Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het betaald thuiszetten van 55-plussers in de banksector en de toepassing van de Vlaamse RSZ-korting voor oudere werknemers
Verslag
De heer Bothuyne heeft het woord.
Een van de grote uitdagingen in het Vlaamse arbeidsmarktbeleid is meer mensen aan het werk krijgen en meer mensen langer aan het werk krijgen. Vandaar dat ook specifiek wordt ingezet op het begeleiden en opleiden van oudere werkzoekenden en werknemers met een bijzonder focus op 55-plussers.
Minister, een van de maatregelen die u hebt genomen en die we hier allemaal samen hebben goedgekeurd, is de extra loonlastenverlaging, die doelgroepkorting voor 55-plussers die nu bijna een jaar actief is in Vlaanderen. Maar helaas heeft nog niet iedereen die boodschap begrepen. We hebben gezien dat er bij de aangekondigde herstructureringen van een aantal banken en andere grote bedrijven blijkbaar plannen zijn om mensen die ouder zijn dan 55 jaar, gewoon systematisch thuis te zetten met behoud van loon weliswaar, maar zonder perspectief om nog opnieuw op de arbeidsmarkt actief te worden.
Dat druist in tegen ons beleid en tegen de doelstellingen die we hebben vooropgesteld. U hebt daarvoor heel specifiek een aandachtpunt naar voren gebracht, namelijk dat die bedrijven ook nog dreigen onze doelgroepkorting, onze loonlastenverlaging te gebruiken om op die manier mee hun sociaal plan te financieren, om op die manier met overheidsgeld mensen thuis te zetten.
Dat kan inderdaad niet de bedoeling zijn. U hebt vorige week aangekondigd dat u daarom extra controles zult invoeren en dat u zult optreden, zodat loonlastenverlagingen niet oneigenlijk gebruikt worden om mensen zomaar thuis te zetten. Het ging meer bepaald over ING, dat blijkbaar honderden mensen op die manier thuis zou zetten.
Wij steunen dat principe uiteraard, alleen hebben we daar een aantal vragen bij over hoe u dat effectief zult doen. Hebt u indicaties dat ING effectief bewust de loonlastenverlaging die wij als Vlaanderen hebben gecreëerd voor 55-plussers, wil inzetten om mensen betaald thuis te zetten? Hebt u ook indicaties van andere werkgevers die op die manier onze Vlaamse loonlastenverlaging willen misbruiken? Hoe evalueert u, kort samengevat, onze Vlaamse doelgroepkorting voor oudere werknemers en hoe zult u de controle effectief waarmaken?
Mevrouw Van Eetvelde heeft het woord.
Minister, zoals collega Bothuyne vermeldt, wordt bij een aantal financiële instellingen, zoals ING, KBC, maar ook Ethias, een vertrekregeling aangeboden aan de werknemers die meer dan 55 jaar oud zijn. Die personeelsleden kunnen thuis blijven. Zij kunnen tot aan hun vervroegd pensioen een deel van hun loon blijven ontvangen. Zij blijven op de loonlijst van de onderneming staan, maar blijven gewoon thuis.
Uw collega van Werk, minister Peeters, zou juridisch laten onderzoeken of die vertrekregeling kon, en dat blijkt nu toch wel juist te zijn. Die regeling gaat echter volledig in tegen zowel het Vlaamse als het federale regeerakkoord, waarin we allemaal de ambitie hebben om zo veel mogelijk oudere werkzoekenden of oudere werknemers aan de slag te krijgen of te houden.
Ik denk dat dit ook een precedent creëert bij andere bedrijven, terwijl bedrijven toch echt de verantwoordelijkheid moeten hebben om hun oudere werknemers in dienst te houden, of ze zeker en vast aan een nieuwe job te helpen. Alle werkgevers in Vlaanderen hebben recht op die RSZ-korting voor 55-plussers, maar zoals bij ING en andere, waar 55-plussers gewoon worden doorbetaald en thuis kunnen blijven, en dan nog eens gebruik kunnen maken van die RSZ-korting, dat is totaal in strijd met de intentie van die RSZ-ondersteuning.
Minister, u maakte vorige week bekend dat men die RSZ-kortingen in die gevallen niet meer zou toekennen. Hoe zal dit verder worden uitgewerkt?
Minister Muyters heeft het woord.
