toekomst te geven.
We roepen minister Dalle en de Vlaamse Regering op om een sterke beheersovereenkomst af te sluiten en daarbij maximaal rekening te houden met de accenten die wij leggen in dit voorstel van resolutie.
De heer Meremans heeft het woord.
Gaat u eerst uw eigen visie geven en dan die van de fractie?
Mijn eigen visie is de visie van de fractie. Dat is hetzelfde.
Begin eraan!
Dat is zo in een politieke partij.
Begin eraan! Of ik zet uw micro af.
Het is een evenwichtig voorstel van resolutie, dat ook het regeerakkoord weerspiegelt. Dat lijkt me ook logisch. Wat hierin staat, is eigenlijk ook wat we al een hele tijd zeggen. We accentueren het nog eens. Het regeerakkoord is niet het testament. Daar heb je de Handelingen der apostelen, daar zit dan wel een Judas tussen. Laat ons zeggen dat deze apostelen hun werk zullen doen.
Wat zien we hier? Eigenlijk zien we in dit voorstel van resolutie volgens mij een vertrouwen in de openbare omroep. Zoals collega Brouwers zei: wij willen eigenlijk een sterke slagvaardige openbare omroep. Dat is duidelijk.
Ik ben niet tevreden met een titel op een nieuwsmedium die dan plots gewijzigd moest worden. Er stonden de woorden ‘kortwieken’ en ‘de VRT gaat nooit meer dezelfde zijn’. Dat vind ik nogal straffe woorden, wellicht om meer lezers aan te trekken, maar het geeft zeker en vast niet de correcte inhoud weer.
Wat is voor de N-VA belangrijk? De nadruk ligt bij ons op de Vlaamse identiteit, onder meer door het Nederlands als standaardtaal te gebruiken, door de nadruk op Nederlandstalige artiesten en muziek te leggen en door de Vlaamse canon in een breder kader van diversiteit en ideologisch en religieus pluralisme dat de VRT moet kenmerken, te plaatsen. De VRT is er voor alle Vlamingen en we hechten belang aan diversiteit voor, achter en op het scherm. We willen dit als de N-VA zien in de stijgende cijfers van verschillende groepen. We zien nu ook al dat heel wat talentvolle mensen van gelijk welke origine of afkomst het ook maken op de VRT en graag geziene gasten zijn op het VRT-scherm.
Neutrale, objectieve nieuwsgaring en informatieverstrekking staan centraal. Daartoe moet de VRT ook de strijd tegen nepnieuws en desinformatie blijven voeren in het kader van de mediawijsheid bij de burger. De klachtendienst en de nieuwsombudsman krijgen daarin een belangrijke taak.
We bevestigen het marktversterkend effect van de openbare omroep door de nadruk te leggen op de rol van de VRT als kernspeler inzake innovatie en samenwerking.
Die innovatie zal nodig zijn omdat jongere kijkers anders kijken dan de mensen van mijn generatie. We mogen de band met die jonge groep zeker niet verliezen.
De samenwerking moet met verschillende partners uit de brede samenleving gebeuren, uit onderwijs, cultuur, jeugdwerk en welzijn, maar ook met de collega’s van de private media. Daarbij denken we aan de Vlaamse Netflix, de mogelijkheid tot coproducties en de missie van de VRT om ook externe producenten een plaats te geven op tv en radio.
We willen ook een betaalbare VRT, die transparant is over het kostenplaatje. Er moet duidelijkheid zijn. Meedraaien in een opbod en het opdrijven van de prijs voor populaire schermgezichten of heel populaire sportcompetities zijn daarbij niet de taak van een openbare omroep. Tijd en middelen moeten naar kwaliteit, performantie en duurzaamheid gaan, en dat willen we ook gemeten zien. Meten is immers weten.
Last but least: de VRT blijft natuurlijk het huis van vertrouwen als het aankomt op kwaliteitsvolle programma’s, informatie, cultuur , ontspanning, sport en educatie. Dat blijven de kerntaken van de VRT. Het is een huis van vertrouwen, toegankelijk voor iedereen. Dat uit zich dus in programma’s waarmee de VRT een aanvullende rol kan spelen ten opzichte van de private markt, bijvoorbeeld op het vlak van andere en kleinere sporten, vrouwensportcompetities, informatieprogramma’s voor de jeugd, maar dat uit zich ook in de toegankelijkheid voor personen met een auditieve en/of visuele beperking.
Ik heb ook de resoluties van mijn collega’s bekeken. Ik moet vaststellen dat we over veel zaken hetzelfde schijven. Ik denk dat we het eenvoudig kunnen houden: u stemt mee met dit voorstel van resolutie en zult daardoor geen enkel gezichtsverlies lijden, want over vele zaken schrijven we hetzelfde. Ik denk dat ons voorstel van resolutie wel degelijk de accenten legt voor een kwaliteitsvolle en stevige openbare omroep.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Ik breng u hierbij mijn visie en die van mijn fractie. (Gelach)
Uit internationale benchmarks komt de VRT steevast naar voren als een goede omroep. De kostprijs wordt daarbij vergeleken met de kwaliteit. We zijn het ook allemaal eens dat de VRT een goede omroep is. Voor ons blijft de informatieve opdracht haar belangrijkste taak. Ik zou van deze gelegenheid echt ook gebruik willen maken om de VRT een pluim te geven voor de manier waarop ze in coronatijden met de stroom aan informatie is omgegaan. Dat vond ik echt bewonderingswaardig.
Het tweede aandachtspunt is de belangrijke rol die de VRT in het maatschappelijk debat moet spelen. We verwachten van de VRT dat diversiteit, minder populaire zaken en toegankelijkheid aandacht krijgen in haar aanbod en dat dat ook weerspiegeld wordt in haar interne organisatie.
Dan kom ik tot de derde prioriteit: externe productiehuizen vormen een zeer levendige sector met een uitstekende content die een plaats verdient op de VRT. Daarom vragen we expliciet aan de VRT om externe producties meer en blijvend aandacht te geven en de inspanningen ter zake ook te monitoren.
Tot slot, collega’s, vinden we de samenwerking met commerciële partners absoluut nodig, zowel in het kader van een Vlaamse Netflix – mijn excuses omdat ik nog altijd de bewoording ‘Vlaamse Netflix’ gebruik, maar dat is bij gebrek aan beter – als in het kader van extra reclame-inkomsten. Het heeft totaal geen zin dat de openbare omroep en de commerciële partners elkaar beconcurreren, maar ze moeten wel de concurrentie aangaan met de GAFA’s (Google, Amazon, Facebook, Apple) van deze wereld. Daarmee moeten ze de concurrentie aangaan, en dat kunnen ze alleen maar als ze volop samenwerken.
Ik wil het kort houden, want ik denk dat het voorstel van resolutie duidelijk genoeg is. Ik wil mijn lieve collega, mevrouw Brouwers, bedanken voor het vasthouden van de pen en ik wil ook de fijne samenwerking met de fracties van de meerderheid vermelden.
Ik wil nog heel kort op de voorstellen van resolutie van mijn collega’s van sp.a en Groen ingaan. De heer Meremans heeft gelijk: we vinden elkaar in de grote lijnen. We stellen dat ook vast in de commissie voor Cultuur en Media. Toch kan ik met twee zaken niet akkoord gaan. De voorstellen van resolutie zijn ten eerste enorm gedetailleerd, waardoor de onderhandelaars totaal geen marge meer hebben om in de nieuwe beheersovereenkomst eigen accenten te leggen. Dat lijkt ons absoluut niet aangewezen. Ten tweede vragen mijn collega’s een hogere dotatie, en dat gaat lijnrecht in tegen het regeerakkoord, want de VRT moet net als iedereen besparen. Daarom zullen wij deze voorstellen niet steunen.
Collega’s, waar we het wel allemaal over eens zijn, is dat we een slagkrachtige VRT willen. Met dit voorstel van resolutie zetten we de eerste stap naar een mooie beheersovereenkomst. Ik en mijn fractie hebben er alvast alle vertrouwen in. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw Segers heeft het woord.
Tijdens de lange lockdownweken is gebleken hoe belangrijk de media zijn in ons leven: onze nieuwshonger was de afgelopen maanden niet te stillen, kijk- en luistercijfers voor het nieuws op tv, op radio en online piekten ongelooflijk en we keken massaal naar televisiereeksen, films enzoverder. De mediabedrijven, zowel de private als onze publieke omroep, hebben allemaal het beste in zichzelf naar voren gebracht, kranten hebben niet alle cruciale informatie achter een betaalmuur gestoken – hoewel nog te veel volgens mij – en televisiezenders hebben alles gedaan om hun creativiteit boven te halen en ons te verstrooien met coronavrije programma’s. Daarbij viel vooral op hoezeer de VRT, ondanks de besparingen opgelegd door deze Vlaamse Regering, alles uit de kast heeft gehaald om ons van kwalitatief, divers en onafhankelijk nieuws te voorzien, ons entertainde tijdens de lockdown, ons geruststelde, ons bijeenbracht en kinderen en jongeren een sterk educatief aanbod deed. De VRT deed dat allemaal, en met glans. Ik wil daar dan ook – en ik heb dat al meerdere keren gedaan – mijn felicitaties voor uitspreken.
