Verslag plenaire vergadering
Verslag
Dames en heren, aan de orde is de voortzetting van het actualiteitsdebat over de opmaak van het interfederaal energiepact en de houding van de Vlaamse Regering daarin.
De heer Beenders heeft het woord. Hij krijgt vijf minuten om zijn standpunt klaar en duidelijk naar voren te brengen.
Ik wil graag iets verduidelijken aan de leden van de meerderheid. Mijnheer Somers, u verwijt ons dat wij op zoek zijn naar verdeeldheid in de meerderheid. Maar wij zijn op zoek naar eenheid in de meerderheid. Daarnaar zijn we op zoek. (Applaus bij sp.a en van Stefaan Sintobin)
En dat, collega Somers, is ook de reden waarom ik hier sta en waarom wij het debat hebben gevraagd. Als het toch allemaal in orde is, hebt u dan de kranten niet gelezen, de tv-uitzendingen van de afgelopen dagen niet gezien? Ik heb nog nooit zo’n schouwspel gezien van de meerderheid. Het trok op niks en zorgt eigenlijk voor wat we net niet willen: een onzeker klimaat creëren om die doelstelling rond hernieuwbare energie te halen. En dat is het punt waarom we hier zitten. Als we het debat kunnen afsluiten in eenheid, dan zijn we daarin geslaagd. De verdeeldheid is er, die moeten we niet meer zoeken.
We moeten teruggaan naar 10 juni 2015, collega’s. Toen hebben we in dit parlement een voorstel van resolutie goedgekeurd, een resolutie van de meerderheid en de oppositie samen, met maar één doel: een Vlaamse energievisie schrijven, constructief vanuit de meerderheid en constructief vanuit de oppositie, zoals dat hoort bij dit onderwerp.
Op aangeven van de heer Gryffroy hebben wij toen ook afgesproken dat wij zouden evolueren naar een federaal energiepact. Ik zie hem hier nog staan met een schitterend schema. Perfect! Hij overtuigde de oppositie en wij hebben gezegd dat wij constructief zouden meewerken. Wij hebben gewacht. Wij hebben in de commissie regelmatig gevraagd hoe het ermee zat. Maar we werden niet betrokken. Er was geen traject om het parlement te betrekken bij het Energiepact. Was het er maar geweest, minister-president, dan kon u nu een standpunt communiceren. Dan hadden we al twee jaar intensief kunnen samenwerken, en dan hadden we geen debat moeten vragen. Het was er niet. Er was interactie met de burgers. Zeer goed! Er was interactie met het middenveld. Ook zeer goed! Ook veel verenigingen konden hun bezorgdheid uiten. Maar het parlement niet. De regeringspartijen niet. Minister Tommelein deed het alleen.
Vandaag komt u ons zeggen dat u nog niet hebt kunnen overleggen en dat u nog wat tijd nodig hebt. Dat is niet correct! Wij hebben vanuit het parlement aan de regering gevraagd om met meerderheid en oppositie samen te werken aan dit interfederale Energiepact. U hebt dat niet gedaan. Wij betreuren dat. Mocht u dat hebben gedaan, dan hadden wij hier vandaag niet gestaan. Daar wil ik toch wel even de puntjes op de i zetten.
Wat ik ook heel jammer vind, collega’s van de N-VA, is dat u dit plan zo snel hebt getorpedeerd. Waarom hebt u het plan geen kans gegeven? Als de meerderheid aan de oppositie vraagt om de gesprekken binnen de regering een kans te geven, kunnen wij toch wel verwachten dat er binnen de meerderheid ook een kans wordt gegeven aan een plan dat op tafel ligt, een plan dat goed is! Sp.a vindt het plan dat minister Tommelein op tafel heeft gelegd, goed! We zijn het niet met alles eens, maar wel met de fundamentele keuzes.
De fundamentele keuze is de kernuitstap in 2015. Beste collega’s, daar begint het mee, met die kernuitstap. Als je die ter discussie stelt, kun je alle andere zaken gewoon van tafel vegen. De energiebevoorradingszekerheid is cruciaal. Maar of je de kerncentrales openhoudt of sluit: dat is een fundamentele discussie. Waarom hebben jullie de kans niet gevrijwaard om daarover binnen de regering te discussiëren? Mijnheer Gryffroy, waarom hebt u de vlucht vooruit genomen? U hebt gezegd dat de N-VA dit plan nooit ondertekent, niet Vlaams en niet federaal. Waarom moeten wij dan nog wachten op een gesprek binnen de regering? De N-VA heeft toch al gesproken – zelfs op het moment dat het plan nog niet was rondgedeeld. U hebt zelf aan ons gevraagd om mee te werken. U neemt nu de vlucht vooruit en u torpedeert de meerderheid. Ik vind dat echt not done. En dan ons verwijten dat wij een kuil aan het graven zijn en er zelf in vallen? Dat is absoluut nooit gezien! Ik vind dat heel jammer. (Applaus bij sp.a en Groen)
Ik vind, collega’s van de N-VA, dat jullie houding getuigt van schuldig verzuim. Jullie spelen met de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen. (Applaus bij sp.a en Groen)
Mensen die wonen in de omgeving van kerncentrales, willen ze dicht. U wilt ze nog langer openhouden. Nog tien jaar. Kerncentrales met scheurtjes! U moet er maar wonen! (Applaus bij sp.a en Groen)
De heer Diependaele heeft het woord.
Mijnheer Beenders, wees gerust, wij gaan u niet teleurstellen. De heer Gryffroy zal u straks zeer duidelijk ons standpunt meegeven.
Ten gronde, met betrekking tot hernieuwbare energie en de klimaatdoelstellingen en alle debatten die we daarover al hebben gevoerd: daarover zijn we het allemaal eens. Maar u speelt met de portefeuille van de Vlaming. En dáár hebben wij een probleem mee. Dáár reageren wij inderdaad op. (Applaus bij de N-VA)
De heer Gryffroy zal straks zeggen wat daarvoor precies de reden is. We zullen dan straks daarover het debat voeren.
Mijnheer Diependaele, u speelt al drie jaar met de portefeuille van de Vlaming. (Applaus bij sp.a en Groen)
U moet nu niet opeens de witte ridder uithangen en zeggen dat u bezorgd bent voor de rekening van de Vlamingen. Kom op! (Applaus bij sp.a en Groen)
En dat van een socialist! De socialisten, die de energiecertificaten in een vorige legislatuur dusdanig hebben laten oplopen dat we inderdaad een energieheffing hebben moeten opleggen waarmee we schulden hebben doorgeschoven naar de toekomst, naar de volgende generatie. Jullie hebben daarvoor geapplaudisseerd, voor een socialist die zegt dat anderen niet zouden inzitten met de portefeuille van de Vlamingen. Vraag het eens op straat. Ga eens spreken met de burger. Vraag hem eens wie hij verantwoordelijk acht voor de kosten van de energiestijging die hij de laatste jaren heeft mogen wikken. U zult beschaamd zijn over uw applaus. (Applaus bij de N-VA)
Mijnheer Diependaele, ik wil met veel plezier die verdediging aangaan. U zat mee in die regering. Wij hebben in die regering altijd geweigerd om het op een asociale manier af te wenden op de gezinnen. Wij hebben vandaag een verlaging van de energieheffing beslist omdat ze onwettelijk was. Wij hebben daarin nooit willen meegaan. U wel. U moet nu niet zeggen dat u opeens bezorgd bent over de portefeuille van de Vlaming.
En de Vlaming betaalt het gelag.
De Vlaming betaalt inderdaad al drie jaar het gelag van een heel aantal oneerlijke beslissingen die u neemt. (Applaus bij sp.a en Groen)
Ik denk dat we daar een heel ander debat over kunnen voeren.
De heer Schiltz heeft het woord.
Collega's, voor de duidelijkheid, het is wel met deze regering dat de energieheffing daalt: 4 miljard euro kosten van de biomassacentrales naar beneden; federaal 5 miljard euro subsidies voor de windparken naar beneden. Zeggen dat deze regering niet bezorgd is over de portefeuille van de Vlaming, dat gaat er een beetje over, mijnheer Beenders. Maar doet u vooral verder.
De heer Somers heeft het woord.
Ik wil collega Schiltz bijtreden. Wiens handtekening stond onder die uitgave van 4 miljard euro op kosten van de belastingbetaler? Die van uw fractieleider! Wie is er dan verantwoordelijk?! (Applaus bij de N-VA)
Inderdaad, het was Patrick Dewael die minister-president was toen de groenestroomcertificaten werden ingevoerd. (Rumoer. Applaus bij sp.a)
Inderdaad, u hebt gelijk. De grote minister-president Dewael heeft de groenestroomcertificaten geïntroduceerd. (Rumoer)
Perfect.
U zat de voorbije dertig jaar onder een paddenstoel of zo? (Rumoer)
Helemaal niet. U zat mee in de regering, mijnheer Somers.
Inzake het Energiepact of de visienota die tot het Energiepact moet leiden, blijven wij u de hand reiken. We zijn constructief, net zoals we hebben geprobeerd om dat ook bij de Vlaamse energievisie te doen. We willen in dit debat ook vragen aan de meerderheid om met eensgezindheid die gesprekken een kans te geven. Er zijn zoveel uitspraken gedaan de laatste dagen, het wordt voor een minister van Energie bijna onmogelijk om zijn principes los te laten. Jullie staan lijnrecht tegenover elkaar. Lijnrecht.
Minister Tommelein, die groene liberaal, die volop pleit voor het sluiten van kerncentrales, die zijn persoonlijk standpunt op dit spreekgestoelte al heeft verkondigd – we appreciëren dat, en hij moet het vooral blijven doen – komt lijnrecht te staan tegenover de N-VA die zegt: ‘niet met ons, nooit met ons, wij tekenen het hier niet en we tekenen het op het federale niveau niet’. Wat moet de minister van Energie dan doen? Wat is dan het belangrijkste? U proberen te overtuigen? Maar ik heb de indruk dat dat niet meer lukt, want de uitspraken waren wel zeer heftig tegenover elkaar. Of vasthouden aan zijn principes? Ik hoop dat de principes het halen.
Collega's van de meerderheid, laat alstublieft voor één keer zien dat politiek bedrijven ook constructief kan zijn. Kom terug op de forse uitspraken van de laatste dagen, en geef het vertrouwen aan deze regering om een oplossing te zoeken in die visienota. Wees rustig. Wees kalm. Onthoud u van commentaren in de media. (Gelach bij de N-VA)
Geef deze regering een korte tijd om ervoor te zorgen dat ze eruit geraakt. Dat is onze oproep. We willen graag meehelpen, minister, we willen graag mee aan tafel zitten, want het is een pact tot 2050 en het zou goed zijn als meerderheid en oppositie u daarin steunen. Wij reiken de hand. Wij hopen dat het geen maanden meer duurt, want dan krijgt de N-VA wat ze vandaag wil, en dat is uitstel van de kernuitstap. (Applaus bij sp.a en Groen)
De heer Gryffroy heeft het woord.
