Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer de Kort heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, zoals u weet, worden we elke dag steeds meer geteisterd door files. Zoals er aan elk probleem nadelen zijn, zijn er ook een aantal voordelen aan verbonden.
We zien dat het draagvlak voor de slimme kilometerheffing effectief groeit. Zo ook gisteren tijdens het Voka-congres waar twee voorzitters van politieke partijen, de N-VA en CD&V, zeiden dat het eindelijk tijd wordt om werk te maken – het is onvermijdelijk – van een slimme kilometerheffing. Als je ziet welke weg we al hebben afgelegd, is dat toch enorm. Het is voor de eerste keer in het Vlaams Parlement ter sprake komen in 1991 onder minister Sauwens die toen over de oprichting van een Mobiliteitsfonds sprak en het rekeningrijden als een van de mogelijke maatregelen naar voren schoof.
Er is tijdens de vorige Vlaamse Regering voorbereidend werk verricht onder impuls van Hilde Crevits om te kunnen starten met een kilometerheffing voor vrachtwagens. Er is toen heel wat voorbereidend werk gebeurd en nu bent u, minister, daadwerkelijk gestart met de kilometerheffing voor vrachtwagens. Het is weliswaar nog een domme kilometerheffing voor vrachtwagens, ze kan ook slimmer worden gemaakt.
Ja, wij zijn ook vragende partij om aan zoveel mogelijk alternatieven voor de wagen te werken: het openbaar vervoer, de fiets, elektrische deelfietsen, flexibel thuiswerk, flexibele uren, antennepunten. Van al die sociale aspecten moet er zeker en vast verder werk worden gemaakt.
Minister, het is van belang dat u zorgt dat er tijdens deze periode verder wordt gewerkt en dat er aan het einde van deze legislatuur een architectuurnota klaar zal liggen zodat kan worden gestart met de slimme kilometerheffing voor personenwagens tijdens de volgende legislatuur. Minister, ik zou graag vernemen wat de stand van zaken is. (Applaus bij CD&V)
Minister Weyts heeft het woord.
Collega's, ik heb er ook akte van genomen. Het is leuk opnieuw vast te stellen dat onze beider partijvoorzitters het eens zijn. We voegen dat toe aan de lange lijst van punten van overeenstemming.
Ik ben principieel voor een kilometerheffing voor personenwagens omdat ik nooit tegen een belastingverlaging ben. Als we een kilometerheffing kunnen invoeren, kunnen we eindelijk eens de buitenlanders, die massaal over onze wegen razen, mee laten betalen. Vandaag dragen ze niets bij. Ze tanken zelfs niet eens bij ons. Ze racen gewoon door Vlaanderen. Als we hen kunnen laten meebetalen, kunnen we die inkomsten gebruiken om de verkeersbelasting voor de Vlamingen volledig af te schaffen en om zelfs nog extra te investeren in weginfrastructuur en in alternatieven voor de wagen.
We hebben dan ook eindelijk een instrument van mobiliteitssturing. We kunnen dan bijvoorbeeld mensen belonen wanneer ze zich 's nachts of buiten de spits verplaatsen zodat we de druk op de spits naar beneden kunnen halen. Dat is tenminste een verhaal met enig perspectief in de mobiliteitsdiscussie waar we nog altijd naar op zoek zijn.
Wat hebben we gedaan? We hebben al een draagvlakstudie afgerond. Voor alle duidelijkheid: je kunt zoiets niet invoeren met een vingerknip. Dit is nog nooit gedaan, wel op schaal van een stad maar niet op schaal van een land of een deelstaat als Vlaanderen. Er wordt nu een nieuwe studie in de markt gezet, waarvan we beslist hebben om de offerte in mei in de markt te zetten. Ze moet worden afgewerkt tegen april volgend jaar. In die studie wordt effectief gewerkt aan de architectuur.
