Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het ontwerp van decreet tot wijziging van diverse bepalingen van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode.
De algemene bespreking is geopend.
Mevrouw Taeldeman, verslaggever, heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, in de bespreking van de commissie Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen hebben we op 22 november 2018 het ontwerp van decreet houdende de wijziging van diverse bepalingen van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode, het zogenaamde SVK-Prodecreet (sociaal verhuurkantoor), behandeld. Het ontwerp van decreet werd na amendering en technische correctie aangenomen door de commissie. Naast de initiatieven rond het SVK-Prosysteem worden ook een aantal punctuele aanpassingen gedaan zoals de oprichting van een Kwaliteitskamer, de verhouding tussen de Vlaamse reglementering omtrent sociale leningen enerzijds en de regels van het economisch recht anderzijds en de uitbreiding van de mogelijkheden van de toezichthouder om zijn taken over de sociale woonorganisaties uit te voeren.
Het ontwerp van decreet bepaalt voornamelijk de rol die de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen speelt als aanspreekpunt voor private partners en als garantie als een sociaal verhuurkantoor in gebreke blijft. Op deze manier wenst de minister private investeerders en ontwikkelaars te stimuleren om sociaal woonpatrimonium te bouwen voor ernstige SVK’s die het vervolgens gedurende minstens vijftien jaar zullen verhuren.
Het sociaal verhuurkantoor kan de toewijzing van een sociale huurwoning weigeren wanneer vaststaat dat het inkomen van de kandidaat-huurder niet in verhouding staat tot de huurprijs, rekening houdend met de huursubsidie.
Tijdens de bespreking was er bij meerderheid en oppositie overeenstemming over de achterliggende idee om via een stimulerend kader voor ontwikkelaars sociale woningen te bouwen voor sociale verhuurkantoren. Vanuit de CD&V-fractie hebben we de hoop uitgesproken om op deze manier de wachtlijsten terug te dringen. Tegelijk hebben we gewaarschuwd dat het SVK-model zijn sterktes moet kunnen bewaren, zijnde de toewijzing en begeleiding van de mensen met de laagste inkomens. We hebben daarbij de bedenking geformuleerd dat de mogelijkheid om een persoon de toewijzing te ontzeggen wegens een te laag inkomen als een uitzondering moet gelden, met de vraag om deze weigeringen te monitoren bij gerealiseerde projecten.
Onze fractie heeft ook de meerderheidsamendementen 1 tot en met 3 voorgesteld, die een huurprijsbeperking opleggen aan de contracten indien men gebruik wil maken van de garantie van de VMSW.
Over de solvabiliteitstoets bestonden bij de oppositiepartijen sp.a en Groen bedenkingen, in die mate dat sp.a en Groen een amendement tot schrapping hadden ingediend en dat zij het ontwerp van decreet niet konden steunen. Volgens hen brengt dit een ongelijke behandeling van de huurders teweeg.
Er werden ook vragen gesteld bij de gegarandeerde kwaliteit. Ook daartoe werd een amendement voorgesteld waarbij de VMSW van start tot oplevering en bij de opvolging zou worden betrokken en waarbij minimumkwaliteitsvereisten zouden worden opgelegd. Daarop antwoordde de minister dat deze woningen sowieso aan de bouwvereisten voor nieuwbouw zouden moeten voldoen, waardoor dit volgens haar overbodig was.
Vanuit de sp.a-fractie werd ook de vraag gesteld of de woonzekerheid niet in het gedrang komt wanneer na 15 jaar een private eigenaar de woning zou overnemen. De minister antwoordde dat dit vandaag ook al het geval is, maar zelfs als na 9 in plaats van na 15 jaar, en dat dit eigen is aan de methodiek van de sociale verhuurkantoren.
Tot slot benadrukte de sp.a-fractie dat de minister licht ging over de staatssteunkwestie waarop de Raad van State in zijn advies had gewezen. De minister repliceerde dat de Raad van State inderdaad vroeg of deze regeling niet zou moeten worden aangemeld maar dat dit volgens juridische experten niet nodig was.
Alle artikelen werden net als de amendementen 1 tot en met 3 aanvaard, met tien stemmen voor en drie onthoudingen. Enkel artikel 11 werd aangenomen met eveneens tien stemmen voor en drie stemmen tegen. De amendementen 4, 5 en 6 werden verworpen met tien stemmen tegen en drie stemmen voor. Uiteindelijk werd het volledige en technisch gecorrigeerde ontwerp van decreet aangenomen met tien stemmen voor en drie onthoudingen.