Geachte collega's, geachte ministers, ook de N-VA trekt voluit de kaart van de kernenergietransitie. De discussie die we hier voeren gaat over de timing, de modaliteiten en de back-up.
Ook voor ons is het huidig kernverhaal een aflopend verhaal, maar fossiele energie is dat nog veel meer. Ook wij, de N-VA, hebben grote groene ambities met groene duurzame energie. Ook wij staan mee achter het duurzame klimaatverhaal voor de toekomst. Waarom hebben we anders hard meegewerkt aan de Vlaamse Klimaatresolutie die hier kamerbreed werd goedgekeurd?
Maar wij doen dat wel met realisme, onder de voorwaarden die trouwens ook in het federaal regeerakkoord staan: betaalbaarheid, maar ook duurzaamheid en uiteraard bevoorradingszekerheid garanderen. Met andere woorden, hoe groot is de factuur en wie gaat ze betalen?
Een beslissing moet uiteindelijk beter zijn voor het klimaat en het licht mag niet uitgaan. Dit moet worden aangetoond via de nodige cijfermatige onderbouwing. Ik ben blij dat de minister dat ook bevestigt. Hier zitten we dus zeker op dezelfde lijn.
Duurzaamheid: we willen minder en niet meer CO2-uitstoot. Het klimaat red je bijvoorbeeld niet met negen bijkomende gascentrales. We hebben in onze klimaatresolutie de uitstootreductie gepland van 35 procent tegen 2030 en die zou met die gascentrales in de feiten in gevaar komen.
Betaalbaarheid: we willen niet dat de burgers en onze bedrijven te veel betalen voor de energietransitie. We willen eerst weten wat het ons kost. Pas dan kunnen we een grondig debat voeren.
Betrouwbaarheid: verzekert het Energiepact dat de lampen blijven branden in 2025, dat het licht niet uitgaat? We hebben namelijk nog steeds geen betrouwbaar onderbouwd scenario gezien dat ons geruststelt. Of willen we ons vertrouwen op het buitenland om ons tijdens de pieken van energie te voorzien?
De heer Danen heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, u zegt dat we een onderbouwing moeten hebben. Natuurlijk is dat zo, maar er is de laatste jaren zoveel gestudeerd, er zijn zoveel studies geweest van Elia, van de CREG, van EnergyVille, van 3E, van het VBO, van essenscia en noem maar op. Welke cijfers hebt u nog meer nodig? Waarom kunt u nu nog niet beslissen?
Door de kernuitstap telkens in vraag te blijven stellen, zorgt u voor hogere energieprijzen en zorgt u ervoor dat investeringen in hernieuwbare energie worden gefnuikt. Waarom denkt u in godsnaam dat het langer openhouden van kerncentrales goedkoper zal zijn voor de Vlaming dan ze slim te sluiten en toekomstgericht te investeren?
Mijnheer Danen, u hebt daarnet enkele studies opgesomd. Alle studies trekken dezelfde conclusie: als je alle kerncentrales sluit in 2025, wordt het beduidend duurder, en het is slechter voor het klimaat. Alle studies zeggen hetzelfde, het verschil zit in de onderbouw. De ene studie zegt dat het een klein beetje duurder wordt, de andere zegt dat het veel duurder wordt. Het wordt altijd duurder, en dus minder betaalbaar voor de Vlamingen, gezinnen en bedrijven.
U spreekt over de kernuitstap uitfaseren over een langere periode en dat dat de investeringen in hernieuwbare energie niet zal aanzwengelen. Mijnheer Danen, dat is fout. Tegen 2020 wordt er nog meer dan 1000 megawatt geïnvesteerd in de offshore. Kerncentrales blijven draaien. Er komen ondertussen meer dan 50 windmolens onshore bij. Kerncentrales blijven draaien. We investeren opnieuw meer in zonnepanelen. Kerncentrales blijven draaien. Met andere woorden, er is geen een-op-eenverband tussen het uitfaseren van de kerncentrales en toch investeren in hernieuwbare energie. (Applaus bij de N-VA)
Mijnheer Gryffroy, u bent ondernemer geweest. U weet beter dan wie ook dat onzekerheid iets is wat ondernemers kunnen missen. Twijfel zaaien over de kernuitstap zorgt voor onzekerheid, en zorgt ervoor dat er minder wordt geïnvesteerd in hernieuwbare energie.
Weet u trouwens hoeveel de verlenging van Tihange 1 en Doel 1, de oudste kerncentrales, heeft gekost? U kent allicht de bedragen: 600 tot 700 miljoen euro per centrale. Als we de jongste centrales willen verlengen, zal de kost nog veel hoger zijn. Wie gaat dat betalen? Zeggen dus dat het sluiten van kerncentrales zorgt voor een hogere energieprijs, is de mensen echt blaasjes wijsmaken. (Applaus bij Groen en sp.a)
Mijnheer Danen, als u de studie van Elia hebt gelezen, dan weet u zeer goed – op pagina 101, als ik dan toch technisch mag doen – dat er duidelijk staat dat als ik kijk naar de totale kost op jaarbasis, het langer openhouden van twee kerncentrales in combinatie met gas en hernieuwbare energie, de helft goedkoper is dan een volledige overschakeling naar gascentrales. Dat weet u evengoed als ik. U moet dus hier geen zaken komen vertellen die manifest onjuist zijn.
Integendeel, ik zou zelfs zeggen, mijnheer Danen: wie heeft de oorspronkelijke kernuitstap getekend? Paars-groen. Hoeveel flankerende maatregelen hebt u in het Energiepact verwerkt gedurende de vier jaar dat u aan de macht was? Geen enkele. Wat doen wij nu? Wij willen flankerende maatregelen kunnen verankeren met de nucleaire uitfasering. (Applaus bij de N-VA)
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Collega Gryffroy, het is ondertussen kristalhelder waarom de N-VA dit pact of deze visienota niet ondertekent, namelijk omdat u hardop twijfelt of het wel mogelijk, nodig of nuttig is om vast te houden aan een kernuitstap in 2025 zoals wettelijk vastgelegd. Ik wil toch graag citeren, voorzitter en collega's van de meerderheid, uit een resolutie een jaar geleden goedgekeurd, unaniem, door dit Vlaams Parlement, mede ingediend door Wilfried Vandaele, achtbaar lid van de N-VA. Daar staat letterlijk in dat het Vlaams Parlement aan de Vlaamse Regering vraagt om in overleg te gaan met de federale overheid over de opmaak van het Energiepact met de huidige federaal besliste kernuitstap als uitgangspunt. Mag ik vragen of de N-VA dan haar handtekening terugtrekt? Of de N-VA vindt dat de Vlaamse Regering deze unaniem goedgekeurde resolutie, die zeer duidelijk is op dat punt, naast zich neer moet leggen? Hoe lang denkt u daarover nog te willen discussiëren? Want, mijnheer Gryffroy, uit die studies van Elia, het Planbureau en dergelijke meer heb ik één ding onthouden, en dat is dat we niet veel tijd meer hebben om de beslissing daadwerkelijk te verankeren. Nog een beetje langer keren, nog een beetje langer discussiëren, collega's van de N-VA, en u hebt wat u wilt hebben. We kunnen dan zelfs niet meer beslissen om die uitstap te doen in 2025, zoals wettelijk was vastgelegd en zoals we hier allemaal samen hebben goedgekeurd in een resolutie, die ook door u is ingediend. (Applaus bij sp.a en Groen)
Mijnheer Vandenbroucke, op geen enkele manier zouden wij onze handtekening daaronder in twijfel trekken, maar blijkbaar weten wij wel beter dan u wat wij precies getekend hebben. Daar staat een verwijzing in naar de kernuitstap die ook in het federaal regeerakkoord staat, en daar staan voorwaarden bij. Die voorwaarden zijn onder andere betaalbaarheid, duurzaamheid en bevoorradingszekerheid. En daar zit het probleem.
Er wordt hier heel veel verwezen naar studies en dergelijke meer. Zeer terecht uiteraard. Ik heb er hier voor mij liggen. Ik citeer: “Als we twee nucleaire centrales na 2025 langer openhouden” – mijnheer Vandenbroucke – “zal dat volgens onze cijfers nauwelijks een impact hebben op de groei van hernieuwbare energie. Wel is er een duidelijke impact op de fossiele productie die niet stijgt ten opzichte van 2016.”
Een andere studie: “Als alle kerncentrales zoals voorzien sluiten, kan de CO2-uitstoot stijgen met 48 tot zelfs 72 procent.” U moet mij eens aantonen – dat is de onderbouwing die wij vragen – hoe je dan het klimaat een dienst bewijst door die kerncentrales te sluiten, want daarover gaat het natuurlijk.
En ten tweede: alle studies, waarnaar de heer Gryffroy zeer uitgebreid heeft verwezen, tonen aan dat de prijs gaat stijgen. Inderdaad, als je die twee kerncentrales nog 10 jaar langer zou openhouden, moet daar ook in worden geïnvesteerd, maar dan nog weegt dat niet op tegenover de kosten die we zouden moeten maken voor gascentrales en hernieuwbare energie. Dat staat investeringen in hernieuwbare energie niet in de weg, he. Het gaat over het openhouden van twee centrales om zeker te zijn dat we die prijs onder controle kunnen houden en dat we die bevoorradingszekerheid kunnen garanderen. Dat is het enige wat wij willen. (Applaus bij de N-VA)
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, de tegenstanders van de kernuitstap zwaaien altijd met rapporten die zeggen dat kernenergie niet compatibel is met hernieuwbare energie. Ik kan net zoals collega Diependaele een aantal studies opsommen die het tegendeel bewijzen. Voor het Vlaams Belang is het een en-enverhaal en niet een of-ofverhaal. En, collega Danen, het is niet zo dat wanneer we twee kerncentrales langer open zouden houden, er minder investeringen zouden zijn in hernieuwbare energie. Jullie voeren een ideologisch debat, maar geen debat gebaseerd op cijfers en argumenten.
Ik zou toch eens tot de essentie van het verhaal willen komen. We kunnen nog een uur debatteren en onze standpunten naar voren brengen.
Voorzitter, ik wil toch nog even zeggen dat ik het bijzonder opmerkelijk vind dat de Vlaamse Regering geen standpunt heeft over een kernuitstap, over een debat dat al weken, maanden in de schijnwerpers staat. Daarom moet ik me wenden tot de woordvoerder van de grootste meerderheidspartij.
