Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over betaalde VRT-uitzendingen op locatie
Verslag
De heer Bajart heeft het woord
Goedemiddag, minister en collega’s. Hier staan we weer om te praten over de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (VRT), een bedrijf met zeer veel ervaring en knowhow, maar ook een aanzienlijk bedrag aan subsidies. Het moet me van het hart dat het lang niet de eerste keer is dat we hier staan met een aantal vragen rond de manier van werken of een aantal keuzes van de openbare omroep.
Waarover gaat het? De VRT vraagt vergoedingen aan culturele organisaties om op locatie radio te maken. Belangrijk hierbij is dat de openbare omroep vorige donderdag nog onderstreepte dat het niet ging om programma’s die te maken hebben met de nieuwsdienst. Later kwamen we echter te weten dat ook De Ochtend, het Radio 1-programma, er op de een of andere manier bij betrokken was. De link naar de nieuwsdienst is dus zeer zichtbaar.
Ik maak daar twee opmerkingen bij. Ten eerste is het voor de grotere cultuurhuizen waarschijnlijk gemakkelijker om die promoties te gebruiken. Ten tweede baart het me zorgen dat het moeilijk is om tegenover een vergoeding redactionele onafhankelijkheid te stellen.
Minister, wat is er daar toch weer gaande bij de VRT en wat denkt u van dergelijke diensten ten aanzien van culturele organisaties?
De heer Vandaele heeft het woord
Minister, het is al gezegd dat culturele organisaties en instellingen tegen betaling aandacht kunnen krijgen van de VRT-radiozenders. We lezen dat het zo’n 4000 euro kost voor een live-uitzending van Culture Club op Radio 1 en Pompidou op Klara, een kleine 10.000 euro voor het Radio 2-programma De Madammen, en voor het regionale programma ‘Start je dag’ ben je er met 2000 euro van af, als je het naar je toe wilt halen.
De VRT zegt dat die bedragen nodig zijn om de extra kosten, de productiekosten, te dekken. Zoals mijn collega zei, wordt er ook met de culturele sector gedeald, bijvoorbeeld met NTGent, dat in ruil reclamespotjes kreeg rond evenementen. We kunnen ons afvragen hoe dat zich verhoudt tot de culturele opdracht van de VRT.
Dat er ook voor live-uitzendingen van het nieuwsprogramma De Ochtend bedragen van zo’n 4000 euro worden neergeteld, doet toch wel vragen rijzen over de neutraliteit van de openbare omroep, onder meer bij de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ).
Minister, zijn er volgens u scherpere afspraken nodig of wenselijk, als radioprogramma’s van de openbare omroep tegen betaling op locatie gaan?
Minister Gatz heeft het woord.
Mijnheer Bajart en mijnheer Vandaele, ik denk dat jullie vragen pertinent zijn en ik ga er dan ook graag op in.
Op zich kan de VRT wel extra inkomsten genereren. Als leden van de commissie Media van dit parlement weten jullie dat dit mogelijk is binnen het Mediadecreet en de beheersovereenkomst. Mijns inziens moeten er daarbij wel drie belangrijke principes gerespecteerd worden. Op dit ogenblik heb ik onvoldoende informatie om na te gaan of die drie principes voldoende gehandhaafd worden.
Ten eerste moet er financiële transparantie zijn. De openbare omroep heeft in een eerste communicatie laten weten dat het om een kostendeling ging, maar er zijn toch een aantal aanzienlijke bedragen ingeboekt. Ik ga nu geen details geven, omdat ik eerst het volledige plaatje wil, maar die bedragen wijzen er toch op dat het niet enkel om kostendeling gaat, maar dat er ook winst wordt gemaakt. Ik wil dus volledige financiële transparantie. Enkel voor meer commercieel gerelateerde verslaggeving op locatie, waarbij bedrijfsgeheimen en dergelijke meer kunnen spelen, kan ik een uitzondering toestaan, niet voor de zaken waarover jullie het in jullie vragen gehad hebben, met name voor nieuws- en cultuurgerelateerde verslaggeving.