Daarin worden dus volgende vragen beantwoord. Als we zo'n kilometerheffing invoeren, op welke wegen doen we dat dan? Wanneer? 's Nachts of overdag? Tegen welke tarieven? Welke flankerende maatregelen zouden we moeten nemen? Welke sociale maatregelen kun je nemen bij de invoering ervan? Er zijn ook vragen met betrekking tot de prijszetting en voor wie. Hoe kan dit technisch gebeuren? Moet je werken met bakjes zoals we dat nu doen bij de vrachtwagens met de on-boardunits? Dan spreken we echter over miljoenen bakjes die aan de man zouden moeten worden gebracht. Is dat realistisch? Of kan dat gebeuren met gsm-technologie of via de smartphone?
Deze studie zal nu via de offerte worden toegewezen, en moet klaar zijn, inclusief de architectuurnota, in maart. Zodoende zal het hele verhaal beslissingsklaar en beslissingsrijp zijn. Dan moet de politiek zeggen of men daar al dan niet mee doorgaat. Dat zal ongetwijfeld een zaak zijn van de volgende Vlaamse Regering, maar dan ligt wel alles op tafel om in eer en geweten een beslissing te kunnen nemen en eindelijk de keuze te maken of we gaan voor een verhaal van belastingverlaging en betere mobiliteit.
Er zijn zo weinig mogelijkheden om de files aan te pakken. Iedereen zegt dat er iets aan moet gebeuren. Wel, je kunt er iets aan doen. Het vergt wat politieke moed, maar misschien kun je er via de kilometerheffing effectief iets aan doen.
Minister, ik dank u voor uw uitvoerig antwoord. Wij, en ongetwijfeld ook anderen hier, zijn het erover eens dat de invoering van de slimme kilometerheffing budgettair neutraal moet zijn. Dat staat trouwens ook ingeschreven in het Vlaamse regeerakkoord.
Het is niet alleen van belang dat de architectuurnota waarin al bepaalde keuzes moeten worden gemaakt, klaar is. Het zal ook van belang zijn dat er verder overleg gebeurt met de andere gewesten. Vorige keer was dat een belangrijk punt voor de invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens. Het was duidelijk dat de andere gewesten in dit land ook akkoord gingen. Daar hebt u nog geen antwoord op gegeven.
De heer Keulen heeft het woord.
Dames en heren, ik denk dat er geen toverformules zijn inzake filebestrijding. Als je daar performant tegenaan wilt gaan, dan zal er ook iets moeten worden gedaan aan de wegcapaciteit. Onze jongste autostrades dateren van midden de jaren 80. Er zal ook iets moeten worden gedaan aan een performant collectief vervoer.
Als er zoiets moet komen als een kilometerheffing, dan zal deze inderdaad slim moeten zijn op het vlak van locatie en tijd en zeker ook budgetneutraal voor de Vlaamse weggebruiker.
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Een kilometerheffing kan een bijdrage leveren aan het verminderen van de files als dat een middel is om meer mensen dan vandaag te stimuleren om te kiezen om minder de wagen te gebruiken en meer de alternatieven, zoals het openbaar vervoer, fietsen, deelwagens enzovoort.
Ik stel vast dat de Federale Regering aan het begin van deze legislatuur heeft beslist om te besparen op de investeringsmiddelen voor het spoor en dat deze Vlaamse Regering geld uittrekt om extra rijstroken aan te leggen. Dat is precies het omgekeerde van wat we nodig hebben. Op die manier zorgt men niet voor meer alternatieven, maar duwt men meer mensen in de file. Als we dan een slimme kilometerheffing opleggen om bijkomend te betalen per gereden kilometer, dan komt dat neer op een platte belastingverhoging en los je daarmee geen files op.
De heer Rzoska heeft het woord.
Ik was gisteren niet aanwezig op het debat, mijnheer de Kort, maar ook mijn fractie en partij is allang voorstander en overtuigd van een slimme kilometerheffing als een van de sleutels om het fileprobleem aan te pakken.