Collega Gryffroy, ik heb de visienota bij. U hebt ze ongetwijfeld ook gelezen. Ik lees op pagina 1 “gezien de nucleaire uitstap in 2025”. Op pagina 6 staat: “Deze uitstap uit kernenergie is ook een van de belangrijkste uitgangspunten van deze energievisie.” Dus, deze energienota, dit Energiepact, hoe u het ook wilt noemen... Dat is trouwens een maskeren van hetgeen de afgelopen maanden is gezegd. Er had tegen het einde van het jaar een onderbouwd energiepact moeten zijn. Nu krabbelt iedereen terug, zegt men dat het maar een basisdocument is, dat men er nog over moeten spreken. Het punt is: komt er een kernuitstap, ja of neen? Collega Gryffroy, zegt u net hetzelfde als gisterenavond formeel in Terzake, namelijk dat u deze visienota niet goedkeurt als grootste meerderheidspartij?
Ik wil eerst nog ingaan op wat er hier voorgaand is gezegd. Collega Vandenbroucke, in 2012 heeft onder andere uw partij in die meerderheid beslist om Tihange 1 tien jaar langer open te houden. U zat in 2003 ook mee in die regering die toen heeft beslist tot een federale kernuitstap. In die twaalf jaar tussen 2003 en het einde van 2014 hebt u nóoit iets op tafel gelegd over hoe u flankerende maatregelen zou waarmaken. Wat u wél hebt gedaan, is de miljardenfactuur doorsturen naar de toekomstige generaties, met de oversubsidiëring van bijvoorbeeld zonnepanelen. We noemen dat dan de ‘Freyafactuur’, waarvoor dank. Daarvoor is zelfs een energieminister moeten vallen binnen onze regering. Dát is wat u hebt gedaan. En ons nu verwijten dat we niks doen... (Applaus bij de N-VA)
Mijnheer Sintobin, wat ik gisterenavond heb gezegd, is heel duidelijk. Dat blijft. Deze nota is voor mij onvoldoende onderbouwd om ze goed te keuren. Dat was mijn stelling gisterenavond en dat blijft nu ook dezelfde stelling. Waarom? Omdat er geen zekerheid is omtrent de betaalbaarheid, er geen zekerheid is omtrent de duurzaamheid en er geen zekerheid is omtrent de bevoorrading.
De heer Sanctorum heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, u bent natuurlijk een beetje de kop van Jut vandaag, en dat is begrijpelijk in dit debat. Ik steun wel uw oproep tot meer becijferde onderbouwing, maar als ik u daarnet hoorde en uw argumenten hoorde, dan begin ik toch wel serieus te twijfelen aan de goede bedoelingen. U zei bijvoorbeeld dat die gascentrales onze Vlaamse klimaatdoelstellingen in gevaar brengen. Dat klopt niet, want onze Vlaamse klimaatdoelstellingen gaan over landbouw, transport en gebouwenverwarming. Transport is de grote uitdaging, en dat is nu toevallig een beleidsdomein dat ook onder een N-VA-minister valt.
Ik wil ook nog wel eens dieper ingaan op de drie voorwaarden die u naar voren schuift. Wat zijn ze weer? Betaalbaarheid, duurzaamheid en bevoorradingszekerheid. Ik denk dat iedereen in dit parlement die voorwaarden onderschrijft, maar u bent wel de enige, met uw fractie, die daarmee de visienota helemaal van tafel veegt. Dan vraag ik me af of er wordt voldaan aan een vierde belangrijke voorwaarde: de politieke eerlijkheid. Is het een technische discussie? Gaat het inderdaad over de nood aan meer onderzoek? Of is het een ideologische kwestie? Mijnheer Gryffroy, ik heb de indruk dat het het tweede is. U zult gewoon nooit akkoord gaan met een kernuitstap. Zo eenvoudig is het. Of daar nu nog duizend studies bijkomen die kunnen onderbouwen dat die kernuitstap wel mogelijk is, u zult die nóg niet steunen. Juist of niet?
Mijnheer Sanctorum, als je kijkt naar onze Vlaamse bevoegdheid, dan spreek je inderdaad niet over de CO2-uitstoot van de gascentrales, maar we bekijken het op land- en Europees niveau. Kunt u mij uitleggen dat we hier gascentrales gaan bouwen, maar dat dat geen invloed zal hebben op die CO2?
Politiek eerlijk of oneerlijk? U kent me ook al lang genoeg. Ik baseer me inderdaad op de onderbouwing met cijfers, punt.
Collega Gryffroy, ik wil wel, hé. We hebben hier net de verklaring van de regering gehoord. We hebben hier een vurige oproep gehoord van uw fractieleider om de regering tijd te geven om een en ander te becijferen. Er is wat heen en weer geschoven.
Als u wil dat we met cijfers komen om te bewijzen dat de kernuitstap kan, dan begrijp ik niet wat u daar nu staat te zeggen: ‘Het kan niet, het zal niet, het is duurder, we gaan dat niet doen.’ U weet dat dit niet juist is, omdat daar minstens andere visies over zijn. Zal de CO2-uitstoot stijgen? Neen. Studies hebben bewezen dat in een totale systeemomslag de CO2-uitstoot met 4 procent daalt voor iedereen. Zo kunnen we een tijdje doorgaan. We kunnen hier liggen bekvechten: ‘Het was uw schuld – neen, het was uw schuld in een vorige regering – neen, het was uw schuld in een nog vorige, vorige regering… ?’
We hebben nu een ontwerp van Energiepact dat goedgekeurd is door vier ministers van Energie van verschillende partijen die de tekst naar hun regeringen hebben gebracht. Mijnheer Gryffroy, kunnen we dan inderdaad eventjes onze parlementaire profileringsdrang opbergen, of zal het, zoals de heer Sanctorum zegt, nooit goed genoeg zijn? Op de website van uw partij staat vandaag: “Wij pleiten voor een gefaseerde uitstap uit kernenergie tegen 2065.” 2065! Gaan we die oude brol met scheurtjes nog tot 2065 verlengen of gaan we er nieuwe bijbouwen? Als u het debat hier nu wil aangaan – ik heb me al lang ingehouden – dan wil ik dat u kleur bekent. Bent u de partij die kerncentrales wilt bijbouwen of bent u de partij die met ons de energieomslag zal maken en kerncentrales zal sluiten? (Langdurig applaus bij Open Vld, sp.a en Groen)
Te lang applaudisseren belet dat de democratie werkt. (Gelach)
De heer Gryffroy heeft het woord.
Mijnheer Schiltz, ik denk dat ik heel duidelijk was. Ik zal dan misschien toch moeten herlezen wat ik in de eerste zin heb gezegd: “Ook de N-VA trekt voluit de kaart van de energietransitie. Ook voor ons is het huidige kernverhaal een aflopend verhaal, maar het fossiele energie is dat nog veel meer.”
Duidelijker kan ik niet zijn. Ook wij staan mee achter het duurzame klimaatverhaal voor de toekomst. Ook wij staan achter een grote groene ambitie met groene duurzame energie. Wat mijn commentaar is op de nota zoals die nu wordt genoemd, is dat op basis van die nota, zonder bijkomende vragen en opmerkingen omtrent betaalbaarheid, duurzaamheid en bevoorradingszekerheid, onmogelijk een beslissing kan worden genomen en een pact kan worden afgesloten met alle stakeholders.
Mijnheer Schiltz, ik kan u verzekeren: u hoeft zich geen zorgen te maken. Het is zeer duidelijk wat de heer Tommelein daarnet heeft gezegd, en we staan daar ook volledig achter. Er ligt, zoals u zelf zegt, een ontwerppact op tafel. Dat willen we nu inderdaad gaan bekijken, want er zijn zeer veel studies die evengoed tegenspreken wat u zegt. Ik heb ze daarnet geciteerd. Daar willen wij duidelijkheid over.
Niet alleen wij als fractie vragen dat, maar de Vlaming verdient het om dat te weten. De Vlaming verdient om te weten welke richting het pact de factuur zal laten uitgaan. Daarover vragen we duidelijkheid. Dat is het enige. Om die reden staan we vierkant achter wat de heer Tommelein daarnet in zijn vier puntjes heeft meegedeeld.
Minister Tommelein is het langste bezig met de gesprekken met de vier ministers op de verschillende niveaus. Ik ga ervan uit dat alles wat in de nota staat, onderbouwd is. Minister, u wordt nu al bijna een kleine week getorpedeerd door de opmerking dat alles wat in die nota staat niet onderbouwd is, dat de cijfers niet kloppen. Ik hoor het hier vandaag weer op het sprekersgestoelte van N-VA die zegt: ‘Uw nota stelt niets voor. Het is een vodje papier. Die berekeningen kloppen niet.’ Is dat waar? Klopt het dat uw visienota niet opgebouwd is uit cijfers? Kunt u die redenering van de N-VA volgen?
Minister Tommelein, die vraag is aan u gericht. (Opmerkingen van minister Bart Tommelein)
De vraag was of die nota van u onderbouwd is.
Ik wil nog eens heel mijn inleiding opnieuw beginnen. Ik heb heel duidelijk gezegd dat de nota is opgebouwd op basis van verschillende studies, van verschillende cijfers, dat er ook rekening gehouden is met wat hier is gestemd in resoluties, met wat door de Vlaamse Regering is beslist in de stroomversnelling. Al die cijfers zijn gekend. Als er nog bijkomende informatie en bijkomende cijfers nodig zijn, dan zullen we die leveren. Maar ik vind het wel heel eigenaardig dat hier een discussie wordt gevoerd over een bevoegdheid die helemaal geen Vlaamse bevoegdheid is, maar een federale bevoegdheid.
Mijnheer Gryffroy, bent u het er dan mee eens dat de visienota is opgesteld op basis van cijfers en documenten die beschikbaar zijn?
Mijnheer Beenders, als je kijkt naar de studies die de laatste weken zijn verschenen – sommige staan al in de krant terwijl het boek nog niet is verschenen –, dan zie je dat de onderbouw van de studies verschillend is. Dus moet daar duidelijkheid over komen. Er moet coherentie over komen. Dat is alles wat ik vraag.
Voorzitter, ik kom toch terug op mijn eerste punt in dit debat. Ik heb heel goed geluisterd naar minister Tommelein, zowel nu als daarnet bij de inleiding. Hij zegt dat de ministers daar niet hebben gespeeld en dat het niet zomaar gezelligheidsgesprekken waren. Hij zegt dat de nota wel degelijk is gebaseerd op cijfers. Zo heb ik het hem horen zeggen.
