Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, het is toch wel schrijnend dat de wachtlijsten voor sociale huisvesting een historisch record laten optekenen. U bent zelf OCMW-voorzitter geweest, en ik was ooit schepen van Wonen. Men moet het maar meemaken dat mensen u komen zeggen dat ze de huur niet meer kunnen betalen wegens een faillissement, ziekte of omdat hun ex het onderhoudsgeld niet langer betaalt, en dat u moet antwoorden dat er 124.652 mensen voor u staan. Als u in het ziekenhuis 100 wachtenden voor u hebt, dan vindt u dat veel. Maar 124.000 mensen voor u, met een wachttijd van 1.035 dagen of meer dan 3 jaar: dat komt zwaar aan. Dat is uw schuld en ook niet uw schuld. Want vroeger zijn er maatregelen getroffen die ervoor zorgden dat de wachtlijsten aangroeiden. Ik denk onder meer aan de gewijzigde inkomensvoorwaarden en de gewijzigde huursubsidie, want men moet zich daarvoor inschrijven en 4 jaar op de wachtlijst staan. Wie er 4 jaar op staat, krijgt een huurpremie. Ik wil u waarschuwen, minister. Vandaag zijn er in Vlaanderen 640.000 mensen die een private woning… U hebt de mogelijkheid om ervoor te zorgen dat meer mensen in dezelfde omstandigheden recht hebben en krijgen op dezelfde tegemoetkoming.
Minister Homans heef het woord.
Voorzitter, collega's, ik kan u geruststellen: ik heb voldoende kracht om een aantal zaken te veranderen, en dat is ook al gebeurd. Men kan 2016 niet vergelijken met 2015. U weet dat ook. 2015 was een actualisatiejaar: de socialehuisvestingsmaatschappijen hebben toen de personen die niet langer kandidaat zijn of niet langer in aanmerking komen, geschrapt. 2016 is een even jaar, en dan gebeurt er geen actualisatie. In oneven jaren gebeurt dat wel. Er zijn natuurlijk ook bepaalde maatschappelijke evoluties die een impact hebben op de wachtlijsten. Zo stijgt het aantal eenoudergezinnen, alleenstaanden en vluchtelingen. Tussen 2012 en 2014 is het aantal kandidaat-huurders uit niet-EU-landen met 2000 eenheden gestegen. Tussen 2014 en 2016 steeg het aantal met 7500. Dat is toch belangrijke achtergrondinformatie.
U verwees zelf naar het optrekken van de inkomensgrenzen met 13 procent, op het eind van de vorige legislatuur, wat ervoor zorgt dat meer mensen in aanmerking komen voor een sociale woning. Uit de cijfers van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) blijkt dat het aantal toewijzingen elk jaar stijgt en dat de gemiddelde wachttijd niet toeneemt. Dat is natuurlijk een gevolg van het beleid van de Vlaamse Regering: een forse investering in extra sociale woningen – nieuwbouw en renovatie – sinds het begin van deze legislatuur, voor een bedrag van meer dan 2,2 miljard euro. 2016 was een recordjaar: 866 miljoen euro werd vrijgemaakt. Bijkomend zetten we nog meer in op SVK’s en ook de leegstand wordt veel beter aangepakt.
Ik sluit af. U weet dat ik tijdens de vorige begrotingsbesprekingen twee keer 220 miljoen euro extra uit de brand heb kunnen slepen. Ik zal dat bij de begrotingsopmaak voor 2018 ook doen.
Die gesprekken worden gevoerd in september. Maar ik wil er wel op wijzen, collega’s, en dat is toch wel heel belangrijk, dat we er wel rekening mee moeten houden dat de sector en de huisvestingsmaatschappijen dit zeer fors investeringsvolume moeten kunnen volgen.
Dank u wel voor het antwoord, minister. Ik wist ongeveer wat u ging antwoorden, omdat ik ook al uw excuses had gelezen in de krant. (Applaus bij sp.a en Groen)
Ik vind dat de minister van Wonen nog een tandje bij moet steken. Ik heb u daar al dikwijls van willen overtuigen. Als u op de oude concepten blijft doorgaan met hen die enkel nog nieuwbouwwoningen zetten, en je hebt dan ook infrastructuur nodig, en het duurt zes jaar voor je een sociale woning hebt, en de grond geraakt op, want er is maar 1500 hectare meer, en je moet ook jaarlijks woningen afbreken om er nieuwe te zetten, dan zul je altijd een woningentekort hebben en zullen de wachtlijsten altijd groeien.