Minister, mensen vinden dat dit gefaseerd moet worden ingevoerd. Als ik me niet vergis, is VAB er voorstander van om dit eerst te organiseren rond een aantal grote steden om te zien wat het effect is. U hebt nu een architectuurnota besteld. Zouden we toch niet naast al de studies tijdens deze legislatuur al een proefproject op gang trekken? Ik denk echt dat het interessant zou zijn om te zien als mensen in een dergelijk proefproject instappen, welke effecten dit heeft op het gebruik van de wagen voor woon-werkverkeer en woon-schoolverkeer.
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, misschien eerst vooraf, ik vind het een beetje vreemd dat er actuele vragen worden geagendeerd op basis van uitspraken van enkele partijvoorzitters, maar soit.
Minister, onze fractie is waarschijnlijk de enige fractie die tegen het rekeningrijden is, en we gaan dat ook blijven verdedigen. Rekeningrijden bestaat immers al: twee derde van de brandstof die wij tanken, bestaat uit belastingen. Daarbij komt nog dat het absoluut niet is bewezen dat rekeningrijden zoals jullie dat zien, slim of dom rekeningrijden, mobiliteitssturend zal zijn. Ook het rekeningrijden voor vrachtwagens werd ingevoerd om de mobiliteitssturende impact. Is er al één vrachtwagen minder op onze autosnelwegen? Ik dacht het niet. Ik vind dat we meer moeten inzetten op openbaar vervoer, meer moeten investeren in ons wegennet en dat we thuiswerken en flexibel werken fiscaal moeten aanmoedigen. Ik blijf erbij, en onze fractie blijft erbij: dit rekeningrijden, zoals jullie dat zien, is een zoveelste verkapte belastingverhoging.
De heer Van Miert heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, de gebruiker betaalt: dat is een regeling die wij in onze samenleving al kennen voor vele aspecten. Denk bijvoorbeeld maar aan afvalverwerking. Vlamingen zijn daar eigenlijk best goed in.
In die zin zou ook rekeningrijden een sturend middel kunnen zijn om de fileproblematiek, om de congestie tegen te gaan, maar dan wel, en ik sluit me heel graag aan bij collega Keulen, in combinatie met andere maatregelen: aanpassingen aan en investeringen in de weginfrastructuur en een performanter openbaar vervoer. Collega Vandenbroucke, dat is iets anders dan die besparing die wordt doorgevoerd. Wij geven bijna het meeste per kop uit in heel Europa en de performantie ligt het laagst. Het geld dat je in iets investeert, is dus niet altijd recht evenredig met wat je ervoor terugkrijgt. Dat is dus een heel ander verhaal.
Voorzitter, namens ons kan een kilometerheffing als een van de middelen om die file te bestrijden, op één voorwaarde, dat het geen belastingverhoging is voor de autobestuurder, voor de Vlaming. Moeten we dan misschien ook niet met Europa gaan babbelen? Duitsland heeft immers al geprobeerd iets in te voeren. Nederland stond op zijn kop. Dus, dat de gebruiker betaalt, is oké, maar als het een extra belasting is, dan zal het voor onze fractie een neen zijn.
U refereert aan het Duitse systeem, maar eerlijk gezegd, dat is eigenlijk forfaitair. Dat is een domme heffing. Dat is gewoon een belastingverhoging. Dat is gewoon een soort vignet waarvoor je betaalt en that’s it. Er is geen enkel instrument van mobiliteitssturing.
Wat uw vraag over de samenwerking met de andere gewesten betreft, heel specifiek ten aanzien van die tweede studie waarover we dus in mei gaan beslissen, hebben we de medewerking gevraagd van zowel het Waalse als het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Het Waalse Gewest heeft geweigerd. Het Brusselse Gewest is wel akkoord gegaan. We moeten nog finaal de mate van cofinanciering bespreken, maar principieel gaat men akkoord. Die zijn dus mee in dat verhaal. Dat kan misschien resulteren in een gefaseerde invoering. Daar wil ik niet op vooruitlopen.