De heer Anseeuw heeft het woord.
De voorbije maanden hebben we verschillende verhalen gezien, ook in de media, waaruit blijkt dat betaalbaar en kwaliteitsvol wonen voor kwetsbare huurders niet altijd even vanzelfsprekend is. Ik denk dat iedereen hier ervan overtuigd is dat sociale verhuurkantoren een belangrijke rol spelen in het realiseren van kwaliteitsvol en betaalbaar wonen en dat het daarbij heel belangrijk is om dat SVK-model op een duurzame manier te versterken, zodat het financieel leefbaar blijft en in stand kan worden gehouden. Wat de laagste inkomens betreft, spelen SVK’s immers niet alleen in termen van kwaliteitsvol en betaalbaar wonen een heel erg belangrijke rol, maar ook wanneer het gaat over woonbegeleiding. En daarom is dit ontwerp van decreet een verbetering. Voor private investeerders en ontwikkelaars wordt een stimulerend kader met meer zekerheden uitgewerkt en tegelijk wordt de continuïteit van het SVK-model versterkt en verzekerd.
Zo zal het ontwerp van decreet er ook voor zorgen dat de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW), wanneer nodig, in de plaats kan treden van een sociaal verhuurkantoor (SVK) wanneer dit laatste in gebreke blijft, onder andere voor het betalen van de huurprijs. Maar ook huurovereenkomsten zullen zowel voor de huurder als voor de private verhuurder gegarandeerd worden, want de VMSW kan die voortaan tijdelijk overnemen. De amendementen die zijn goedgekeurd in de commissie, zorgen er bovendien voor dat er eigenlijk wat dat betreft een plafonnering van de huurprijs is.
Als het gaat over het duurzaam versterken en betaalbaar houden van het SVK-model, weten we allemaal dat huurachterstand de meest voorkomende oorzaak is van uithuiszettingen van SVK’s, al dan niet in combinatie met een slecht onderhoud van de woningen. Met dit ontwerp komen we toch tegemoet aan dat pijnpunt door SVK’s ook de mogelijkheid te geven om de toewijzing van een woning te weigeren wanneer het inkomen van de kandidaat-huurder niet hoog genoeg is. Op die manier kun je inderdaad wel problemen voorkomen, maar het blijft natuurlijk wel de bedoeling dat de laagste inkomensprofielen altijd bij SVK’s terecht kunnen – daar moeten we over blijven waken en dat zullen we ook doen – zodat ook zij kunnen beschikken over een betaalbare en kwaliteitsvolle woning. Om die reden zullen we vanuit de N-VA-fractie dit ontwerp van decreet steunen.
Dat is een geruststelling voor de minister.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Meer dan 45.000 mensen staan op de wachtlijst om een woning van een sociaal verhuurkantoor te huren. Ondanks de inspanningen van de voorbije jaren en de stijging met ongeveer duizend woningen in het voorbije jaar, is het duidelijk dat we een extra inspanning moeten leveren. Met dit ontwerp van decreet wordt de mogelijkheid gecreëerd voor sociale verhuurkantoren om samen met private investeerders woningen te bouwen voor de mensen die op die wachtlijsten staan.
De CD&V-fractie steunt deze bijkomende mogelijkheid. Een win-winsituatie voor investeerders en mensen met een woonnood kunnen we enkel maar toejuichen. Samen met enkele andere reeds genomen beslissingen rond subsidiëring en de werking van sociale verhuurkantoren, wordt op deze manier een verdere stap gezet in de uitbouw van een volwaardige SVK-pijler in de sociale huisvesting.
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
We kennen natuurlijk in Vlaanderen vandaag nog steeds een heel grote woonnood. Mevrouw Taeldeman heeft terecht verwezen naar de lange wachtlijsten die er vandaag nog steeds zijn, zowel voor SVK-woningen als voor sociale huurwoningen. Minister, in die zin steunen wij eigenlijk elk initiatief dat die woonnood op een of andere manier kan lenigen, dat ervoor kan zorgen dat er inderdaad bijkomende sociale woningen zijn, hetzij via sociale huisvestingsmaatschappijen, hetzij via het SVK-model, dat wij altijd zeer genegen geweest zijn.