Mijnheer Gryffroy, wat u doet – gisterenavond en ook nu weer –, is een motie van wantrouwen neerleggen ten opzichte van uw minister van Energie in de Vlaamse Regering. U doet dat gewoon. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het onvoorstelbaar vind dat u op die manier de cijfers die de minister in zijn nota heeft verwerkt, in twijfel trekt.
Minister en voorzitter, ik blijf me afvragen wat nu de bedoeling is van de N-VA. Mijnheer Gryffroy, met de manier waarop u gisterenavond hebt gecommuniceerd en nu opnieuw, haalt u de geloofwaardigheid van een minister in de Vlaamse Regering onderuit, terwijl u wel de grootste meerderheidspartij bent. U legt dus een motie van wantrouwen neer ten opzichte van een minister die hier komt verklaren dat hij zijn werk heeft gedaan, dat de nota onderbouwd is en dat hij maandenlang heeft onderhandeld. Voorzitter, du jamais vu! (Applaus bij Groen en sp.a)
De regering zal het dossier vrijdag ten gronde bekijken. Ik schiet mijn minister van Energie niet af. (Gelach)
Neen, mijn excuses, mijnheer Rzoska. (Opmerkingen van Björn Rzoska)
Is dat voldoende om een pact af te sluiten? Wat moet een energiepact zijn? Een energiepact – en niet de visie die nu op tafel ligt – bestaat uit vier elementen. Ik vind die niet uit, maar de SERV heeft die gepubliceerd in juli 2017.
Een eerste element is dat een energiepact geen onenightstand is. Het is een onderbouwd langetermijnengagement voor vele jaren. Het is een onderbouwd engagement dat niet in een schuif mag en kan belanden. Het moet continu blijven leven.
Ten tweede is het een engagement dat we samen nemen met zo veel mogelijk actoren mee aan de tafel. Een pact wordt niet alleen gesloten tussen politici, maar ook met de verschillende betrokken organisaties en actoren. Zo niet, heb je geen pact.
Ten derde moet het gebaseerd zijn op onderbouwde cijfers, berekeningen en studies, op cijfers waar iedereen mee akkoord gaat, op cijfers en berekeningen die een visie ondersteunen die geen enkele technologie op voorhand uitsluit maar verschillende energiebronnen en scenario’s overweegt.
Ten vierde moeten er investeringen aan verbonden zijn. Dit staat ook in deze energienota. Massale investeringen in gebouwen, laadpalen en hernieuwbare energie, maar wel beredeneerd met een return on investment zodat de Vlaming en de Vlaamse bedrijven niet te veel betalen aan energie.
Tegen wanneer, waar en op welke manier zijn allemaal openstaande vragen, en de Vlaming heeft het recht om te weten wat hun dat zal kosten. Dat is de samenvatting van het SERV-rapport dat we volledig ondersteunen.
Ik heb twee vragen: een aan de minister en een aan de heer Gryffroy.
Minister, u hebt vorige week gesteld, en u doet dat vandaag opnieuw, dat het debat over de kernuitstap hier niet thuishoort omdat dit een federale bevoegdheid is. Anderzijds is een van de belangrijkste uitgangspunten van de visienota die is onderhandeld met de vier ministers, juist de kernuitstap. Het lijkt me dan ook maar logisch dat de Vlaamse Regering een standpunt inneemt over die kernuitstap. Zeggen dat het ons niet aangaat en dat het onze bevoegdheid niet is, vind ik eigenaardig.
Mijnheer Gryffroy, u weet dat we inhoudelijk aan uw kant staan, maar u brandt inderdaad deze visienota die mee is onderhandeld door minister Tommelein, volledig af.
U geeft een opsomming van wat een energiepact of een energienota eigenlijk zou moeten zijn. U zegt dus: ‘Minister Tommelein, uw huiswerk trekt op niks.’ Ik kan me dus moeilijk voorstellen, mijnheer Gryffroy, dat binnen twee dagen – of op een Goede Vrijdag zoals de minister-president zegt – er plotseling toch een akkoord zou zijn over de kernuitstap. Stop met palaveren en zeg als grootste meerderheidspartij: ‘Minister Tommelein, gooi dat in de vuilbak en maak uw huiswerk opnieuw.’
Uw standpunt is duidelijk en u zet daarmee minister Tommelein een hak. Inhoudelijk zijn we het eens maar het heeft nog weinig zin om verder te debatteren als de grootste meerderheidspartij, gisteren zeker en vandaag opnieuw, zegt dat deze visienota op niks trekt.
Collega Gryffroy, met uw laatste punt was ik het eens: een energiepact moet breed gedragen zijn, we moeten iedereen erbij betrekken. Krijgen wij dan ook een uitnodiging? Gaat u ons betrekken in dat gesprek? Mogen wij ook ons zegje doen? Het is een pact dat tot 2050 moet duren. Wij reiken al twee jaar de hand. U verwijt ons alles van het verleden, maar wat we op dit moment doen, daar krijgen we geen antwoord op. Wij willen ook graag uw kritiek counteren.
U hebt net opnieuw gezegd: ‘Minister Tommelein, uw studie is niet beredeneerd en niet onderbouwd’. U hebt die woorden gebruikt. Dat zijn zwaarwichtige woorden van een meerderheidspartij aan een minister. Ik vind dat not done. U gebruikt woorden waardoor u zelfs al bijna niet meer terug kunt. Hoe kunt u dit gesprek in de regering dan nog een kans geven? Haal anders het Energiepact naar het parlement en laat ons discussiëren.
Mijnheer Gryffroy, u zegt dat er meer betrokkenheid van stakeholders moet zijn. Ik heb uit de Stroomversnelling begrepen dat er heel wat mensen en groepen betrokken zijn. Welke groepen zou u dan nog meer willen betrekken? Ik denk dat we ondertussen zo ongeveer iedereen betrokken hebben bij dit traject.
Ik heb uw energievisie ook gelezen. Op pagina vier staat dat u pas naar een kernuitstap wil gaan in 2065. Weet u wel wat u zegt? Betekent dat dat er een nieuwe kerncentrale moet worden gebouwd? Waar wilt u die bouwen? Wat gaat er met het afval gebeuren? Is daar een draagvlak voor? Wie hebt u betrokken om zulke beslissingen te nemen en zulke voorstellen te doen? (Applaus bij Groen en sp.a)
Als u spreekt over de stakeholders, dan weet u heel goed hoe het in Nederland heeft gewerkt. In Nederland start men inderdaad met een visie die men besproken en bediscussieerd heeft met verschillende middenveldorganisaties, een honderdtal. Dan neemt men een politieke beslissing over een aantal opties, in functie van een aantal parameters. Men gaat ermee terug naar de stakeholders, zowel politici, parlement maar ook naar de middenveldorganisaties die mee ondertekenen. In Nederland hebben zeventig middenveldorganisaties mee ondertekend waardoor zij zich ook engageren. Daardoor kan men ook achteraf wijzen op de lijnen die waren afgesproken. Dat is een pact dat je opmaakt met alle stakeholders.
Mijnheer Gryffroy, zo doen we dat ook in Vlaanderen en zo hebben we dat ook gedaan. U weet dat: de Stroomversnelling. Alle elementen die vandaag ook in het interfederale Energiepact zouden moeten zitten en vandaag in de visienota staan, zijn besproken met de stakeholders. Ze hebben zich geëngageerd. De Stroomversnelling is op de ministerraad goedgekeurd. Alle stakeholders staan achter die Stroomversnelling, tot er opeens natuurlijk een interfederaal pact moet worden gemaakt.
Ik moet dan eerlijk toegeven dat ik een heel duidelijke boodschap geef aan de heer Sintobin, wat ik ook al in de commissie heb gezegd: ik kan als Vlaams Energieminister toch geen punt beginnen te maken tegen drie andere ministers en zeggen dat we een pact gaan maken maar dat we tegen de federale bevoegdheid een veto gaan stellen vanuit Vlaanderen. We gaan elkaar toch geen Liesbeth noemen: in de Federale Regering zitten exact dezelfde Vlaamse partijen als in deze regering. Ik ben iemand die respect heeft voor de instellingen in dit land, al altijd, toen ik fractieleider in de oppositie was, toen ik in de federale Kamer zat, toen ik in de Federale Regering zat, en ook nu ik in de Vlaamse Regering zit. Ik vind dat iedereen zijn bevoegdheden moet respecteren. Ik kan een mening hebben en we kunnen een mening hebben, maar ik vind het nogal kras dat u verwacht dat iets wat morgen eventueel in de federale Kamer moet worden bediscussieerd – waar collega's van dezelfde partijen zitten –, hier moet worden bediscussieerd op het niveau waar er geen bevoegdheden zijn.
Ik wil discussiëren over de bevoegdheden, mijnheer Sintobin. Ik weet ook wel dat ik aan mijn federale collega moet vragen om een kader te schetsen waarop wij de doelstellingen in Vlaanderen kunnen realiseren. Dat betekent dat dat de oorzaak is. Dat is de noodzaak van het interfederale pact. Ik heb van mijn collega’s in de andere gewesten en in de federale overheid de garanties nodig dat wij ons beleid in Vlaanderen kunnen uitvoeren. Daar gaat het over.
Hier wordt de discussie al gevoerd over de bevoegdheden van de federale overheid. Wij kunnen daar een mening over hebben, maar ik vind niet dat wij hier de discussie moeten voeren die in de Kamer moet worden gevoerd. (Applaus)
Minister Tommelein, mevrouw Crevits heeft een beetje last aan haar rechteroor, als u mij begrijpt. (Opmerkingen)
Mijnheer Peumans, ik heb een stem die draagt, ik weet het. (Gelach)
Ik ook. (Opmerkingen)
De heer Sintobin heeft het woord.
Minister Tommelein, ik zou toch verwachten dat u een beetje correct blijft. Ik ben het met u eens dat de kernuitstap voor een groot deel federale bevoegdheid is. Maar ik heb hier de visienota bij, waar uw handtekening onder staat. (Opmerkingen van minister Bart Tommelein)
U hebt het mee op papier gezet. Gaat u nu zeggen dat u er niet aan meegewerkt hebt, misschien? U hebt er duidelijk wel aan meegewerkt. En in die visienota staat als een van de belangrijkste uitgangspunten: de kernuitstap. Ik vraag niet uw persoonlijke standpunt, ik vraag het standpunt van de Vlaamse Regering. Ik begrijp goed dat u in een moeilijke positie zit en dat er verdeeldheid is binnen de meerderheid over de kernuitstap. Dat is daarjuist nog eens gebleken. Wie nu nog ontkent dat er verdeeldheid is, leeft volgens mij op een andere planeet. Vroeg of laat – is het nu vrijdag of volgende week vrijdag of nog een vrijdag later – zal de Vlaamse Regering een standpunt moeten innemen over de kernuitstap, omdat die van belang is voor het goedkeuren van het Energiepact. U kunt het draaien zoveel u wilt, vroeg of laat is het zo.