Voor mij is wat de VRT deed in coronatijden geen voetnoot in de geschiedenis van onze publieke omroep. In deze enorme crisis is gebleken hoe essentieel een sterke openbare omroep is voor onze samenleving en onze democratie. Een sterke openbare omroep is een aanjager en een motor voor een pluralistisch medialandschap en voor de volledige media-industrie. Ik zie een sterke openbare omroep als een investeringsfonds voor een samenleving. En er bestaat onderzoek dat ten overvloede de correlatie aantoont tussen een sterke openbare omroep en een sterke democratie.
We hebben in dit parlement de laatste maanden inderdaad duchtig gedebatteerd over hoe we het Vlaamse media-ecosysteem gezond willen houden in een supersnel veranderende en complexere wereld van geconnecteerde en geconcentreerde mediamarkten die internationaliseren en consolideren binnen een radicaal nieuwe datagedreven paradigma. Daarbij hebben we ons bovenal gebogen over de rol van de publieke omroep daarbinnen. Vandaag, helaas vandaag, kloppen we onze verwachtingen voor de VRT voor de komende vijf jaar al af. En het moet gezegd zijn: de drie voorstellen van resolutie leggen inderdaad heel wat in het mandje van de VRT en de verwachtingen zijn bijzonder hoog. De VRT moet op alle vlakken de lat het hoogste leggen, moet een voortrekker zijn op alle maatschappelijke terreinen, moet een aanjager zijn van innovatie en moet marktversterkend werken, en dat terwijl, collega’s van de meerderheid, de VRT de komende jaren ook duchtig op de vingers gekeken zal worden en steviger gecontroleerd zal worden dan vroeger en tegen de achtergrond van de forse besparingen van de afgelopen jaren. Tussen 2014 en 2018 daalde de kostprijs van de VRT per Vlaming met 9 procent; vandaag bedraagt die kost 3,42 euro per maand per capita. Met een kostprijs die 0,16 procent van het bbp bedraagt, zit de VRT in de middenmoot van de Europese publieke omroepen, maar inzake de prijs-kwaliteitsverhouding hoort onze VRT in internationale benchmarks bij de absolute top. In Europees perspectief hoort de VRT bij de beste leerlingen van de klas, en dat moeten we bewaken, collega’s.
Maar nu zal die beste leerling van de klas aan de ene kant beknot worden in zijn ontwikkelingskansen en aan de andere kant sterker gecontroleerd worden, ook al beklemtonen alle partijen van de meerderheid dat ze voorstander zijn van een sterke publieke omroep. Ik kan alleen maar concluderen dat de VRT in de nieuwe beheersovereenkomst, als die vertaald zal worden zoals in dit voorstel van resolutie voorligt, strenger in het gareel gehouden zal worden, zonder perspectief op groeimogelijkheden, want dat heeft collega D’Hose zonet bevestigd: een hogere dotatie behoort niet meer tot de mogelijkheden.
Boven op de lange waslijst van terechte opdrachten, opdrachten die wij delen – er zit inderdaad heel wat overlap tussen de voorstellen van resolutie –, inzake maatschappelijke verantwoordelijkheid, informatie, cultuur, sport, educatie, marktversterking, innovatie, diversiteit en zelfs de Vlaamse canon, moet de VRT nu ook het voortouw nemen in de ontwikkeling en de promotie van de Vlaamse cultuur, in de ontwikkeling van een Vlaamse Netflix en in de ontwikkeling van een platform voor digitale reclame-inkomsten voor alle zenders, moet ze voorstrekker zijn in de ontwikkeling van een crossmediaal meetsysteem en moet ze de coördinatie op zich nemen van het Vlaamse mediabeleid.
Dat is heel wat, en dat moet allemaal binnen dezelfde budgettaire contouren gebeuren. Daar is zeker en vast een rol weggelegd voor de VRT, maar het is mij niet duidelijk wat de VRT nog meer moet doen inzake bijvoorbeeld de promotie van de Vlaamse identiteit. Reeds sinds haar ontstaan in 1930 heeft de publieke omroep – toen het NIR – de Vlaamse identiteit, cultuur en taal vormgegeven. Zonder de publieke omroep had Vlaanderen nooit zo ver gestaan. Dus: hoeveel Vlaamser moet het worden? Hoe is dit dan te verenigen met de opdracht om de diversiteit te weerspiegelen? Moet de VRT louter het instrument van het Vlaams-nationalisme worden?
Tegelijkertijd wordt de handelingsmarge van de VRT beknot. De VRT mag niet langer meebieden op internationale sportwedstrijden noch interessante schermgezichten aantrekken, ze moet terughoudend zijn op de reclamemarkt en op het vlak van zelfpromotie, mag geen nieuwe digitale diensten aanbieden zonder logge, tijdrovende procedures te doorlopen. Behalve dat er goed geluisterd werd naar de private mediabedrijven – in casu DPG – is de rationale achter het verder knippen van de vleugels van de VRT mij compleet onduidelijk. Het is duidelijk dat Medialaan het liefst de concurrentie met een sterke VRT niet wil aangaan en het is duidelijk dat de minister meer oor heeft gehad voor de private zenders dan voor het Vlaamse publiek.
Bovenop die scherpgestelde opdrachten die in haar beheersovereenkomst worden vastgelegd, en die terecht jaarlijks gemonitord worden door de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM), komt er nog meer controle. Die controle komt nog boven op het toezicht dat behalve door de VRM vandaag reeds gebeurt via interne audits, via Audit Vlaanderen, via de regeringscommissaris, de raad van bestuur, de Vlaamse Regering, het Vlaams Parlement, de Inspectie van Financiën… Bovenop komt er nog meer controle.
Een aantal van die instanties hebben trouwens vandaag al toegang tot alles, ook vertrouwelijke documenten. De beheersovereenkomst zal nog meer controle inbouwen: op kwaliteit, onafhankelijkheid van het nieuws, controle op de contracten, controle wanneer de VRT nieuwe digitale diensten wil aanbieden, controle op maatschappelijke impact. Bij zoveel bijkomende controle op het – terecht – reeds strenge toezicht op de publieke omroep, vraag ik mij af: wat is het probleem? Ik kan aannemen dat er nieuwsgierigheid is naar alles wat de VRT intern doet, maar wat is de essentie van het probleem dat er vandaag zou bestaan? Vanwaar dat wantrouwen in de VRT, dat ik tussen de regels lees? Ik begrijp het niet.
De vraag voor mij is finaal: wie gaat hier beter van worden? De Vlaming? Ik zie niet in op welke manier, met zoveel inperkingen van de handelingsmarge en de nog strengere controle, zeker gezien de VRT wordt gevraagd “haar content zo ruim mogelijk beschikbaar te stellen tegen marktconforme prijzen”, blijf ik met de vrees zitten dat de VRT-content, waarvoor de Vlaming al betaald heeft via zijn belastinggeld, achter een betaalmuur van een Vlaamse Netflix of buitenlandse streamingdiensten zal verdwijnen op termijn. Essentieel voor ons is dat de VRT-content op alle platformen te allen tijde voor alle Vlamingen vrij beschikbaar blijft.
Niet alleen de Vlamingen gaan hier niet beter van worden, maar ook de Vlaamse media-industrie zal niet beter worden van een VRT met verder geknipte vleugels. Enkel een sterke, performante, dynamische publieke omroep garandeert een sterk Vlaams media-ecosysteem. Dat hebben we vandaag. Laten we dat zo houden. We moeten daar fier op zijn.
Wij willen een onafhankelijke, sterke financiële en holistische omroep die heel de Vlaamse samenleving vertegenwoordigt en die haar aanbod aan alle Vlamingen kan aanbieden. Een sterke openbare omroep is voor ons een VRT die niet belemmerd wordt in wat ze ontwikkelt. De VRT moet er zijn voor alle Vlamingen en moet daar zijn waar de Vlamingen zijn, op alle platformen. Als dat meer en meer digitaal is, dan moet de VRT haar content ook daar gratis en uitgebreid kunnen aanbieden.
Wij hebben dus een heel omvangrijke resolutie neergeschreven, collega’s, omdat er inderdaad heel veel in het mandje ligt en omdat de VRT ons dierbaar is en ze dat vandaag ook allemaal waarmaakt. Jullie hebben de resolutie voor jullie liggen. Ik ga ze niet samenvatten, maar er een paar zaken uithalen die heel belangrijk zijn.
Vooreerst is er de VRT als holistische omroep, een VRT die niet alleen op kijkcijfers wordt beoordeeld, maar ook op basis van waardering. De publieke opdracht moet voorrang krijgen op een zuiver commerciële bedrijfslogica. De huidige VRT-netten moeten kunnen worden gecontinueerd. De VRT moet ook een rol hebben in de FM-afschakeling.
