Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over ouders die aan de schoolpoort kamperen om hun kind te kunnen inschrijven
Verslag
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Goede voorzitter, collega's, minister, eigenlijk staan we hier om iets aan te kaarten dat vandaag niet meer zou mogen bestaan in een beschaafd land waar het recht op onderwijs gegarandeerd is voor elk kind. Zelfs bij -5 graden, zelfs bij -10 graden, de koudste nacht van het jaar, kamperen ouders voor een plekje op de school die ze voor hun kinderen in gedachten hebben. Wij vinden dat eigenlijk geen goed systeem. Wij vinden dat elke ouder en elk kind het recht heeft op vrije schoolkeuze. We zouden het dan ook logisch vinden dat daar een transparant en helder systeem voor wordt uitgewerkt. Wij stellen voor om een centraal aanmeldingsregister in te voeren dat elk kind het recht geeft om een aantal scholen van voorkeur op te geven. We pleiten er tegelijkertijd voor dat die eerste keuze in de mate van het mogelijke gegarandeerd is.
We hebben de laatste weken een kakofonie van voorstellen, tegenvoorstellen, bedenkingen en bezwaren gehoord uit deze meerderheid. Wij vanuit de oppositie zouden het kind en de keuzevrijheid van de ouders centraal willen stellen en zouden een oproep willen doen om dat centraal aanmeldingsregister en die dubbele inschrijvingen achterwege te laten en eindelijk de hand aan de ploeg te slaan voor een voorstel van decreet waar sp.a elk geval concreet en constructief aan wil meewerken. Minister, zou u dat willen chaperonneren?
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Goede voorzitter, minister, van mij een gelijkaardige vraag. We konden lezen dat in Grimbergen al vijf dagen lang mensen aan het kamperen zijn. Ze zullen er meer dan een week staan. Aanvankelijk kampeerden ze in tentjes, maar nu mogen ze 's nachts al slapen in de sportzaal. We konden het verhaal lezen uit Schoten van een grootmoeder die speciaal uit Oostenrijk was overgekomen om te kamperen voor haar kleinzoon. Uit cijfers die de heer De Ro vroeg via een schriftelijke vraag blijkt dat er vorig jaar aan 72 scholen en in maar liefst 38 gemeenten mensen stonden te kamperen. Het gaat dus niet echt om een marginaal fenomeen.
Beste collega's, kan er mij iemand vertellen wie dat aanvaardbaar vindt? Wie vindt dat vandaag aanvaardbaar? Wie durft dat te verdedigen als vrije schoolkeuze? De vrije schoolkeuze van die enkelingen die het zich kunnen permitteren om een grootmoeder vanuit Oostenrijk te laten overkomen om daar een week te gaan kamperen of om meer dan een week verlof te nemen? Is dat vrije schoolkeuze, mijnheer Van Dijck? Dat is toch geen vrije schoolkeuze?
We willen voor iedereen op een gelijke manier die vrije schoolkeuze garanderen. Dan zijn er twee zaken nodig: dan is er een centraal aanmelding nodig, Vlaanderenbreed, en dan is er een gezamenlijke inschrijvingsdatum nodig, die laat genoeg ligt zodat mensen ook nog de kans hebben om naar de opendeurdag te gaan en niet in het vijfde leerjaar al naar de opendeurdag te moeten gaan om hun kind te kunnen inschrijven. Door de manier van werken nu verplichten wij de ouders om al in het vijfde leerjaar een school voor hun kinderen te kiezen. Die kinderen zitten nog in het voorlaatste jaar van het basisonderwijs en ze moeten al een middelbare school kiezen.
Minister, bent u bereid om een inschrijvingsdatum voor heel Vlaanderen vast te leggen die laat genoeg ligt en een centraal aanmeldingsregister voor heel Vlaanderen? (Applaus bij sp.a en Groen)
Minister Crevits heeft het woord.
Voorzitter, laat me duidelijk zijn. Zoals in het Vlaams regeerakkoord staat, staat de vrije schoolkeuze voor deze meerderheid voorop. We hebben daar lang voor gevochten. Het is heel belangrijk dat ouders de kans hebben om een keuze te maken uit de veelheid van pedagogische projecten die onze scholen rijk zijn. Indien we de vrije schoolkeuze consequent willen toepassen en totaal willen respecteren, moeten we voldoende investeren in capaciteit. Deze Vlaamse Regering heeft nooit geziene bedragen in de capaciteit geïnvesteerd.