Ik ben ook iemand die de wet respecteert. Ik ben daarnet het spreekgestoelte opgegaan voor een verklaring. (Opmerkingen)
Ik heb niet over een kernuitstap gesproken. Er bestaat een wet, en om die wet te wijzigen, zal er inderdaad een meerderheid in het federale parlement nodig zijn, niet in dit Vlaams Parlement. Ik ben heel duidelijk: als ik samenzit met vier energieministers uit verschillende gewesten en de Federale Regering, dan gaan we uit van de bestaande toestand, van wat de wet vandaag zegt, met vier voorwaarden. Ik zal ze nog eens herhalen. Het zijn dezelfde voorwaarden – of het zouden toch dezelfde moeten zijn – die de heer Gryffroy opsomt: we moeten de betaalbaarheid in het oog houden en we moeten de bevoorradingszekerheid, de duurzaamheid en de veiligheid garanderen. Die vier zaken zijn noodzakelijk. Ze staan trouwens ook in de visienota.
Kan ik nu, als Vlaams minister van Energie, een visienota maken waarin ik de wet naast mij neerleg, terwijl mijn drie andere collega’s dat niet willen? Wij hebben gezocht naar wat ons bindt en wat wij zouden moeten doen. En nu is het aan de regeringen om daar standpunten over in te nemen. Ik heb dus alles gevolgd. Ik heb ook deze stakeholders in dit parlement gevolgd. Ik heb mij nauwgezet aan de resoluties van het Vlaams Parlement gehouden.
Minister Tommelein, het is uiteraard een interfederaal akkoord. Het is een samenwerkingsakkoord. Ik volg u als u zegt dat u vanuit de bestaande wetgeving vertrekt. Maar uw grootste coalitiepartner, de N-VA, heeft gisteren verklaard dat hij dit Energiepact of visienota, zoals het op tafel ligt, niet zal goedkeuren. Mijn concrete vraag aan u, minister Tommelein, is: bent u altijd binnen het mandaat van de Vlaamse Regering gebleven op die vergadering? Ik zie aan uw lichaamstaal dat u ‘natuurlijk’ zegt. Ik zal het concreet maken: hebt u ooit de opdracht gekregen vanuit de Vlaamse Regering om in dat interfederale akkoord die kernuitstap op tafel te leggen, ja of neen?
Kort en krachtig: neen.
Dan heb ik een vraag aan collega Gryffroy: waarom verklaart u dan dat u op dit Vlaamse niveau deze energievisie, deze energienota, dit pact, nooit ofte nimmer gaat tekenen? Dat waren uw woorden, gisterenavond.
De Vlaamse Regering zal dit akkoord bespreken. Wat ik gisteren heb verklaard, heb ik namens de partij gezegd. De partij is lid van de Vlaamse Regering en van de Federale Regering. (Rumoer)
Ik heb thuis een kleine jongen van vijf jaar, Arthur geheten. Ik moet tegenover hem minder herhalen dan ik hier moet herhalen. Ik wil de speaking notes waarmee ik begonnen ben gerust uitdelen. Iedereen kan dan nalezen wat ik heb gezegd. Ik heb me gehouden aan het mandaat van de Vlaamse Regering. In het Vlaams regeerakkoord staat dat er een energiepact moet worden afgesloten. De Vlaamse Regering heeft de Stroomversnelling goedgekeurd. Er zijn de resoluties van het Vlaams Parlement. Met dit kader heb ik daar aan de tafel gezeten.
Minister, u hebt in uw inleiding duidelijk gesteld wat de status van deze nota is en waaraan we verder moeten werken. Ik bevestig wat we verder nodig hebben. De dynamiek is in Vlaanderen pas een jaar geleden gestart. Dit moet nog verder groeien.
Het valt bijna historisch te noemen. We beschikken over een nota die door vier ministers is besproken en in een tekst is vastgelegd. We moeten hier verder aan werken en hier verder op bouwen. We mogen niets op voorhand uitsluiten. We moeten altijd rekening houden met de parameters betaalbaarheid, duurzaamheid en bevoorradingszekerheid. Ik doe dan ook een oproep om tot een coherente onderbouw te komen. Er is nood aan een duidelijke impactanalyse. We moeten met open vizier rekening houden met wat de mensen echt bezighoudt, namelijk een groen en duurzaam klimaat, maar niet ten koste van alles en niet tot elke prijs. (Applaus bij de N-VA)
De heer Danen heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, ik zou u nog een vraag willen stellen. U hebt het over de onderbouwdheid, de betaalbaarheid, de bevoorradingszekerheid en de duurzaamheid. Dat zijn ook voor ons heel belangrijke grondvoorwaarden. Daarnaast is voor ons de veiligheid echter ook zeer belangrijk. Ik hoor u nooit spreken over de veiligheid van de kerncentrales, over de scheurtjescentrales, over de risico’s, over de onzekerheid of over de kostprijs van het afval. Waarom spreekt u daar nooit over? U bent voor energieneutrale keuzes, maar het is niet eerlijk dergelijke belangrijke discussies helemaal te vermijden.
Een centrale die als onveilig wordt bestempeld, wordt onmiddellijk gesloten.
De heer Van Dijck heeft het woord.
Mijnheer Danen, ik wil u een concrete vraag stellen. Wat is het verschil tussen de hoeveelheden afval die we moeten bergen en opslaan na een sluiting in 2025 of een sluiting in, pakweg, 2035? Mag ik dat verschil kennen? Indien we alles in 2025 ontmantelen, gaat het ook om een grote hoeveelheid afval. De duurtijd van een centrale staat niet altijd in correlatie tot het volume van het afval. Dat mogen we niet vergeten. Dit is geen debat over de kerncentrales an sich. Het afval staat los van de duurtijd van de centrales.
De heer Sintobin heeft het woord.
Mijnheer Diependaele, mijnheer Van den Heuvel, mijnheer Somers, ik heb de indruk dat dit debat hier vandaag op zijn plaats is. Er zijn heel wat uitspraken gedaan. De heer Gryffroy heeft zijn uitspraken bevestigd. Ik heb Terzake gisteren ook gezien. Ik had de indruk dat aan de ene kant de meerderheid en aan de andere kant de oppositie zat. Het maakt niet uit wie de meerderheid was.
Ik wil toch duidelijk maken, collega's, dat ik hier niet sta als professor en ook niet als wetenschapper. En ik sta hier zeer zeker niet, minister Tommelein, als een of andere vertegenwoordiger van een lobbygroep. Ik sta hier als politicus, als ‘Realpolitiker’. Voor mij geen ideologisch debat, geen starre dogma's, geen emotie, maar wel ratio en een grote portie gezond verstand.
Ik denk dat voor alle partijen – het is ook al aangegeven door de verschillende sprekers – drie uitgangspunten centraal staan: bevoorradingszekerheid, betaalbaarheid en duurzaamheid. De energiebevoorrading moet verzekerd zijn; de energiefactuur mag niet te veel of niet stijgen en moet zelfs dalen; de CO2-uitstoot moet onder controle worden gehouden. Dus ja, ook wij, het Vlaams Belang, zijn voorstander van een gezonde energiemix. Jawel, met alle vormen van hernieuwbare energie, maar zeker ook met kernenergie. Dat staat trouwens ook in de visienota.
En collega's, ik heb geen glazen bol en ik ben al zeker niet Madame Blanche. Maar één ding weet ik zeker: we komen er niet met hernieuwbare energie. Zon- en windenergie zijn té weersafhankelijk en kunnen de vraag niet volgen.
Een aantal collega’s en ikzelf hebben vorige week een debat bijgewoond hier in Brussel, voor een vereniging van ingenieurs. Onder andere professor Jan Desmet, hoogleraar Elektrotechniek aan de Universiteit van Gent, heeft er een uiteenzetting gegeven. Hij stelt dat we er niet geraken. Ik denk dat het redelijk confronterend was – de collega's zullen dat bevestigen.
Minister Tommelein, u bent natuurlijk vol van ambitie. U zegt dat ambitie en realisme samengaan. Maar ik heb de indruk dat dat in uw geval niet zo is. Want zelfs de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) gelooft niet in de ambitieuze doelstellingen van minister Tommelein en spreekt van een té rooskleurige inschatting van het Vlaamse groenestroombeleid.
Dan maar de kerncentrales sluiten en negen nieuwe gascentrales installeren? Toch wel een vreemde stelling wanneer men weet dat de sluiting van de kerncentrales de CO2-uitstoot kan verdubbelen. Meer nog, milieueconoom Johan Albrecht zegt zelfs dat de sluiting van de kerncentrales als gevolg zou hebben dat tegen 2030 48 procent tot zelfs 78 procent meer CO2 de lucht in zou worden gepompt. Het is toch wel eigenaardig dat sommige klimaathysterici daar geen probleem mee hebben.
Naast het inhoudelijke luik is er het politieke luik. Ik denk dat het ondertussen voor iedereen duidelijk is dat er een diepe, een echt diepe verdeeldheid is tussen de meerderheidspartijen, enerzijds de N-VA en anderzijds Open Vld en CD&V, al moet ik zeggen dat ook CD&V op het laatst een beetje begint te schipperen. Maar dat is een terugkerend verhaal, collega Bothuyne. Want zelfs collega Bothuyne – hij zal het straks zelf uitleggen – zegt dat er te weinig cijfers staan in de visienota.
Minister Tommelein heeft de uitgangspunten van de visienota toegelicht. We hebben die ook kunnen lezen in de nota, die we misschien wat laat hebben gekregen. En inderdaad , van onderbouwing van cijfers is er in deze visienota weinig sprake.
Er was gisteren en er waren de afgelopen dagen. Het is heel opmerkelijk dat de Vlaamse Regering hier vandaag over een van de voornaamste discussiepunten van de visienota komt zeggen dat ze er zelfs nog niet over hebben gesproken. Ik vraag mij trouwens nog altijd af, net zoals de collega van Groen, met welk mandaat minister Tommelein naar de onderhandelingen over de visienota is gestapt. Als voor u, minister-president, en voor uw partij de discussie rond de kernuitstap zo belangrijk is, waarom hebt u, als hoofd van deze Vlaamse Regering, dan niet aan minister Tommelein gezegd dat u niet akkoord gaat met de kernuitstap?