We hebben allemaal verwezen naar de rol van de VRT in coronatijden. Dat is een nieuwigheid, denk ik. Ik vind het jammer dat ik jullie niet bereid heb gevonden om die mee te nemen. We kunnen dat gerust mee opnemen in die beheersovereenkomst. We kunnen gerust in die beheersovereenkomst inschrijven dat de informatieve, ontspannende, verbindende en educatieve rol van de VRT in buitengewone crisistijden wordt gedefinieerd. Dat gebeurt bijvoorbeeld zo al in Japan, een land dat nogal eens wordt geteisterd door grote rampen. In dat geval hoort daar echter natuurlijk een bijkomend budget bij dat de VRT zou moeten krijgen.
Waar wij ook verder in gaan dan jullie, is dat wij willen dat de VRT op al haar kanalen reclame en sponsoring van kansspelbedrijven bant.
Ook de rol van mediawijsheid en de Kijkwijzer zijn belangrijk. Inzake investeringen in diversiteit en toegankelijkheid hebben jullie ervoor gekozen om geen streefcijfers voor vrouwen en nieuwe Vlamingen vast te leggen. De VRT haalt die vandaag al, zeker als het gaat over vrouwen en nieuwe Vlamingen. Dan moet dat streefcijfer de realiteit benaderen, en de realiteit is dat in Vlaanderen 51 procent vrouw is en ongeveer 10 procent een nieuwe Vlaming is. Dat moet dus absoluut kunnen worden gehaald. Ook moeten er streefcijfers kunnen worden opgenomen voor personen met een beperking.
Verder willen wij ook dat de VRT initiatieven ontwikkelt om anderstalige buitenlanders in Vlaanderen en Brussel aan te spreken en de Vlamingen in de wereld te bereiken, maar ook meer te berichten over de andere kant van onze taalgrens, over de twee andere delen van ons land.
Ik zal het hierbij houden. Er zit heel veel in. Belangrijk is dat nieuwe meetsysteem, belangrijk is de rol in de Vlaamse Netflix, maar opnieuw, het kan niet dat de content van de VRT daar dan achter een betaalmuur zou verdwijnen.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Collega’s, nogmaals, het feit dat dit onmiddellijk in de plenaire vergadering komt en dat niet de tijd is genomen om dit grondig te bespreken in de commissie, is volgens mij een aanfluiting van het commissiewerk. We kunnen dat dan met alles doen en alles onmiddellijk in de plenaire vergadering brengen. We kunnen dan meteen de commissies afschaffen. Ik denk dat dat zonde zou zijn, en dat het democratisch debat alleen maar wordt versterkt als we daar de tijd voor nemen met die parlementsleden die zich inhoudelijk in de materie verdiepen. Dan zouden er misschien heel wat vragen kunnen worden beantwoord die ik nu heb omdat een aantal formuleringen heel vaag en onduidelijk zijn en ik niet goed weet wat er met bepaalde zaken wordt bedoeld. Ik zal daar straks op ingaan. Volgens mij is het niet in de commissie brengen van het voorstel van resolutie een soort zwaktebod. Het is een soort schrik: men wil een aantal zaken die zijn doorgedrukt vanuit een heel sterke Vlaams-nationalistische agenda, vlug-vlug onder tafel vegen. Men wil daar eigenlijk niet grondig op ingaan. (Opmerkingen van Karin Brouwers)
Mevrouw Brouwers, dat zijn zaken die ook al in het regeerakkoord stonden en waar jullie nu niet meer op konden terugkomen, maar waarvan ik denk dat u er ook niet volledig achter staat. (Opmerkingen van Karin Brouwers)
Mevrouw Brouwers, ik ben ervan overtuigd dat dit het geval is. Ik heb dat ook gevoeld. Ik kan me niet voorstellen dat u voor 100 procent achter die hele Vlaamse agenda en de idee dat de VRT de canon moet verspreiden, staat. Ik kan me niet voorstellen dat u er voorstander van bent dat de VRT wordt ingeschakeld om de Vlaamse canon te verspreiden. Als dat zinnetje inderdaad uit uw pen komt, mag u dat zeggen. Dat is prima. Dat weten we dan ook weer, maar volgens mij is dat niet het geval.
Er zitten nog een aantal zaken in die wijzen op een compromis dat misschien niet altijd even gemakkelijk en aangenaam is. De meerderheid probeert dat te verdoezelen door te stellen dat in de voorstellen van resolutie van Groen, van sp.a en van de meerderheid veel hetzelfde staat.
Daar staat veel hetzelfde in en we vertrekken allemaal vanuit mooie principes. Er is een decretale opdracht en de VRT heeft verschillende rollen, zoals de onderscheidende rol, de samenwerkende rol, de verspreidende rol en de transparante rol. Wie kan daar iets op tegen hebben? Wie kan er iets op tegen hebben dat in de inleiding staat dat de VRT belangrijk voor de democratie is, aan laagdrempelige informatieverstrekking moet doen en nepnieuws moet proberen te ontmaskeren? Dat is absoluut geen probleem. Daar is geen discussie over. Daarover is er een complete consensus. Het venijn zit hem in enkele kleine zinnetjes waarvan we denken dat de gevolgen groot kunnen zijn.
Hoewel de meerderheid stelt dat een performante openbare omroep heel belangrijk is, hebben we het gevoel dat de VRT in de feiten en door middel van dit voorstel van resolutie klein wordt gehouden. Het gaat dan om een aantal zaken die de pers al hebben gehaald. Mensen maken zich daar terecht en gelukkig ongerust om.
De VRT moet een terughoudende houding aannemen ten opzichte van de schermgezichten. Dat wordt gecombineerd met het feit dat nog meer dan vroeger terughoudend moet worden opgetreden ten aanzien van reclameplafonds. Dat wordt gecombineerd met het feit dat er sterke besparingen zijn geweest en dat de dotatie is verminderd.
De meerderheid wil een sterke, efficiënte en performante VRT, maar ik vraag me af met welk geld dat zal gebeuren. We weten dat we nu 40 euro per inwoner aan de VRT uitgeven. In andere landen is dat met 80 euro het dubbel. De VRT is nu heel performant, maar de rek is uit de elastiek. We beseffen allemaal dat we met dezelfde middelen niet nog meer kunnen vragen. Als de VRT dan geen schermgezichten als Tom Waes, Philippe Geubels of Jeroen Meus meer heeft en met onbekende gezichten moet werken, wordt het bijzonder moeilijk om te concurreren. Het stuit ons tegen de borst dat de VRT door een aantal maatregelen klein wordt gehouden hoewel het omgekeerde wordt beweerd. Het stuit ons tegen de borst dat de financiering op allerlei manieren wordt gekortwiekt.
De VRT wordt voor een deel geïnstrumentaliseerd en zal de Vlaamse canon moeten verspreiden. Het is een unicum. Ik vind het absoluut geen goede weg die het Vlaams Parlement hiermee inslaat. Het Vlaams Parlement zal zich met de inhoud moeien, want die Vlaamse canon moet worden bepaald en dan door de VRT worden verspreid. We stellen hier serieuze vragen bij. We vinden het problematisch dat dit op deze manier in het voorstel van resolutie staat.
Mevrouw Segers, ik ben het helemaal eens met uw algemeen gevoel over de sfeer van wantrouwen. Er komt externe controle om erop toe te zien dat de VRT de onpartijdigheid naleeft. Kunnen we daarvan uitgaan? Kunnen we ervan uitgaan dat er journalistieke en deontologische codes zijn en dat de journalisten onpartijdigheid nastreven?
Alle indicatoren geven ook aan dat dat op dit moment het geval is en dat er eigenlijk geen probleem is. Toch moeten die zinnetjes er in. Wij vinden dat kwalijk. Wij hebben een voorstel van resolutie ingediend dat een andere sfeer uitademt en enkele andere accenten legt.
Mevrouw Brouwers, we hebben nog veel vragen. Daarom ware het goed geweest indien we dat gesprek op een rustige manier in de commissie hadden kunnen voeren. Er staat in dat u problematische reclame, zoals gokreclame en reclame voor ongezonde voeding, wilt aan banden leggen, dat daar een soort van code voor moet komen. We hebben al vaak met codes gewerkt. Hoe zal deze verschillen van andere? Hoe zal dit er dan voor zorgen dat er inderdaad geen gokreclame komt? Ik zie het niet. Ik had het liever op een andere manier gezien. Hoe zit het nu met de longreads en met de reclameplafonds? Daar is geen duidelijkheid over. Zullen ze strenger zijn? Ik kan dat uit uw voorstel van resolutie niet opmaken. Er zitten zaken in waarvan ik denk dat het goed zou zijn geweest indien we dat hadden kunnen uitklaren in een debat.
