Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de aanbevelingen van de Nationale Bank inzake woonkredieten
Verslag
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Minister, eigendomsverwerving blijft een belangrijke hoeksteen van onze woonmarkt. Heel veel jonge mensen dromen van een eigen woning. 70 procent van de Vlamingen is eigenaar van zijn woning. Wij willen jonge mensen die droom van een eigen woning niet ontnemen, en u wilt dat ook niet, heb ik gelezen in de krant.
Nu legt de Nationale Bank van België (NBB) een aantal denksporen op tafel. De NBB moet dat natuurlijk doen, want zij moet waken over de financiële gezondheid van onze instellingen. Nu worden een aantal denksporen op tafel gelegd waarbij die droom van jonge starters moeilijker – om niet te zeggen onmogelijk – wordt. Het gaat om jonge starters die solvabel zijn en perfect in staat om een lening af te betalen, en die dromen van een eigen woning maar geen grote spaarboek van thuis uit hebben meegekregen. Dit is ook het geval voor singles of voor mensen die na een relatiebreuk een eigen woning willen inkopen voor zichzelf en hun kinderen. Ook voor hen betekenen de denksporen die de Nationale Bank voorlegt een dikke streep door de rekening.
Minister, mijn vraag is dan ook heel eenvoudig: wat is uw standpunt over wat vandaag door de Nationale Bank wordt voorgelegd? En vooral: hoe staat het met de plannen die u in het voorjaar hebt ontvouwd? U zei toen dat een lening van meer dan 80 procent mogelijk moet blijven en dat u dat wilt doen via een soort verzekeringsverzekering of een kredietverzekering of via een soort waarborg. Hoe staat het daarmee en welke timing stelt u voorop?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, vorig jaar heb ik over hetzelfde thema de minister-president bevraagd. Nu is er een nieuwe analyse, dit keer van de Nationale Bank. De kranten kopten het al de voorbije dagen: ‘Lenen wordt moeilijker’, ‘Lenen wordt duurder’. Net als vorig jaar is het opnieuw een zeer negatieve berichtgeving over de huizenmarkt.
We mogen opnieuw benadrukken dat er in Vlaanderen een stabiele huizenmarkt is en dat we er alles aan moeten doen om deze huizenmarkt stabiel te houden. Er is een tendens van stijgende vastgoedprijzen, lage rentes, weliswaar een hoge schuldenlast en een hogere schuldenlast in Vlaanderen dan in de Europese landen. We zijn dan ook een atypisch land, een klein land, we worden geboren met een baksteen in de maag, en dat moeten we zeker blijven koesteren en stimuleren.
De Nationale Bank heeft het advies gegeven dat de positie van de banken moet worden versterkt en dat ze beter bestand moeten zijn tegen tegenvallers inzake hypothecaire kredieten of eventuele schokken op de vastgoedmarkt. Er moet dus buffers worden aangelegd, buffers die op macroschaal worden aangemaakt.
Minister, collega Hostekint heeft het ook al gezegd: het is van zeer groot belang dat burgers die een woonst willen kopen, die solvabel zijn, die met andere woorden een goede job hebben om de maandelijkse aflossingen te kunnen doen, in de toekomst gegarandeerd nog een woning kunnen kopen.
Minister, hoe staat u tegenover het advies dat de Nationale Bank heeft gegeven?
Minister Tommelein heeft het woord.
Collega's, ik dank jullie voor jullie vraag. Laat me beginnen met te zeggen dat ik het ongelooflijk belangrijk vind dat zoveel mogelijk mensen een eigen woning kunnen verwerven, niet alleen jonge mensen, maar ook alleenstaanden en mensen die in een echtscheiding terechtkomen. Een eigen huis is voor mij nog altijd een belangrijke verzekering tegen armoede.
De meerderheid van de kopers heeft daar nu eenmaal een hypotheek voor nodig. Ik ben dus op mijn hoede voor maatregelen die ervoor zorgen dat mensen die nochtans een voldoende inkomen hebben en dus perfect in staat zijn om een lening terug te betalen, die hypotheken niet zouden krijgen en geen leningen meer zouden kunnen krijgen.
