Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de verkeersellende door de werken aan de Kennedytunnel
Actuele vraag over het onderhoud van tunnels, naar aanleiding van de problemen aan de Kennedytunnel
Verslag
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Er zijn heel wat verkeersproblemen geweest in Antwerpen. Heel Vlaanderen weet ervan. Zelfs voorbij Vlaanderen weet men ervan. Antwerpen en omgeving werden de voorbije dagen geconfronteerd met ellenlange files. Er was een enorme verkeerschaos rond Antwerpen, op de ring, op de wegen naar Antwerpen, maar ook in Antwerpen. Er waren wachttijden tot twee uur om door de Kennedytunnel of voorbij de Schelde te geraken. Dat is zeer veel. Dat bleek dan te komen, heb ik vernomen, door losgekomen verlichtingsarmaturen in de Kennedytunnel, die daardoor deels moest worden afgesloten. De chaos was compleet.
Minister, dat heeft enorm veel geld gekost. De economische verliezen door zulke toestanden – want zo moet ik dat eigenlijk noemen – zijn enorm. Ik zou graag een reactie van u hebben. Hoe zult u in de toekomst zulke dingen kunnen vermijden?
De heer de Kort heeft het woord.
Minister, we hebben al meermaals met u van gedachten gewisseld over de stijging van de files in Vlaanderen. In 2015 hadden we gemiddeld ongeveer 470 kilometeruren file. Dat is gestegen naar 570 kilometeruren in 2017. Dat is een stijging met een vijfde de voorbije jaren. We merken dat we in Antwerpen in het bijzonder het slachtoffer zijn van die toenemende filedruk. De Kennedytunnel is daarbij een van de moeilijkste punten in heel dat bredere geheel.
Dan verwondert mij, minister, de wijze van aanpak wanneer de werken gebeuren die nodig waren ingevolge de losgekomen verlichting. Als dergelijke werken gebeuren, dan zou er echt nadruk moeten worden gelegd op de aankondiging van minderhindermaatregelen. Hoe gaat u in de toekomst wanneer er grotere werken worden gepland dan de aanpassing van de verlichting, minderhindermaatregelen aankondigen?
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, ‘shit happens’. Ik denk dat die uitdrukking de afgelopen twee dagen toch wel een aantal keren door uw hoofd moet zijn geschoten. Problemen met de Antwerpse tunnels, de Kennedytunnel, het loskomen van de lichtarmaturen. Dit is een episode in een langere reeks problemen met de fietstunnel, de verbinding tussen Linkeroever en het centrum, losgekomen wandtegels in de Waaslandtunnel, opkrullende tramsporen in het Antwerpse. Het zijn problemen die zich stellen.
Wat de tunnels betreft, een tijd terug – en woorden hebben hun betekenis – was u heel scherp voor de Brusselse collega's toen er zich problemen voordeden in de tunnels van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. U plaatste daar als Vlaams performant antwoord tegenover: de Vlaamse tunnelorganisatie.
Ondertussen waren er de problemen gisteren en eergisteren in Antwerpen. Voka was heel scherp in de veroordeling. De Antwerpse tunnels zijn slagaders van de Vlaamse economie. Minister, wat zult u doen om die Antwerpse tunnels altijd open, veilig en functioneel te houden?
Minister Weyts heeft het woord.
Ik zal eerst ingaan op de oorzaken. De armaturen waren blijkbaar vastgemaakt met verschillende metalen, waardoor die metalen een galvanisch koppel zijn gaan vormen. Doordat er ook een elektrolyt tussen komt, namelijk in de vorm van regenwater en het zout in regenwater, is er in de loop der jaren corrosie ontstaan. Men noemt dat contactcorrosie of galvanische corrosie. Het is ook niet toevallig dat zich dat enkel heeft gemanifesteerd op de rechterrijstrook, omdat het zout van het regenwater vooral daar opspat doordat er meer vrachtwagens rijden en doordat er meer trafiek is.
Men is onmiddellijk opgetreden als een goede huisvader, denk ik wel, en men heeft onmiddellijk de rechterrijstrook afgesloten. Er wordt soms gevraagd waarom men dan niet onmiddellijk begonnen is op die rechterrijstrook met het vervangen van de armaturen of te zorgen voor herstelmaatregelen. We moeten natuurlijk onze eigen werknemers, onze arbeiders beschermen. Dat wil zeggen dat zulke werken enkel kunnen plaatsvinden wanneer er twee rijstroken worden afgesloten. Twee rijstroken afsluiten in de loop van de dag zou nog meer verkeerschaos geven. Vandaar hebben we het besluit genomen om een rijstrook af te sluiten en 's nachts te werken. Men heeft dat op twee nachten aangepakt en gezorgd voor herstelmaatregelen. Dat is voor de korte termijn.
