Verslag plenaire vergadering
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Tommelein.
Mevrouw Segers heeft het woord.
We leven in rare tijden, minister, tijden waarin onze democratie en haar fundamentele principes in verschillende landen onder vuur liggen en worden bedreigd. Zo ook de persvrijheid en de vrijheid meningsuiting. Die zijn zeer vitaal voor onze democratie. We leven in ‘post-truth’-tijden waarin alternatieve feiten gewoon feiten mogen zijn en niet gewoon leugens, waarin vals nieuws zelfs presidentsverkiezingen beïnvloedt. In die tijden zijn onafhankelijke, pluriforme, kwalitatieve media en diepgravende journalistiek ongelooflijk vitaal. Maar in Vlaanderen mogen wij voorlopig echt niet klagen. We staan op de negende plaats in de recentste editie van de World Press Freedom Index. Toch wijst die organisatie op een pijnpunt: de mediaconcentratie die steeds verder gaat. Daarom zijn onafhankelijke initiatieven zoals Doorbraak.be, DeWereldMorgen, MO*, maar ook Apache, zo belangrijk voor het medialandschap.
De Vlaamse Regering heeft al een aantal stappen gezet om die kleine, onafhankelijke initiatieven te ondersteunen. U gaat mij zo dadelijk waarschijnlijk een opsomming geven van al die kleine ondersteuningsmaatregelen. Maar, minister, laat ons eerlijk zijn: dat is natuurlijk peanuts. Een structurele ondersteuning blijft uit.
Toen we vorige week vernamen dat een van de initiatieven, Apache, zich genoodzaakt zag om voor een structurele ondersteuning aan te kloppen bij het Participatiefonds, ja, dan vind ik dat schrijnend. En dat dat aanvraagdossier dan ook nog eens op een veto is gestuit van de vertegenwoordiger van de bevoegde minister, ja, dan staat dat in schril contrast met het Vlaamse regeerakkoord, dat expliciet stelt te willen ondersteunen.
Minister, op welke manier zal de Vlaamse Regering gevolg geven aan het regeerakkoord, en onafhankelijke journalistiek structureel ondersteunen? (Applaus bij sp.a)
Minister Tommelein heeft het woord.
Mevrouw Segers, ik zal met zeer veel plezier uw vraag beantwoorden omdat ik het nog eens over Media mag hebben.
Een kwaliteitsvol en divers media-aanbod in Vlaanderen is belangrijk, ook voor de Vlaamse Regering. Het maakt trouwens deel uit van het Vlaamse regeerakkoord. De steun aan de pers moet zich focussen op journalistiek. Dat gebeurt ook. Hoe een bedrijf zijn financiering voert, is een ander gegeven. Dat is hier niet aan de orde.
Vanuit het Mediabeleid geven wij steun aan het Fonds Pascal Decroos, dat jaarlijks met recht en reden van de Vlaamse overheid een bijdrage krijgt van 300.000 euro. Pascal Decroos was trouwens een Oostendenaar. Dit fonds speelt een essentiële rol in het stimuleren van pluriforme onderzoeksjournalistiek. In deze tijden van ‘media ratrace’ geeft dit toch wel extra tijd voor de journalisten. De Vereniging van Vlaamse Journalisten (VVJ) krijgt sinds 2015 100.000 euro extra steun. Met het Journalistenloket, dat voor iedereen openstaat, versterkt zij de rol van de journalist als betrouwbare gids. Het publiek wordt dagelijks geconfronteerd met een potentieel overaanbod aan nieuws: offline en meer dan ooit online. Media.21, de onlinepers, trad dit jaar toe tot het project ‘Mediacademie’. Ook dat maakt het plaatje voor de mediasector compleet. Er wordt 1 miljoen euro geïnvesteerd. We zullen het komende schooljaar ook toetreden tot het project ‘Nieuws in de Klas’. Het is belangrijk dat we leerlingen leren omgaan met digitale media. Ook daar investeren we 1 miljoen euro. Er werd met succes een oproep voor innovatieve journalistieke projecten gelanceerd. Vier projecten zijn goed voor 200.000 euro. We gaan dat in 2017 herhalen.
En dan is er, last but not least, de VRT. Zij heeft in de beheersovereenkomst 2016-2020 het brengen van kwalitatieve nieuwberichtgeving als kernopdracht ingeschreven. Zij heeft bijzondere aandacht besteed aan onderzoeksjournalistiek. Zij maakt minstens tien diepgravende onderzoeksjournalistieke reportages op het VRT-nieuws, en zij investeert ook meer in documentaires.