Wat zijn de speerpunten in ons eigen voorstel van resolutie? Ik heb er al enkele genoemd. Het straalt een andere houding uit, een open houding waarbij de VRT echt een afspiegeling van de samenleving wordt en niet geïnstrumentaliseerd wordt om die Vlaamse identiteit en vooral dan die canon te verspreiden. Wij zetten nog sterker in op de uitbouw van de samenwerkingsverbanden. Dat is heel belangrijk, dat de VRT een educatieve rol kan spelen die nog kan worden versterkt. Wij leggen die klemtonen. Wij zijn het met u eens dat de VRT een heel belangrijke rol te spelen heeft op het vlak van het bestrijden van fake news. Maar de VRT moet daarin dan wel versterkt worden. Nu wordt de VRT gevraagd om dat te doen, maar daar staan bijzonder weinig middelen tegenover. Net zoals er bijzonder weinig middelen zijn voor de diversiteit, waardoor het heel moeilijk werken wordt. Je kunt niet koken zonder middelen. Dat komt veel sterker naar voren in ons voorstel van resolutie.
We kunnen het niet oneens zijn over een aantal principes, maar wij stellen ons vragen bij de uitvoering van een aantal punten in jullie voorstel van resolutie. Daartegenover hebben wij in ons voorstel van resolutie een aantal cruciale andere accenten gelegd.
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, ik wil kort eens reageren op iets wat me toch wel flink tegen de borst stuit in de woorden van zowel collega Segers als collega Meuleman. Het gaat om een heel populistische uitspraak, die ik niet voor de eerste keer hoor: dat de VRT een instrument zou worden, of zou moeten worden als het van ons afhangt, van het Vlaams-nationalisme. Collega’s, ik weet niet waar jullie dat halen. De N-VA wil ook een VRT die meebouwt aan onze Vlaamse samenleving. Dat zeggen we al jaren en dat zullen we blijven zeggen. Is dat Vlaams-nationalisme? Ik weet het niet. Wij willen dat die samenleving aan bod komt in al haar facetten, in al haar verscheidenheid, in al haar ideologische verscheidenheid. Dat staat er ook in, dat heeft collega Brouwers ook gezegd. Wij denken dat dat belangrijk is voor de Vlaamse democratie zelf en dat de openbare omroep daarin inderdaad een rol te spelen heeft. Dat denken wij. Dat heeft volgens ons absoluut niets te maken met Vlaams-nationalisme of met welke ideologie dan ook, maar alles met samenhorigheid en met een sterke samenleving.
De heer Slootmans heeft het woord.
Wij hebben het voorstel van resolutie van de meerderheid grondig bekeken. Daar staan inderdaad wel een aantal zaken in die wij in de commissie ook uitvoerig hebben aangekaart en die we volmondig kunnen steunen.
Ik denk inderdaad aan het ontwikkelen van die Vlaamse identiteitsvorming, het realiseren van een waarachtige opiniediversiteit waar alle gezindten en ideologieën volwaardig en evenredig aan bod komen, het afremmen van de vedettencultus en het bieden van transparantie inzake de loonkosten. Dat laatste is tot nader order een van de best bewaarde staatsgeheimen, u moet ter zake de column van Siegfried Bracke gisteren of eergisteren op Doorbraak maar eens lezen, dat is zeer aan te raden.
Er is ook meer aandacht voor Nederlandstalige muziek in de resolutie, en – zeer belangrijk – aandacht voor kleinere sporten. Ik ben zelf een verwoed tafeltennisser. Dat is niet bepaald een grote sport in Vlaanderen, dus ik kan die promotie alleen maar toejuichen, collega’s van de meerderheid.
Maar het is niet een en al jolijt, beste collega’s. Er zijn toch een aantal zaken waar wij ons niet in kunnen vinden, en waar wij ons een aantal vragen bij stellen. Ik denk onder andere aan de passages over nepnieuws, fake news, en de bestrijding ervan. Ook in de Senaat zien wij momenteel in de besprekingen daarover hoe ver men daar ter zake wil gaan. Men wil precies toch proberen te komen tot een soort van Orwelliaans ministerie van de waarheid dat gaat bepalen wat juist is, wat niet juist is, wat correct nieuws is en wat onjuist nieuws is.
Wat de liberale collega’s betreft citeer ik ter zake de liberale denker John Stuart Mill, die stelde dat er veel waarheden zijn waarvan men de volle inhoud niet kan vatten voordat persoonlijke ervaring ons heeft ingewijd. En dat is natuurlijk ook zo. Feiten kunnen door mensen anders worden geïnterpreteerd en anders worden beleefd. En dat is ook goed, dat brengt nuance in het debat.
Ik denk onder andere aan het voorbeeld dat mijn goede collega Dewinter hier onlangs gaf over de praktijktesten. De VRT liet toen in een Terzake-reportage uitschijnen dat de meeste Vlaamse verhuurders hardvochtige racisten zijn die niet willen verhuren aan mensen van een andere origine. Terwijl er langs de kant van de huurders natuurlijk een heel ander verhaal klinkt – denk aan de slechte ervaringen en de vormen van risicoanalyse. Maar dat werd niet geïllustreerd, dat werd niet getoond.
Wat het fake news, het nepnieuws en de bestrijding ervan betreft, behoeden wij ons voor een openbare omroep die meent de absolute waarheid in pacht te hebben. Het is juist door het voeren van een daadwerkelijk opiniediversiteitsbeleid, zoals dat trouwens ook in de resolutie aan bod komt, dat men de verschillende aspecten van de realiteit kan bevatten, zoals John Stuart Mill ons dat leert. En dat is dus niet door het installeren van een soort van ministerie van de waarheid, dat even gaat bepalen wat correct en wat niet correct is.
We zien toch dat opiniediversiteit een aantal keren wordt beklemtoond, en dat is belangrijk. Maar wat jammer is, is dat daar geen concrete doelstellingen aan worden gekoppeld. Zo stellen we vast dat de meerderheid de huidige streefcijfers wil verhogen. Het werd hier al gezegd: men wilde streefcijfers, men wilde quota voor mensen met een migratieachtergrond, zowel in het beeld als achter het beeld, aldus mevrouw Brouwers. Daar wil men dus echt wel concrete quota zien, daar wil men cijfers zien. Maar wat die opiniediversiteit betreft, wat die ideologische diversiteit betreft, wat die politieke diversiteit betreft, daar blijft men toch eerder op de vlakte.
Men heeft het in dat kader steeds over het feit dat onze openbare omroep een weerspiegeling moet zijn van de samenleving. Maar als het dan aankomt op de politieke, de ideologische afspiegeling, dan geeft men niet thuis.
Ik denk dat het belangrijk is dat de VRT op alle vlakken een weerspiegeling wordt van de samenleving. En dat betekent dus niet alleen in kleuren en gender, mevrouw Segers, maar ook in ideologie en gezindheden. In die zin is er ons inziens – en dat mis ik – in dit voorstel van resolutie nood aan een onafhankelijk meetsysteem dat de veruitwendiging van die politieke proportionaliteit zoals we die kennen in Vlaanderen, registreert, en waar nodig ook bijstuurt. We zien dat dat kan voor de andere factoren en voor de andere parameters. Waarom zou dat hier niet kunnen?
Anders zullen – en het gebeurt vandaag reeds massaal – steeds meer Vlamingen zich afwenden van de VRT omdat ze hen eenvoudigweg niet meer geloven.
Ik hoor hier net de lofbetuigingen van de sp.a. Ik denk dat dat als illustratie volstaat. Ik verwijs trouwens ook naar de partijdigheidsklachten bij de VRT. Ik heb het jaarverslag bij. De subjectiviteitsklachten van de kijker staan op een recordniveau. Ook wat het vertrouwen betreft, stellen we een aantal fundamentele problemen vast. Twee op de drie Vlamingen geven aan dat ze de VRT vertrouwen, maar de keerzijde is natuurlijk wel dat een op de drie Vlamingen dat niet doet. Ik hoor hier van mevrouw Brouwers dat de Vlaming fier is op de VRT, maar dat lijkt mij toch nogal een selectieve lezing van de feiten.
Verder mis ik in dit voorstel van resolutie ook de nood aan een kerntakendebat bij de openbare omroep. We spreken er al jaren over. Moeten we ons niet de vraag beginnen te stellen, zeker in de budgettaire tijden die op ons afkomen, of er nog steeds belastinggeld moet gaan naar een zender als MNM, die eigenlijk geen meerwaarde biedt? In het voorstel van resolutie gaat het permanent over meerwaarde, maar de meerwaarde van MNM wordt volledig afgedekt door de commerciële zenders. Meerwaarde betekent dat men een waarde creëert die de commerciële spelers niet creëren en niet genereren. Het betekent ook dat men de taak die de commerciële spelers reeds uitvoeren, niet nodeloos moet kopiëren, gewoonweg om marktaandeel te verwerven.
