Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, beste collega’s, het loopt niet zo goed binnen Welzijn. Ik denk dat u een echt brokkenparcours aan het afleggen bent. We kijken nu even terug in de tijd: we zijn begonnen met de Zelfmoordlijn, waarop zodanig bespaard werd dat u die besparing hebt moeten terugschroeven. We hebben de centra voor algemeen welzijnswerk (CAW’s), die herhaaldelijk aan bod komen, die 5 miljoen euro moeten besparen en die 52 mensen moeten laten gaan. U denkt dat er bij de CAW’s nog wat vet op de soep zit, bij de overhead. We hebben de personen met een handicap, op wier budget er ook bespaard wordt. U hebt schaarse middelen en u gaat die herverdelen.
Vandaag wil ik het met u hebben over de overgang van kinderbijslag naar het groeipakket. Ook na één jaar stellen we hier vast dat de regering en u als minister gaan besparen op die kinderen die wees of halve wees worden. Kinderen kiezen er niet voor om een van hun ouders of beide ouders te verliezen. Ook weduwen of weduwnaars kiezen er niet voor om opeens in het statuut van alleenstaande te komen. Mensen die het thema kansarmoede en de publicaties daarrond volgen, weten dat eenoudergezinnen een veel groter risico lopen op armoede. U zegt wel dat naar een nieuwe partner zoeken een oplossing kan zijn, maar weduwen met kinderen liggen niet zo goed in de markt bij mogelijke partners. Een andere oplossing zou een sociale toeslag kunnen zijn, maar dat beperkt bedrag dat u erbij krijgt, draait het verlies van wat ingeleverd moet worden, niet terug.
Minister, ik stel u mijn vraag in naam van alle wezen en halve wezen. Zou u deze maatregel niet beter terugdraaien?
Minister Beke heeft het woord.
Collega De Martelaer, ik dacht dat we hier een serieus debat zouden voeren, geen sloganesk debat. Er is ten eerste geen euro bespaard op de Zelfmoordlijn. Dat is fake news. (Opmerkingen van Lise Vandecasteele)
Wat mensen met een beperking betreft, ten tweede, hebben we maatregelen genomen om 12.300 mensen extra te kunnen helpen. Dat is het tweede fakenewsfeit. Het derde fakenewsfeit dat hier verspreid wordt, is dat mensen die in het verleden een wezentoeslag kregen, die nu zouden verliezen met het nieuwe systeem. Niemand verliest in het nieuwe systeem. Dat is een derde fakenewsfeit.
Wat wel het geval is, is dat het groeipakket, het nieuwe kinderbijslagsysteem, zich aangepast heeft aan de moderne tijd. Het oude kinderbijslagsysteem zat in het oude kostwinnersmodel, waarbij men zei: stel dat de kostwinner wegvalt, komt te overlijden, dan moeten we ervoor zorgen dat de overblijvende, meestal de vrouw, op dat ogenblik, in dat systeem, een tegemoetkoming kan krijgen. In dat oude systeem verloor men ook zijn tegemoetkoming als men een nieuwe partner leerde kennen, opnieuw zou huwen en dies meer. Dat hebben we aangepast. We hebben aangepast dat de wezentoeslag blijft. Degenen die vroeger in het oude systeem zaten, behouden het oude systeem. Die verliezen dus niets.
De bedragen van de wezentoeslag, waar u een vraag over stelt, liggen inderdaad een stukje lager voor degenen die op dat ogenblik een partner verliezen. Maar daartegenover staat, mevrouw De Martelaer, dat diegene die na het verlies van een partner opnieuw iemand leert kennen, de wezentoeslag blijft behouden. Dat was de grote kritiek in het systeem vroeger. Dat werd als een toenemende onrechtvaardigheid beschouwd: je hebt het verlies van een partner, je krijgt een tegemoetkoming van de overheid, plots leer je iemand anders kennen, en dan verlies je die tegemoetkoming. Dat punt, dat werd aangevoeld als een onrechtvaardigheid, hebben we rechtgezet.