Collega’s, ik denk dat jullie beiden de situatie goed hebben geschetst. Ik zou ze samenvatten door te zeggen dat we geen RSZ-korting gaan geven, geen belastinggeld gaan inzetten, voor die werknemers die door hun werkgever worden doorbetaald om thuis te zitten. Dat is de filosofie.
Hoe moeten we dat doen? Ik heb verschillende pistes gekregen, maar ik zou zelf kiezen voor de piste die honderd procent binnen mijn bevoegdheid ligt. Wij hebben de bevoegdheid om af te bakenen welke doelgroep RSZ-korting krijgt. Als we daar voor de 55-plussers één voorwaarde extra inschrijven, namelijk dat ze actief moeten blijven – ziekte en verlof zijn natuurlijk iets aparts, maar normaal actief zijn, zoals de andere werknemers – is dat een voorwaarde die wij boven op de voorwaarden voor het doelgroepenbeleid zetten, wat honderd procent onze bevoegdheid is. En dan zal een werkgever die een RSZ-korting aanvraagt, alleen kunnen aankruisen dat zijn werknemer in aanmerking komt als die werknemer ook effectief actief is. Ik moet dus geen bijkomende codes of weet-ik-veel-wat doen, alleen één extra voorwaarde decretaal inschrijven. Dat is de suggestie die ik naar het parlement zou brengen. We zijn die nu aan het uitwerken. En aangezien het een decreetswijziging is, is het natuurlijk het parlement dat daar de nodige stappen voor moet zetten.
En dan komt het er natuurlijk op aan – maar dat telt ook vandaag – om de controle te doen. We hebben daar verschillende instrumenten voor, zoals datamining, de verschillende databanken met elkaar in contact brengen. Maar we kunnen ook bij ontslagsituaties of afdankingen gaan kijken naar de cao’s die van toepassing zijn en dan die cao’s gaan controleren, om te zien of er mensen zijn in de situatie zoals die nu geschetst is, van 55-plussers die vrijgesteld worden van inspanningen. Of we kunnen ook gericht inspecties daarnaar doen. En dan bestaat ook het instrumentarium van wat je kunt doen. Iemand die ten onrechte die papieren heeft ingevuld en die dus ten onrechte RSZ-korting heeft gekregen van het Vlaamse belastinggeld, die moet dat ten eerste terugbetalen. Dat wordt geregulariseerd. Maar ten tweede is er ook een administratieve boete mogelijk, en zelfs strafsancties.
Dat zal dan afhangen van de mate waarin, dat begrijpt u wel. Maar die sancties zijn er. Ik moet de wetgeving daarop dus zelfs niet wijzigen.
Samengevat, we moeten één ding doen. Dat bereid ik nu voor. Het gaat om een decreetswijziging die ervoor zorgt dat als extra voorwaarde voor de doelgroepkorting er wordt ingeschreven dat de mensen die in aanmerking komen voor die RSZ-korting ook werkelijk actief moeten blijven in het bedrijf als ze 55-plus zijn.
Mijnheer Bothuyne, u vraagt ook naar de evaluatie van het doelgroepenbeleid. We zijn nog geen jaar bezig. Ik heb al vanaf de aankondiging gezegd dat we het eerst heel actief moeten kunnen toepassen vooraleer we kunnen evalueren. De evaluatie is gepland via een VIONA-studie (Vlaams Interuniversitair Onderzoeksnetwerk Arbeidsmarktrapportering) in 2019. Hier gaat het niet zozeer over de evaluatie dan wel over mogelijk anders gebruik dan wij, het parlement, ikzelf en de regering, hadden gepland, met name stimuleren dat mensen langer aan het werk blijven en dat vrijwaren met de doelgroepkorting.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Ik denk dat we het zeker eens zijn over de filosofie. We willen geen belastinggeld inzetten om bedrijven toe te laten om zomaar werknemers onbetaald hun werknemers thuis te zetten. De vraag is hoe u dat zult controleren en hoe u dat effectief kunt waarmaken, welke stokken u achter de deur hebt.
Het lijkt mij nuttig om contact op te nemen met de federale overheid. U spreekt over de databanken. Op die manier kunt u een koppeling maken met de DMFA-databanken en in een aparte code voorzien zodat die controle effectief kan gebeuren. Ook hier kan samenwerking dus allicht nuttig zijn.