In dezelfde optiek van het kerntakendebat kunnen er toch ook vragen worden gesteld bij een aantal taken die de VRT zich vandaag toe-eigent, extra taken, supplementaire taken. Het is ook uitvoerig aan bod gekomen in de hoorzittingen in de commissie. We kunnen ons toch de vraag stellen of het echt een opdracht van de VRT is om wandel- en mountainbikevakanties te organiseren, of men met Thuisacteurs naar Kreta moet trekken, of men met Radio 2 een tripje moet maken naar Dubai. Zijn dat nu echt overheidstaken waar belastinggeld naartoe moet gaan? Ik hoor mevrouw Segers in haar voorstel van resolutie zeggen dat er meer budget naar de VRT moet gaan. Voor de sp.a moet er altijd meer belastinggeld naar de overheidsinstellingen gaan, maar als dat de taken zijn die ze daarmee uitvoeren, dan stel ik mij toch vragen bij de besteding van de middelen.
Die middelen zijn trouwens een frustratie die in de hoorzittingen meermaals naar voren is gekomen, niet alleen bij de partijen maar ook bij alle commerciële spelers. Ik vind het dan ook jammer dat zich dat niet heeft veruitwendigd in het voorstel van resolutie van de meerderheid. Eigenlijk is het een beetje een desavouering van de mensen die er hun tijd en energie in hebben gestoken om hun frustratie en hun grieven, wat betreft de beheersovereenkomst, op papier te zetten.
In het plenum is hier vandaag weinig over de levensbeschouwing gezegd, maar in de het voorstel van resolutie komt dit toch wel nadrukkelijk aan bod. Het Mediadecreet stelt inderdaad dat de VRT alle religies en levensbeschouwing aan bod moet laten komen, maar het Mediadecreet stelt ook dat omroepactiviteiten niet mogen aansporen tot haat en geweld. Onzes inziens zou het uitzenden van de islamitische eredienst moeten worden geschrapt. Ik verwijs naar de hetze van enkele jaren geleden, toen bleek dat verschillende redactieleden van de moslimomroep hun wortels hadden in de jihadistische en fundamentalistische beweging. Voor het Vlaams Belang is het alvast klaar en duidelijk: religies, zoals de islam, die flagrant indruisen tegen de scheiding van kerk en staat, de gelijkheid van man en vrouw, de vrijheid van meningsuiting, hebben niet alleen in ons land geen plaats, maar ze hebben zeker geen plaats bij onze openbare omroep, waar de belastingbetaler voor opdraait.
Het derde laatste punt gaat over de Vlaamse Netflix. Wij stellen ons heel wat vragen bij de vorming daarvan. Men wil VRT-content achter een betaalmuur plaatsen. Ik citeer ter zake het voorstel van resolutie van de meerderheid: “Het doel is om de grote VRT-catalogus zo ruim mogelijk beschikbaar te stellen tegen marktconforme prijzen.” Men moet dus niet alleen betalen via de belastingaangifte, maar nog eens dubbelop via de streamingdiensten. Ik weet niet of u mensen kent met een pensioen van 1000 euro, die hebben echt niet de luxe om nog eens extra te betalen voor kwalitatieve fictie.
De kant die jullie uitgaan met jullie voorstel van resolutie, is natuurlijk dat wie lineair kijkt, wie 's avonds zijn televisie opzet en dus gratis zal blijven kijken – hij betaalt wel via de belastingen maar hij kijkt zogenaamd gratis – enkel nog rommel voorgeschoteld zal krijgen. Dat zal dan bestaan uit de 34e heruitzending van FC De Kampioenen, een goedkoop Brits datingprogramma en Dagelijkse Kost. Dat zal het dan zowat zijn. Maar de betere fictiereeksen zullen achter een betaalmuur worden gezet, waar dubbelop voor betaald zal worden.
Ik hoor hier veel lofbetuigingen voor de VRT, maar de cijfers zijn wat dat betreft toch net iets anders. We zien nu al dat de VRT tijdens primetime, dus vanaf halftien, voor 63 procent werkt met herhalingen of aangekochte programma’s. In 2016 was dat nog 13 procent, dat is een vervijfvoudiging. En onze vrees is natuurlijk dat die evolutie nog zal versterkt worden wanneer de VRT inderdaad meestapt in een betalend streamingplatform zoals Netflix waarbij de Vlaming inderdaad nog een dubbelop zal mogen betalen.
Wat de actualiteit betreft met de censuur en debatten over Fawlty Towers, Gone with the Wind, Little Britain enzovoort, betreuren wij het dat men in het voorstel van resolutie geen aandacht heeft voor het maximaal garanderen van de creativiteit. De laatste dagen was er de K3-saga. Ik denk dat het heel belangrijk is dat de VRT daar geen paternalistische houding in aanneemt die samen met de linkse minderheid het vingertje ophoudt, maar net moet zeggen dat over satire en spot en over kinderfeesten zoals Zwarte Piet, die integraal tot onze Vlaamse identiteit behoren, niet kan worden onderhandeld. (Opmerkingen van Jeremie Vaneeckhout)
Tot slot hebben we het in de commissie al elvendertig keer gehad – en het veruitwendigt zich vandaag niet in het voorstel van resolutie – over de duurtijd van die beheersovereenkomst. Momenteel bedraagt de looptijd vijf jaar, bij de BBC is dat tweeënhalf jaar, bij onze Waalse buren zelfs maar twee jaar. In een business als media die permanent onderhevig is aan verandering, lijkt die duurtijd ons veel te lang en zou die beter worden ingekort. Het is jammer dat dit gegeven, dat zo vaak aan bod is gekomen in de commissie, zich niet veruitwendigd heeft in voorstellen van resolutie. Wij zullen ons op basis van deze argumentaties onthouden bij de stemming over het voorstel van resolutie van de meerderheid. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Ik wil even reageren op de tussenkomst van mevrouw Meuleman, want die stuit me echt tegen de borst, zeker wanneer zij zegt dat er kleine, venijnige zinnetjes in dat voorstel van resolutie staan. Nu, die kleine, venijnige zinnetjes komen recht uit het regeerakkoord, een regeerakkoord dat al meer dan een jaar de bijbel is waar deze regering rond werkt. (Opmerkingen)
Is de VRT gedurende dat jaar klein gehouden? Ik denk het niet. Twee onomstotelijke zaken bewijzen het tegendeel.
Eén, de VRT krijgt zelfs een extra dotatie van 3,8 miljoen euro uit het noodfonds. Is dat de VRT klein houden? Ik denk het niet. En twee, de Vlaamse Regering heeft vorige week een sterke CEO aangeduid. Op Twitter hebben jullie hem allemaal geloofd als de juiste man op de juiste plaats. Dat is het tweede feit dat aantoont dat we de VRT groot willen houden.
Wij, liberalen, zijn optimisten, dat weet ik. Ik wil jullie vragen: alstublieft, zet ook eens die optimistische bril op. Geloof ons daar eens in. En stop met te zeggen dat wij wantrouwen zouden hebben tegenover de VRT. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Voorzitter, ik wil even ingaan – misschien niet overal in detail – op een paar punten die uitdrukkelijk gevraagd zijn.
Collega Segers, u zegt dat het voorstel van resolutie controle uitademt. Het woord ‘controle’ staat er inderdaad een paar keer in, maar ik denk dat u er ook wel mee akkoord gaat dat het correct is dat er op die punten wordt gecontroleerd. De streefcijfers die worden opgelegd inzake het aantal externe producties en het aantal interne producties, moeten op een deftige manier kunnen worden gecontroleerd.
Iets anders: wat de kwaliteitscontrole rond neutraliteit betreft, ontwikkelt men een gedegen interne en externe kwaliteitscontrole en rapportering. Ze mogen die zelf ontwikkelen, maar ze zullen dat extern moeten aftoetsen. Ik zie daar allemaal geen problemen in. Ik denk dat dat een beetje overdreven is vanuit uw kant of dat u dat toch wat fout inschat.
Er is hier ook al van alles gezegd over de schermgezichten. Dat stond inderdaad letterlijk in het regeerakkoord. En het is natuurlijk niet verboden om ook eens jonge mensen een kans te geven. We zijn onlangs op bezoek geweest bij de VRT en daar hebben we heel veel mensen, schermgezichten, gezien. Zo hebben we daar Jeroen Meus gezien, die ons in geuren en kleuren heeft verteld hoe hij daar ooit begonnen is en dat hij er nog altijd graag werkt. Welja, hij mag daar blijven, dat is geen probleem. Hij moet ook niet vertrekken of zo. Ik begrijp dus niet wat daar het probleem is. Wij vragen dat de VRT niet begint op te bieden op de schermgezichten en het op die manier voor iedereen, ook voor de private sector, duur maakt. Want dat zou niet goed zijn. Dat is geen taak van de VRT.
U vreest dat een aantal zaken achter de betaalmuur verdwijnen. Ik denk dat de heer Slootmans dat ook zei. Het is zo dat, als er een streamingdienst komt, die aan marktconforme – maar daarmee bedoelen we geen exuberante – prijzen moet werken. We willen een normale prijs om een hele grote content te kunnen bekijken, die niet alleen van de VRT zal zijn, maar ook van andere sectoren. Maar daarnaast blijft de lineaire televisie uiteraard bestaan. En u zegt, mijnheer Slootmans, dat dat allemaal rommel is. FC De Kampioenen, Dagelijkse kost enzovoort: allemaal rommel. Maar ik merk toch dat heel veel mensen dat nog altijd graag zien. Maar dat het veel herhalingen zijn, dat geef ik wel toe. De lineaire televisie moet natuurlijk ook kwaliteitsvol blijven, we zullen daarover moeten blijven waken. En daarnaast is er nog het hele verhaal dat niet wordt verteld, van VRT NU, waarop je digitaal steeds meer content krijgt. Wij vinden dat dit ook een volwaardig gratis platform moet worden voor de Vlaming die gemakkelijker daarop zal kijken dan op het klassieke scherm.