In het oude systeem kregen vier op de tien mensen geen wezentoeslag meer na verloop van tijd, omdat men een nieuwe partner leerde kennen. En dan spreek ik nog niet over de glazen deur: tal van mannen en vrouwen, die wel opnieuw wilden gaan samenwonen, die wilden gaan trouwen, maar die die deur niet hebben opengedaan, omdat ze daar financieel voor zouden worden gestraft.
Dat is wat we hebben aangepast in het nieuwe groeipakketsysteem. En dat is een goede zaak geweest. Iedereen stond daar ook achter. Ik heb de notulen van de besprekingen in het parlement nagelezen. Niemand, geen enkele fractie, ook niet uw fractie, heeft daar op het ogenblik van de besprekingen hier in het parlement ook maar enige opmerking over gemaakt.
Bedankt voor het antwoord, minister.
Men is altijd vertrokken vanuit het kind. Het is zo dat de kinderen die voor 1 januari 2019 geboren zijn en pas nadien wees worden, wel opeens meegenomen worden in het groeipakket. Men denkt dan vanuit het oogpunt van de overleden ouder en niet vanuit het kind.
Vroeger hadden we inderdaad het kostwinnersmodel. De man ging werken, vrouw en kinderen bleven thuis. Tegenwoordig moeten mensen met twee gaan werken om te kunnen overleven. Man en vrouw gaan werken. Dat betekent dat als een van die twee komt te overlijden, we tegenwoordig, in 2020, in een situatie van een eenoudergezin met kinderen ten laste vallen.
Minister, ik ben ook eens gaan kijken op de website van CD&V. Ik las dat jullie het heel belangrijk vinden om te investeren in gezinnen en kinderen, en vooral in de gezinnen en kinderen die het moeilijk hebben. Kinderbijslag is een recht van een kind. Het kind kan er niet aan doen als het zijn ouder verliest. In het nieuwe groeipakket krijgen ze tussen 42 en 32 procent minder. Misschien was dat niet de bedoeling en hebben jullie dat niet beseft bij het omzetten van de kinderbijslag naar het groeipakket, maar ik zou u toch alstublieft willen vragen om die maatregel terug te draaien. (Applaus bij Groen)
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega's, als N-VA-fractie zijn wij absoluut gevoelig voor gezinnen in een precaire situatie waar dingen verschuiven. Voor gezinnen die te maken hebben met wees worden, is het verre van evident dat dergelijke zaken daarbovenop komen. We hebben dit debat ook al gehad in de commissie, naar aanleiding van een verzoekschrift. Het pleidooi vanuit onze fractie was daar het volgende. Binnenkort komt de evaluatie van het groeipakket. Laat ons alles daarin meenemen, collega's. Laat ons alles bekijken. Laat ons kijken hoe het evolueert, over hoeveel gevallen het gaat, of we de wijziging van het kostwinnersmodel naar de nieuwe gezinsvorm volledig capteren. Ik denk dat dat belangrijk is.
En als er zich daar situaties voordoen – het is bijna gevaarlijk om het te zeggen – zouden we sommige zaken misschien retroactief moeten aanpassen. Maar let wel goed op het woord ‘zouden’. Dat is voor onze fractie misschien wel te overwegen. Maar nogmaals, laat ons eerst die evaluatie doen en het dan bekijken, rekening houdend met alle gevoeligheden.
Mevrouw Wouters heeft het woord.
Voorzitter, minister, het gaat hier over gezinnen die worden getroffen door het overlijden van een van de ouders. Het standpunt van de Gezinsbond omvat heel veel cijfermateriaal, dat die discriminatie duidelijk staaft. Het is al heel positief dat kinderen niet langer het slachtoffer zijn wanneer er een nieuw gezin wordt gevormd. Maar die financiële discriminatie is een feit. En ook mét de sociale toeslag blijven halve wezen en wezen benadeeld in deze nieuwe regeling.