Ik ga even in op het probleem in Grimbergen. Dankzij het Vlaams Parlement, dat de begrotingen goedkeurt, hebben we aan Grimbergen 7,7 miljoen euro toegewezen om in capaciteit te voorzien. Daarvan is momenteel 12 procent effectief gebouwd. Het zal nodig zijn in die scholen een tandje bij te steken om effectief in bijkomende capaciteit te voorzien.
Als we naar Vlaanderen kijken, is er in het grootste gedeelte van de scholen geen capaciteitsprobleem. Ondanks het feit dat er in het grootste gedeelte van de scholen geen capaciteitsprobleem is, ben ik zeker bereid, indien me die vraag wordt gesteld, voor alle scholen in Vlaanderen te voorzien in een digitale aanmelding op een vaste datum. Aangezien anders wordt georiënteerd, zal het voor basisonderwijs en het secundair onderwijs om een andere datum moeten gaan.
De vraag is dan of we daar meteen criteria moeten aan toevoegen. Ik heb de indruk dat de vraagstellers dit wensen. In veel scholen in Vlaanderen zal dat nooit nodig zijn omdat er voldoende plaatsen zijn en er de komende jaren plaatsen bij zullen komen. Als er problemen zijn, denk ik dat we het er sowieso allemaal over eens zijn dat de aanwezigheid van broers en zussen, de situatie van kinderen van personeelsleden en nabijheid bij de school prioritaire criteria zijn. Dat is zeker het geval in het basisonderwijs, want we willen dat basisscholen buurtscholen zijn. Dat zijn prioriteiten.
Daarnaast is er de vraag of we vasthouden aan de sociale mix die nu in de regelgeving staat. Ik zou in dit verband willen verwijzen naar de beleidsnota die het Vlaams Parlement in het begin van de legislatuur heeft goedgekeurd. Hierin heb ik duidelijk gesteld dat de sociale mix voor mij van belang blijft. Dat zal in de toekomst ook zo blijven.
De vraag is of we die sociale mix het best bereiken met het bestaande systeem met de dubbele contingentering. Ik maak me daar wat zorgen om. De heer De Ro heeft de cijfers opgevraagd. In de periode 2016-2017 is aan 98 scholen gekampeerd. We hebben die scholen gebeld. Slechts 7 van die scholen zijn in het aanmeldingssysteem gestapt. We hebben de andere scholen gevraagd waarom ze daar niet in zijn ingestapt. Ze hebben geantwoord dat het systeem met de dubbele contingentering voor hen te complex is.
Voor we vechtend over de straat rollen, moeten we misschien starten met die dubbele contingentering eens van dichtbij te bekijken. Kunnen we die procedure vereenvoudigen? Kunnen we er dankzij de digitale aanmelding en de vaste datum voor iedereen voor zorgen dat op veel minder tijd wordt beslist? De scholen moeten de sociale mix uiteraard blijven hanteren. Zeker voor mezelf is dat een voorwaarde. Kunnen we de scholen echter niet toelaten creatief aan de slag te gaan om te voorzien in alternatieven voor de dubbele contingentering?
Wat de vrije schoolkeuze betreft, zal het de komende jaren nodig zijn ook voor het secundair onderwijs bijkomend te investeren in capaciteit daar waar er problemen zijn met de sociale mix. Ik zou dat graag zien. Ik zal zeker niet meewerken aan de totale afschaffing van de sociale mix. We moeten wel eens kijken naar de wijze waarop we dit aanpakken. Na vier of vijf jaar zien we dat er heel wat zorgen zijn met betrekking tot de complexiteit. Ik zal in dat verband een paar voorstellen doen. Er zijn mogelijkheden om het systeem te vereenvoudigen. (Applaus bij de meerderheid)
Minister, het goede nieuws is dat u hebt bevestigd dat de kampeertoestanden niet meer zouden mogen bestaan en dat u, samen met sp.a en Groen, effectief wil werken aan een centraal aanmeldingsregister en aan een uniforme inschrijvingsperiode. Dat zal ook de dubbele inschrijvingen voorkomen, die in verschillende scholen voor wachtlijsten zorgen. Dat is alvast een goede zaak.
