Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de autofiscaliteit en de milieu- en klimaatimpact van wagens
Verslag
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Minister, we hebben hier daarnet een debat gehad met minister Demir en dat ging ongeveer over hetzelfde, maar dan op het vlak van klimaat. Ik heb de vraag aan u meer toegespitst op het vlak van de autofiscaliteit. Naar aanleiding van het Autosalon zijn er heel wat studies en artikels verschenen in diverse kranten, waardoor de burger niet meer weet wat hij zich moet aanschaffen als hij zich een auto wil aanschaffen. Kijkt hij naar het milieu, dan was de diesel destijds de grote boosdoener. Dat blijkt nu door de nieuwe technologie gewijzigd te zijn. Men dacht een tijdje lang aan compressed natural gas (cng), nu denkt men dat nog altijd, maar sommigen zeggen dat cng wat minder goed is, en anderen zeggen dat het wat beter is, enzovoort.
Maar de burger kijkt misschien wat minder naar het klimaat en wat meer naar zijn eigen portemonnee als hij een auto koopt. We lezen dan dat de Vlaamse Automobilistenbond (VAB) aanraadt om een diesel te kopen als men meer dan 30.000 kilometer rijdt. Maar er zijn ook onheilsprofeten – die komen er natuurlijk altijd – die zeggen dat als men een elektrische wagen koopt, dat later duurder zal worden en men er meer belastingen op zal gaan heffen. Er zijn er ook die zeggen dat men naar de CO2-uitstoot moet kijken, want dat zal ook nog eens berekend worden. De burger weet dan op dit ogenblik niet meer wat hij moet kopen en heeft dus schrik. De Vlaamse Regering heeft in het verleden al diverse initiatieven genomen om aan die vergroening te werken via de inschrijvingstaks enzovoort.
Minister, hoe kunt u de burger tegemoet komen en hem zekerheid geven in deze tijden om een voertuig te kopen, waardoor hij de zekerheid heeft dat de Vlaamse Regering hem daarna niet meer in zijn zakken komt zitten?
De heer Van Peteghem heeft het woord.
We weten allemaal dat ons wagenpark duurzamer en groener moet worden, en we hebben met de Vlaamse Regering en het Vlaams regeerakkoord die ambitie ook heel duidelijk vastgelegd. Een van de parameters, die wij als overheid daarin hebben, is natuurlijk de belasting. De verkeersbelastingen zijn voor ons een parameter om dat te stimuleren, om die vergroening ook mogelijk te maken.
Ook voor de consument is die fiscale parameter natuurlijk belangrijk bij de aanschaf van zijn wagen. Hij moet op dat ogenblik, zoals mijn voorganger ook al gezegd heeft, duidelijkheid en zekerheid krijgen. We moeten eerlijk zijn dat daarover de laatste dagen wel wat mist gespuid is. Als we naar de studie van de VRT kijken, dan werd daarin gekeken naar de totale levensduur van de wagen en de volledige levenscyclus. De auto’s op cng, die we vandaag nog ondersteunen, komen daar eigenlijk niet zo goed uit op het vlak van klimaat en luchtkwaliteit. Sommige experten vertelden ook dat de elektriciteit in de toekomst waarschijnlijk meer belast zou moeten worden, want als iedereen met een elektrische wagen zal rijden, zullen wij als overheid minder inkomsten hebben.
Ik denk dan ook dat het belangrijk zal zijn dat er duidelijkheid komt, want ik ben ervan overtuigd dat de Vlaming uiteraard naar zijn portemonnee kijkt, maar ook op zoek is naar energiezuinige alternatieven. We moeten er natuurlijk ook voor zorgen dat er op dat ogenblik een fiscaal kader is dat duidelijk en zeker is.
Welke initiatieven zult u nemen om die autofiscaliteit opnieuw te herijken?
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u collega’s voor beide vragen.