Het lijkt mij ook nuttig om het probleem effectief in kaart te brengen. U hebt niet geantwoord op de vraag over het aantal werknemers dat bij ING zou zijn thuis gezet. (Opmerkingen van minister Philippe Muyters)
Bij mijn weten is ING een Brussels bedrijf. Ik vind het dus wat vreemd dat dat Brussels bedrijf zou gebruikmaken van de Vlaamse doelgroepkortingen.
Ik kom tot mijn bijkomende vraag, minister. Er zijn ook heel wat Vlaamse filiaalhouders, Vlaamse lokale bankinstellingen getroffen door deze herstructurering. Zij geven het signaal dat ze onvoldoende begeleiding vrezen te krijgen bij het ontslag dat is aangekondigd vanuit ING. Heeft VDAB contact gehad met die groep mensen? Worden ook die mensen begeleid, opnieuw richting werk?
Minister, ik dank u voor uw antwoord en voor uw duidelijk standpunt.
Het is een zeer goede zaak dat er wordt opgetreden tegen dit oneigenlijk gebruik van die RSZ-korting. Het gaat alle logica voorbij dat werkgevers hun personeel thuis zetten en daarvoor nog een korting zouden ontvangen. Dat staat volledig haaks op alle doelstellingen van de Vlaamse Regering. Tegen 2020 had men de ambitie om de werkzaamheidsgraad van de 55-plussers op te trekken naar 50 procent. Het is trouwens ook in die doelgroep dat we in 2015 en 2016 veel meer tewerkstelling hadden, zo’n 16.500 werknemers. Daarom vind ik het zeer goed dat we verder gaan op de ingeslagen weg.
Het is ook wel zo dat het hier in Vlaanderen moet worden geregeld en dat men niet kan ingrijpen op het federale niveau. Ik reken er dan ook op dat we hier in Vlaanderen de nodige inspanning doen om dit aan te pakken.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister, u neemt terecht de beslissing om die doelgroepkorting niet toe te staan voor werkgevers die 55-plussers betalend thuislaten. Het zou inderdaad erg gortig zijn dat belastinggeld, dat in essentie bedoeld is om mensen langer aan de slag te houden, de facto zou dienen om een inactiveringsbeleid te ondersteunen of te subsidiëren. Men geeft ook het verkeerde signaal aan de oudere werknemers, alsof ze er niet meer toe zouden doen, terwijl we hen net willen stimuleren en motiveren.
Een belangrijke eerste essentiële stap is genomen met de aanscherping van de regels. Maar het zal belangrijk zijn dat u overleg pleegt met de werkgeversorganisaties, zodat zij hun leden kunnen wijzen op hun verantwoordelijkheid om die oudere werknemers langer aan de slag te houden en om mee de sociale welvaart te verzekeren in onze vergrijzende samenleving.
Ik heb één bijkomende vraag met betrekking tot de inwerkingtreding van de maatregel en het concrete toepassingsgebied. Vanaf wanneer zal die aanscherping gelden? Zal die ook retroactief gelden? Ik heb het dan over werkgevers die nu al werknemers betalend thuislaten en bijgevolg ook over de werknemers van ING.
Mevrouw Kherbache heeft het woord.
Minister, laten we niet vergeten dat vooral het hele ING-verhaal verontwaardiging moet uitlokken. Maanden geleden hebben ze beslist om ruim 3000 werknemers te laten uitstromen, waarvan 1700 naakte ontslagen.
De eerste prioriteit moet erin bestaan de werknemers vooruit te helpen. Nu is er een voorstel. ING wil de ontslagen beperken en wil de contracten niet verbreken. Die werknemers worden vrijgesteld van prestaties. Dat is geen ideale oplossing, maar wat is het alternatief?
Minister, ik hoor u enkel spreken over controles en sancties. Waarom staat u niet op de barricades om ervoor te zorgen dat die werknemers een job krijgen? Het is perfect mogelijk die werknemers aan het werk te zetten en hun contracten te laten doorlopen. U zou met de werkgevers en de vakbonden rond de tafel moeten zitten en andere werkplekken moeten zoeken. Dat zou de prioriteit moeten zijn in plaats van de focus enkel op uw discours te leggen. U hebt gesteld dat dit tegen uw filosofie is. Die filosofie zou moeten inhouden dat we mensen aan het werk helpen in plaats van eigenlijk voor ontslag te pleiten. (Applaus bij sp.a)
De heer Annouri heeft het woord.