Mevrouw Segers, deze regering investeert dus in journalistiek. Dat is vandaag zo, dat zal morgen zo zijn, en dat zal een prioriteit blijven. Het gaat om maatregelen die de verscheidenheid ondersteunen, en de geloofwaardigheid ervan stimuleren.
Minister, ik ben zeer blij dat u zich positief uitlaat over de VRT. Dat is heel goed. Ik heb die discussie al heel vaak met minister Gatz gevoerd. U mag het mij niet kwalijk nemen dat ik gewoon verwijs naar de doelstellingen uit het regeerakkoord. Daarin staan de mediasubsidies en de ondersteuning van papieren kranten vermeld. Als het daarover gaat, kunnen we niet om de federale gunstmaatregelen voor de geschreven pers heen. Er is de steun aan De Post, voor 170 miljoen euro; er is de btw-regeling, jaarlijks 50 miljoen euro. In totaal gaat er per jaar 400 miljoen euro vanuit het federale niveau naar de geschreven pers. Ik vind dat, voor alle duidelijkheid, goed. Ik heb daar niets tegen. Maar als je die bedragen vergelijkt met wat de onafhankelijke journalistiek krijgt, dan is dat laatste peanuts. Vandaag kennen we de situatie dat de onderzoeksjournalistiek van Dag Allemaal honderd keer meer ondersteund wordt dan de onafhankelijke journalistiek, dan Media.21.
Dus als u echt de doelstellingen wilt realiseren, minister, wordt het tijd om in een interministerieel overleg rond de tafel te gaan zitten met de federale collega’s en hierover afspraken te maken, welke voorwaarden kunnen worden verleend aan de federale steunmaatregelen.
De heer De Gucht heeft het woord.
We moeten er als maatschappij alles aan doen om ervoor te zorgen dat we de juiste informatie naar de bevolking krijgen. We moeten dat ondersteunen en ervoor zorgen dat dat op een onafhankelijke manier gebeurt. Mevrouw Segers, wij verschillen daarin af en toe een beetje van mening, omdat u naar de kranten kijkt als iets dat onder een duopolie zit, wat ervoor zorgt dat de mensen op een verkeerde of soms onvoldoende manier geïnformeerd worden. Ik vind dat persoonlijk niet zo.
We moeten er inderdaad met deze regering voor zorgen dat die kleine initiatieven maximaal ondersteund worden. Ik zou iets kunnen zeggen over Apache, maar ik ga dat niet doen, om de eenvoudige reden dat ik een vraag heb in de commissie. Dat zou wat verkeerd zijn. Maar het is omdat u het aangehaald hebt, dat ik het even aanhaal.
Ik vind dat we die blijvend moeten ondersteunen, want – en het is daarjuist al aan bod gekomen – de democratie is erbij gebaat om onafhankelijke stemmen te horen. Dan moeten we dat vanuit de overheid ook maximale ondersteuning kunnen geven.
De heer Caron heeft het woord.
Ik zou bijna hetzelfde kunnen zeggen als twee vragen geleden. Een sterke pers is namelijk een basis voor een pluralistische en democratische samenleving. Die zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Laat ons de zaken ook gewoon zeggen zoals ze zijn. Mijn collega fluisterde het mij in het oor, maar ik heb net dezelfde gewaarwording: als je ’s morgens vier of vijf kranten leest, heb je er eigenlijk maar twee gelezen. Er zijn eigenlijk maar twee kranten meer in dit land. Hier en daar is er nog een commentaarstuk dat een beetje afwijkt, maar het pluralisme staat onder druk. De regulator voor de media, die de concentratie van de pers meet, zwaait al een tijd met een oranje knipperlicht, of zelfs met de rode vlag, omdat er iets moet veranderen.
En alleen al daarom, minister, is het nodig dat civiele organisaties, burgers, maar ook commerciële bedrijven, die alternatieve media opzetten en die meerstemmigheid in onze nieuwsgaring en duiding kunnen geven, gesteund worden. Misschien moet dat niet eeuwig en altijd met subsidie, dat laat ik in het midden, maar je kunt ook mensen helpen opstarten en nieuwe initiatieven laten ontstaan. Het digitale, waar we toch in geloven, is een fantastische drager. En het blijft onrechtvaardig hoeveel geld – federaal geld – er naar dat duopolie gaat, versus wat Vlaanderen maar veil heeft voor die alternatieve democratische nieuwsmedia.
De heer Vandaele heeft het woord.