Minister, ook onze fractie vraagt om het verschil zo snel mogelijk weg te werken. Ik dank u.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Collega’s, ik breng even in herinnering wat een enorme transitie dat groeipakket is geweest. We hebben het hier al meermaals gehad over de grote aantallen bijkomende sociale toeslagen die worden toegekend sedert de invoering van het groeipakket of over de school- en studietoelagen die meer dan 40.000 kinderen en jongeren krijgen toegekend, terwijl ze die voordien niet kregen of terwijl ze niet wisten dat ze er recht op hadden. Er zijn dus een groot aantal facetten. U hebt er nu één uitgepikt, dat met betrekking tot de wezen. Dat is natuurlijk een problematiek die iedereen raakt: kwetsbare gezinnen, gezinnen waarin een partner wordt verloren, kinderen die hun vader of moeder verliezen. We moeten er oog voor hebben dat we hen op de best mogelijke manier ondersteunen.
We hebben in de commissie de thematiek besproken naar aanleiding van een verzoekschrift. We hebben daar toen eigenlijk ook al open over gesproken, maar het is ook gegaan over de evaluatie die er komt van het groeipakket.
Voorzitter, mevrouw De Martelaer is gaan lezen op de website van CD&V. Ik wil even iets lezen van de website van het Vlaams Parlement. Heel kort, voorzitter.
Heel kort.
De conclusie die de commissievoorzitter heeft gemaakt bij de bespreking van het verzoekschrift luidt: “Stefaan Sintobin, commissievoorzitter, maakt met de commissie de afspraak om bij de evaluatie van het groeipakket rekening te houden met de opmerkingen uit het verzoekschrift, en om daarover dan een hoorzitting te organiseren met bijvoorbeeld de Gezinsbond.” Laat ons dit inderdaad doen. Laat ons die evaluatie op het gepaste moment op een goede manier maken, en daaruit dan conclusies trekken. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Anaf heeft het woord.
Voorzitter, er wordt door een aantal collega's terecht verwezen naar de bespreking in de commissie naar aanleiding van een verzoekschrift. Maar mevrouw Schryvers, als u de conclusie voorleest, moet u ook volledig zijn. Want ik heb toen ook toegevoegd dat wij toch een voorstel van resolutie zouden indienen om te proberen dit nog voor de evaluatie recht te zetten. We hebben dat effectief gedaan. Dat voorstel van resolutie is ingediend. Daarin vragen wij om die halve wezen en wezen te compenseren voor het verlies dat zij lijden, niet alleen voor de kinderen die voor 1 januari 2019 werden geboren, maar ook voor de kinderen die na 1 januari 2019 werden geboren. Want ik kan niet ontkennen dat de halve wezen – ook de wezen, maar de halve wezen nog meer – zelfs met sociale toeslag, serieus minder ontvangen dan in de oude regeling. Terwijl het altijd het uitgangspunt is geweest van die overgang van de AKBW-regeling (Algemene Kinderbijslagwet) naar het groeipakket dat er verworven rechten waren en dat niemand er op achteruit zou gaan.
Minister, u hebt de voorbije dagen in de pers al gezegd dat het nuttig kan zijn om te bekijken of sociale toeslagen meer en sneller kunnen worden toegekend aan weeskinderen. We hopen uiteraard dat u ons voorstel van resolutie steunt. Maar welke plannen hebt u om hier op een snelle manier aan tegemoet te komen, zodat de compensatie voor die halve wezen en wezen er snel kan komen? (Applaus bij sp.a en Groen)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister Beke, ik wil graag starten met uw redeneringen over fake news in het begin van uw tussenkomst. Ik zet het even op een rij. De CAW's moeten wel degelijk besparen op dienstverlening. Ik hoop dat dat nu duidelijk is. We hebben dat gisteren ook bekend. De wachtlijst van personen met een handicap zal wel degelijk stijgen op het einde van deze legislatuur. En de besparingen op de Zelfmoordlijn hebt u enkel teruggetrokken nadat er breed protest tegen kwam. Zo wil ik toch duidelijk dat fake news ontkrachten.