Wij vragen een verhoging van de bestaande streefcijfers. Wij gaan nu niet zeggen, mevrouw Segers, hoeveel procent het moet zijn. We moeten de onderhandelingsmarge, zowel voor de minister als voor de VRT zelf, die u hier toch ook altijd heel fel verdedigt, inderdaad niet volledig onmogelijk maken door hier al te zeggen: het moet en het zal zoveel zijn. We geven een richting aan.
Het hele verhaal van de Vlaamse identiteit stond al in de vroegere beheersovereenkomst. Ik weet niet of jullie je dat nog herinneren. Ik ben het niet gaan opzoeken, maar dat staat daar dus wel in. Wat daar níet in staat, is de canon, dat klopt. Maar die stond dan in het regeerakkoord, dat we ook al hebben goedgekeurd.
En er staat letterlijk, waar we het hebben over de diversiteit van alle mogelijke visies die aan bod moeten komen enzovoort, dat de VRT zo bijdraagt aan de Vlaamse identiteit. Die is divers. Dat bestaat niet zo. Je kunt niet zeggen: dit is nu dé Vlaamse identiteit. En dan staat er: “ (…) waarbij ook de Vlaamse canon een rol kan spelen.” Hij is er nog niet. Als hij er komt, hoop ik dat het een goeie is. Dat gaat over cultuur. We willen meer cultuur op de VRT. Ik zie ook niet goed in wat daar nu zo mis mee is. De zin daarna is ook heel belangrijk: “De openbare omroep biedt aan alle Vlamingen, ook die in het buitenland, op die manier een venster op de meerstemmigheid in Vlaanderen, Brussel, België én de wereld.” Hoe universeel kun je, bij wijze van spreken, zijn?
Ik ben het eens met collega D'Hose dat we nogal wat venijnige opmerkingen gekregen hebben van onze commissievoorzitster. Ik begrijp dat u het heel spijtig vindt dat we dit niet in commissie hebben kunnen doen, maar ik denk dat we hier nu toch ook een grondig debat hebben, mevrouw Meuleman. U zegt dan dat er venijnige zinnen in zitten en dat wij precies wel wat dingen hebben moeten slikken. Ik zal u zeggen hoe het gegaan is. Ik heb de pen vastgehouden, als partijgenoot van de minister. Dat gebeurt zo in een meerderheid. Wij hebben één keer digitaal samengezeten met de meerderheid, en we waren het onmiddellijk over alles eens. Uiteraard waren er wel amendementen van de collega’s en zo. Daar is geen verkeerd woord gevallen. (Opmerkingen)
U mag dat goed weten: wat dit betreft, staat deze meerderheid als één blok achter dat voorstel van resolutie. U moet ons hier niet proberen te verdelen, het zal niet pakken. (Opmerkingen)
Het was een goede vergadering. Marius zegt het, Wilfried was erbij, Stefanie. Het was een topvergadering, voilà. Het was digitaal, dat vind ik niet zo fijn, maar het is wel goed gegaan. (Opmerkingen. Applaus)
Met betrekking tot de reclameplafonds, mevrouw Meuleman, hebt u vandaag iets laten optekenen, dacht ik. We moeten goed lezen wat er staat. Wij vragen dat de VRT zich meer dan vroeger terughoudend opstelt op de advertentiemarkt en de afspraken over de aangepaste reclameplafonds – naar boven of naar beneden, dat weten we nog niet – strikt naleeft. Ze doen dat nu niet. We vragen eigenlijk om er alstublieft voor te zorgen dat die strikt worden nageleefd. En dan wordt er nog eens rekening gehouden met de financiële stromen die eventueel terugvloeien naar de mediasector enzovoort. Je moet dus altijd de zinnen in hun geheel lezen. Hier staat niet dat ze geen reclame meer mogen werven of zo. Ik wil dat toch een beetje nuanceren.
Over de longreads – het woord ‘longread’ staat er niet in, omdat we een beetje proberen het Engels te vermijden, want er is al genoeg verengelsing – staat er ergens: “Daarbij is betrouwbaarheid belangrijker dan snelheid en ligt het zwaartepunt altijd op het audiovisuele aanbod.” De VRT is inderdaad een audiovisueel gegeven, radio en televisie. En als zij ook op het internet allerlei zaken verspreiden, moet het zwaartepunt op het audiovisuele liggen, wat niet wil zeggen dat er nooit nog ergens tekst bij mag – het zou maar erg zijn – maar dus geen heel lange. Die discussie hebben we al gevoerd. Dat is duidelijk: geen lange duidingsteksten van bladzijden lang. Daarvoor hebben we andere kanalen in dit land, denken wij.
Dan is er nog het punt van MNM. Het voorbeeld van de heer Slootmans is misschien toch niet zo goed gegeven. Je kunt daarover discussiëren: moet de VRT een zender als MNM aanhouden? We hebben daar vijf jaar geleden enorme discussies over gehad. Maar iets wat wij bij bezoeken aan de VRT altijd te horen krijgen, is net de meerwaarde die zo’n zender biedt om ook jonge mensen een goed nieuwsjournaal te kunnen bieden. Daar wordt heel veel naar geluisterd door een bepaalde leeftijdscategorie. En die nemen dan ook het nieuws mee, dat voor een stukje op hun maat is gemaakt, maar wel aan de kwaliteitsnormen van een openbare omroep voldoet.
Wat de duurtijd betreft: daar kan ik u niet helemaal ongelijk in geven. Maar het is ook zo dat er altijd addenda kunnen. Wij evalueren ook elk jaar opnieuw in de commissie. We hebben dus tijd genoeg om dit verder te bekijken in de komende jaren.
Ik denk niet dat ik op alles geantwoord heb, maar ik heb toch een aantal zaken van ons voorstel van resolutie wat in perspectief proberen te zetten.
De heer Meremans heeft het woord.
Collega's, wat hebben we geleerd vandaag? We hebben geleerd dat in dit voorstel van resolutie van de meerderheid eigenlijk niets fout staat. Maar de sfeer is niet goed. Neen, de sfeer is niet goed. En er staan venijnige woordjes in. Ik zei nog tegen mevrouw Brouwers: je moet er een foto van Bumba op zetten, dan zal dat helemaal anders zijn. Maar ze heeft het niet willen doen. (Opmerkingen van Jeremie Vaneeckhout)
Dit hebben we vandaag gehoord van mevrouw Meuleman: de sfeer is niet goed. En dan hebben we ook nog de venijnige woordjes. Wat zijn die venijnige woordjes? De canon. Super. Venijnig.
Wel, mevrouw Meuleman, ik heb spijt dat u niet mee was bij deBuren. Toen we bij deBuren waren in Brussel – u kent dat wel, het Vlaams-Nederlands huis – hebben we daar de mensen gezien die de Nederlandse canon hebben opgesteld. Hele fijne mensen. Ze hebben dat heel open gedaan en er is in Nederland ook een debat over geweest, rond diverse thema's. Wel, ik kijk uit naar dat debat, ik kijk uit naar het maatschappelijk debat. Als er een maatschappelijk debat komt, mevrouw Meuleman en mevrouw Segers, is het dan ook niet logisch dat de openbare omroep dat ook overneemt en behandelt? Dat lijkt me toch logisch. Is dat nu zoiets misdadigs? Zijn we dan rijp voor de correctionele rechtbank?
Nederland en Denemarken hebben een canon. Zijn dat nu allemaal extreme regimes waar democratie weg is? Ik denk het niet. Als ik me niet vergis, zijn uw linkse zielsgenoten in Denemarken aan de macht. Met andere woorden, zij voeren dat ook uit.
Mevrouw Meuleman, uw commentaar is dat het een beetje een slechte sfeer is en venijnige woordjes. Dat vind ik zeer zwak. Zeg me dan waar we het inhoudelijk fout doen. Trouwens, als u het hebt over inmenging en dergelijke, ik zie in het voorstel van resolutie van Groen, dat u trouwens mee hebt onderschreven, dat u zegt dat er meer moet worden samengewerkt met het middenveld, en zelfs nog moet worden uitgebreid naar niet alleen de traditionele, maar naar de verschillende intersecties die de samenleving rijk is.
Keren we dan terug naar een VRT met een continue uitzending door derden? Wie zijn dat dan? De vakbonden? De werkgeversorganisaties? Misschien krijgt Extinction Rebellion een eigen reportage, ik weet het niet. Wat zijn die intersecties?