Minister, ik pleit ervoor dat er een vorm van verticale rechtvaardigheid komt en ook een horizontale rechtvaardigheid. Wat bedoel ik daarmee? Verticale rechtvaardigheid betekent – daar hebt u in mij een partner – dat sociale woningen moeten dienen voor de mensen die ze het meest nodig hebben. Daar deelt u mijn mening. Horizontale rechtvaardigheid betekent voor mij dat u voor iedereen in dezelfde omstandigheden dezelfde tegemoetkoming moet kunnen doen. Dat kunt u bewerkstelligen met huurpremies. Daar moeten wij als overheid voor staan.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, ondanks de verhoogde budgetten voor nieuwbouw, zijn de wachtlijsten om in aanmerking te komen voor een sociale woning, opnieuw de hoogte in gegaan. Minister, daarom wil ik bepleiten om alle actoren de komende jaren te betrekken. Zo is er dit jaar gewerkt aan een verlaagd btw-tarief voor private ontwikkelaars die woningen of appartementen realiseren, die dan verhuurd worden via een sociaal verhuurkantoor. Mijn vraag is: kunnen er nog andere wegen, andere actoren, andere alternatieven – ik denk bijvoorbeeld aan leegstaande woningen op de gemeentelijke leegstandsregisters – bij de sociale huisvestingsmaatschappijen onderzocht worden om de meest kwetsbare doelgroep op onze woningmarkt te ondersteunen in een zoektocht naar een betaalbare en kwaliteitsvolle woning?
Mevrouw Hostekint heeft het woord
Minister, uit de cijfers blijkt dat het vooral alleenstaanden en grote gezinnen zijn die de stijging van het aantal mensen op die wachtlijst verklaren. Dat is natuurlijk niet toevallig want het zijn ook die mensen die het meeste risico lopen om in armoede te belanden. Het zijn die mensen die het steeds moeilijker hebben om op de private huurmarkt een betaalbare woning te vinden. Het feit dat de wachtlijsten steeds langer worden, is natuurlijk ook een rechtstreeks gevolg van het feit dat de private huurmarkt slecht functioneert.
We hebben hier onlangs nog het advies van de Vlaamse Woonraad gehoord. Naast investeringen in de sociale huisvesting zullen er ook daadkrachtige maatregelen op de private huurmarkt nodig zijn en zal er ook meer ondersteuning nodig zijn voor gezinnen in armoede. Ik ben dus zeer benieuwd naar wat u straks op tafel zult leggen als het gaat over de bijsturing van het Vlaams armoedeplan. Ik ben zeer benieuwd naar wat u op tafel zult leggen wanneer het gaat over het Huurdecreet. Ik heb u hier een paar weken geleden horen zeggen in het debat over het stijgend aantal kinderen in armoede, dat sociale huisvesting en betaalbare huisvesting voor u het antwoord is. Er zullen straks geen excuses meer zijn, zoals mevrouw Van Volcem zegt. Er zal geen actualisatiejaar zijn in 2017. De grote instroom van vluchtelingen zal er niet zijn. Dus, minister, als blijkt dat u dat niet waarmaakt, dan faalt u eigenlijk op twee beleidsdomeinen. (Applaus bij sp.a)
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Minister, wij delen de bezorgdheid van de vraagsteller voor de volle honderd procent. De wachtlijsten voor sociale woningen groeien en blijven groeien. Dat is ongelooflijk problematisch, in de eerste plaats omdat de meeste wachtenden zich ondertussen inderdaad moeten beredderen op de private huurmarkt, die veel te duur is en veel te beperkt, waardoor, zoals gezegd, heel veel van deze mensen in armoede vallen.
Armoede en huren zijn sterker en worden steeds sterker gecorreleerd met elkaar. U bent de persoon die daar iets kan aan doen. U bent minister van Wonen en minister van Armoedebestrijding en met het Huurdecreet en het armoedeplan hebt u de hefbomen in handen om er iets aan te doen.