Daarbij is er ook het ‘fake news’ over de kinderbijslag. U hebt bij de hervorming steeds gezegd dat niemand iets zal verliezen. Nu zie je wel degelijk dat wezen of halfwezen kindergeld zullen verliezen in de nieuwe regeling. Het maakt het des te pijnlijker omdat het ouders zijn die er niet voor kiezen om alleenstaande te worden. We weten dat alleenstaanden een hoger armoederisico hebben. 40 procent van de alleenstaande ouders leeft in armoede. Minister, hebt u daar een armoedetoets op gedaan? Beseft u welk effect de maatregel die u nu neemt, zal hebben op die eenoudergezinnen?
Collega’s, ik hoor dat zowel links als rechts eigenlijk zegt: ‘We gaan terug naar de tijd van toen, we gaan terug naar vroeger, we gaan terug naar het kostwinnersmodel.’ Dat laat ik voor hun rekening. Maar ik denk dat ze door de feiten worden achterhaald. Ik hoor dat u zegt dat het jammer is dat je vandaag met twee gaat werken. Dat laat ik voor uw rekening, collega De Martelaer. Ik denk dat dat qua gebrek aan inzicht over emancipatie wel kan tellen. Als u me vraagt om terug te keren naar de tijd van toen, naar de oude regeling, dan zeg ik u in alle duidelijkheid: neen, we gaan niet terug naar de vroegere regeling. We gaan dat niet terugschroeven, allerminst voor diegenen die vandaag als partner wel recht hebben op het behoud van die toeslag die er in de oude regeling niet was. Daar spreekt u niet over en dat is een bijzonder grote groep.
Ten tweede hebt u geciteerd uit de website van mijn partij. Zeer goed. De sociale toeslagen, het nieuwe kinderbijslagsysteem, het nieuwe groeipakket kost 200 miljoen euro meer, in hoofdzaak voor de sociale toeslagen, voor de kwetsbare gezinnen waar u het over hebt. U wilt alles terugschroeven naar het oude systeem. U hebt al gezegd dat het, toen het vroeger op Belgisch niveau zat, beter was. (Rumoer. Opmerkingen bij Groen)
Wel, ik zeg u, collega's, het nieuwe systeem is voor nieuwe gezinnen en kwetsbare gezinnen beter en performanter dan het oude systeem. (Opmerkingen bij Groen)
U vindt het grof dat ik antwoord op een statement dat uw collega heeft gemaakt. Ik kan me inbeelden dat u het grof vindt dat zij dat statement gemaakt heeft, maar dat laat ik dan voor uw rekening. (Opmerkingen bij Groen)
Ten derde, collega Schryvers heeft verwezen naar de besprekingen naar aanleiding van een verzoekschrift aan het parlement. Er zal een jaarrapportering komen over het nieuwe kinderbijslagsysteem, over het groeipakket. We zullen op basis van die evaluatie kijken waar we staan. Inderdaad, collega Anaf, ik heb gezegd dat ik wil kijken op basis van die analyse, op basis van die jaarrapporten waar we op dat ogenblik staan en of er middelen en manieren zijn om via de sociale toeslagen een remediëring te doen voor de gezinnen in kwetsbare situaties, want dat heb ik hier gehoord.
Minister, collega's, ik ben misschien al wat ouder, maar ik leef wel echt in de tijd van nu. In de tijd van nu is het zo dat als je kinderen hebt, je met twee moet gaan werken om goed te kunnen leven. Het gaat maar over 2772 kinderen die getroffen zijn. Het gaat niet over een groot bedrag dat u erbij moet doen om deze situatie recht te trekken. En ja, ik heb schriftelijke vragen gesteld over de evaluatie die er zou komen. Maar ik heb geen antwoorden gekregen waarvan ik het gevoel heb dat die op heel korte termijn zal gebeuren.
Minister, u bent minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoede. ‘Gezin en Armoede’, u draagt die twee belangrijke woorden in uw titel. Dan vind ik het eigenaardig dat u dergelijke beslissingen vandaag kunt verdedigen. Ik vind dat heel spijtig en moet concluderen dat u als minister met uw partij op dit moment een koude en kille regering blijft verdedigen. (Applaus bij Groen en de PVDA)
De actuele vraag is afgehandeld.