Ik vind wat we hier vandaag hebben meegekregen, ongehoord. Ik zal nogmaals mijn vraag stellen, hoewel ik geen antwoord heb gekregen. Wat is nu de houding van de Vlaamse Regering? Indien u vandaag geen standpunt kunt geven, wanneer mogen wij een standpunt verwachten? Minister-president, u hebt gezegd ‘op een goede vrijdag’. Maar natuurlijk kan dat nog wel een tijdje duren. Gaat het hier nu over een pact of een nota? Waarover gaat het hier eigenlijk? Ik heb het standpunt van de N-VA gehoord. Ik zou graag van de bevoegde minister, minister Tommelein, willen horen welk traject deze visienota nu zal volgen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, mijn partij is al vele jaren vragende partij voor de opmaak van een energievisie en een energiepact. Niet zomaar, omdat het in het regeerakkoord van 2014 staat, maar vooral om een duidelijk kader te geven voor de investeringen die moeten gebeuren. Het gaat volgens een berekening van het Planbureau over maar liefst 32 miljard euro, in de energieproductie alleen al. Wat ons betreft, moet dat zo weinig mogelijk gebeuren met middelen vanuit de overheid, zo weinig mogelijk met belastingen of subsidies. Het moet gebeuren via de markt. Die markt zal alleen maar investeren als wij, de politiek, erin slagen om haar een duidelijk kader te bieden, om een duidelijk kader af te spreken. Wat ons betreft is er dus geen tijd te verliezen.
We zijn al in het vierde jaar van deze legislatuur. Het is dus echt het moment om beslissingen te nemen en keuzes te maken. Gelukkig is de tijd nuttig besteed, althans door sommigen. Niet alleen werden de stakeholders betrokken en de Vlamingen bevraagd in het kader van het Stroomversnellingsproject van deze regering. Ook werden er studies gemaakt, veel studies en goede studies, van de Bond Beter Leefmilieu (BBL), van Greenpeace, van Argus, van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), van Voka, van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), van de Federatie van de Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG), van FEBELIEC, van EnergyVille, van Elia, enzovoort. Ik vergeet er ongetwijfeld nog een heel aantal. De feiten en de cijfers liggen dus op tafel.
De vier energieministers van dit land hebben de hand aan de ploeg geslagen. Zij hebben effectief een nota, een ontwerp van interfederale energievisie, op tafel gelegd: eensgezind, en dat is een prestatie op zich in dit land, zoals we allemaal weten.
Mijnheer Bothuyne, u zegt dat de feiten en de cijfers op tafel liggen, maar ik meen mij toch te herinneren dat ik vandaag in een krantenartikel heb gelezen dat u, namens CD&V, zegt dat die visienota te weinig cijfers en feiten bevat en ook onvoldoende onderbouwd is. Klopt dit? Of spreekt u dit nu tegen?
Mijnheer Sintobin, de feiten en de cijfers zijn er. Het is kwestie van ze nuttig te gebruiken in het kader van de nota die hier is ingediend.
Is deze nota nu een kant-en-klaar Energiepact? Heeft minister Tommelein maandag of vorig weekend, toen de nota werd overgemaakt, gevraagd: ‘Collega’s, gelieve dit goed te keuren, dan hebben we een energiepact.’? Neen, dit is niet gevraagd. Aan CD&V en de N-VA werd gevraagd: ‘Werk mee.’ Het antwoord van de heer Gryffroy in Terzake op de vraag of hij die nota al dan niet zou goedkeuren, doet helemaal niet ter zake. Hem werd gevraagd om mee te werken aan deze nota, om mee te schrijven aan deze nota. Dat is dan ook wat CD&V en de N-VA, samen met Open Vld, in de schoot van deze regering op dit moment doen. Interkabinettenwerkgroepen worden georganiseerd, gesprekken worden gevoerd, cijfers worden toegevoegd aan deze nota. Deze nota is wel degelijk een goede basis om te komen tot die goed onderbouwde energievisie.
We herkennen er bovendien heel wat elementen in uit onze eigen CD&V-energievisie, die we een aantal maanden geleden hebben voorgesteld. Daar gaat het over de energiemix, de prioritaire inzet op energie-efficiëntie, duurzame mobiliteit, een slim energienet en de noodzaak om te investeren in onderzoek en ontwikkeling in deze sector.
We zijn ook blij dat in uw nota, minister Tommelein, ook een opvolgingscommissie is opgenomen met wetenschappers en mensen uit de sector, omdat dit werk met deze nota en met een goed energiepact niet af zal zijn. We zijn ook blij dat u een interparlementaire opvolgingscommissie wilt, want dit parlement wil uiteraard betrokken worden bij de opmaak en uitvoering van dit Energiepact.
Als we straks een energiepact hebben, begint het werk pas echt. De komende maanden, jaren en zelfs decennia zal gewerkt moeten worden aan de uitvoering van het pact. Daarom is het nodig dat we snel landen, dat we snel de tenderprocedure uitwerken om bijkomende gascentrales te kunnen laten bouwen. Dat we luisteren naar wat de energiesector wil en kan. Dat wij onze voorwaarden vastleggen en met de Europese Commissie gaan samenzitten om de procedure effectief op een juridisch zekere manier uit te werken.
De kernuitstap is daarbij ons uitgangspunt. Niet alleen van ons, maar van dit hele parlement conform de Klimaatresolutie van vorig jaar. Een alternatief daarvoor moet dan ook nu worden uitgewerkt. Geen gepalaver meer, maar actie is nodig. Ook op het Vlaamse niveau hebben we heel wat actie te ondernemen. Er liggen plannen op tafel inzake energiebesparing. Rond de productie van groene energie, rond de uitbouw van slimme netten en duurzame ecomobiliteit is heel wat werk te verzetten. Laat ons dus niet alleen spreken over verandering, collega's, maar zelf ook de verandering waarmaken. Onzekerheid hoort bij verandering, maar verandering vraagt ook moed, ook als het gaat om beslissingen over onze energiebevoorrading.
We maken momenteel echt een momentum mee. We moeten dat aangrijpen om de energievisie af te ronden en werk te maken van een breed gedragen energiepact. De komende dagen moeten we de energievisie die op tafel ligt, verder uitwerken en goed onderbouwen. De studies zijn er, de cijfers zijn er. Ik noem er een paar: de investering in de verlenging van de kerncentrales is dubbel zo duur als een evenwaardige investering in aardgascentrales. Wat we nog niet weten, is wat het zou kosten om na 2035 – als we twee kerncentrales verlengen – alsnog die capaciteit bij te bouwen. Maar ik laat me door alle experten vertellen dat dat heel wat duurder zou zijn dan als we nu tot actie overgaan en effectief de kernuitstap realiseren.
Collega's, laat de zucht om ook het laatste cijfer voor de derde keer doorgerekend te hebben, ons vooral niet verlammen. Nu is de tijd voor de juiste politieke keuzes. Het is nodig en dringend, want verlamming en het niet maken van keuzes zal ongetwijfeld de duurste optie zijn.
Mijnheer Bothuyne, het is dringend, het mag allemaal niet te lang meer duren, daarin hebt u gelijk. U hebt zelfs al geanticipeerd, als het toch te lang zou duren, zo hebt u gezegd, wilt u desnoods voortdoen zonder de N-VA maar met een ‘coalition of the willing’. Wat bedoelt u daarmee? Bedoelt u daarmee dat als tegen het einde van dit jaar de deadline die de minister altijd heeft vooropgesteld om het Energiepact neer te leggen niet wordt gehaald, u voortgaat met de mensen die wel willen voortgaan? Is dat de vertaling van uw oproep?
Dat was niet mijn oproep, mijnheer Beenders. Als u goed – het is een tweet uiteraard – de tweet had gelezen, dan zou u gemerkt hebben dat ik inderdaad opgeroepen heb tot een ‘coalition of the willing’. Ik ga ervan uit dat deze meerderheid effectief de ‘coalition of the willing’ zal zijn. (Gelach)
Maar niet alleen collega's van de meerderheid, ook collega's van de oppositie kunnen daaraan meewerken. Ik heb vandaag een uitgestoken hand gezien en ik wil die heel graag aannemen. We zijn erin geslaagd om met de Klimaatresolutie tot een kamerbrede consensus te komen over de weg die we moeten gaan met ons energie- en klimaatbeleid tegen 2050. Ik stel voor dat we ook in dit kader met u de dialoog aangaan en proberen effectief in dit parlement tot een breed gedragen energiepact te komen.
Oké, we nemen die uitnodiging aan, wij treden toe tot de ‘coalition of the willing’. Wij vragen dat de N-VA dat ook doet. (Opmerkingen)
Dan kunnen we dat meteen afspreken. Dan kunnen we morgen al beginnen met die gesprekken. Desnoods doen we tijdens het kerstreces voort. De deadline moet zijn dat er tegen eind dit jaar een gedragen energiepact ligt, want anders zijn we echt aan het vertragen en dan gaan we de N-VA het akkoord geven dat we de kernuitstap niet meer kunnen doen. Laat ons die ‘coalition of the willing’ nu afsluiten. Sp.a doet mee, we nemen uw uitnodiging aan. We vragen of de N-VA dat ook wil doen, en dan kunnen we verder.
De coalitie werkt op dit moment aan die nota. Elke dag zijn er IKW’s, elke dag wordt er gesleuteld aan wat hier op papier staat. Als het werk af is, gaan we u uiteraard betrekken om samen een breed draagvlak te hebben voor het Energiepact. We zullen straks onze agenda’s bij elkaar leggen, mijnheer Beenders.
Collega Bothuyne, dit is een serieuze vraag, dit is echt een serieuze vraag. We spreken over een pact tot 2050. U zit nu in de fase dat de gesprekken in de regering nog moeten beginnen. Dit is het moment om de oppositie erbij te betrekken: u nodigt ons uit en wij nemen dat aan. U kunt er met deze regering in slagen om een gedragen Energiepact te hebben tegen 2050, waaraan de oppositie meewerkt. Waarom nodigt u ons niet uit? Wij willen meedoen.
Mijnheer Beenders, het is kumbaya-gewijs bijna ontroerend, maar we gaan eerst en vooral werken aan de tekst die nu voorligt. De IKW's komen op dit moment samen. Er wordt gewerkt aan de tekst en we zullen u te gepasten tijde zeker uitnodigen. Dit is geen tijdverlies. Een dialoog met de oppositie en met de ruime sector is wat ons betreft geen tijdverlies. Er is wel degelijk urgentie bij ons, bij u en bij deze meerderheid. In de komende dagen en weken zult u in uw mailbox een uitnodiging vinden om hierover de dialoog aan te gaan.