Minister, mijn oproep aan u is: laat vooral de meest kwetsbaren in onze samenleving niet in de steek, zorg voor een sterke sociale component in het Huurdecreet en voor een grondige bijsturing van het Vlaams armoedeplan. Hoor heel helder de oproep van vier partijen hier vandaag, waarvan twee meerderheidspartijen: steek een tandje bij!
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, in sommige steden zijn de wachttijden zo lang opgelopen dat men meer dan vijf jaar moet wachten op een klein appartementje en vaak tien tot vijftien jaar op een grotere woning. Op die manier wordt de sociale bescherming op het vlak van huisvesting volledig onderuit gehaald. Tegelijk stellen we vast dat bijna 27.000 mensen van buiten de Europese Unie op de wachtlijst voor een sociale woning staan. Dat zijn mensen die dan nog eens door allerlei sociale diensten aangemoedigd worden om zich snel kandidaat te stellen voor een sociale woning. Terwijl de Federale Regering een hele rist kansarmen importeert, wordt men op Vlaams niveau geconfronteerd met wachtrijen voor onze sociale voorzieningen. Dus wil ik, omdat mevrouw Van Volcem dat zo vriendelijk vraagt, ook pleiten voor een nieuw concept, met name om onze sociale voorzieningen voor te behouden voor mensen die hier al een tijd verblijven, voor mensen die bijgedragen hebben aan onze sociale zekerheid, zodat de sociale bescherming voor onze eigen mensen op het vlak van huisvesting opnieuw gegarandeerd kan worden.
De heer Anseeuw heeft het woord.
Mevrouw Van Volcem, uw vraagstelling stelt me teleur. Ik ben veel meer en beter van u gewoon. U houdt het bij de wachtlijsten voor sociale woningen die aangroeien. Er zijn natuurlijk een kwart meer inschrijvingen op jaarbasis in 2016 in vergelijking met 2012. Dat is een enorme groei, maar toch – en dat zegt u er niet bij – daalt de gemiddelde wachttijd voor een sociale woning.
Wat is er belangrijk voor een kandidaat-sociale huurder? Niet hoeveel er voor en achter hem op die wachtlijst staan, maar wel hoelang hij of zij moet wachten op zijn of haar woning. Die wachttijd daalt en dat zegt u er niet bij, terwijl dat eigenlijk de kern van het verhaal is en het belangrijkste voor die kandidaat-sociale huurder. U gaat ook nog voorbij aan het volgende. Hoe komt het dat die wachttijd daalt? Dat heeft inderdaad te maken met dat Vlaamse beleid, dat wel werkt, want er zijn enorm veel investeringen. Er worden steeds meer nieuwe woningen opgeleverd voor sociale verhuur. Steeds meer woningen worden gerenoveerd, dat vertelt u er allemaal niet bij. Eigenlijk is de essentie van het verhaal dat de gemiddelde wachttijd daalt en toch probeert u hier een sfeer te scheppen alsof het Vlaamse woonbeleid niet werkt, terwijl het tegendeel waar is. (Applaus van N-VA)
Minister Homans heeft het woord.
De heer Anseeuw heeft al een groot deel van mijn bijkomend antwoord verwoord, waarvoor dank. Ik heb dat al proberen uit te leggen, maar ik kan dat niet blijven herhalen als men er doof voor wil blijven. Er is een verschil tussen de cijfers van 2015 en 2016 en die moeten op een verschillende manier geïnterpreteerd worden, naargelang het gaat om een actualisatiejaar of niet. De heer Anseeuw heeft ook zeer terecht gewezen op het feit dat het aantal toewijzingen stijgt en dat de gemiddelde wachttijd niet stijgt. Dat kan toch alleen maar te wijten zijn aan het feit dat er fors wordt geïnvesteerd in het bijbouwen en renoveren van leegstaande sociale woningen en dat dit ook effecten heeft.
Mevrouw Hostekint en mevrouw Moerenhout, ik heb al gewezen op die 2,2 miljard euro die sinds het begin van deze legislatuur zijn aangewend. Daar blijft het niet bij, want de legislatuur duurt nog twee jaar. Daar komen dus nog fors wat middelen bij. Dat is in het verleden nooit gezien, dat zijn recordbedragen. Als u nu zegt dat deze regering niet voldoende doet, dan vind ik dat dit niet met de waarheid overeenstemt.
