Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
De aanleiding van mijn vraag is het schokkende filmpje dat Child Focus deze week gelanceerd heeft naar aanleiding van de Europese dag tegen kindermisbruik. Daarin laten ze eigenlijk een bestaand filmpje zien van seksueel misbruik van een achtjarig meisje, maar nagespeeld door volwassen acteurs.
De bedoeling was om erop te wijzen dat seksueel misbruik van kinderen effectief bestaat. Je kunt dergelijke filmpjes vinden op het internet. De boodschap is: alstublieft, als je dergelijke filmpjes vindt, meldt ze dan bij Child Focus.
Wat voor mij nog belangrijker is, is dat er op dit moment mensen rondlopen met gevoelens van opwinding voor kinderen. Voor mij is het belangrijk hoe we voorkomen dat dergelijke mensen overgaan tot het plegen van daden. Dat is voor mij heel essentieel. Dan komen we natuurlijk op preventie.
Minister, vorige legislatuur heeft uw voorganger minister Vandeurzen een hulplijn gelanceerd, Stop it Now!, waar sinds 2017 al 1000 oproepen zijn binnengekomen, waar mensen hun verhaal kwijt kunnen en mensen via de nodige begeleiding kunnen worden doorverwezen. Maar als we weten dat uit onderzoek blijkt dat 1 procent van de mannen gevoelens heeft van opwinding voor kinderen en we extrapoleren dat naar Vlaanderen, dan betekent dat dat hier potentieel 26.000 mensen rondlopen die kinderen kunnen misbruiken. Het is echt essentieel dat we daar volop op inzetten.
Minister, we hebben die hulplijn. Het is belangrijk dat we een versnelling hoger gaan en dat we meer mensen bereiken. De lancering van dit filmpje van Child Focus is een momentum dat we moeten aangrijpen. Hoe wilt u meer inzetten om die hulplijn onder de aandacht te brengen?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, ik dank u voor deze vraag. We bespreken op dit ogenblik in de verschillende commissies de beleidsnota's. In mijn beleidsnota's staat de strijd tegen geweld, misbruik en kindermishandeling als een belangrijke prioriteit. We hebben het daarover al gehad en we zullen het er samen in de commissie nog zeker verder over hebben.
Het is niet alleen een prioriteit van mij. Uit de vragen in het verleden hierover blijkt dat dit een prioriteit is van heel wat parlementsleden en ook van heel wat ministers, want heel wat bevoegdheden gaan daarover. Het is ook een belangrijke maatschappelijke prioriteit. U hebt verwezen naar het filmpje en de hulplijn die door mijn voorganger is geïnstalleerd, omdat de problematiek inderdaad niet te onderschatten is.
We hebben een actieplan Integriteit dat de focus legt op fysieke integriteit, psychische integriteit en seksuele integriteit van mensen. Dat is dierbaar. Dat is heilig. We moeten er alles aan doen om de integriteit van mensen te beschermen. We doen daar ontzettend veel dingen voor. Ik verwijs naar initiatieven zoals 1712 waar kinderen en jongeren terechtkunnen met vragen over geweld en misbruik. Uit het recente jaarverslag blijkt dat 62 procent van de oproepen naar 1712 gaat over kindermishandeling en 14 procent over partnergeweld. Dit toont alleen maar aan dat dit een problematiek is die niet te onderschatten is.
Naast 1712 hebben we ook de vertrouwenscentra kindermishandeling en de ondersteuningscentra jeugdzorg waar men terechtkan. We hebben nog niet zo lang geleden de Family Justice Centers geïnstalleerd voor intrafamiliaal geweld, net om de hele problematiek met alle mogelijke facetten aan te kunnen pakken. Stop it Now past ook binnen dit beleid.