Daarnaast kan er een probleem zijn van neutraliteit ten aanzien van de berichtgeving en van de redactionele onafhankelijkheid. De VRT beweert bij hoog en bij laag dat dit niet het geval is maar ik wil daar met hen toch het gesprek over voeren omdat de reactie die ze mij toen in eerste instantie hebben gegeven, de cultuurevenementen betrof. Nadien kwam daar het nieuws bij dat ook voor De Ochtend in bepaalde gevallen tegen bepaalde tarieven moest worden betaald. Ook de Vlaamse Vereniging van Journalisten is zeer kritisch en vraagt zich af waarheen dit leidt. Dat gesprek wil ik ook met hen hebben.
Als minister van Cultuur ben ik natuurlijk wel te vinden voor het feit dat men culturele evenementen op die manier aan een breder publiek ten toon kan spreiden, maar ik zou daar toch graag het afwegingskader voor kennen. Niet alleen voor de culturele evenementen maar ook voor de andere is het de beste zaak dat de Vlaamse overheid bepaalde evenementen subsidieert en op die manier een evenement met subsidiegeld van de ene plaats naar de andere laat verhuizen. Ik wil dat verder met de VRT uitklaren.
Momenteel lijkt het er echter op alsof alleen de grotere evenementen daarvan zouden kunnen profiteren, dat moet dan ook met de VRT worden besproken.
Ik heb niet voldoende informatie om daar nu uitsluitsel over te geven. Ik heb een eerste reactie gehad maar er bleven nog heel veel vragen over. Volgende week zit ik daarover samen met de VRT en dan wens ik daarover transparantie. Ik hoop die dan aan u te kunnen geven, hetzij hier via bijkomende vragen, hetzij in de commissie Media. Een element dat de VRT aangaf, was dat zij dit al sinds de jaren 80 doen. Voorzitter, collega’s, u begrijpt dat ook wij ons ambacht licht hebben aangepast sinds de jaren 80. Wat in sommige tijdperken kan of kon, kan vandaag problematischer zijn. In die zin dienen scherpere afspraken waar de heer Vandaele naar verwees, zich aan. We zullen die moeten maken, maar dan op basis van transparantie. Ik wil de VRT alle mogelijkheden geven om me tekst en uitleg te geven want het is niet goed voor de geloofwaardigheid van een publieke omroep om in die storm terecht te komen en daar op dit ogenblik wel een antwoord op te geven maar dan onvolledig.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben het volledig eens met de drie principes en uiteraard met het principe van transparantie want dat is het enige dat ons hier kan redden.
De VRT is niet aan haar proefstuk toe. Vroeger had men het over de relatie van de VRT met de onafhankelijke productiehuizen. Toen waren daar structuren die niet altijd even doorzichtig waren met facturen en tegenfacturen. Vandaag roept de openbare omroep zichzelf uit tot het grootste cultuurhuis van Vlaanderen en daartegenover staan dan ook weer contracten, facturen en tegenfacturen, met een onmiddellijke impact op wat wij belangrijk vinden, namelijk de redactionele onafhankelijkheid, waar de heer Deltour trouwens ook naar verwees. Ik denk dat we voorzichtig moeten zijn en ons vooral de vraag moeten stellen – en het antwoord van de VRT daarop moeten krijgen – wat men moet denken van een bedrijf dat op die manier omgaat met zijn partners en tegelijkertijd geld vraagt voor kernactiviteiten.
Minister, ik dank u voor uw voorlopige antwoord. Vroeger stelde u hier al vragen bij het feit dat steden moesten betalen om bijvoorbeeld Villa Vanthilt te gast te hebben, maar dan antwoordde de VRT steevast dat dat te maken heeft met de productiehuizen. Hier is het natuurlijk wel de VRT zelf die de deals sluit.
Naast de principiële vraag of het wel past voor een openbare omroep, of het billijk is wat men doet, of de redactionele onafhankelijkheid niet in het gedrang komt, rijzen voor mij ook een aantal meer technische vragen. Hoe worden die inkomsten geboekt? Als er spotjes worden aangeboden, verloopt dat dan via de Vlaamse Audiovisuele Regie (VAR) of niet? Tellen die inkomsten meer voor het fameuze reclameplafond waar de openbare omroep onder hoort te blijven of niet? Op al die vragen zou ik graag een helder antwoord krijgen van de openbare omroep of van u.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Voorzitter, het is eigenlijk jammer dat de vragen hier worden gesteld. Uiteraard is dat het goed recht van de collega's, maar de minister heeft eigenlijk niet kunnen antwoorden, als ik het zo mag zeggen. We moeten hier echt op terugkomen in de commissie. CD&V heeft uiteraard geen problemen met normale mediadeals en ruilovereenkomsten. We weten allemaal dat dat al jaren bestaat. Maar hier zitten we blijkbaar op een hellend vlak, waarbij ook redactionele aandacht wordt aangeboden in die deals. En tja, hoever gaat dat allemaal? Ik denk dat er nog heel wat vragen openstaan. Ik wilde eigenlijk exact dezelfde vraag stellen als de heer Vandaele: waar gaan de inkomsten dan precies naartoe? Hoe worden die verdeeld?