Laat me duidelijk zijn, ik lees ook de kranten. Sommige willen mij blijkbaar afschilderen als totaal onverantwoordelijk, totaal kortzichtig en straks zelfs nog verantwoordelijk voor een nieuwe bankencrisis. Ik heb nogal wat ervaring, want ik heb jaren in de bankensector gewerkt. Ik heb heel veel woonkredieten verkocht. Ik ben bij heel veel notarissen akten gaan verlijden. Ik heb nooit gepleit om mensen zonder inkomen of mensen met een te laag inkomen een krediet te geven dat ze niet kunnen terugbetalen, wel aan mensen die op basis van hun inkomen een lening kunnen terugbetalen, maar door omstandigheden geen startkapitaal hebben. Het kan zijn dat ze nu eenmaal niet uit een kapitaalkrachtige familie komen. Het kan zijn omdat ze net een echtscheiding achter de rug hebben. Er kunnen ook andere omstandigheden zijn die ertoe leiden dat die cash er op dat moment niet ligt, maar ze kunnen die lening wel terugbetalen. Dat is belangrijk.
Daarom heb ik in mei ook een brief naar de Nationale Bank gestuurd. Ik heb ook overleg gevoerd met de Belgische federatie van de financiële sector (Febelfin) en met de verzekeringssector. Het resultaat was dat de Nationale Bank zei dat een buffer inderdaad noodzakelijk was waarbij een verzekering die wordt genomen boven het deel van 80 procent, wordt aangelegd en dat het de banken zijn die die buffer moeten aanleggen. Daarna was het aan de banken en de verzekeringssector om daar verder mee aan de slag te gaan, maar men heeft daar niets mee gedaan en men heeft het wat laten hangen. Ook een eventuele verzekering is niet verder ter sprake gekomen.
Gezien de situatie van vandaag, roep ik de bank- en verzekeringssector opnieuw op om stappen te zetten. Ik begrijp dat de bank rekening moet houden met het risico. Als de risico's stijgen, is de risicokost ook hoger. Daar heb ik allemaal geen probleem mee. Ik verzet me helemaal niet tegen maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de vastgoedmarkt niet ontspoort, maar ik verzet me wel tegen maatregelen die ervoor zorgen dat niemand nog 80 procent van het bedrag van zijn woonst kan ontlenen. Aan degenen die ons bang willen maken en ons willen laten geloven dat die woningmarkt morgen zal instorten, zeg ik dat ik alvast nog geen enkel signaal heb gekregen. Ik heb ook vastgesteld dat de recente studie van de KU Leuven stelt dat net het beperken van de kredietmarkt ervoor zal zorgen dat de kredietmarkt zal worden ontwricht. Met andere woorden, er zijn tegenstrijdige signalen.
Ik besluit. Ik denk dat er geen algemene maatregel nodig is. Ik denk niet dat iedereen verboden moet worden om een lening aan te gaan boven 80 procent van het bedrag van de woning. De banken moeten elke aanvraag individueel bekijken. Dat is een individuele benadering. De ene ontlener is de andere niet en de ene waarborg is ook de andere niet. Er zijn nu eenmaal huizen die uitstekend gelegen zijn en niet zo snel in waarde zullen verminderen. Maar ondertussen moeten de banken uiteraard zorgen dat ze hun eigen buffers aanleggen, dat ze uiteraard rendabel zijn en dat ze die marges onder controle houden. Ik zeg evenwel: niet op de kap van de individuele ontlener. (Applaus van Bart Somers)
Minister, u hebt een enthousiaste fractieleider. Aan de rest van de fractie is nog wat werk.
Minister, bedankt voor uw antwoord. Ik denk dat we allebei hetzelfde zeggen, in die zin dat niemand wil dat onnodige risico's worden genomen. Anderzijds zijn we beiden van oordeel dat het verwerven van een eigen woning niet weggelegd mag zijn voor alleen diegenen met een grote spaarpot, diegenen die het geluk hebben om van thuis uit een serieuze spaarcent mee te krijgen.
Dit gezegd zijnde, minister, is het natuurlijk niet voldoende dat wij hier samen wat lippendienst gaan bewijzen en samen zeggen dat we vinden dat het niet kan dat de banken nog maar 80 procent zouden ontlenen. U hebt in mei aangekondigd dat een waarborgverlening een heel goed systeem zou zijn. Er waren grote krantenkoppen over. Ik heb ook minister Homans een denkpiste horen voorleggen.
Wel, minister, ik heb al verschillende pistes gehoord hoe we dat gaan oplossen en hoe we ervoor gaan zorgen dat mensen wel die 100 procent kunnen ontlenen. U hebt daar heel veel verklaringen rond afgelegd in de pers.
De vraagstelling is duidelijk, mevrouw Hostekint.