Stop it Now bestaat sinds mei 2017 en is een initiatief van verschillende partners. De overheid speelt daarin een rol. Daarnaast zijn er de Koning Boudewijnstichting, gespecialiseerde hulpverleners en ook een private stichting. Zoals u zelf hebt aangegeven, kwamen er op 2 jaar tijd 860 mensen in contact met dit initiatief. Dat zijn er bijna 1000. Stop it Now was geen eenmalig initiatief en deze vraag geeft ons de kans om dit opnieuw onder de aandacht te brengen, wat een goede zaak is want het kan niet genoeg onder de aandacht gebracht worden. Eind 2018 is er ook een zelfhulpmodule ‘Stoppen is mogelijk’ naar voren gebracht.
Zoals u zei, gaat het over mensen die gevoelens hebben waarover ze zich zorgen maken. Ze maken zich zorgen over hun eigen seksuele gevoelens, over hun gedrag, over hun gevoelens ten aanzien van minderjarigen of over het gedrag van mensen uit hun omgeving. Is dit wel correct? Is dit wel goed? Vragen daarover kunnen daar beantwoord worden en dat is ontzettend belangrijk, want voorkomen is beter dan genezen. Internationaal onderzoek toont aan dat wanneer we hier op inzetten er exponentieel veel slachtoffers voorkomen kunnen worden.
Eén zaak is hierin absoluut belangrijk, namelijk communicatie, het onder de aandacht brengen. Dat is ook wat er in de voorbije jaren is gebeurd met een uitgebreid communicatieplan. Er wordt op regelmatige tijdstippen in de media geïnformeerd over nieuwe cijfers. De hulplijn wordt onder de aandacht gebracht, de opstart van de chat, relevante nieuwsfeiten, nieuwe methodieken enzovoort. In 2018 en 2019 liep er op de VRT een filmpje om dit onder de aandacht te brengen. Er worden gastcolleges georganiseerd bij relevante studierichtingen. Er wordt bij partnerorganisaties geïnformeerd opdat ze dit zouden meenemen. Er loopt ook via sociale media een campagne die tot op dit ogenblik, via de website, alvast 46.367 keer is bezocht met in 2019 een stijging van het websitebezoek met 56 procent. En last but not least, ook met de verschillende partnerorganisaties worden er afspraken gemaakt om dit initiatief meer kenbaar te maken, via folders, visitekaartjes en zo verder enzovoort.
En last but not least, ook met de verschillende partnerorganisaties worden er afspraken gemaakt om dit initiatief meer kenbaar te maken, via folders, visitekaartjes, enzovoort.
Dit is een problematiek die aangehouden aandacht vereist, die ook de zaken bespreekbaar moet maken die in het verleden misschien onvoldoende bespreekbaar waren. Het is een zaak van voorkomen, beter dan genezen. Want de problematiek is inderdaad, zoals u zelf hebt aangegeven, niet te onderschatten.
Ik dank u voor uw antwoorden, minister, maar toch blijf ik wat op mijn honger zitten wat de komende jaren betreft. U spreekt over wat er gebeurd is in 2017 en 2018, maar ik wil vooral weten welke acties u de komende jaren gaat ondernemen. Je kunt voor of tegen het filmpje van Child Focus zijn. Het is een schokkend filmpje. Iedereen heeft er zijn mening over. Maar wat er voor mij vooral ontbrak, was het volgende. Mensen met dergelijke gevoelens kijken daar ook naar. Dan zou ik het wel heel interessant gevonden hebben, mocht er een verwijzing geweest zijn naar Stop it Now! Dat ontbrak volgens mij. Want zoals u zelf meerdere malen hebt aangehaald: voorkomen is beter dan genezen. Er is nog zoveel potentieel, dat we absoluut niet mogen laten liggen. Daarom dring ik nog eens aan. Hoe gaat u die hulplijn nog meer onder de aandacht brengen, om ervoor te zorgen dat mensen met dergelijke gevoelens niet overgaan tot het plegen van daden?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, vanuit CD&V zijn we ervan overtuigd dat iedereen hier aanwezig het erover eens is dat seksueel misbruik, en al zeker bij kinderen, niet getolereerd kan worden. We zijn dan ook blij dat er in de beleidsnota een paragraaf is gewijd aan de voortzetting van het tegengaan van misbruik. Ook de hulplijn Stop it Now! past natuurlijk binnen het beleid, want zo'n hulplijn, als aanvulling op het therapeutische aanbod, is vandaag de dag niet meer weg te cijferen.