Wat het sp.a-standpunt betreft, volg ik niet volledig. Je kunt niet zeggen voor de invoering van een kilometerheffing te zijn, maar tegen extra investeringen in wegen. Waarvoor betaalt men dan uiteindelijk nog? Het is toch de evidentie zelve dat, als je mensen laat betalen voor het gebruik van de weginfrastructuur, je er ook voor zorgt dat er een degelijke weginfrastructuur wordt aangelegd, dat je de inkomsten die worden gegenereerd, ook investeert in zowel weginfrastructuur als de alternatieven. Je kan echter niet zeggen dat je een kilometerheffing wil, maar dat je 0 euro van de inkomsten daarvan gaat investeren in de wegen, dat je de wegen wat gaat laten verrotten. Ja, dan zal er ook geen volk meer rijden. Dat is een feit.
Dan ook nog eens de verbazing over het standpunt van het Vlaams Belang. Voor alle duidelijkheid, ik heb gezegd dat dit voor ons een belastingverlaging moet zijn. Waarom? Omdat we de inkomsten van de buitenlanders zullen kunnen gebruiken.
Het is niet onze schuld. Het is altijd hetzelfde liedje. (Opmerkingen)
Het Vlaams Belang zegt: de buitenlanders mogen niet betalen, maar de Vlamingen moeten betalen. Dat vinden wij niet. Wij vinden dat het gedaan moet zijn dat enkel de Vlamingen betalen. Wij vinden dat de buitenlanders mee moeten betalen. That’s it. (Applaus bij de N-VA. Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Uw N-VA-parlementslid heeft daarjuist net hetzelfde verteld!
Het is altijd hetzelfde liedje.
Mijnheer Sintobin, de minister heeft het woord. U krijgt het woord niet!
Alstublieft, als iedereen hier door de microfoons begint te roepen, dan krijgen we hier wel wat. (Opmerkingen van Chris Janssens)
Neen, dat is niet waar. U kunt altijd bij motie van orde het woord vragen, maar u moet niet tussenkomen als de minister aan het antwoorden is.
Maar genoeg over uw programma en de wijzigingen daaraan.
Ik denk dat we de moed moeten hebben. En ik durf dat te zeggen. Ik vind het zeer goed dat heel wat mensen hun verantwoordelijkheid willen nemen, dat het draagvlak een beetje groeit en dat we ten minste de openheid hebben om naar dat instrument te kijken als een mogelijk deel van een oplossinkje, dat we naast investeringen in de weginfrastructuur en in alternatieven, ook kijken naar een instrument als de kilometerheffing, zeker als dat leidt tot een belastingverlaging voor alle Vlamingen.
Dank u wel. Waarom brengen we dit onderwerp naar voren, collega’s? Ik denk dat we allemaal een heel belangrijke verantwoordelijkheid hebben op het thema mobiliteit, dat overal nummer één is, om dat hier ook effectief aan te kaarten. Dat merk je bij de mensen in de straat. Dat merk je bij de ondernemers. En dat merk je ook bij de mensen die mee hun verantwoordelijkheid opnemen als lokale bestuurder. Iedereen zegt dat er veel meer aandacht moet gaan naar die mobiliteit. En daarvan zal de slimme kilometerheffing één punt zijn. Ik hoor met plezier dat er verder wordt gewerkt aan die architectuurnota en dat er verder overleg is met de gewesten. Want anders, als er geen oplossing is en geen overleg met de gewesten, zullen we met een probleem blijven zitten met de leasingwagens.
Om verder draagvlak op te bouwen, minister, moeten we ook verder durven na te denken over het openbaar vervoer. We merken immers dat het op dit moment een gesloten systeem is. Het is dikwijls heel moeilijk, ook in het kader van besprekingen van de vervoersregio’s, om daar zinvolle bijkomende trajecten van openbaar vervoer te ontwikkelen.
De actuele vraag is afgehandeld.