Met andere woorden, ik vind dit zeer onduidelijk. Er zijn veel elementen waar we het over eens zijn, alleen blijft de kritiek nogal lauw over de sfeer en dergelijke. Dan haalt u de oeroude truc boven, u noemt een aantal bekende Vlamingen die zeer populair zijn, in de hoop dat dat wordt meegenomen en verteld. Niemand heeft het over iemand ontslaan of wat dan ook. Dat we bezorgd zijn dat het niet de spuigaten zou uitlopen, lijkt me toch wel logisch. Het is te hopen dat de openbare omroep niet zeer zwaar zou inzetten op zeer dure reportages of zeer dure uitzendrechten voor bepaalde wedstrijden. Laat dat over aan iemand anders en focus op uw kerntaak. Dat zijn toch geen onoverkomelijke zaken.
Mijnheer Slootmans, wat u zei, hebben wij erin vermeld: een breed geschakeerd palet aan opinies aan bod laten komen, de hoogste standaarden van neutraliteit. U hebt ook een punt. In het jaarverslag staan bedenkingen van een aantal kijkers. Dat mag niet. De VRT moet ons vlaggenschip zijn, er mag niet worden getornd of getwijfeld aan verslaggeving. Daarom expliciteren wij dit hier uitdrukkelijk.
U zoekt wat commotie, maar het is niet correct. We hebben zeer veel vertrouwen in de VRT. Ik heb ook geregeld overleg met mensen van de VRT en zij staan niet afkerig tegenover wat we allemaal voorstellen. Er is ook wat groeiend vertrouwen. U moet niet altijd luisteren naar bepaalde mensen, maar ook eens naar verschillende opinies binnen de openbare omroep. Dat kan ook geweldig verhelderend zijn, beste collega's van de oppositie.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik wil nog op enkele zaken terugkomen. Mijnheer Slootmans, vooreerst zou ik me in uw plaats echt niet wagen aan een discussie over censuur op de VRT. Daarvoor bent u zeer slecht geplaatst.
Ik vind het heel interessant te constateren dat het Vlaams Belang eigenlijk wel enthousiast is over het voorstel van resolutie van de meerderheid. Inderdaad, er is goed geluisterd naar het enige punt dat u elke week in de commissie maakt, namelijk: ‘wij komen niet genoeg aan bod op de VRT’. Dat is het enige punt dat u maakt. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
U wilt uw gelijk daarin halen en u wilt dat gemonitord zien. Dat staat nu inderdaad in het voorstel van resolutie van de meerderheid. “De hoogste standaarden van neutraliteit worden in alle programma’s van de openbare omroep behaald. Onpartijdigheid, onafhankelijkheid en autonomie van de redactie zijn essentieel.” Alsof dat vandaag nog niet zo is. (Gelach bij het Vlaams Belang)
“De VRT ontwikkelt daarvoor een gedegen interne en externe kwaliteitscontrole en rapportering.”
Wat moet er bovenop, beste collega’s, alle ethische codes, de ombudsman, de klantendienst? Wat moet er nog komen? De VRT maakt zelf rapporteringen. Ze heeft een extern rapport besteld rond de stakeholdersbevraging en hoe divers de VRT is. Wat moet er nog meer komen?
Dat zinnetje – en er staan er inderdaad nogal wat in – spreekt voor mij echt een wantrouwen uit ten opzichte van de VRT.
Met betrekking tot de schermgezichten is er discussie. De meerderheid zegt dat de VRT sterk en slagkrachtig moet zijn, de VRT moet haar kerntaak kunnen uitvoeren. Wel, de kerntaak van de VRT is: er zijn voor alle Vlamingen, waar ze ook zijn. Ze moet zich richten tot alle Vlamingen, ze moet een bereik hebben bij alle Vlamingen. Daarbij horen: een Canvaspubliek, een Klarapubliek, mensen die in een niche geïnteresseerd zijn. Maar daarbij horen ook alle Vlamingen die op zoek zijn naar kwaliteitsvolle sportwedstrijden, entertainment, noem maar op. Het moet een brede programmatie zijn. Dat is de kernopdracht van de VRT: er zijn waar de Vlamingen zijn.
Ik hoor de heer Meremans zeggen dat de kernopdracht is: doen wat de commerciële zenders niet doen. Dus meebieden op interessante sportwedstrijden mag dan niet meer. De Olympische Spelen die geen enkele commerciële zender wil doen omdat dat niet genoeg kijkcijfers en sponsoring oplevert, dat mag de VRT wel doen. De VRT moet precies competitief zijn, moet een voldoende ruim aanbod kunnen brengen, zodat ze alle Vlamingen kunnen meekrijgen op hun ‘trein’. De VRT moet ervoor zorgen dat de mensen naar het nieuws kijken, dat ze duiding meekrijgen. Het is bijvoorbeeld een belangrijke rol van MNM om laaggeschoolden en jongeren op hun maat nieuws aan te reiken.
Het laatste schermgezicht dat er was, was dat van Geubels. Kijk wat een fantastische programma’s hij gemaakt heeft! Een programma als Taboe zou hij toch niet gemaakt hebben bij SBS of DPG. Aan de andere kant hebben we maar al te veel schermgezichten zien vertrekken naar de commerciële zenders. Dus, u laat uitschijnen dat de VRT veel geld besteedt aan schermgezichten, om die van de commerciële zenders over te kopen. Het tegendeel is eerder waar.
Mijnheer Vandaele, u voelde zich aangesproken omdat ik het had over de Vlaams-nationalistische agenda. Ik heb het net aangegeven. Het Nationaal Instituut voor de Radio-omroep (NIR), de radio in 1931, heeft gezorgd voor de emancipatie van de Vlaming inzake taalontwikkeling en op alle vlakken. De omroep speelt en heeft altijd al die rol in belangrijke mate gespeeld, en moet ze ook blijven spelen. Het is inderdaad het zinnetje rond de canon dat zorgen baart.
De heer Meremans geeft aan dat dat evident is, en als we in Vlaanderen een canon gaan oprichten, op welke manier dan ook, moet de VRT die brengen. Neen! De VRT bepaalt haar content zelf, wij gaan de inhoud van de VRT absoluut niet bepalen.
Dan kom ik bij het punt van de heer Slootmans in verband met de herhalingen. De dramatische stijging van het aantal herhalingen bewijst wat ik zes jaar geleden bij de eerste golf van besparingen al heb voorspeld. Toen heb ik gezegd dat we binnenkort alleen nog naar FC De Kampioenen zouden kijken, en inderdaad, dat gebeurt ook. Als gevolg van wat? Van de besparingen uiteraard. De VRT zou niet liever willen dan nog veel meer fictie van eigen bodem maken en op die manier de audiovisuele sector nog veel beter ondersteunen dan vandaag.
U zegt dat 25 procent van de Vlamingen de VRT niet vertrouwt. Ik weet niet of u vorige week het webinar van de VUB heeft gevolgd, maar daarin werd precies aangegeven welke nieuwsbron de Vlamingen het sterkst vertrouwen. Dat is het VRT-nieuws, over alle generaties heen. Dat is onafhankelijk, wetenschappelijk onderzoek. Er werd ook gevraagd naar het VTM-nieuws, en dat scoorde veel minder. Het VRT-nieuws blijft de betrouwbaarste informatiebron voor alle Vlamingen. Dat vertrouwen is er en dat blijft zo.
U zegt dat het zwaartepunt op het audiovisuele moet blijven liggen. Dat impliceert voor mij dat u de VRT digitaal wilt beknotten. Opnieuw zeg ik daar neen tegen. Als de VRT moet zijn waar de Vlaming is, en de Vlaming doet zijn mediaconsumptie steeds meer digitaal, dan moet de VRT alle mogelijkheden krijgen om zich daarin te ontwikkelen, zonder voorafgaande benchmarks en aanmeldingsprocedures. De VRT moet flexibel genoeg kunnen inspelen op de nieuwe noden en nieuwe manieren van mediaconsumptie.
Ik blijf dus finaal bij mijn punt: ik zie in dit voorstel van resolutie inderdaad veel punten van gelijkenis, maar essentieel zie ik vooral een inperking van de bewegingsvrijheid van de VRT, met nog meer opdrachten in haar mandje, nog meer Vlaams, nog meer controle en vooral nog meer besparingen. Want we vergeten dat dit alles tegen het einde van de nieuwe beheersovereenkomst met 12 miljoen euro minder moet worden uitgevoerd. De VRT heeft zelf al berekend dat het in feite 40 miljoen euro minder zal zijn. Ik wil echt wel eens zien hoe de VRT dit allemaal dan moet waarmaken.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Collega’s, ik wil jullie eigenlijk wel geloven als jullie zeggen dat jullie een keer digitaal zijn samengekomen, een e-peritief hebben gedronken en dat toen de zaak beklonken was. Ik wil dat wel geloven, want u was natuurlijk al gerold op het moment van het regeerakkoord. Die Vlaamse canon stond daar al in, net als die opvatting over de schermgezichten. Natuurlijk ben ik dan boos, mevrouw Brouwers. Ik vraag me dan af wat wij intussen hebben gedaan. We zijn sinds januari begonnen met die hoorzittingen, weken na elkaar. Dan vraag ik me af of dat voor de bühne was. Was dat bezigheidstherapie en lag alles al vast op het moment dat het regeerakkoord werd geschreven? Mevrouw D’Hose zegt dan dat we ons niet ongerust hoeven te maken, dat we al een jaar bezig zijn en dat dat regeerakkoord toch niet veel effect heeft gehad. We hoeven ons dus niet te veel zorgen te maken, maar toen liep natuurlijk nog de oude beheersovereenkomst. Nu komt de nieuwe eraan. Als de canonisering van onze cultuur en geschiedenis er dan ook nog aankomt, komt puntje bij paaltje en zal de verspreiding daarvan ingang moeten vinden. Uiteraard zijn we op onze hoede, en ik denk dat u dat ons niet kwalijk kunt nemen.