Een flankerende maatregel was het gratis maken van de Liefkenshoektunnel die natuurlijk ook snel verzadigd was. Dat spreekt voor zich.
Wat zijn de volgende stappen? Ten eerste, de beveiliging van de andere lichtarmaturen. Normaal was de vervanging van de lichtarmaturen gepland in 2020. We zullen dat een jaar naar voren trekken, zodat er volgend jaar – als we dit jaar nog de aanbesteding kunnen doen – nieuwe lichtarmaturen in de betrokken tunnel worden gehangen. Ten tweede doen we in de andere tunnels een extra inspectie om na te gaan of er zich daar een gelijkaardige probleem voordoet of zou kunnen voordoen. Het gaat natuurlijk alleen over de tunnels die een oudere verlichting hebben, want op verschillende plaatsen is de verlichting vernieuwd. Ten derde laat ik een onderzoek voeren om te bekijken of dit probleem vroeger gedetecteerd had kunnen worden. Die corrosie kan je natuurlijk niet met het blote oog waarnemen. Je moet daarvoor echt de armaturen demonteren. Dat wordt enkel gedaan bij een heel grote inspectie. Enkel dan kun je dat vaststellen. En dus heb ik gevraagd om op zijn minst te bekijken of dat niet vroeger kan worden gedetecteerd.
Wat het beheer van de tunnels betreft, hebben we de afgelopen jaren in Vlaanderen enorme stappen vooruit gezet. Vroeger was het beheer van de tunnels opgesplitst per territoriale entiteit. Het Agentschap Wegen en Verkeer heeft een divisie Antwerpen, en die deed naar eigen inzichten het beheer van de tunnels in Antwerpen. Elders deed men dat op een andere manier. Wij hebben dat samengebracht en die expertise gebundeld in een tunnelteam. Nu worden 24 tunnels vanuit dat tunnelteam gecoördineerd beheerd. Het gaat over alle tunnels die langer zijn dan 200 meter omdat zij allemaal ressorteren onder de Europese tunnelrichtlijn. Dat was een beetje het criterium om 24 tunnels samen te brengen onder het gecoördineerd beheer van een tunnelteam.
We hebben daarbij budgetten vrijgemaakt voor 50 voltijdse equivalenten. Momenteel zitten we nog maar aan 39, de rest krijgen we niet ingevuld, met als gevolg dat ik 6 miljoen euro extra middelen heb uitgetrokken voor een aanbesteding om externe expertise in te sourcen zodat we dat gat kunnen dichtrijden. Het is de bedoeling om aan 50 mensen te komen en intussen te profiteren van externe expertise.
Dat tunnelteam voert een tunnelspecifiek beheer. Dat betekent dat ze een beheersplan opstellen voor elke tunnel apart en daarnaast een loskoppeling doen van onderhoud en inspectie. Vroeger werd dat in een beweging gedaan, nu is de inspectie motor voor het onderhoud. Ook dat is een goede aanpak.
De budgetten zijn serieus gestegen. Vroeger hadden we een budget voor onderhoud van 6 miljoen euro dat is opgetrokken naar 9 miljoen euro. Wat de investeringen in de tunnels betreft, is de budgetstijging nog spectaculairder. In 2014 ging het over 4 à 5 miljoen euro, vandaag zitten we aan 18 miljoen euro. Het gaat dan over vervangingsinvesteringen, elektrische installaties die worden vervangen, lichtapparatuur die wordt vervangen, ventilatie waarin geïnvesteerd wordt. Het gaat dus om een heel investeringsplan in de verschillende tunnels.
Conclusie, er zijn veel investeringen en er is een vernieuwde aanpak. Maar soms, shit happens. Tot mijn spijt kan ik dan ook niet uitsluiten dat zich in de toekomst nog incidenten kunnen voordoen. Ik kan echter wel zeggen dat we het maximum doen om zulke incidenten in de toekomst te vermijden.
Minister, u geeft een hele uitleg over wat u in die toekomst zult doen, maar wat mij aanbelangt, is dat u niet hebt gedaan wat u moest doen. U moet als een goede huisvader optreden, niet alleen voor onze tunnels maar voor heel onze wegeninfrastructuur.
Elk uur file kost 70 à 80 euro per vrachtwagen, dat is 3 miljoen euro per uur. Daar kunt u al wat mee doen inzake onderhoud. U zegt dat de problemen niet visueel konden worden vastgesteld waren bij onderhoudswerken. Als de olie van mijn wagen moet worden ververst, kan ik dat ook niet visueel vaststellen, dat hoort gewoon bij het onderhoud. Het goede huisvaderschap voor het onderhoud van een wagen bijvoorbeeld moet ook bij tunnels gebeuren.