Maar voor ons is het natuurlijk belangrijk dat die woningen dan ook aan alle voorwaarden, aan alle eisen van betaalbaarheid, woonzekerheid en kwaliteit voldoen. Voor ons zijn er vandaag, wat dit ontwerp van decreet betreft, te veel ‘mitsen’ en ‘maren’, te veel onduidelijkheden. Wat de kwaliteit betreft, vinden wij het eigenlijk heel jammer dat de VMSW enkel wordt betrokken bij de beoordeling van de open oproep. Wij zouden liever zien dat de VMSW, met al de expertise die daar is, van start tot oplevering bij die opvolging zou worden betrokken. Wij vinden het wat jammer dat eigenlijk wordt voorbijgegaan aan de expertise en ervaring die de sociale huisvestingsmaatschappijen gedurende al die jaren hebben opgebouwd, en dat zij hier niet nader bij worden betrokken.
Maar we vinden het vooral ontzettend betreurenswaardig dat er geen minimale kwaliteitsnormen decretaal verankerd zijn. We hebben met andere woorden geen enkele stok achter de deur als het gaat over de kwaliteit. U hebt eerder ook gezegd dat u het verplichte conformiteitsattest voor SVK-woningen wilt afschaffen. Voor ons is dat absoluut een brug te ver, een stap in de verkeerde richting, minister. We zijn er allemaal van overtuigd dat die kwaliteit zeker op de sociale huurwoningmarkt heel belangrijk is. Dus voor ons kan dat absoluut niet.
Wat de betaalbaarheid betreft, is inderdaad al verwezen naar de solvabiliteitstoets die met het ontwerp van decreet wordt ingevoerd. Wij vinden het absoluut geen goed idee dat sociale huurders, mensen die woonbehoeftig zijn en dus per definitie over beperkte middelen beschikken, hier een verschillende behandeling zouden krijgen.
Momenteel betalen mensen die van een SVK een woning huren geen inkomensgerelateerde huurprijs zoals de huurders van een sociale huurwoning. Daarbovenop zal met de solvabiliteitstoets nog een onderscheid worden gemaakt. Dit betekent dat personen zullen worden geweigerd indien ze een te laag inkomen hebben, terwijl dit net de bedoeling van het sociaal wonen moet zijn. Bovendien betekent dit ook dat de minst solvabele huurders alleen terecht zullen kunnen in oudere en minder kwalitatieve woningen. Om die reden zijn we absoluut gekant tegen een dergelijke solvabiliteitstoets.
We vinden het jammer dat de objectivering en de plafonnering van de huurprijs niet decretaal worden verankerd. Dat is wel het geval zodra er een eventuele overname van het huurcontract door de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) komt, maar wij vinden het noodzakelijk dat dit al van bij de aanvang gebeurt. Wat ons betreft, is er momenteel te veel onduidelijkheid over de kostprijs van de woningen en van de daaraan gekoppelde of hieruit voortvloeiende huurprijs.
We zijn voorstanders van elk initiatief dat meer woningen op de woningmarkt kan brengen en we juichen elk initiatief toe dat de grote woonnood die momenteel in Vlaanderen heerst, zou kunnen lenigen. In dit geval zijn de voorwaarden voor ons niet vervuld. Door geen kwaliteitseisen decretaal te verankeren, valt het grote voordeel van het klassiek SVK-model, namelijk de spreiding en de natuurlijke, automatische sociale mix, in dit SVK-Promodel eigenlijk weg. Door het conformiteitsattest af te schaffen, wordt de kwaliteit op lange termijn bovendien niet gegarandeerd. De grote voordelen die we zien bij sociale woningbouw, namelijk de woonzekerheid en de betaalbaarheid, zijn in dit geval twijfelachtig. Om die redenen zullen we het ontwerp van decreet niet steunen.
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Voorzitter, onze fractie is natuurlijk voorstander van elke maatregel die de acute woonnood van de vele mensen op de wachtlijst op de sociale huurmarkt probeert aan te pakken. Het kan interessant zijn private investeerders te motiveren om woningen te bouwen en aan SVK’s aan te bieden. Op die manier kan het aanbod toenemen, maar bij ons rijst de vraag of het voorliggend ontwerp van decreet hiertoe ten volle zal bijdragen.
De net aangehaalde kwestie is ook voor ons absoluut onduidelijk. Er is in de commissie al een hele discussie over een aantal punten gevoerd, maar ik wil nog even terugkomen op de belangrijkste punten van kritiek waardoor wij dit ontwerp van decreet vandaag niet kunnen steunen.