Voorzitter, het is natuurlijk een enigszins paradoxale situatie. Vaak vinden werknemers en werkgevers een akkoord over uittredingsvergoedingen. We moeten dit toejuichen. In het geval van de financiële instellingen doet dit echter de wenkbrauwen fronsen.
ING heeft een regeling getroffen waardoor werknemers thuis kunnen blijven en toch grotendeels hun bruto loon kunnen blijven ontvangen. Dat gaat in tegen onze hele ingesteldheid. De 55-plussers willen blijven werken en zijn zeer belangrijk voor onze arbeidsmarkt. We moeten hen aan de slag krijgen, maar hier wordt een heel ander signaal gegeven.
Het afgelopen jaar heeft Unia bekendgemaakt dat steeds meer mensen die zich op de arbeidsmarkt willen begeven een klacht indienen omdat ze vanwege hun leeftijd op die muur botsen. Dergelijke regelingen versterken dit onbewust.
Minister, eigenlijk heeft mevrouw Talpe mijn concrete vraag al gesteld. Wanneer zal dat van kracht worden? Zal dit retroactief gebeuren? Ik wil echter ook een oproep lanceren. Tijdens de onderhandelingen over de stappen die u nu zet, moet u er vooral voor zorgen dat de 55-plussers niet de speelbal en het slachtoffer worden. Op dat vlak treed ik mevrouw Kherbache bij. U moet ervoor zorgen dat de werkgevers niet zullen kiezen tussen een dergelijke regeling of een gewoon ontslag. Zo zouden de werknemers op straat komen te staan, en daar zullen die 55-plussers het minst mee gediend zijn. Hoe wilt u dit voorkomen?
Mijnheer Bothuyne, u hebt tijdens uw vraagstelling in het begin al een vijftal vragen gesteld. In de twee minuten die ik had, heb ik er al een paar kunnen beantwoorden. Nu heb ik meer tijd en zal ik nog een paar bijkomende vragen aan bod laten komen.
Uiteraard zullen we contact hebben met de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (WASO), met de federale administratie en met de Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid (RSZ) om de nodige maatregelen te nemen. Ik blijf er echter bij dat we binnen onze eigen bevoegdheid blijven. Nu ik het heb uitgelegd, zult u ook begrijpen dat dit binnen onze eigen bevoegdheden past.
U hebt vermeld dat het om een Brusselse firma gaat. De RSZ-korting die in het doelgroepenbeleid past, wordt echter gegeven op basis van de plaats van tewerkstelling. Het gaat hier om heel wat mensen die in Vlaanderen zijn tewerkgesteld. ING ontvangt nu al een RSZ-korting. Volgens een eerste raming die we zelf hebben gemaakt, zou het jaarlijks om ongeveer 1,5 miljoen euro gaan. Ik wil echter duidelijk zijn. Het gaat hier niet om ING. Het gaat erom dat alle bedrijven die dergelijke maatregelen zouden kunnen nemen niet langer de huidige RSZ-korting zouden krijgen.
De eerste essentie blijft natuurlijk dat we de mensen die worden ontslagen naar een nieuwe job moeten begeleiden. Dat doen we ook. Eerst moeten we het sociaal overleg een kans bieden. Indien het zinvol is en langs beide zijden wordt gevraagd, zullen we de tewerkstellingscellen in werking stellen. We hebben in het verleden al contact gehad met de financiële sector in zijn totaliteit om na te gaan op welke wijze we mensen op basis van competenties naar een andere job kunnen begeleiden. We zijn daar zeker actief mee bezig.
Mevrouw Talpe, ik dank u voor uw steun voor de maatregelen. Er komt uiteraard overleg met de werkgevers. We hebben al contact met hen gehad. Tot nu toe heb ik het signaal gekregen dat ze de maatregel begrijpen. Dat is ook logisch. We hebben immers nooit gesteld dat we RSZ-korting willen toekennen om mensen thuis te laten zitten. Volgens mij krijgen we hier steun voor.
U hebt gevraagd vanaf wanneer dit zal ingaan. Ik zal het Vlaams Parlement een voorstel voorleggen om het decreet te wijzigen. Dit moet natuurlijk de normale weg volgen. Er moeten adviezen komen en de Raad van State moet zich hierover uitspreken. Vervolgens moet dit nog in de commissie worden besproken en dergelijke.