Minister, wat gaat u nu concreet doen? (Applaus bij sp.a en Groen)
Mevrouw Hostekint, Open Vld heeft niet alleen een enthousiast fractieleider maar ook een enthousiast parlementslid vooraan staan. Vandaar dat ik niet applaudisseerde. (Applaus bij Open Vld)
Uiteraard ben ik heel tevreden met het antwoord van de minister, dat zal u niet verbazen. Het is belangrijk dat we blijven inzetten op die eigendomsverwerving en dat mensen die solvabel zijn, effectief toekomstgerichter kunnen ontlenen, zelfs zonder startkapitaal. Ik ben dus heel tevreden met het antwoord van de minister.
Mevrouw Hostekint, ik heb gehoord dat de minister de mening toegedaan is dat de kredietverzekering de juiste richting zou zijn. Hij heeft daarin een faciliterende rol. Het is belangrijk dat hij die als facilitator voortzet en dat hij de verzekeringsmaatschappijen verder oproept om daar werk van te maken. Ik denk dat dat zeker en vast de juiste richting is om jonge mensen, mensen die gescheiden zijn of mensen die alleenstaand zijn, toekomstgericht nog meer dan 80 procent te laten lenen.
Dus, minister, u bent goed bezig. Moedig hen nog maar wat extra aan, want dat is de juiste richting. (Applaus bij de Open Vld)
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Minister, wij zijn het eens met uw stelling dat ook mensen zonder startkapitaal toegang moeten kunnen blijven hebben tot het aankopen van een woning. Dat is in dit dossier belangrijk, dat zal ook belangrijk zijn voor ons in het dossier dat binnenkort op tafel komt, namelijk dat van de registratierechten. Ook daar hopen wij dat voor die groep bijzondere aandacht zal zijn.
Ik wil ook zeggen dat we waakzaam moeten zijn, ook als politici, voor de al dan niet oververhitting van de woningmarkt. De woningmarkt moeten we zo stabiel mogelijk houden. Dat is in het belang van iedereen. Daarbij is er toch een knipperlicht, namelijk er is geen enkel land in de eurozone waar de schuld van de particulieren de voorbije jaren zo snel is gestegen ten aanzien van de groei van de economie. Er is dus toch reden tot enige waakzaamheid. Daarom is het wel een goede zaak dat het tweede voorstel van de Nationale Bank, waarbij er buffers worden aangelegd bij de banken, zou doorgaan.
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Minister, collega's, ik vind het debat bijna een kopie van het debat van 9 mei, om 13.29 uur, als u het juist wilt weten. Toen waren er dezelfde vragen en dezelfde antwoorden. Ik ga u ook vertellen dat onze fractie ook voorstander is van eigendomsverwerving en eigendomsvoorbehoud.
Minister, indien de Nationale Bank van België of de Europese Centrale Bank een bepaald beleid voert, kunnen we ons daar niet mee moeien. We moeten echter wel een oplossing vinden voor de problemen die ze voorleggen.
De Federale Regering heeft al een goed voorstel klaarliggen dat de echte nood zou oplossen. Er zou niet meer per lening naar dat percentage van 80 procent worden gekeken, maar er zou per bank worden nagegaan welke buffer moet worden aangelegd. Volgens mij zou dat al een groot probleem verhelpen.
Mijnheer Van Rompuy, ik ben het eens met uw stelling dat de maatregelen niet voor een tegenwerking van een echte nood mogen zorgen.
Mevrouw Hostekint, u weet dat het gemiddeld Vlaams gezin tegenwoordig meer schulden heeft dan het gemiddeld Europees gezin. We moeten daarmee opletten. De banken moeten ook oppassen. We moeten er rekening mee houden dat de belangen moeten worden verdedigd van de mensen die een eigendom willen verwerven of behouden. Dat is mijn oproep. (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Hostekint, niet enkel de happy few moeten een woonkrediet krijgen. Op dat vlak zitten we op dezelfde lijn. Iedereen moet daartoe de mogelijkheid en de kans krijgen. Ik beweer niet dat het voor iedereen kan. U vraagt de Vlaamse overheid denksporen te ontwikkelen om dat allemaal regelen. Dat is het onderscheid tussen ons. U bent geen liberaal en ik ben dat wel. U bent een socialist en u vraagt wat de overheid zal doen. Ik geef een zeer duidelijk signaal: de sector moet dit doen. De banken en de verzekeringsmaatschappijen moeten de nodige middelen aanreiken. Het is niet zo dat de overheid het weer allemaal opnieuw moet regelen. Gelukkig zijn er nog socialisten en liberalen. Zo kunnen de mensen bij de volgende verkiezingen een duidelijke keuze maken.