En dan wil ik toch ook wel zeggen dat wij niet de partij gaan zijn die gaan pleiten voor exuberante vergoedingen voor schermgezichten en vedetten. Dat is logisch. Maar we moeten ook beducht zijn voor het omgekeerde. Het talent dat opgeleid wordt bij de VRT, moet ook behouden kunnen blijven. Goede mensen moet je bij de VRT kunnen houden. Kobe Ilsen heeft daar ooit een interview over gegeven in Humo. Toen al zei hij: “Over de ‘superlonen’ van schermgezichten doen allerlei indianenverhalen de ronde, maar ze zijn niet buitensporig. De VRT moet niet in een absurd opbod meegaan, maar je hebt wel gezichten nodig om de hoge marktaandelen te halen die de politiek ons oplegt.” En dan vraagt de journalist: “Ben je weg als je moet inleveren?” “Als de VRT daarna zegt dat ze me niet meer kunnen betalen, heb ik een probleem. De lening voor mijn appartement is gebaseerd op mijn huidig loon. Vraag aan eender welke werknemer of hij hetzelfde werk wil doen voor 20 procent minder, en weinigen zullen staan te springen. Ik heb in het verleden al de kans gehad om meer te verdienen bij andere zenders, maar ik ben telkens gebleven, omdat ik mezelf beschouw als een kind van de VRT.” De VRT is een sterk merk, maar daar moet je natuurlijk wel iets tegenover kunnen stellen. Het zal dus maar de vraag zijn wat dit in de praktijk zal betekenen, maar sta ons toe om hierover kritisch en waakzaam te zijn.
In datzelfde interview stond ook nog de volgende passage: “de kijker wordt het grootste slachtoffer van de besparingen. Met de vele herhalingen zitten we nu al op het randje. Elke zomer gaan we drie maanden met vakantie en duwen we de mensen in de armen van Netflix, om in september te zeggen: ‘Hallo, we zijn terug, zet uw tv maar weer aan.’ Daardoor verliezen we elk jaar 15 procent.” Dat zeggen ze dus. Om de standaard zo hoog te houden, zijn er onvoldoende middelen. Dan is er een dipje in de zomer, zoals ze ons verteld hebben tijdens het bedrijfsbezoek, wat een verlies betekent. Wij willen absoluut niet dat de VRT in een negatieve spiraal terecht zou komen. Dat is de grote bezorgdheid vanuit Groen en daar proberen we jullie op alle mogelijke manieren attent op te maken. Als je de VRT zowel op het vlak van dotatie en reclame-inkomsten als op het vlak van samenwerkingen enzovoort te veel gaat beknotten, dan komen we in die spiraal terecht. Laat ons dat dus niet doen, want de VRT is nog altijd het huis van vertrouwen. Het is niet sp.a die dat zegt, maar bevragingen van stakeholders, bevragingen van de SARC die we hebben kunnen inzien. De VRT biedt voor heel veel kijkers een meerwaarde en daarom, collega’s, is het onze taak als oppositie om hier waakzaam en kritisch over te zijn.
De heer D’Haese heeft het woord.
Voorzitter, ik ga niet zo heel veel meer toevoegen aan het debat. Het is een lang debat en we hadden dit eigenlijk in de commissie moeten houden, want daar hebben we commissies voor.
Ik vind het jammer dat een aantal mensen van de meerderheid de discussie uit de weg proberen te gaan door te zeggen dat er geen inhoudelijke kritiek wordt gegeven, terwijl ik denk dat de kritiek van collega Segers en collega Meuleman zeer scherp en concreet was. Om dan te zeggen dat het enkel over het sfeertje gaat, is helemaal niet correct. Wat wel correct is, is dat wat hier voorligt, een doorslagje is van het regeerakkoord, zoals jullie ook zeggen. Het is eigenlijk wat al in het regeerakkoord stond dat nu is neergeschreven, met de toevoeging dat de VRT belangrijk is en dat ze aan factchecking moet doen. Het is jammer dat er daarvoor zoveel hoorzittingen moesten worden gehouden.
Een doorslagje van het regeerakkoord dus: besparingen, besparingen waarvan de VRT heel duidelijk zei, toen ze het jaarverslag hier kwam voorstellen, dat die het onmogelijk zouden maken om te doen wat de VRT het afgelopen jaar had gepresteerd en waar iedereen lovende woorden over had. Commercialisering op maat van DPG Media: de VRT beknotten zodat privéoproepen meer ruimte krijgen. En dan uiteraard nog de instrumentalisering van de VRT voor de agenda van het Vlaams nationalisme. Die dingen stonden al in het regeerakkoord en die staan hier vandaag opnieuw in.
Mevrouw D'Hose, ik vond het interessant dat u zei dat we nu een jaar verder zijn en dat men daar toch niets van merkt. Ik wil samen met u wel eens het lijstje maken van een jaar. We zijn begonnen met 40 miljoen besparingen op onze openbare omroep. Dan hebben jullie een kritische CEO buitengesmeten. En het is tot nu toe geëindigd met de eerste censuur op humor over het Vlaams Belang. Dat is waar we vandaag zijn na een jaar van deze Vlaamse Regering, na een jaar met dit regeerakkoord voor de VRT. Ik wil dat lijstje met u gerust opmaken. Nu gaan jullie verder door de strop financieel en inhoudelijk aan te halen. Ik vind het fantastisch dat jullie daar topvergaderingen over hebben. Heel plezant dat dit goed is voor jullie, maar ik vind dat het heel veel zegt over jullie visie op een openbare omroep. Het spreekt voor zich dat we tegen zullen stemmen.
De heer Slootmans heeft het woord.
Gewoon ter geruststelling van mevrouw Segers: we hebben de pen wel degelijk niet vastgehouden. Ik denk dat mevrouw Brouwers dat kan getuigen. In 2024 zal dat wellicht anders zijn, maar tot nader order hebben we dat niet gedaan.
U zegt dat we het hier telkens en alleen maar hebben over de politieke proportionaliteit. Ik heb hier 10 minuten kritiek gegeven op Netflix, levensbeschouwing, kerntakendebat, budget, alles erop en eraan, maar blijkbaar hebt u alleen dat gehoord.
Wat betreft de monitoring komt u zichzelf wel heel hard tegen, mevrouw Segers. U pleit enerzijds voor meer monitoring op het vlak van migratie, gehandicapten, gender. Daar moeten quota’s voor komen. Maar wanneer het gaat over neutraliteit, objectiviteit en politieke proportionaliteit, dan staat u op uw achterste poten. Dat is toch een zeer bijzonder hypocriete houding. Maar ik begrijp ze wel: wat de sp.a natuurlijk wil, is de voorkeursbehandeling waar ze nu al decennia van geniet, die wil ze natuurlijk te allen prijze behouden. (Opmerkingen)
Dat is de echte reden waarom u daartegen bent en niet omdat u ertegen bent dat men de VRT wil overladen met een aantal extra monitoringtaken.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Het is inderdaad zo dat een aantal passages uit het regeerakkoord komen, bijvoorbeeld over de schermgezichten, maar heel veel zaken ook helemaal niet. Heel veel zaken zijn ideeën die gerijpt zijn door de hoorzittingen. Die hebben absoluut hun zin gehad. Ik ben ook heel blij dat we die hebben kunnen houden. Alleen heeft dat laatste een beetje langer geduurd door de lockdown. Anders waren we ook veel eerder met dit voorstel van resolutie kunnen komen. Ik geef dat allemaal toe.
Ik heb niet gereageerd op de teksten van de oppositie, maar ik heb ze wel gelezen. Met 90 tot 95 procent ga ik zelfs akkoord. Jullie geven ook een aantal interessante dingen. Ik hoop eigenlijk dat onze minister ze ook leest. Hij kan er inspiratie uit opdoen. De onze is natuurlijk de belangrijkste en richtinggevend. Maar in die van de oppositie staan absoluut goede dingen. We verschillen over een aantal dingen van mening, maar dat is democratie. Ik hoop dat jullie straks toch meestemmen, maar ook daarin zijn jullie vrij, uiteraard.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemmingen over de voorstellen van resolutie houden.