Ook wij zijn natuurlijk voorstander van een medialandschap met een zo groot mogelijke verscheidenheid, ook kleinere initiatieven online. Maar zoals de minister zei, zijn de subsidiestromen daarvoor zeker niet verminderd in deze legislatuur, wel integendeel, ook voor onderzoeksjournalistiek. De subsidiestromen die daarvoor dienen, zijn één zaak, collega Segers. We hebben natuurlijk ook andere subsidiestromen, waar u daarnet even naar verwees. Die moeten volgens ons in de eerste plaats dienen voor sociale tewerkstelling, en niet voor de media die u nu opnoemt.
De subsidiestromen die er zijn, die mogen er zijn. Die mogen ook toenemen. We hebben er ook voor geijverd voor onderzoeksjournalistiek in het verleden. Maar subsidies dienen nu eenmaal waarvoor ze dienen.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Dit is een zeer interessante vraag. Over het hele geval met de kredietverlening spreek ik mij niet uit, maar persvrijheid is natuurlijk belangrijk – het is hier al een paar keer gezegd – voor onze democratie. Jonge initiatieven, ook meer digitale initiatieven, die niet elke dag kranten bij u thuis in de bus stoppen, moeten ook op een of andere manier ondersteund worden.
Ik vond de opsomming van de dienstdoende minister van Media ook wel vrij indrukwekkend, maar het is op zich misschien wel eens interessant om dat in onze commissie wat verder uit te pluizen of die verdeling effectief evenwichtig is en of ook nieuwe initiatieven voldoende kansen krijgen. Want pluralisme in de media, daar kunnen we alleen maar baat bij hebben. Het is terecht wat de commissievoorzitter zegt: binnen de geschreven pers heb je eigenlijk nog twee huizen. Als je vijf kranten leest, heb je er inderdaad twee gelezen. Dat is wel een probleem aan het worden. En zij worden wel heel sterk gesteund via het federale niveau. Het blijft dus, denk ik, een bekommernis van iedereen die het opvolgt.
Ik heb geantwoord op de expliciete vraag om een overzicht te geven van wat deze regering doet. Zoals ook collega Vandaele zegt, is het zeker niet verminderd. Het kan altijd meer zijn, dat is juist, maar zoals u weet ben ik de collega van de minister van Cultuur en ook de minister van Begroting. Voor heel wat dingen zou het wat meer kunnen zijn, maar we moeten nog altijd de budgetten in de gaten houden.
Maar het gaat niet alleen over geld, het gaat ook over een benadering die heel duidelijk zegt dat de Vlaamse Regering ervoor ijvert, erop inzet en dat ook zal blijven garanderen. U kent mijn interesse voor het onderwerp. Als we een heel sterke publieke overheidszender hebben met de VRT, die belangrijke opdrachten krijgt in haar beheersovereenkomst om aan onderzoeksjournalistiek te doen en om ervoor te zorgen dat ze meer investeren in documentaires, dan kunnen we dat op deze manier doen. We hebben ook veel radiozenders die op dat vlak bezig zijn met verschillende items. Ik denk dat de verscheidenheid in de media op dit moment ondersteund wordt en dat we dat stimuleren. We hebben natuurlijk ook nog een heel belangrijk gedeelte dat vroeger veel minder van belang was, namelijk de sociale media en alles wat daarrond hangt, digitaal en internet. Zij spelen ook een rol in het volledige medialandschap.
Collega Vandaele, de subsidiestromen voor de onafhankelijke journalistiek heb ik tot vandaag echt nog niet gezien. Ik kan alleen maar vaststellen dat deze Vlaamse Regering voorlopig niet meer doet dan wat rommelen in de marge. Kruimels zijn het die de onafhankelijke journalistiek vandaag toegestopt krijgt. Het blijven mooie woorden, ook bijvoorbeeld over het sociaal charter voor de geschreven pers, waar ik al twee jaar lang op aandring en waar geen doorbraak in komt.
Ik denk dat het tijd is voor een structurele financiële injectie in de nieuwsmedia. Maar het is ook tijd om te stoppen met het richten van de pijlen op steeds eenzelfde kritisch nieuwsmedium, Apache met name. Wij vragen om echte oplossingen te zoeken. Omdat wij die ondersteuning van ons kwaliteitsvol divers medialandschap zo belangrijk vinden, gaan collega’s van Groen en wijzelf een voorstel van resolutie indienen om de Vlaamse Regering aan te sporen om echt werk te maken van het ondersteunen van de onafhankelijke journalistiek. (Applaus bij sp.a)
De actuele vraag is afgehandeld.