Mevrouw De Vroe, wat de registratierechten betreft, zal ik geen verzekering of waarborgregeling voor de banken ontwikkelen. Zij moeten zelf zorgen dat ze de zaak onder controle houden. Ik kan er uiteraard wel voor zorgen dat de registratierechten voor de aankoop van een gezinswoning dalen. Dat staat in het Vlaams regeerakkoord. We zullen het Vlaams regeerakkoord uitvoeren. Ik kan dat doen en ik zal dat binnenkort ook doen.
Mijnheer Van Rompuy, ik ontken niet dat we uiteraard waakzaam moeten zijn voor een oververhitting. Er zijn echter twee risico’s. Ik heb dat al uitvoerig besproken met professor De Grauwe, die hierover ook een opmerking heeft gemaakt. Er is het macrorisico van de banken, die in de problemen zouden kunnen terechtkomen, en er is het risico van de individuele Vlaming die een lening afsluit. Wij moeten ervoor zorgen dat de banken buffers aanleggen. Ik vertrouw de Federale Regering. De Federale Regering zal per bank beslissen welke buffers moeten worden aangelegd. Er is nog een toezichthouder die zich hiermee moet bezighouden. Het is de taak van de bank om na te gaan of een individuele klant geen onnodige risico’s neemt. Elk dossier moet dan ook individueel en op zijn eigen waarde worden beoordeeld.
Mijnheer Lantmeeters, het is duidelijk dat we in Vlaanderen en in België niet enkel vrij hoge leningsquota hebben, we hebben in Vlaanderen ook een van de hoogste spaarquota. In alle rapporten die we ontvangen, staat dat de Belg nog altijd spaart. De Belg of de Vlaming steekt zijn laatste euro niet in zijn onroerend goed. Hij wil wat marges en reserves overhouden, al is het maar om iets zeer belangrijks te doen waarvoor hij dan niet moet lenen, namelijk investeringen in energie-efficiëntie en in hernieuwbare energie. Dat brengt ook op en heeft een goed rendement.
Minister, we zijn het erover eens dat woningen niet mogen zijn weggelegd voor de happy few. Door gewoon te stellen dat we het eens zijn, verandert er natuurlijk niets.
Volgens u is het niet aan de Vlaamse Regering om maatregelen te nemen. U hebt echter als lid van de Vlaamse Regering wel in de kranten verklaard dat een waarborglening een goed systeem zou vormen, dat u de waarborglening groen licht wilt geven en een kredietverzekering een goede werkwijze is. Naar aanleiding van een vraag om uitleg van mevrouw Van Volcem heb ik minister Homans horen verklaren dat een ontlening van 80 procent van een commerciële bank en van 20 procent van het Vlaams Woningfonds of van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen een goed denkspoor is.
Op die manier kan de overheid daar in een zekere lening voorzien voor mensen die solvabel zijn en die die rekening kunnen terugbetalen. Op die manier moeten niet alleen de happy few, niet alleen diegenen die een spaarboek van thuis hebben meegekregen, maar iedereen in Vlaanderen in staat zijn, als ze daarvoor de middelen hebben, om een woning te verwerven. (Applaus bij sp.a)
Bedankt, minister. Uiteraard ben ik een tevreden liberaal. Als ik hoor dat er telkens gewerkt wordt aan belastingverlagingen, zoals nu opnieuw met de hervorming van de registratierechten, in navolging van Dirk Van Mechelen, ben ik uiteraard zeer, zeer, zeer tevreden.
Ik vind het persoonlijk wél de juiste piste dat men zou werken met die kredietverzekering. Die waarborg was trouwens niet positief geadviseerd door de Nationale Bank. De juiste piste is dus die kredietverzekering. Ik denk dat we daar de pijlen op moeten richten. Dat zou een goede zaak zijn.
Ik wil nog een punt aanhalen dat nu niet aangekaart is, maar wel in mijn vraagstelling van vorig jaar aan de minister-president. We hebben een aantal maatregelen om ook een stabiele huizenmarkt te behouden in Vlaanderen, die we vanuit Vlaanderen regelen, zoals de verzekering op het gewaarborgd inkomen. We hebben het standpunt dat dat zou moeten worden uitgebreid richting de zelfstandigen. Ik hoop uiteraard dat daar met deze regering snel werk van wordt gemaakt. (Applaus bij Open Vld)
De actuele vragen zijn afgehandeld.