Collega's, ik zit bijna twintig jaar in de politiek. Ik ben ooit lid geworden van mijn partij in de laatste dagen van Jean-Luc Dehaene als premier. Dat was een man die koos voor oplossingen in plaats van problemen. Hij maakte compromissen waar dat voor anderen onmogelijk leek. Hij was ook een man die niet ging voor zijn eigen grote gelijk. Dat is wat we ook nu moeten doen. Niet gaan voor het eigen grote gelijk, maar voor concrete oplossingen. Oplossingen voor een van de mooiste en grootste uitdagingen die er zijn: hoe we onze stijgende vraag naar energie kunnen laten samengaan met een duurzame toekomst voor onze planeet, voor onze kinderen en kleinkinderen, met uiteraard betrouwbaarheid, duurzaamheid en zekerheid als leidraad. Laten we er samen werk van maken. Dank u wel. (Applaus bij CD&V)
De heer Danen heeft het woord.
Collega's, na het debat van de laatste dagen en ook vandaag aandachtig te hebben gevolgd, welt bij mij de vraag op: aan welke kant van de geschiedenis willen we staan? Aan welke kant van de geschiedenis willen jullie staan? Op die vraag kunnen we vandaag het antwoord geven. Op die vraag willen wij althans vandaag het antwoord kennen, vrienden van de N-VA.
Laten we één ding duidelijk stellen: ook wij willen deel uitmaken van de coalition of the willing. Net zoals dat het geval was bij de totstandkoming van de Klimaatresolutie, is Groen ook een partner voor een ambitieus en duidelijk Energiepact, ook vanuit de oppositie, omdat het logisch is, omdat je vandaag en de komende dagen en weken de bakens zet voor de komende decennia als het over energie gaat, over regeringen heen. Daarom is het van belang dat iedereen, echt iedereen mee aan tafel zit. Mijnheer Bothuyne, als u ons niet uitnodigt, zullen wij bij gelegenheid onszelf uitnodigen.
Vandaag heb ik gezien dat de N-VA haar ware gelaat toont, als een tegenstander van innovatie, als een non-believer in hoe het anders kan en ook – ik vind het jammer om dit te moeten zeggen – als een lobbyist voor een grote Franse multinational met hoofdzetel in Parijs. (Applaus bij Groen)
Dit stoort mij dus enorm. U kunt wel lachen. Alsof andere centrales niet worden gebouwd door multinationals. Gascentrales, door wie worden die gebouwd? De groene lobby, bestaat die niet? Het is alleen onze bekommernis – tot vervelens toe is dat aangehaald, vooral ook door mijn collega – dat we bevreesd zijn dat we op korte tijd die sluiting niet verwerkt kunnen krijgen. Dat is onze boodschap.
En u moet mij niet komen vertellen dat er geen risico’s of bijkomende nadelen zijn. Dat afval zit wel in mijn dorp, he. Wij nemen die verantwoordelijkheid. Maar ik besef ook dat er een noodzaak is om stap voor stap een transitie te maken. Dat is onze bekommernis. Overtuig ons van het tegendeel met de cijfers in de hand, en wij zullen de eersten zijn om aan uw kant van de geschiedenis te staan. Laat ons duidelijk zijn, dan staan we allemaal aan dezelfde kant van de geschiedenis, voor een duurzame energie, voor een betaalbare energie en een energie die dagelijks bevoorraad kan worden. (Applaus bij de N-VA)
Ik vraag me dan af waarom het zo lang moet duren. Minister Tommelein heeft net gezegd hoelang hij al bezig is met de energievisie. Ik begrijp niet waar jullie dan waren om deel uit te maken van de totstandkoming van die visie.
Collega Danen, in verband met die lobbygroepen moet u een klein beetje eerlijk zijn met uzelf. Denkt u nu echt dat negen grote gascentrales niet gebouwd zullen worden door buitenlandse concerns? Als we moeten importeren, ofwel bruinkoolelektriciteit uit Duitsland ofwel nucleaire energie uit Frankrijk omdat wij onze kerncentrales gesloten hebben, dan zullen het ook Engie of EDF zijn die ze zullen leveren aan België. Is dat dan de oplossing voor u? En ons beschuldigen van lobbyist? Dat weet ik niet hoor.
Mijnheer Gryffroy, met alle respect, maar als ik me niet vergis, is degene die op dit moment de kerncentrales bezit, een Franse multinational die eigenlijk al heel wat geld naar Frankrijk terug sleurt.
U hebt daarnet op een vraag niet geantwoord. Ik ga ze opnieuw stellen. Op de website van de N-VA staat: uitfasering tegen 2065. Een paar weken geleden nog heeft een collega van u aan de overkant van de straat zelfs gepleit voor een nieuwe kerncentrale. Ik vraag u: waar gaat u het geld vandaan halen? Waar gaat u die centrale bouwen? Ik wil dat plan ook wel eens zien. U zegt tegen driekwart van dit parlement: u moet ons overtuigen. Wel, waar is uw plan dan? Ik wil wel eens zien wanneer u wat gaat sluiten en welke nieuwe centrales u gaat bijbouwen op welke plaats.
Mijnheer Gryffroy, het is ver gekomen als Vlaams-nationalisten zich neerleggen bij het dictaat van een Franse multinational. Dit is niet de N-VA, dit is gewoon de ‘nucleaire Vlaamse alliantie’. (Protest bij de N-VA)
Mijnheer Rzoska, dit is echt hypocriet en een vuil, laag politiek spel dat u speelt. Hier is niemand lobbyist voor wie dan ook. U weet zeer goed dat er voor elke investering die wij in energie zullen doen, er altijd bedrijven zullen zijn – en maar gelukkig ook. Minister Tommelein roept ze daartoe op, om mee te investeren in die hernieuwbare energie of in gascentrales. Daar zullen altijd bedrijven tussen zitten. We hebben die ook nodig. Dat zullen ook bedrijven zijn die ondertussen aan innovatie doen, mijnheer Danen. Dat is heel logisch. Maar hier zit niemand die lobbyist is voor deze of gene. Dat doet er niet toe. Stop dus dat vuil, gemeen spelletje. Dat ten eerste.
Ten tweede, wij hebben inderdaad een regeerakkoord gesloten, en ooit zult u dat misschien ook een keer kunnen doen. Wij zijn in dat regeerakkoord gestapt voor die kernuitstap, maar wel onder voorwaarden. Daar gaat het debat over. Het gaat hier niet zomaar over de vraag of we nu morgen of overmorgen het knopje uitdraaien. Neen. Gaan we voor de Vlamingen nog kunnen voorzien in betaalbare en betrouwbare duurzame energie, dat is de vraag! En die overgang, daar stellen wij ons vragen bij! Dat is het enige wat wij doen! Dat lijkt mij een heel duidelijk debat te zijn (Applaus bij de N-VA)
Er zijn inderdaad vijf belangrijke criteria waaraan de transitie moet voldoen. Het gaat over de onderbouwing, de betaalbaarheid, de duurzaamheid, de betrouwbaarheid, waarbinnen ook de veiligheid ressorteert. Dat is heel erg belangrijk. De vraag is dan inderdaad: kun je de keuze voor hernieuwbare energie, weg van kernenergie, onderbouwen? Wel ja. Collega Bothuyne heeft net een aantal studies geciteerd. Er zijn de laatste jaren tientallen studies gemaakt en bijna allemaal zeggen ze: het is mogelijk. Het is natuurlijk moeilijk om in de toekomst te kijken want een aantal parameters heb je niet helemaal in de hand, maar het is inderdaad mogelijk. Inderdaad, de vier ministers zeggen ook dat het mogelijk is. Als je dan zegt dat het moeilijk is, zeg je dan dat die vier ministers onnozelaars zijn? Dat ze hun werk niet goed gedaan hebben? Dat ze wat uit hun mouw hebben geschud? Ik denk het niet.
Maar vooral, er is ook de werkelijkheid. Het lichtend voorbeeld, dat zijn onze oosterburen, Duitsland. Ik weet het, de Energiewende gebeurt niet van vandaag op morgen. Zij beslisten een aantal jaar geleden om uit kernenergie te stappen, stapsgewijs. Ze hebben die fases niet herzien.
We zien inderdaad ook dat ze nu geleidelijk aan bruin- en steenkool afbouwen en dat hun CO2-uitstoot meer daalt dan die van onze regio. Dan kunnen wij dat toch ook.
Dan de betaalbaarheid. Is kiezen voor hernieuwbare energie betaalbaar? Wel, energie halen uit zon en wind is nu al goedkoper dan energie uit olie en gas, en wordt steeds goedkoper. Het is verstandig, dus, om daarin te investeren. En vroeg of laat zullen we de kerncentrales toch moeten dichtdoen. Het zal er toch ooit van komen, misschien pas in 2065, maar het zal er toch ooit van komen. Hoe langer men daar echter mee wacht, hoe hoger de kostprijs en hoe minder de eigen bedrijven daarin een rol kunnen spelen, in de technologische omslag. Onze keuze is op dat vlak heel duidelijk. Ik wil de vraag anders stellen: willen we echt massa’s geld stoppen in oude centrales, om ze koste wat het kost aan de gang te houden? Het kost u trouwens 600 à 700 miljoen euro om de oude centrales langer open te houden, zoals beslist in 2015. Kernenergie is eigenlijk energie uit het buitenland die in het binnenland wordt geproduceerd, maar de risico’s zijn wel voor ons.
Collega Danen, ik heb twee vragen voor u. U was ook aanwezig bij het debat vorige week woensdag, met een aantal andere collega’s. We hebben toen een toch interessante uiteenzetting gekregen van professor-hoogleraar Jan Desmet, die op een heel bevattelijke, maar ook correcte wijze heeft geponeerd dat we er met wind- en zonne-energie niet komen. Ik vond dat heel confronterend, vooral de manier waarop hij zijn uiteenzetting presenteerde, en ik zag bij alle collega’s dat ze ook eigenlijk wat schrokken. Hij heeft onderbouwd met cijfers dat we er niet in zullen slagen met wind en zon. Ik weet dat er nog andere bronnen van hernieuwbare energie zijn, maar met wind en zon komen we er niet. U verwijst naar Duitsland, maar Duitsland vergelijken met Vlaanderen en België qua wind- en zonne-energie is natuurlijk al een foute redenering op zich. Bent u het eens met de professor of niet?
De milieueconoom die ik heb vernoemd, Johan Albrecht, zegt dat, wanneer de kerncentrales sluiten en we verder gaan met die fameuze negen gascentrales, de elektriciteitsproducenten tegen 2030 van 48 tot zelfs 78 procent meer CO2 de lucht zullen instoten. Mij lijkt dat toch een rare redenering van een groene partij, waartoe u toch behoort.