Een tweede element betreft de sociale mix. Het verwondert me een beetje dat er na vier jaar besturen tijdens deze legislatuur nog moet worden geëvalueerd. De vraag is of de meerderheid dit eigenlijk wil. Als sp.a vinden wij het een evidentie dat een school de afspiegeling van een buurt is.
Dames en heren van de N-VA, indien er meer indicatorleerlingen wonen, komen ze op die school terecht en omgekeerd. Laten we daar niet zo krampachtig op reageren. Laten we een uniform, transparant en digitaal systeem invoeren met respect voor de sociale mix. Zo kunnen we ervoor zorgen dat elk kind de kansen krijgt dat het verdient. Het hoeft heus niet ingewikkeld te zijn. (Applaus bij sp.a)
Het is zo dat de discussie rond de sociale mix een beetje als bliksemafleider wordt gebruikt. De kwestie van een digitaal aanmeldingssysteem en de datum kan zo worden geregeld, maar de sociale mix wordt door de N-VA een beetje in de schaal geworpen. Dat hoeft niet zo te zijn. Men kan van start gaan met het aanmeldingssysteem en met de inschrijvingsdata.
Collega's, ik ben blij dat u het principe van de sociale mix toch blijft bevestigen, want het gaat niet op dat uw voorzitter zegt dat het problematisch is in zijn stad, dat men er naast elkaar leeft en dat maatschappij gesuggereerd is, maar als er dan een instrument is en een plek waar echt iets kan worden gedaan en waar mensen samenleven en effectief dag in dag uit met elkaar in contact kunnen komen, dan is het wel op school en dan is het belangrijk dat die scholen een weerspiegeling zijn van de samenleving.
Minister, als u een ander alternatief hebt dan de dubbele contingentering, als u zegt dat u achter het principe blijft staan maar niet zo voor die dubbele contingentering bent, willen wij een ander systeem op zijn waarde beoordelen en zullen wij dat steunen. Maar op dit moment is er enkel die dubbele contingentering en willen wij daar zeker aan vasthouden. (Applaus bij Groen)
Mevrouw Helsen heeft het woord.
Minister, voorzitter, collega's, voor onze fractie is het zeer belangrijk dat ook in de toekomst ouders de vrije keuze hebben om een school te kiezen die het best bij hun opvoedingsproject en bij hun kind past. Laat dat duidelijk zijn. Uiteraard is het nodig dat scholen de mogelijkheid krijgen om hun capaciteit uit te breiden indien ze die keuze maken. Waar er een capaciteitsprobleem is, is het belangrijk dat ze er ook werk van maken.
Wij ondersteunen het principe van de sociale mix. We hebben al vaak gediscussieerd over de vraag of het instrument van de dubbele contingentering een goed instrument is. Wij zijn van mening dat wij niet getrouwd zijn met het instrument van de dubbele contingentering, maar dat, als we werk willen maken van de sociale mix, het wel belangrijk is dat we een ander instrument hebben, naast dubbele contingentering, om daarmee aan de slag te gaan. Uiteraard zijn wij het eens om te evolueren naar een gemeenschappelijke inschrijvingsdatum en vinden wij het belangrijk om ook de reglementering in het buitengewoon onderwijs aan te passen, want ook daar stellen zich vandaag problemen.
De heer De Ro heeft het woord.
Minister, collega's, als we vandaag vanuit dit huis een boodschap moeten geven aan iedereen die daar nu al dagen kampeert, is het deze: dit parlement, meerderheid en oppositie, is het roerend eens dat op die plaatsen waar het lokaal bestuur de afgelopen jaren zijn verantwoordelijkheid niet heeft genomen om een lokaal aanmeldingsysteem te ontwikkelen, Vlaanderen dit zal doen. Dit was de laatste kampeerperiode, buiten de zomer, buiten Werchter. Dat is het enige wat die ouders vragen.