Er zijn nog heel veel vragen te stellen. We moeten daar echt nog op terugkomen. Minister, ik neem het u zeker niet kwalijk dat u hier nog niet het uitgebreide antwoord kunt geven. Maar zoals het er nu voorstaat, is het echt niet goed. Misschien kunt u in eerste instantie de regeringscommissaris eens vragen wat hij er allemaal van vindt en wat hij er meer over weet? En dan hoop ik dat we hierop de komende weken dieper kunnen ingaan. Want dat we hier op een hellend vlak zitten, dat lijkt mij duidelijk.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Voorzitter, voor de sp.a-fractie is het heel duidelijk: het kan niet dat de VRT geld vraagt aan culturele en andere partners die hopen en rekenen op media-aandacht om in de picture te komen op de openbare omroep. De VRT moet zijn waar de Vlaming is, en dat is ook op straat. En cultuur hoort tot de kernopdracht van de openbare omroep. Alle berichten die we zien, wijzen er ook op dat er sprake is van twee maten en twee gewichten. Voor sport wordt er betaald, culturele organisaties moeten betalen.
Er moet absoluut een strikte scheiding zijn tussen redactionele aandacht en commerciële belangen. Dat is een wezenskenmerk. Dat is belangrijk voor alle media, maar zeker voor de VRT. Vanuit sp.a vragen we hierover duidelijkheid en volledige transparantie.
Minister, uw collega-meerderheidspartij N-VA vraagt een audit in dezen. Wel, er is ook een regeringscommissaris. Heeft die dan enige onregelmatigheden vastgesteld ter zake? Of was die niet op de hoogte van de praktijken? Hoe zit dat precies? Welke berichten hebt u daarover van hem in het verleden reeds gekregen?
Minister Gatz heeft het woord.
Een aantal mediadeals, zoals mevrouw Brouwers heeft aangegeven, zijn volgens mij ook zeker mogelijk. Een aantal andere mediadeals zijn wellicht zeker niet mogelijk. Alleen heb ik de indruk dat op dit ogenblik de grijze zone groter is dan de uitersten. Daarover moeten we duidelijkheid hebben.
Ik heb de regeringscommissaris al ingeschakeld met betrekking tot dit dossier, deze zaak. Maar ik wil rechtstreeks van de VRT, nadat ze de vragen van mij hebben gekregen – al twee keer –, duidelijke antwoorden op de vragen, de vragen die de mijne zijn, de vragen die de uwe zijn – laat dat duidelijk zijn.
We komen daar zeker op terug in de commissie Media. Dat spreekt voor zich. Maar ik vind het ook goed dat de vraag hier politiek vandaag werd gesteld in het parlement. Het is duidelijk een politieke vraag.
Ik denk dat de conclusie duidelijk is: wie geloofwaardig wil zijn, moet transparant zijn. En wie transparant is, is geloofwaardig. Laat dat de vriendelijke boodschap zijn aan de VRT vanop deze plek.
De boodschap is goed ontvangen. Ik ben tevreden dat we hier een politiek statement hebben gemaakt en dat we, zoals vaker, naar de commissie gaan voor de inhoud.
Minister, was de raad van bestuur daarvan op de hoogte? En wat met de regeringscommissaris?
Ik sluit me helemaal aan bij de laatste woorden van de minister. Ik denk dat we altijd, in elke beheersovereenkomst, aan dit soort zaken veel aandacht besteden. Eens te meer wordt hier absolute helderheid, absolute doorzichtigheid en volledigheid van de VRT gevraagd. En inderdaad, mevrouw Segers, als die er niet komt, dan zijn wij er in elk geval voorstander van om op bepaalde onderdelen een audit te laten lopen. (Applaus bij de meerderheid)
De actuele vragen zijn afgehandeld.