Uw tunnelteam moet voornamelijk ’s nachts gecoördineerd een compleet onderhoud doen van die tunnels en ervoor zorgen dat die tunnels vrij en onderhouden blijven. Niet alleen die visuele gebreken moeten worden hersteld, er moet ook een plan zijn om die tunnels te onderhouden zoals dat hoort, net zoals men dat doet als een goede huisvader, bijvoorbeeld voor een auto. Ik ken daar overigens niets van, maar ik weet wel dat niet alles visueel kan worden vastgesteld. Een goede huismoeder zoals ik onderhoudt haar wagen en doet die op tijd binnen om in orde te laten brengen.
Ik kan u volgen wat de toekomst betreft. Ik hoop dat we dit niet meer moeten meemaken, want dit is een ramp. Ik wil erop wijzen dat u in het verleden uw verantwoordelijkheid niet hebt genomen.
Minister, ik dank u voor de toelichting. Het is duidelijk dat er voldoende budgetten zijn voor het onderhoud van de tunnels. Als zich in de toekomst opnieuw gelijkaardige problemen voordoen, zou wel een andere manier van communiceren moeten worden gehanteerd. Als de boodschap nu is dat men Antwerpen moet mijden, dan is dat geen goede communicatie. Daarnaast moet meer worden gewezen op de alternatieven. We hebben daar vlakbij het station van de Noorderkempen dat een belangrijk openbaarvervoersknooppunt is en waar sinds 9 april ook de Beneluxtreinen rijden. Er is een verhoogd treinaanbod, maar op die alternatieven worden met dergelijke wegenwerken spijtig onvoldoende genoeg de aandacht gevestigd.
Ik denk dat we meer die reflex moeten hebben. In plaats van telkens louter en alleen op alternatieven op het gebied van wagens te wijzen, moeten we op die andere alternatieven inzetten.
Minister, ik wil nog even doorgaan op die tunnelorganisatie in Vlaanderen. Het tunnelteam heeft vijftig medewerkers. Voor 2016 was voorzien in een werkingsbudget van 8 miljoen euro. Ik heb begrepen dat de investeringen ondertussen 18 miljoen euro bedragen. Er is ook een werkingskrediet om die mensen te betalen. Ik ga ervan uit dat het team ondertussen voluit operationeel is en dat de investeringskredieten daadwerkelijk besteed geraken. Iets uitvoeren, is nog iets anders dan iets budgetteren. Tussen de beslissing en de uitvoering kruipt in Vlaanderen nogal eens wat tijd.
Ik wil u nog een bedenking meegeven. Deze ochtend waren de Limburgse volksvertegenwoordigers uitgenodigd door VOKA Limburg. Minister Vandeurzen was daar ook aanwezig. Voor de werkgevers zijn er drie topprioriteiten. Mobiliteit, en dan vooral filebestrijding, staat met stip op de eerste plaats. Dat wordt als de grootste gesel beschouwd. De andere topprioriteiten waren de arbeidsmarkt, omdat vacatures niet meer ingevuld geraken, en het vergunningenbeleid. Mobiliteit hebben we in Vlaanderen echter zelf in de hand. Op dat vlak kunnen we echt het grote verschil maken om onze economie slagkrachtig te houden.
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Minister, u hebt veel extra mensen en middelen aangekondigd om incidenten in tunnels en langs de weg snel te kunnen aanpakken. Ik zou u willen vragen om voor het openbaar vervoer hetzelfde te doen. Weet u dat in Antwerpen de chauffeurs van splinternieuwe trams van 3,5 miljoen euro aan een aantal wissels moeten uitstappen om de wissels, zoals honderd jaar geleden, handmatig om te slaan? Die wissels zijn meer dan een jaar geleden stukgegaan. In mijn eigen stad, Gent, is het tramnet gedurende twee jaar anderhalve kilometer ingekort. De sporen zijn stukgegaan omdat u bespaart op het budget om bussen en trams te laten rijden.
Minister, u bent daadkrachtig voor de weg. Ik zou u willen vragen om minstens even daadkrachtig te zijn voor het alternatief, namelijk het openbaar vervoer. (Applaus bij sp.a)
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, ik moet eerlijk zeggen dat het antwoord dat u net hebt gegeven eigenlijk net hetzelfde is als het antwoord dat u twee jaar geleden, op 15 februari 2016, hebt gegeven. Op dat ogenblik had Knack aangetoond dat de toestand van de bruggen en de tunnels in Vlaanderen onrustwekkend was. Iets meer dan twee jaar geleden hebt u dan verklaard dat het tunnelteam uit 50 mensen bestaat, dat u het onderhoudsbudget had verdubbeld en u wel degelijk zeer kort op de bal kon spelen.