Laat ons alle andere ruis nu even aan de kant zetten. Als we het daarover allemaal eens zijn – en de camera's zijn getuigen – dan moeten we over twee of drie weken in de commissie alle wetgevende initiatieven daartoe nemen. Het zal niet veel werk vergen. Over een paar weken kan de administratie het dan doen. Als een stad van 44.000 inwoners, zoals de mijne, het op een jaar kan, kunnen de Vlaamse overheid en het Vlaams Parlement dat ook. Al de rest is zever. De mensen staan niet te wachten op de ideologische discussies. Ze willen een aanmeldingssysteem en we moeten dat kunnen doen. (Applaus bij Open Vld, sp.a en Groen)
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, de kampeertoestanden zijn weinig fraai. Ouders voelen zich daartoe blijkbaar verplicht omdat ze voor hun kinderen een school willen waar het onderwijsniveau nog voldoende hoog is, terwijl ze, samen met ons, vaak vaststellen dat vooral in grootsteden in heel wat scholen het niveau daalt onder andere ten gevolge van aanhoudende immigratie. Dat is vaak de olifant in de kamer in dit debat.
Wat ik vooral essentieel vind, minister, is dat de vrijheid van onderwijs ook in dezen overeind blijft. Het principe waarbij een overheid een school gaat toewijzen aan leerlingen, is daarmee in strijd. Wij willen u vragen en oproepen, voor eender welke beslissing u neemt, dat het principe van de vrije schoolkeuze dat een deel is van de vrijheid van onderwijs en cruciaal is, vooral overeind blijft. In heel dit debat moet dat de essentie zijn voor elke leerling, dat hij of zij vrij kan kiezen naar welke school hij of zij gaat.
De heer Van Dijck heeft het woord.
Collega's, minister, laat het duidelijk zijn dat de N-VA voor het systeem van een centrale aanmelding is. Het is objectief, het is transparant, het is Vlaanderenbreed. Er is één tijdslijn, het vermijdt dubbele inschrijvingen, het vermindert de planlast.
Maar zeggen dat, als er geen akkoord is, mevrouw Meuleman, dat de schuld van de N-VA is, en dat wij tegen de sociale mix zijn… Excuseer, hoor. Excuseer. (Opmerkingen van Elisabeth Meuleman )
De vraag is alleen: welk instrument hanteren we? Welk instrument hanteren we? Ik hoor velen daarover vragen stellen, velen. Ik keur kampeertoestanden – behalve Werchter, Graspop enzovoort – niet goed. Maar ik heb een ouder uit Lokeren horen zeggen: ‘Kon ik maar gaan aanschuiven om mijn recht op de vrije schoolkeuze te garanderen.’
Maar goed, minister, mijn vraag is in dezen zeer cruciaal. In het regeerakkoord hebben we duidelijk gezegd dat we de keuzevrijheid van de ouders moeten maximaliseren. Hoe kunnen wij maximaliseren als we met dubbele contingenten blijven werken? (Applaus bij de N-VA)
Collega’s, het is goed dat er een zekere eensgezindheid is…
Het enthousiasme bij mevrouw Gennez is ongelooflijk. Ze heeft het licht gezien door het betoog van de heer Van Dijck, denk ik.
Beste collega's, laat ons misschien proberen om tot een consensus te komen. Want ik heb hier inderdaad van alle – of toch bijna alle – partijen die het woord hebben gevoerd, gehoord: we zijn voor de centrale aanmelding. Maar nogmaals, centrale aanmelding betekent voor mij ook decentraal beheer. Ik zal als Vlaamse overheid niet zeggen welk kind in welke school terechtkomt. Want nogmaals, het overgrote deel van de kinderen kan gewoon naar school gaan waar de ouders willen dat het kind schoolloopt.
Dus één, de centrale aanmelding. En twee, één tijdslijn. Zeer goed. Iedereen ondersteunt dat. En drie, mijnheer Van Dijck, ik ben heel blij met uw betoog. U kent het regeerakkoord en u kent ook de beleidsnota, waarin we vier principes hebben vooropgesteld. Het eerste was maximale keuzevrijheid – daarmee ga ik helemaal akkoord –, optimale leer- en ontwikkelingskansen voor leerlingen, maar ook het vermijden van uitsluiting, discriminatie en segregatie. Ik wil niet dat een school in Vlaanderen, als er te veel kandidaten zijn, kan zeggen: ‘Een kind dat een studiebeurs krijg, moet ik niet hebben in mijn school.’ Dus ben ik blij met uw betoog dat u dat ook ondersteunt. Dus daarover zijn we het ook eens.