De retroactiviteit ligt steeds moeilijk. Wat we altijd kunnen doen, is beslissen dat de regeling voor de aanvraag van RSZ-kortingen voor werknemers ingaat zodra de decreetgeving er is. Tot dan kunnen ze die korting onder de oude voorwaarden blijven houden. De dag waarop dit in het Belgisch Staatsblad verschijnt, gelden de nieuwe voorwaarden.
Ik zal zien wat het meeste kans maakt om juridisch stand te houden, hetzij retroactief, hetzij die maatregel. Vanaf het moment dat het parlement dat heeft goedgekeurd en het in het Staatsblad is verschenen, zal er geen RSZ-korting meer zijn om mensen thuis te laten zitten.
Mevrouw Kherbache, ik ben wat verbaasd. Uw Belga-bericht was positiever, maar misschien is het verkeerd overgenomen door de pers. Natuurlijk, het alternatief dat u naar voren schuift … Mijn bezorgdheid was het op de juiste manier inzetten van belastinggeld, op een manier die 55-plussers aan het werk helpt te houden. De maatregel die ik voorstel en het accent dat ik nu leg, is om geen belastinggeld in te zetten, maar om de 55-plusser aan het werk te houden door geen RSZ-korting te geven aan de werkgevers die hen thuis laten zitten.
Voor de rest weet u welke maatregelen wij al hebben genomen voor 55-plussers buiten het doelgroepenbeleid. Dat zijn er heel veel en ze hebben ook effect, want we hebben in Vlaanderen nog nooit meer 55-plussers aan het werk gehad dan vandaag. Het competentiebeleid dat we voeren, het feit dat we mensen die werkloos worden, in Vlaanderen niet meer, zoals in 2008, vanaf hun 52 afschrijven, maar begeleiden tot hun 61 en later tot hun 65: dat zijn maatregelen die ervoor zorgen dat die mensen effectief aan het werk geraken en blijven. Daar mogen we fier op zijn, maar het werk is helemaal nog niet af. Daarover ben ik het met u eens.
Mijnheer Annouri, ook met u ben ik het helemaal eens. Laat ons geen belastinggeld geven aan bedrijven die ervoor kiezen om mensen deels of volledig te blijven betalen om thuis te zitten. Laat ons dat geld verder investeren, zoals we vandaag bezig zijn, om mensen te stimuleren langer te blijven werken. Dat wil ik ook in de toekomst blijven doen.
We zijn het er allemaal over eens dat we 55-plussers op onze krappe arbeidsmarkt meer dan nodig hebben. We kunnen hun talenten niet zomaar aan de kant schuiven. Belastinggeld gebruiken of misbruiken om hen af te danken, is absoluut uit den boze.
Minister, ik ben blij dat u dat gaat controleren, dat u een stok achter de deur zoekt, dat u een eventuele samenwerking met de federale overheid niet als een taboe beschouwt. Dat is een belangrijk signaal, en dat is positief.
Ik wil ook nog een lans breken om vooral in te zetten op de begeleiding van 55-plussers naar een nieuwe job. Zeker mogen we ook de 300 getroffen zelfstandige kantoorhouders en hun 1000 medewerkers niet vergeten bij de uitwerking van een sociaal plan en de goedkeuring daarvan. Ook zij verdienen uw steun en uw begeleiding om opnieuw kansen te krijgen op de arbeidsmarkt.
Minister, op dit moment vallen zo’n 125.000 werknemers onder die regeling. Het is dus heel belangrijk om misbruiken te vermijden. We moeten zo snel mogelijk de oneigenlijke gebruiken aanpakken. Ik heb gehoord dat dat de parlementaire weg zal volgen, en daarbij krijgt u zeker en vast onze medewerking.
Het beeld dat nu wordt gecreëerd van de 55-plussers die thuis worden gelaten – ik ben zelf 57 en ik voel me fit en jong en vitaal genoeg om nog acht of tien jaar te werken – is een verkeerd signaal. Ik wil dan ook vragen aan de bedrijven, de werkgevers en de ondernemingen om inspanningen te doen om die mensen zeker en vast aan de slag te houden. (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Van Eetvelde, bent u al 57? (Gelach)
Ik vind dat u er veel jonger uitziet.
De actuele vragen zijn afgehandeld.