Mevrouw Taeldeman, wat uw suggesties betreft, zijn er ook nog ander manieren om dat te doen. Ik heb al gewezen op meer kracht voor en meer inzet op de sociale verhuurkantoren. Ik weet dat u dat pleidooi onderschrijft. We hebben ook het concept van het betrekken van private investeerders bij sociale verhuurkantoren. Dat krijgt nu echt wel gestalte. We hebben ook zoiets als het sociaal beheersrecht. We weten dat de lokale besturen daar een grote verantwoordelijkheid in hebben en die ook op zich willen nemen. We zijn ook een kader aan het creëren zodat het voor die lokale besturen ook veel gemakkelijker wordt om dat te kunnen toepassen. Dat is zeer belangrijk in het aanpakken van de leegstand en op die manier kunnen we woningen die leegstonden tegen een sociaal tarief op de markt brengen. Dat is een win-winsituatie.
Mevrouw Van Volcem, ik heb hier geen excuses uitgesproken, ik heb gewoon feiten gezegd. Ik heb realisaties van deze Vlaamse Regering in de verf gezet. Ik heb gezegd wat deze Vlaamse Regering deze legislatuur al heeft gedaan.
U komt hier een pleidooi houden om de huurpremie aan te passen, u hebt dat in de commissie al verschillende keren gedaan, dat is uw volste recht. U zegt eigenlijk: iedereen die op een wachtlijst staat voor een sociale huurwoning moet al vanaf dag één een huurpremie krijgen. Dat betekent 202 miljoen euro extra. Nu, als u mij wilt steunen bij die vraag aan mijn collega van Financiën en Begroting, be my guest. Maar ik denk dat minister Tommelein hierop een zeer duidelijk antwoord zal geven, en hij zal zeggen: ‘neen’. (Applaus bij de N-VA)
Ik heb nu maar een minuutje, dat is jammer.
Over de wachttijden, zowel aan de heer Anseeuw als heel het parlement: in 2002 was de gemiddelde wachttijd 965 dagen. In 2016 was de gemiddelde wachttijd 1023 dagen, en dan ben ik de leugenaar! (Applaus bij sp.a en Groen)
Uw 202 miljoen euro, minister, is een ongenuanceerd getal. (Rumoer. Gelach)
Ik heb gesproken over een verticale rechtvaardigheid. Dat betekent dat de mensen met de hoogste nood tot 17.500 euro…
In een schriftelijke vraag – die ik jaarlijks stel trouwens – heb ik u gevraagd wat het zou kosten als men dat gefaseerd zou invoeren, van vier jaar naar drie jaar naar twee jaar. Als u dat zou doen op drie jaar, zou dat 17 miljoen euro kosten.
U verwijst altijd naar minister Tommelein en dat u geld van hem moet krijgen. Ik vind dat u eens in uw eigen portemonnee moet kijken en zien hoe u uw middelen beter kunt besteden! (Applaus bij sp.a en Groen)
Voilà. En dat is zeer simpel om te doen. Kijk maar naar de studie over het nieuwe stelsel van huursubsidies die u zelf hebt besteld. (Opmerkingen. Rumoer)
U antwoordt mij dat u 2,2 miljard euro uitgeeft aan nieuwbouw, maar dat u in 2016 932 woningen hebt afgebroken, dan is het niet moeilijk dat het allemaal zeer lang duurt. (Opmerkingen van minister Liesbeth Homans en bij de N-VA)
Als u 2500 woningen bouwt en u breekt er 960 af, dan heb je er nooit genoeg! Dan heb je er nooit genoeg! (Rumoer)
Dus ik vraag u, minister, ik heb het al duizend keer herhaald, als u het beleid niet wijzigt en enkel bij bouwt en nieuwbouw doet, dan zullen uw wachtlijsten de volgende keer 150.000 eenheden tellen. Ik vraag u: pas uw beleid aan! Wees zuinig met uw middelen! Herdefinieer ze, zodat meer mensen een beroep kunnen doen op hetzelfde. (Applaus. Opmerkingen bij sp.a en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.