We hebben in het regeerakkoord inderdaad een hervorming van de verkeersfiscaliteit voorzien en daar zijn twee grote redenen voor. De eerste is de belangrijkste. Laat het zeer duidelijk zijn dat wij met de Vlaamse Regering ervoor gekozen hebben om de belastingen niet te verhogen en net daarom is een hervorming van die fiscaliteit nodig. U moet weten dat er sinds dieselgate door de Europese Unie (EU) een nieuw meetsysteem voor wagens werd ingevoerd. Vroeger was dat het NEDC-systeem (New European Driving Cycle), en dat schakelt over enkele maanden volledig over op het WLTP-systeem (world harmonized light-duty vehicles test procedure). Nu blijkt dat dat WLTP-systeem ongeveer 20 tot 30 procent hogere metingen geeft voor broeikasgassen dan het NEDC-systeem. Mochten wij nu niets doen aan die verkeersfiscaliteit, dan zouden die nieuwe waarden van het WLTP-systeem worden opgenomen in de formule die we vandaag gebruiken voor het berekenen van de verkeersfiscaliteit. Dat betekent ‘d’office’ dat als we niets doen we een belastingverhoging krijgen en wij kiezen er heel uitdrukkelijk voor om dat niet te doen. Wij gaan geen belastingverhoging doen wat de verkeersfiscaliteit betreft. Laat dat zeer duidelijk zijn. Dat is de eerste reden waarom die hervorming heel nodig is. Nog eens, net als we niets doen, komt er een verhoging. Ik denk dat iedereen ervan overtuigd is dat die hervorming nodig is.
Een tweede punt is natuurlijk dat de wereld niet stilstaat, innovatie en ontwikkeling al zeker niet, en we moeten daarmee mee. Dat zijn de voorbeelden die u hebt aangehaald. Er zijn nieuwe studies, er zijn nieuwe technologieën die ontwikkeld worden, en dan moeten wij natuurlijk zorgen dat ons systeem flexibel genoeg is om telkens aan de mensen de mogelijkheid te geven om een milieubewuste keuze te maken. Ik kan naar mezelf kijken. Ik heb een paar jaar geleden voor een cng-wagen gekozen, toen in de overtuiging dat ik wel degelijk een milieuvriendelijke maatregel nam, maar dat blijkt nu niet helemaal het geval te zijn, alhoewel er ook in die studies nuances moeten worden aangebracht of dit wel zo is. Men verwijst onder andere naar Amerikaanse studies over het lekken van methaan, maar of dat in Europa helemaal hetzelfde is, is niet helemaal duidelijk.
We zullen de volgende maanden al die studies, die wetenschappelijke input, gebruiken voor de hervorming die nodig is om geen belastingverhoging door te voeren, maar we zetten daarin enkele principes voorop. Ik zal met u een paar van die principes overlopen.
Het eerste principe is dat we goed moeten kijken welke elementen, welke parameters, we meenemen. Vandaag is het zo dat we twee parameters, die we zeker zullen behouden, heel veel aandacht geven. Dat is eerst en vooral het klimaat met de CO2-uitstoot of de broeikasgasuitstoot. Dat is een belangrijke factor in die formule voor het berekenen van zowel de belasting op de inverkeersstelling (BIV) als de jaarlijkse verkeersbelasting. Een tweede parameter is de leefbaarheid, het fijn stof. Ook dat nemen we mee in de formule om te kijken of een wagen al dan niet milieuvriendelijk is. Die principes bestaan vandaag al, we gaan ze ook behouden, maar we gaan ook kijken of daar nog nieuwe aan moeten worden toegevoegd of niet, maar die twee blijven in elk geval behouden. Zo wordt bijvoorbeeld de NOx-uitstoot (stikstofoxide) ook nog meegerekend.
Het tweede principe is dat we duidelijkheid geven aan de consument. Jullie vragen daar zeer terecht om. Als iemand een wagen koopt, moet hij weten waar hij aan toe is. Een van de principes die we voor die hervorming nu al vooropstellen, is dat wie vandaag in het nieuwe systeem een wagen koopt, moet weten wat hij de komende jaren gaat betalen. De BIV betaal je maar één keer, bij de aankoop. Maar voor de jaarlijkse verkeersbelasting zal de jaren nadien het oude systeem blijven gelden, ook al gebeuren er bijsturingen. Dus wie onder het nieuwe systeem een nieuwe wagen koopt, zal de komende jaren weten waar hij aan toe is.
Over cng hebben wij altijd duidelijkheid verschaft aan de consument. We hebben altijd zeer duidelijk gezegd dat de maatregel om aan cng een vrijstelling te geven voor de BIV en de verkeersbelasting, afloopt eind 2020. We zullen de komende maanden bekijken of we dat al dan niet verlengen. Daar is nog geen uitspraak over gedaan. Ik weet dat er ondertussen communicatie loopt als zouden we dat met zekerheid doen. Dat is niet het geval. We moeten daar nog uitsluitsel over geven. Jullie geven aan dat daarover heel veel verwarring bestaat. We doen er goed aan om de tijd te nemen om al die wetenschappelijke studies naast elkaar te leggen en om zeer goed af te wegen welke keuzes we maken.