Uit een nog niet gepubliceerde schriftelijke vraag van mijn collega Schryvers komen een aantal interessante zaken naar voren. Over de hele periode waren er 1394 gemiste oproepen wegens contacten buiten de openingsuren. Nu is die lijn een tiental uren per week bereikbaar. Het is toch belangrijk dat we die openingsuren kunnen garanderen en dat we ook mensen die de hulplijn niet kunnen bereiken omdat ze gesloten is, kunnen opvangen. 1394 gemiste oproepen, dat zijn 1394 gemiste kansen om mensen te helpen.
De grootste groep bellers, 56 procent, zijn mensen die bezorgd zijn om hun eigen seksuele gevoelens. 28 procent van de contacten zijn personen die bezorgd zijn over iemand anders. Minister, is het mogelijk om met Stop it Now! te bekijken of er eventueel een uitbreiding kan komen van de openingsuren? De berichtgeving in de media moet ook tellen voor alle doelgroepen, niet voor één specifieke, maar voor een heel uitgebreid aantal doelgroepen. (Applaus bij CD&V)
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Minister, ik ben geen grote fan van het filmpje, in die zin dat het zijn doel voorbijschiet. De nieuwsgierigheid van heel wat kinderen is geprikkeld. Kinderen surfen naar die site, klikken aan dat ze achttien zijn en bekijken die beelden. Ik weet niet of het daarvoor bedoeld is. En of daders door dit soort filmpjes te bekijken, nu echt op een ander spoor worden gebracht? Ik vrees ervoor.
Wat ik ook mis, is een verwijzing naar Stop it Now! Ik ben blij dat collega Saeys het ook al aanhaalde. Als 1000 mensen de afgelopen periode belden omdat ze zich zorgen maken over het eigen gedrag en de eigen gevoelens of die van iemand in hun omgeving, betekent dat dat er heel wat mensen zijn die potentieel dader worden, maar eventueel bereid zijn om het niet te worden. Mijn vraag gaat vooral over opvolging. Van die 1000 bellers waren er 570 die zelf gevoelens hebben voor kinderen of daden stellen die onoorbaar zijn op dat vlak. Slechts 100 daarvan hebben een doorverwijzing gekregen. Is er überhaupt enige opvolging van wat er verder voor of met die 570 mensen gebeurt? Ze hebben wel een eerste stap gezet en zijn dus wellicht vatbaar voor advies en hulpverlening. Hoe zorgen we ervoor dat we die mensen kunnen helpen om niet te doen wat ze mogelijk overwegen te doen en waarvoor ze zelf eigenlijk al hulp hebben gezocht?
De heer Parys heeft het woord.
Ik wil mijn collega’s ondersteunen in hun vragen. De minister zei net dat preventie ontzettend belangrijk is en dat voorkomen beter is dan genezen. Als je dan gevoelens hebt of als je je zorgen maakt over iemand die pedofiele gevoelens voor kinderen heeft, en je gaat die heel hoge drempel over om hulp te zoeken, dan kun je op dinsdag tussen 15u en 19u, woensdag tussen 9u30 en 12u30 en vrijdag tussen 12u en 15u terecht bij Stop it Now! Dat lijkt me inderdaad een gemiste kans, minister, om ervoor te zorgen dat we iedereen capteren die potentieel dader is of die zich zorgen maakt. De chat is op dinsdag open van 15u tot 19u. Ik denk dat er met artificiële intelligentie en chatbots wat mogelijk moet zijn om ervoor te zorgen dat we niet langer meer dan duizend gemiste oproepen hebben. Ik hoop ook dat, als we die mensen doorverwijzen, we hen in andere gespecialiseerde centra zien binnenkomen. Merkt u ook dat er een verhoogde intake is bij die gespecialiseerde centra voor de behandeling van mensen met pedofiele gevoelens?
De heer De Reuse heeft het woord.