En ik heb net een opening gemaakt om te bekijken of we die dubbele contingentering niet anders kunnen oplossen. In Gent zijn ze daarover tevreden, in Antwerpen niet. En als ik zie dat er op de 100 scholen die kampeerrijen hebben maar 7 zijn die erin stappen – niet wegens de kostprijs, collega's, maar omdat ze het te complex vinden – dan moeten we luisteren naar die scholen en moeten we proberen dat te vereenvoudigen.
Ik heb gisteren aangekondigd dat ik een initiatief zal nemen om tot een vereenvoudigd systeem te komen. Ik ben ook bereid om wat vertrouwen te schenken aan scholen. Want we kunnen vanuit Vlaanderen perfect monitoren hoe de sociale mix evolueert. Maar ik wil wel de garantie dat geen enkele school in Vlaanderen kinderen op basis van SES-criteria (socio-economische status) zal weigeren.
En sowieso, collega's, als je twintig plaatsen hebt en veertig kandidaten, zul je twintig kinderen moeten ontgoochelen, twintig ouders moeten ontgoochelen. Er zal altijd een vorm van regelgeving moeten zijn die dat probeert te begeleiden. Daarover struikelen we momenteel. Gelet op de discussies van de voorbije dagen en de betogen die ik heb gehoord, denk ik dat het wel mogelijk moet zijn om een oplossing te vinden voor dit probleem.
Collega's, ik eindig graag met een kleine uitsmijter. Mijn voorganger, minister Smet, heeft, toen er in 2014 kampeerrijen stonden, gezegd: het is de schuld van de ouders. Wel, collega's, hiermee ben ik het absoluut niet eens. Ik herhaal nogmaals: we moeten blijven investeren in extra capaciteit. Maar als er dan toch scholen zijn die populairder zijn, moeten we zoeken hoe we er op de best mogelijke wijze voor kunnen zorgen dat er een evenwichtig geheel is aan kinderen dat een plaats krijgt op school. Laat ons daarover de handen in elkaar slaan en vermijden dat we vechtend over straat blijven rollen. Alhoewel, we hebben nog niet echt gevochten. Het was een hoffelijke discussie. (Applaus bij de meerderheid)
Het is zeker niet de schuld van de ouders, minister. Het is de schuld van een falend Vlaamse regeringsbeleid en van een aantal partijen die al vier jaar discussiëren over een transparant inschrijvingsbeleid, maar er niet toe komen. Er moeten blijkbaar – in hemelsnaam – constructieve vragen van de oppositie komen om tot een consensus te geraken.
Wij zullen die voorstellen alvast blijven formuleren. Wij zullen ook niet meedoen aan die bangmakerij en die sfeerschepping in gemeenten met een centraal aanmeldingsregister zoals Gent. Daarvan kan maar liefst 85 tot 90 procent, collega's van de N-VA, van de ouders hun kind volgens de eerste schoolkeuze inschrijven. Als dat een probleem is, dan weet ik het niet, maar soms creëert u liever problemen dan ze op te lossen. (Applaus bij sp.a en Groen)
Meneer Van Dijck, bij mij zijn er ook nog maar weinig ouders gekomen die hebben gezegd: ‘Kon ik maar kamperen aan de schoolpoort bij min 5 graden Celsius deze week.’ Wij zijn voor vrije schoolkeuze, maar niet voor die enkelingen die het zich kunnen permitteren om daar een week lang met een tent te gaan staan. We zijn voor de vrije schoolkeuze van zoveel mogelijk mensen in Vlaanderen.
Minister, dan zijn er nog investeringen in capaciteit nodig, want dan moeten er natuurlijk voldoende plaatsen zijn als je de vrije schoolkeuze wilt garanderen. Op dit moment zijn er in Gent in het secundair onderwijs tegen 2020 nog 3300 plaatsen tekort. Er zullen nog extra investeringen nodig zijn in capaciteit, willen we die vrij schoolkeuze garanderen. (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vragen zijn afgehandeld.