Het laatste punt betreft de elektrische wagens. Ik weet niet vanwaar het komt, maar er wordt gezegd dat uit goede bron is vernomen dat er een belasting op elektrische wagens zou komen. Ik heb dat nog nergens op tafel zien liggen. Dat is nog nergens gezegd geweest. Niet toen voor het regeerakkoord de hervorming van de verkeersfiscaliteit werd besproken, en ook sindsdien heb ik, in alle eerlijkheid, bij geen enkel overleg iets gehoord over een dergelijke belasting. Wie vindt dat hij daarover iets moet communiceren, doet dat op zijn eigen conto. Ik heb dat nog nergens gehoord.
De verwarring voor de consument is inderdaad geen goede zaak. Volgens dat tweede principe doen we er goed aan om bij de aankoop duidelijkheid te verschaffen. Het is sowieso een goede raad voor iedereen om zich goed te informeren. De technologieën evolueren voortdurend, en er zijn er ook steeds meer op de markt. Het is belangrijk dat de consument zicht krijgt op zijn eigen mobiliteitsbehoeften, en zich op basis daarvan laat informeren over de vraag welke aandrijving hij het beste kiest.
Minister, het is af en toe niet gemakkelijk! Mijn aanvankelijke vraag om uitleg, en dus niet een actuele vraag, was gebaseerd op de onzekerheid. Ik ben heel blij dat u op dit ogenblik alle onzekerheden hebt weggenomen. Ik ben blij dat u niet alleen rekening houdt met het klimaat maar ook met het milieu. Dat is zeer belangrijk in die berekening. Maar u houdt vooral ook rekening met de financiële kant van de zaak. Het grote probleem was de onduidelijkheid. Ik ben heel blij dat u die onduidelijkheid wegneemt. U formuleert vandaag zeer stellig dat wie vandaag een auto koopt perfect weet wat hij in de toekomst zal betalen – behalve dan natuurlijk de verbruikskosten. Over de fiscaliteit wordt duidelijkheid verschaft. Ik kan alleen maar zeggen dat ik heel tevreden ben met het antwoord dat ik van u heb gekregen.
Minister, ook ik ben dankbaar voor uw antwoord. U hebt wat duidelijkheid gebracht. Ik ben het ook eens met de uitgangspunten die u naar voren hebt geschoven, namelijk het feit dat de vervuiler betaalt en dat de meer vervuilende wagen meer zal betalen dan de minder vervuilende wagen. Ik ben het ook eens met het feit dat die hervorming budgetneutraal zal worden doorgevoerd.
Ik heb twee kleine vragen daarover.
U hebt gezegd dat u de beslissing over cng de komende periode zult nemen. We nemen daar het best zo snel mogelijk een beslissing over wat we daarmee gaan doen. U hebt in het weekend daarover gecommuniceerd dat er een wijziging zou kunnen gebeuren. We weten allemaal dat het tijdelijk is tot het einde van het jaar. Iemand die vandaag beslist om zo’n wagen te kopen, verdient duidelijkheid en zekerheid.
Ten tweede, de studie van de VRT gaf een beeld van de volledige levenscyclus van de wagen. De vraag is of dat het nieuwe uitgangspunt zal zijn bij de beslissing of een bepaalde wagen milieuvriendelijk is of milieuonvriendelijk, en of hij goed is voor het klimaat of niet.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, de reden waarom we die discussie voeren, is omdat we natuurlijk een hoop maatregelen nemen om te proberen een keuze te maken tussen de meer en de minder milieu- en klimaatvriendelijke opties. Collega’s, de meest milieu- en klimaatvriendelijke optie is nog altijd het gezamenlijk vervoer, al dan niet elektrisch: bus, trein of tram. Maar daar zijn er jammer genoeg nog veel te weinig van, en deze Vlaamse Regering heeft daar ook geen grote plannen voor.
De tweede optie op dit ogenblik is naar alle waarschijnlijk de elektrische wagen. Maar dat is voor de grote meerderheid van de bevolking nog een stuk te duur, hoe groot het potentieel ook moge zijn in de toekomst.
En dus proberen we voor de rest te puzzelen met allerlei fiscale formules, die keer op keer achterhaald worden door de actualiteit en door de technologie die ons voorbijsnelt. Mijn vraag is heel simpel: gaat u die cng-wagen nu wegdoen, al dan niet afhankelijk van het fiscaal systeem?