In de eerste plaats gaat het om onze vragen bij de gegarandeerde kwaliteit. In de tweede plaats ontbreekt een decretale verankering van de plafonnering en de objectivering van de huurprijsbepaling. Het ingediende amendement komt hier deels, maar niet helemaal aan tegemoet. Tot slot biedt artikel 11 van het ontwerp van decreet de SVK’s de mogelijkheid kandidaat-huurders te weigeren indien hun inkomen niet in verhouding staat tot de hoogte van de huurprijs. Dat is de zogenaamde solvabiliteitstoets. Dit artikel kan de creatie van een subgroep kandidaat-huurders in de hand werken. Het gevaar bestaat dat de lage inkomens kunnen worden weggeconcurreerd. In de commissie heeft de meerderheid verklaard dat het een uitzonderingsclausule betreft, maar het staat hier wel zwart-op-wit. Volgens ons staat dit in schril contrast met de doelstelling de meest kwetsbare Vlamingen te kunnen helpen. Om deze redenen kunnen we dit ontwerp van decreet niet steunen.
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, ik wil hier kort even op de belangrijkste punten van kritiek van de oppositie ingaan. Er is in de commissie redelijk uitgebreid gedebatteerd en ik denk dat dit belangrijk ontwerp van decreet dit ook behoeft.
Wat de kwaliteitsnormen betreft, heb ik in de commissie proberen uit te leggen dat dit SVK-Prodecreet, als ik het even zo mag noemen, per definitie over nieuwbouwwoningen gaat en dat nieuwbouwwoningen per definitie aan alle kwaliteitsvereisten moeten voldoen. Ik snap die opmerking dan ook niet, laat staan dat ik zou begrijpen wat de oppositie met dat amendement wil bereiken. Het gaat om nieuwbouwwoningen die uiteraard aan alle minimale kwaliteitsnormen moeten voldoen. Die bezorgdheid is wel degelijk ingedekt.
Wat de opvolging door de VMSW betreft: de VMSW is natuurlijk niet de eigenaar van een SVK-woning. De VMSW kan wel fungeren als een tussenschakel, bijvoorbeeld tussen een SVK en een eigenaar die zijn woning al dan niet door een SVK wil laten beheren. De VMSW kan een woning op het einde van de bouw, voor ze wordt verhuurd, ook altijd nog controleren.
Ik vind het ook wel jammer dat hier een welbepaalde uitspraak gedaan wordt over de minder kwalitatieve woningen van een SVK. Het gaat dan natuurlijk niet over de woningen die door middel van dit ontwerp van decreet gerealiseerd kunnen worden. U weet ook dat een SVK naast dit ontwerp van decreet zijn eigen normale werking zal blijven verderzetten, met name woningen in beheer nemen van particulieren die daarin geïnteresseerd zijn. Die woningen worden hier dan minder kwalitatief genoemd en dat vind ik toch wel jammer.
Ik denk dat het verslag van collega Taeldeman redelijk uitgebreid en uiteraard correct was. Ik denk, collega’s, dat we met deze Vlaamse Regering historische inspanningen hebben gedaan wat de reguliere sociale huisvesting betreft. Deze legislatuur is er met 3,8 miljard euro 53 procent meer uitgetrokken dan in de vorige legislatuur.
We hebben altijd geloofd in de SVK’s. Ik ben altijd een grote voorstander geweest van zowel de reguliere sociale huisvesting als de SVK’s. U weet – of u weet het niet en dan weet u het bij dezen – dat er deze legislatuur 40 procent meer woningen in beheer van SVK’s gegeven zijn, zonder dit ontwerp van decreet. 53 procent meer inspanningen in sociale woningen, 40 procent meer SVK-woningen, ik denk dat dat zeer belangrijk is. Ik heb altijd gezegd dat, als de private sector ons kan helpen en de handen in elkaar kan slaan met de overheid, we dat moeten verwelkomen om nog meer woningen aan een sociaal tarief op de markt te kunnen brengen.
Gaan wij onze verantwoordelijkheid hiermee uit de weg gaan? Neen. Wij blijven fors investeren en ik hoop dat de volgende regering dat investeringsritme zal blijven aanhouden. Ik denk dat het voor die partijen die dit ontwerp van decreet niet willen of zullen goedkeuren absoluut een gemiste kans is om nog meer sociale woningen of woningen aan sociaal tarief op onze Vlaamse markt te kunnen brengen. (Applaus bij de N-VA)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet.
De door de commissie aangenomen tekst wordt als basis voor de bespreking genomen. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2017-18, nr. 1677/4)
– De artikelen 1 tot en met 12 worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.