Neen, ik geloof de professor niet zomaar. Ik vind wel dat hij interessante elementen heeft aangebracht, die we zeker moeten meenemen, maar ik zei daarnet dat er de voorbije jaren tientallen studies zijn gebeurd en die wijzen allemaal in de richting dat een uitstap mogelijk is. Dat stond trouwens ook in het regeerakkoord en in deze visie, dus wat dat betreft, heb ik meer onderbouwing nodig om mijn mening alsnog te herzien, wat ik voor alle duidelijkheid niet onmiddellijk van plan ben.
Dan is er de vraag over de CO2-uitstoot. De Elia-studie was op dat vlak ook heel duidelijk: we moeten natuurlijk vooral zorgen voor energiebesparing. Dat is het belangrijkste. Elektriciteit zorgt maar voor een vijfde van onze totale CO2-uitstoot. We moeten natuurlijk proberen dat zo laag mogelijk te houden, maar we moeten er vooral voor zorgen dat andere sectoren een tandje bij zetten, zoals mobiliteit, zoals landbouw.
Mijnheer Danen, toch even een korte vraag. Klopt het dat u stelde dat het langer openhouden een sterkere groei van de kosten voor de verwerking van het afval teweegbrengt, of heb ik u verkeerd begrepen? Het nucleair afval dat we straks moeten verwerken, bestaat uit twee elementen. Er is dat van de gebouwen dat moet worden ontmanteld. Of die centrale dan een jaar of dertig of veertig jaar heeft gedraaid, dat volume is hetzelfde. Het enige dat erbij komt, is natuurlijk dat van de productieperiode zelf. A fortiori maakt een verlenging van de centrales, omdat daardoor ook de nucleaire belasting langer wordt geïnd, de betaalbaarheid via de sector zelf voor de verwerking van het afval dus eigenlijk zelfs groter, want ook de Belgische staat heeft in dezen een verantwoordelijkheid, en het evenwicht zou wel eens meer naar de producenten kunnen gaan. Eigenlijk is dat dus voor de betaalbaarheid van het gegeven niet zo’n slechte zaak, hoor.
Ik wil ten koste van de veiligheid op zich weinig toegevingen doen. Als het gaat over afval, begrijp ik niet goed dat u zegt dat we daar goede oplossingen voor hebben. We zijn al vijftig jaar aan het nadenken over hoe we van ons kernafval kunnen afgeraken. En wat is de oplossing? We graven een heel diep gat en daar steken we het in. Is dat de technologische vooruitgang? Is dat de innovatie waarin we geloven? Althans voor mij is dat geen goede, duurzame en toekomstbestendige oplossing.
Dan kom ik tot de duurzaamheidskwestie. Ik ga de vraag anders stellen: is blijven kiezen voor kernenergie en het verder ophopen van kernafval, dat duizenden jaren blijft stralen, duurzaam? Is dat duurzaam, beste vrienden? Ik denk het niet. Is het ontginnen van uranium en het bouwen of openhouden van megacentrales, met alle veiligheidsrisico’s van dien, duurzaam? In geen geval. Ik herinner me, een aantal maanden geleden, een krantenkop van De Standaard op pagina 1: ‘In Tihange kun je de angst ruiken’. Ik weet niet of u het zich nog herinnert, en ik weet niet of dat zo lachwekkend is, maar heel wat mensen die in de buurt wonen, vinden – en vraag maar eens aan de mensen in Aken en Maastricht wat zij ervan vinden – dat terugkomen op de kernuitstap echt totaal onaanvaardbaar is, net zoals wij dat vinden.
Onze CO2-uitstoot moeten we vooral reduceren door minder energie te gebruiken en fossiele energie voor warmte en transport sterk te verminderen. Elektriciteit is immers, zoals ik net zei, nog geen vijfde van ons totale energiegebruik.
Dan de bevoorradingszekerheid, waarmee sommige collega’s zwaaien. Heel belangrijk, heel cruciaal, dat is waar. Maar als ik zie dat de kerncentrale Tihange I in 2015 maar goed één derde van de tijd heeft gedraaid, vraag ik me af of dat dan zo een bevoorradingszekere oplossing is. Is het dat wat wij verstaan onder bevoorradingszekerheid? Ik dacht dat er toch andere oplossingen zijn.
In verband met de veiligheid: er zijn scheurtjes, er is het probleem van de sabotage dat nog niet is opgehelderd, er zijn de risico’s op menselijke fouten. Dat debat wordt hier nooit gevoerd. Ik vind dat toch een heel belangrijk element om mee te nemen in het debat over de energieomslag, over de energietransitie.
Beste vrienden, ik sluit af. De groenen hebben als eerste duidelijk gekozen tegen kernenergie, omdat kernenergie onveilig, centralistisch, weinig flexibel en niet democratisch is. Het past niet in een toekomstgericht energiesysteem. Wij hebben al decennia geleden gekozen voor hernieuwbare energie, omdat die wel proper, veilig, decentraal en democratisch is, kan bloeien in de handen van de burgers en coöperatieven en ingepast kan worden in een toekomstbestendig energiesysteem. In het begin stonden we alleen. Ik stel nu vast dat de meeste stakeholders, de meeste parlementsleden hier en de meeste burgers ons daarin volgen. Ik zou iedereen de hand willen reiken die aan deze oplossing mee wil werken, zodat we allemaal samen aan de juiste kant van de geschiedenis komen te staan. (Applaus bij Groen en sp.a)
De heer Schiltz heeft het woord.
Collega’s, we hebben geen debat gehad over het standpunt van de regering, maar wel een debat over de standpunten. Het zal u misschien ondertussen vervelen, maar het gaat inderdaad over betaalbaarheid, over duurzaamheid en over zekerheid, maar ook over veiligheid. Dat vierde element wordt soms wel eens…vergeten. Bij ons niet. Ik ben voorzitter geweest van de subcommissie Nucleaire Veiligheid in het federale parlement gedurende enkele jaren. Ik kan u verzekeren: de nucleaire veiligheid, dat is geen kattenpis. Dat is niet iets dat je in een populistisch debatje eens kunt vergeten of bovenhalen wanneer het je uitkomt, noch door de ene kant, noch door de andere kant. Dat is ernstige materie, zo ernstig zelfs dat de federale regulator voor nucleaire veiligheid zich grote zorgen maakt, al jaren. En al jaren zitten we met een uitbater van een nucleaire exploitatie die af en toe eens per ongeluk de blauwprints van zijn centrale op internet laat passeren, die per ongeluk niet weet welke subcontracthouders er op zijn site zijn, die geen idee heeft wat de impact van een brand kan zijn op zijn centrales. Het moet gezegd, op geen enkel moment is de volksgezondheid en de veiligheid in het gevaar gekomen, maar we moeten er potverdorie toch iedere keer weer met het vergrootglas bovenop zitten. Dus, die veiligheid, daar heb ik mijn vragen bij.
De betrouwbaarheid van kernenergie, daar heb ik zeer ernstig mijn vragen bij. De cijfers zijn genoemd. De laatste jaren hebben de centrales meer platgelegen dan dat ze hebben opengestaan. Onze buurlanden – vanmorgen nog de ambassadeur van Duitsland – dringen er sterk op aan om er vooral geen twijfel over te laten bestaan dat die oude centrales met scheurtjes erin gedaan moeten zijn. Nu, goed.
Betaalbaarheid, zeer belangrijk woord. Wel, dames en heren, onze regering en mijn minister Tommelein hebben er alles aan gedaan om schulden uit het verleden op te lossen, om kosten te laten dalen. Biomassacentrales min 4 miljard euro, windmolens op zee – weliswaar niet onze bevoegdheid maar van Philippe De Backer – min 5 miljard euro, subsidies kleine zonnepanelen herleid tot nul – zelfrendabel –, certificatenput uit het verleden – de certificaten voor groene stroom die we hebben uitgedeeld maar die de netbeheerders niet mochten cashen, zaten op de schuldenberg en moesten ze betalen met geld dat ze leenden bij de bank – weggewerkt. Vandaag in de commissie is een ontwerp van decreet met unanimiteit goedgekeurd: de energieheffing verlaagt naar 50 cent per maand. Dames en heren, u hoeft ons niets te komen uitleggen over het belang van een betaalbare energiefactuur. (Applaus bij Open Vld)
Waar gaat het dan wel over? Een terechte vraag van de leden van de N-VA om het ontwerp van Energiepact grondiger te onderbouwen. Meer cijfers, ik denk dat dit terecht is. Ik denk zelfs dat we die suggestie moeten doorgeven aan onze collega’s in de andere parlementen: zorg dat er duidelijke cijfers zijn over de lusten en de lasten. Wat brengt die energietransitie op? Wat kost die op welk moment? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ook kwetsbare klanten, kwetsbare gezinnen en gebruikers mee kunnen? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de competitiviteit van onze bedrijven niet in het gedrang komt maar dat ze wel worden gemotiveerd, soms met een extra zetje, om te investeren in energiebesparing en ervoor te zorgen dat ons industrieel weefsel ‘top of the bill’ is, ‘top notch’ wat betreft energie-efficiëntie. Dus ja, ik sta er voor open om meer cijfers te vragen.
Waar ik niet voor opensta en waar ik mijn kop voor zal leggen, mijnheer Gryffroy, is om de wet op de kernuitstap opnieuw in vraag te stellen. (Applaus bij Open Vld, Groen en sp.a)
Ligt daar op mijn bank een wet die wij allemaal hebben goedgekeurd in 2013? We hebben al eens de levensduur van een paar centrales verlengd. Wel, nu is het genoeg! We hebben duidelijk bepaald, allemaal, ook de N-VA, ook Bart De Wever, wat de exacte sluitdata zijn van de kerncentrales: in 2025 gaat de laatste dicht. (Applaus bij Open Vld, Groen en sp.a)
Het is nu tijd om door te duwen. Er is genoeg getalmd en twijfel gezaaid. Nu doorduwen op de wet op de kernuitstap, er nu voor zorgen dat die omschakeling er duidelijk komt, is investeren en kiezen voor jobs. Dat is kiezen voor innovatie. Dat is kiezen voor welvaart. Dat is kiezen voor de toekomst. Wie daarmee speelt, speelt niet alleen met de portefeuille van de Vlaming maar ook met de toekomst van de Vlaming. (Applaus bij Open Vld, CD&V, Groen en sp.a)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Wenst de regering nog op een aantal onbeantwoorde vragen te antwoorden? Noch de minister-president, noch minister Crevits, noch minister Tommelein, noch minister Homans? Niemand? (Neen)
Wenst iemand tot besluit van dit actualiteitsdebat een motie of een motie van wantrouwen in te dienen?
– Groen en sp.a en het Vlaams Belang kondigen aan een motie te zullen indienen.
De moties moeten uiterlijk om 16.32 uur zijn ingediend.
Het parlement zal zich daarover straks uitspreken.
Het debat is gesloten.