Zoals de heer Keulen terecht heeft aangehaald, hebt u zeer hard uitgehaald op het ogenblik dat er in Brussel een probleem met de tunnels was. Ondanks uw stoute en nogal harde verklaringen, stel ik nu echter vast dat u de situatie zelf niet onder controle hebt. U hebt een zeer technische uitleg gegeven. Ik blijf me afvragen waarom een dergelijk probleem met de lichtarmaturen, dat niet van vandaag op morgen kan ontstaan, niet is gezien. Ik denk dat u dringend aan uw tunnelteam moet werken. Indien dit in de Kennedytunnel gebeurt, vraag ik me af welke garantie de Vlaming heeft dat het in andere tunnels niet op dezelfde manier zal gebeuren. (Applaus bij Groen)
De heer Van Campenhout heeft het woord.
Minister, in Antwerpen zetten we in het kader van Slim naar Antwerpen effectief in op structurele alternatieven. Om calamiteiten te vermijden, zijn preventieve inspectie en structureel onderhoud van belang. Het is dan ook positief dat het onderhoudsbudget gevoelig is verhoogd om dergelijke calamiteiten in onze tunnels in de toekomst te vermijden. Ik dank u daarvoor.
Ik heb het wel getroffen. Er zitten vandaag veel specialisten in de zaal die allemaal weten hoe we galvanische corrosie kunnen detecteren en perfect kunnen zien. Ik dank iedereen voor de tips.
Mijnheer Rzoska, volgens u heb ik hier hetzelfde verteld als in februari 2016. Dat klopt niet. Ik denk dat ik toen heb gezegd dat het budget van 4 of 5 miljoen euro tot 8 miljoen euro zou stijgen. Nu is het 18 miljoen euro. Er zijn heel wat middelen bij gekomen.
We geven het tunnelteam alle kansen. De getalsterkte is nu 39 mensen. Om ervoor te zorgen dat we op ongeveer 50 mensen uitkomen, zullen we intern en extern nog wat expertise insourcen.
Omdat we er niet in slagen om onze vacatures zelf ingevuld te krijgen, moeten we wel naar de private markt. Daar kunnen we ook van profiteren om externe expertise te benutten. Die investeringsbudgetten zijn historisch hoog. Er was wel wat achterstand en er moeten inderdaad hier en daar putten gevuld worden omdat voorgangers van mij hier minder in geïnvesteerd hebben. Mijnheer Vandenbroucke, u bloost niet, dus u weet waarover ik het heb. We zorgen ervoor dat die historische achterstand wordt ingehaald dankzij de budgetten die deze regering vrijmaakt. We gaan niet doen alsof we alle incidenten kunnen vermijden, er zullen altijd wel eens onvoorziene omstandigheden zijn. Door de grote inspanningen die we nu leveren, door een reorganisatie en een nieuwe aanpak, zullen we erin slagen om zulke incidenten maximaal te vermijden.
Minister, niet alleen de tunnels maar heel het wegennet is verouderd en niet onderhouden. Dat kan visueel worden vastgesteld worden. U zal intussen wel begrepen hebben dat u de tunnels moet onderhouden. Er zijn putten en groeven in de weg, mensen rijden er hun banden en zelfs hun velgen op stuk. Ons wegennet is niet in orde. Een blinde kan vaststellen dat hij stilstaat in de file, hij voelt de putten in de weg en een blinde kan dus ook vaststellen dat u uw job als minister niet doet.
Minister, veeleer dan elkaar te verwijten kunnen we in de toekomst beter zorgen voor een gecoördineerde aanpak en goede communicatie, zodat de toename van de files kan vermeden worden. Op den duur roept het woord mobiliteit in Vlaanderen vooral het beeld op van stilstand en fijn stof. Voor onze mobiliteit in de toekomst moeten we radicale keuzes maken. Dat kunnen we doen op crisismomenten: dan moeten we wijzen op mogelijke alternatieven op gebied van openbaar vervoer en elektrische fietsen. U moet die crisismomenten gebruiken om aan te tonen van welke alternatieven de Vlamingen gebruik kunnen maken.
Minister, ik noch mijn collega’s zijn specialisten in galvanische corrosie. De aanval is vaak de beste verdediging en u hebt dat voor een stuk over uzelf afgeroepen. Ik zeg dat met veel sympathie voor uw persoon: u was namelijk degene die de Latijnse laksheid in Brussel twee jaar geleden zwaar op de korrel nam. U stelde daar de Vlaamse performantie tegenover. Nu zitten we inderdaad zelf met die problemen. Het aantal medewerkers is verhoogd, de investeringsbudgetten zijn opgetrokken. Woorden wekken, maar voorbeelden strekken. Het zou nu goed zijn dat de leden van de commissie Mobiliteit en Openbare Werken van u de lijst krijgen van projecten die zijn uitgevoerd met die 18 miljoen euro, om te zien waar aan welke tunnels is gewerkt. Op die manier kunnen we het vertrouwen van de Vlaming behouden.
De actuele vragen zijn afgehandeld.