Over het meest recente initiatief is Vlaanderen een stukje verdeeld. Sommigen vinden het te choquerend, nodeloos provocatief en bovendien confronterend voor de slachtoffers en hun familie. Anderen vinden het net de manier om dit probleem, deze afschuwelijke vorm van misbruik op de kaart te zetten. Er zijn voldoende argumenten om beide kampen gelijk te geven.
Maar zijn we als maatschappij niet veel te tolerant voor kindermisbruik? De strafmaten waarover je leest, zijn altijd of meestal belachelijk laag en stoten tegen de borst. Vanmorgen stond er nog in de krant dat een reeds veroordeelde man, die nog twee tienerjongens had misbruikt, veroordeeld werd tot anderhalf jaar met probatie-uitstel. Moet er dan nog zand zijn? Het schuldinzicht is bij veel daders ook onbestaande. In de forensische psychiatrie zal ook tijdens deze legislatuur verder worden ingezet op forensische zorg om te voorkomen dat de daders opnieuw zedenfeiten plegen. Welke extra acties zult u verder ontwikkelen? Wat is daarnaast het hervalpercentage na deze zorg?
Slachtoffers zijn getekend voor het leven. Veel daders gaan vaak fluitend verder met hun leven en hun misdadige praktijken. Preventie is belangrijk en noodzakelijk, ook in dit moeilijke thema. Er is verwezen naar het succes van de hulplijn voor pedofielen, maar in het geval van misbruik mag onze maatschappij voor ons gerust wel wat verruwen. Er kan geen begrip zijn voor kindermisbruik en er kunnen ook geen verzachtende omstandigheden zijn. Een harde aanpak is nodig. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Ik wil hierbij de vragen van de collega’s ondersteunen.
Dat was heel kort.
Minister Beke heeft het woord.
Korter dan een tweet.
Het gaat over een belangrijke problematiek. Het initiatief rond de hulplijn dat twee jaar geleden werd genomen, is belangrijk. De cijfers tonen ook aan dat het een relevant initiatief is.
Ik wil even terugkomen op de tussenkomst van de heer De Reuse. Zeggen dat het een hulplijn is voor pedofielen, doet dit initiatief eigenlijk geweld aan. Het ondergraaft zelfs een stukje dit initiatief. Het gaat over mensen die bepaalde gevoelens hebben, twijfelen over hun gevoelens en daar een hulplijn voor zoeken. Ik denk dat net door deze globale aanpak de ontvankelijkheid om hiernaartoe te stappen, veel groter is dan de manier zoals u het daarnet heeft geventileerd en naar voren heeft gebracht.
Dit is natuurlijk alleen een hulplijn. Het is ook niet meer dan dat. We hebben andere initiatieven, zoals ik daarstraks al heb opgesomd, als de Family Justice Centers (FJC’s), de vertrouwenscentra kindermishandeling (VK’s), de Ondersteuningscentra Jeugdzorg (OCJ’s) en andere om dat verder op te pakken. We hebben ook 1Gezin1Plan om ervoor te zorgen het aanbod dat er vandaag is, zoveel mogelijk kenbaar te maken, en ook om ervoor te zorgen dat het op een juiste manier wordt toegeleid. Hoeveel mensen die dat nummer bellen, worden doorgeleid, naar wie zij worden doorgeleid en wat de opvolging daarvan is, zullen we in de commissie bespreken zodat in de uitvoering van mijn beleidsnota verdere stappen kunnen worden gezet.
Minister, ik hoor dat heel wat collega’s dezelfde bezorgdheid hebben en dat er initiatieven zijn om bijvoorbeeld die openingsuren en de chat te verruimen. Dat zijn heel goede stappen. We moeten allemaal de handen in elkaar slaan, omdat preventie nog altijd de sleutel is om te voorkomen dat mensen hun gevoelens omzetten in daden. Zoiets meemaken, maakt je leven kapot, het tekent je. Alles wat in onze macht ligt om dat te voorkomen, moeten we absoluut aangrijpen. (Applaus bij Open Vld, de N-VA, CD&V en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.