Mijn echte vraag is: zou het niet veel beter zijn om een coherent beleid te voeren, waarbij men voornamelijk de alternatieven voor de auto veel meer dan vandaag promoot en stimuleert, in plaats van keer op keer achter de feiten en de technologie aan te hollen? Want die zal nog heel dikwijls evolueren. Dat gaat u niet kunnen volhouden. Ik denk dat je dit niet meer fiscaal kunt oplossen; dit moet worden opgelost met beleid en gezamenlijke oplossingen. Maak dat die elektrische bus rijdt, en dan zullen er misschien wel een paar mensen minder de wagen nemen.
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, we zitten inderdaad met een klimaatprobleem van hier tot in Australië. Je moet maar eens aan de Aussies vragen wat dat betekent. Het wordt de mensen daar letterlijk te heet onder de voeten.
Ten tweede is er inderdaad de verwarring. De dieselwagen werd gisteren en eergisteren verketterd, en vandaag bejubeld. Mensen haken daarop af, en dat dient de zaak helemaal niet. Uit studies blijkt ook dat elektrische voertuigen nog altijd de betere keuze zijn.
Wat die autofiscaliteit betreft: we hebben daar lange passussen over vastgelegd in het regeerakkoord. Ik denk dat de timing daar belangrijk is. Het is goed dat u vasthoudt aan dat principe van vergroening, dat is evident. Maar het is minstens even belangrijk dat het mensen niet meer geld gaat kosten, net om het draagvlak te behouden. Het is belangrijk dat u heel snel duidelijkheid verschaft over de timing, om de verwarring de wereld uit te helpen.
De heer Rzoska heeft het woord.
Ik sluit mij aan bij de collega’s, en ook bij collega Tobback. Het is inderdaad een breder probleem. De vraag is welke oplossing we naar voren schuiven. Je hebt voor een stuk inderdaad het collectief vervoer. Maar anderzijds, en we hebben daar in de vorige legislatuur ook stevig over gediscussieerd: welke fiscaliteit hanteert een overheid om te sturen? Want dat zou het moeten zijn: dat moet voor een stuk sturend werken, in de richting van de oplossingen die goed zijn voor klimaat en milieu.
In die zin begrijp ik de vragen wel. Ik vond het zelf ook een behoorlijk verwarrend weekend. Ik kan mij voorstellen dat mensen die voor de aankoop van een wagen staan, niet goed meer weten wat ze moeten doen. Maar ik denk wel dat 2020 toch de einddatum is voor één type van brandstof, een type dat we allebei goed kennen trouwens. Hetgeen afgelopen weekend gebeurd is, moeten we aangrijpen om met de commissie en het parlement, en uiteraard in overleg met u, de oefening te maken, om te kijken hoe we die toekomstige fiscaliteit in elkaar gaan steken.
Het is natuurlijk wel zo dat de fiscaliteit die wij ontwikkelen vaak wat achterloopt op de nieuwe technologieën zoals ze zich ontwikkelen. Bij deze doe ik een oproep om naar een breed en goed debat te gaan, om die fiscaliteit op een goede manier terug in elkaar te steken.
De heer Pieters heeft het woord.
Onduidelijkheid is hier toch wel aan de orde. U zegt dat we gaan kijken naar wat de wetenschap zegt en hoe zij dat quoteert. Maar iedereen stelt zich daar toch wat vragen bij. Voor elk feit komt weer een tegenstander naar voren die dan weer iets anders bewijst.
Als we afrekenen op uitstoot, wat doet u dan met de bewering als zouden ook de remmen en de banden bijdragen tot de uitstoot van fijnstof? Waar eindigt dat?
Het is zoals collega Tobback zegt: de technologie haalt ons in. Als u zegt dat er geen belastingvermeerdering komt, hoe komt het dan dat de factuur voor de elektriciteit constant stijgt? Dat is ook een vorm van belasting die niet als dusdanig wordt gecatalogeerd.
Eerst en vooral ben ik het eens met de mensen die vragen naar zekerheid. Maar de tegenhanger daarvan is natuurlijk dat we er ook voor moeten zorgen dat we alles goed doorgronden en met een degelijk plan komen.
Ten tweede, collega’s van Groen en sp.a, begrijp ik natuurlijk dat er alternatieven moeten zijn. Absoluut. Maar ik ga niet mee in die utopie van een autoloze wereld. Daar gaan we niet naartoe, die zullen we niet hebben. Ik denk dat de mensen nog altijd een auto zullen hebben en gebruiken en daarmee hun vrijheid zullen beleven. Ik ga daar dus niet in mee.
Collega van het Vlaams Belang, ik heb altijd wat bedenkingen wanneer mensen zeggen dat de regelgeving door de technologie achterhaald is. Ja, natuurlijk. En dat is maar goed ook. Het is goed dat we aan innovatie doen. Het is goed dat we voortdurend nieuwe technologieën ontwikkelen die het leven gemakkelijker en properder maken. Dat is een goede zaak. En wij moeten onze regelgeving daar inderdaad op afstemmen. Maar dat is toch geen schande? Integendeel, ik vind het een heel goede zaak dat wij, ook als Vlaamse overheid, die technologieën, de ontwikkeling van die technologieën, ondersteunen. Wij moeten onze regelgeving daar dan op afstemmen.
Er wordt ook gevraagd naar budgetneutraliteit. Ik heb dat zeer duidelijk aangegeven: die regel staat ingeschreven in het regeerakkoord omdat we geen belastingverhoging willen. Wij zullen binnen de huidige ontvangsten kijken om die hervorming door te voeren. We hebben daarover een discussie gevoerd in de commissie, bij de bespreking van de beleidsnota, onder andere met de heer Rzoska. Er werd toen gezegd dat je, om mensen te sturen naar een bepaalde technologie, die belasting net moet verhogen. Dat is niet waar. Daarmee ben ik het niet eens. Je moet ervoor zorgen dat er een voldoende groot verschil is tussen een propere en een minder propere technologie. Maar dat betekent niet dat je totale ontvangst moet stijgen, absoluut niet. Maar het verschil moet groot genoeg zijn om een sturende belasting te zijn.
Mijnheer Van Peteghem, u stelt een terechte vraag: ga je de volledige levenscyclus meegeven? Je moet ervoor zorgen dat je de juiste data, de juiste gegevens voorhanden hebt. Je moet ervoor zorgen dat het volledig klopt. Dat is zeer ingewikkeld. We bekijken dit. Maar op dit moment hebben we niet veel meer dan dat WLTP-systeem, dat meetsysteem dat door de Europese Unie wordt erkend en gebruikt. Dat is ook waarop de autoconstructeurs zich focussen bij de ontwikkeling van nieuwe modellen. Het is niet zo evident om nu zomaar met de natte vinger een eigen systeem op te zetten. Dat geldt zowel voor elektrische wagens als voor plug-in hybrides.
Trouwens, we hebben het nu altijd over levenskwaliteit, fijn stof, het klimaat. Maar je hebt ook sociale maatregelen. Zo moeten er voor de ontwikkeling van batterijen grondstoffen worden ontgonnen. En dat heeft ook sociale gevolgen in derdewereldlanden. Gaan we die overwegingen ook meenemen?
We moeten ons dus beperken, in een fiscaliteit die rechtszeker is, op de gegevens die wij hebben, en die zijn niet oneindig.
Het belangrijkste is dat in dit debat niemand de principes die ik naar voren heb geschoven, in vraag heeft gesteld. Ik blijf erbij dat dat de juiste principes zijn die wij de komende maanden zullen gebruiken om die verdere hervorming uit te werken. Natuurlijk zullen wij daarover ook nog het debat voeren in het parlement.
Minister, het is inderdaad zo dat iedereen akkoord kan gaan met de principes die u daarnet hebt vooropgesteld. We brengen het milieu en het klimaat in rekening, maar ook de fiscaliteit. De mensen weten graag wat ze in de toekomst zullen moeten betalen. U hebt daarover inderdaad duidelijkheid geschapen.
In tegenstelling tot de heer Tobback geloven wij inderdaad, zoals u zegt, niet in een autoloze wereld. Maar ik geloof wel, mijnheer Rzoska, in het debat dat wij moeten voeren in de commissie. Het was ook mijn bedoeling om dat debat aan te wakkeren.
Met de principes die er nu zijn en met de duidelijkheid, collega Pieters, die er daarnet geschapen is, kan ik een tevreden mens zijn. Minister, ik dank u voor het antwoord dat u hebt gegeven. (Applaus bij de N-VA)
Minister, ik dank u voor uw antwoorden. We hebben zeer ambitieuze doelstellingen over de vergroening van ons wagenpark. Dat verdient ook een ambitieus fiscaal kader. We moeten daar samen aan werken. We geloven erin dat fiscale stimuli kunnen werken om mensen in een bepaalde richting te duwen. Die moeten we dan ook goed uitwerken. Ik reik u de hand om die verder te bespreken en te bekijken in de commissie. Want het is inderdaad zo dat er duidelijkheid en zekerheid nodig is, zowel voor de consument als voor de sector. Ik dank u voor uw antwoord. (Applaus bij CD&V)
Mijnheer Van Peteghem, mag ik ook u feliciteren met uw eerste actuele vraag aan het spreekgestoelte? (Applaus)
De actuele vragen zijn afgehandeld.