Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, in 2016 heeft de sp.a-fractie u al meermaals aangesproken over de exuberante stijging van de capaciteitstarieven die De Watergroep had ingevoerd voor iets meer dan 20.000 Vlaamse gezinnen. Gemiddeld was die prijs gestegen van 100 euro naar bijna 1300 euro per jaar.
U begrijpt dat we daarover in dit parlement dan toch wel een aantal vragen moeten stellen. U hebt die vragen trouwens ook gedeeld. Want u hebt de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), die als WaterRegulator de taak heeft om de tarieven te controleren, opdracht gegeven om daarop een studie uit te voeren. Die studie is eind dit jaar gepresenteerd. De conclusie was duidelijk. Als De Watergroep op het einde van 2016 winst zou maken, dan zouden zij zich niet hebben gehouden aan de budgetneutraliteit, wat de afspraak was met u. Wij hebben u dan gevraagd: ‘Als dat het geval is, laten we dan ook afspreken dat dat geld wordt teruggestort.’
Deze week hebben al die gedupeerden een brief gekregen met een kredietnota. Ze moeten hun rekeningnummer doorgeven, wat op zich eigenlijk ook wel een bizarre vraag is van een watermaatschappij die om de drie maanden het geld van hun rekening krijgt. Maar los daarvan ben ik heel tevreden en blij dat die tarieven zijn aangepast en dat ze ook met terugwerkende kracht worden vergoed.
Aan de andere kant verontrust het mij ook een beetje. Want mochten we dit dossier niet ter sprake hebben gebracht in dit parlement, dan zou het misschien weleens kunnen zijn dat die tarieven niet zouden zijn aangepast en dan zouden die mensen die vorig jaar tot 600 euro te veel hebben betaald, dat geld ook nooit meer hebben teruggekregen.
Ik denk dat we van de nood een deugd moeten maken, minister, en dat we lessen moeten trekken naar de toekomst. Misschien is het nu tijd om een sterke regulator in werking te laten treden, die voldoende middelen en mensen heeft en die ervoor kan zorgen dat de betrouwbaarheid van die waterfactuur naar de Vlamingen opnieuw toeneemt en dat elke kost die wordt aangerekend, de WaterRegulator passeert en ook juist is.
Minister, bent u bereid om te beslissen over die uitgebouwde waterregulator, zodat dit ingevoerd kan worden en de prijzen voor de waterfactuur goed gecontroleerd kunnen worden?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Uiteraard moeten we een sterke, onafhankelijke waterregulator hebben. We hebben dat ook. Dat is beslist in het Drinkwaterdecreet en ook in het besluit van de Vlaamse Regering. Het is een dienst die na de zesde staatshervorming is ondergebracht bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). We hebben daar geen extra personeel voor aangetrokken, maar via interne verschuivingen binnen de VMM is die dienst goed uitgebouwd. Dat de bedragen die onterecht zijn aangerekend aan de klanten, nu worden terugbetaald, toont aan dat het systeem werkt. We hebben een doorlichting gevraagd. Die studie wees uit dat er iets niet correct was verlopen. De regeringscommissarissen binnen de raad van bestuur hebben we hun rol laten spelen.
Het antwoord op uw vraag of het gezien zou zijn door de WaterRegulator indien u het niet had aangebracht, is zeker ‘ja’. We hadden heel uitdrukkelijk bepaald dat geen enkele drinkwatermaatschappij een prijsdoorrekening mocht doen die niet budgetneutraal was. Bij de afrekening na 2016 zou heel duidelijk naar voren komen dat dit niet budgetneutraal was en dat het een foute raming was van de drinkwatermaatschappij. Dit bedrag moest dan sowieso terugbetaald worden. Daaruit afleiden dat de WaterRegulator niet zou werken, vind ik een brug te ver. De WaterRegulator verricht goed werk. In het Drinkwaterdecreet staat heel uitdrukkelijk dat geen enkele drinkwatermaatschappij een tariefverhoging kan toepassen zonder dat de WaterRegulator daarmee akkoord gaat.
Minister, ik heb nooit gezegd dat de huidige werking slecht is of dat de WaterRegulator vandaag niet goed werkt. Ik zeg alleen dat de WaterRegulator zelf om meer middelen en extra personeel vraagt. Dat stond in hun advies op het moment dat over de nieuwe waterfactuur werd beslist. U hebt misschien wel verschuivingen doorgevoerd, maar ik hoor dat het niet voldoende is. U kunt wel zeggen dat het ook gedetecteerd zou zijn, maar het is toch wel toevallig dat net dat specifiek dossier verschillende keren in het parlement ter sprake is gekomen en nu is opgelost. Ik heb de tariefkaart van De Watergroep op de website opgezocht. Dat zijn vijf bladzijden met kostenposten. Het capaciteitstarief is daar maar één regeltje van. Ik ben vandaag niet meer zeker of al die tarieven op die tabel nog wel kloppen, net omdat we er één element uit hebben gehaald en na de studie al meteen is gebleken dat er 4 miljoen euro te veel is geïnd. We moeten een belangrijk signaal geven aan de bevolking. De regulator moet versterkt worden zodat we er zeker van kunnen zijn dat de prijzentabellen die de watermaatschappijen gebruiken, correct zijn.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik sluit mij aan bij deze vraag omdat het debat over de cijfers en wat De Watergroep nu ondernomen heeft, hier in het parlement al meermaals besproken is en bij iedereen veel vraagtekens heeft opgeroepen. Daardoor heeft een uitgebreider onderzoek plaatsgevonden. We hebben allen moeten vaststellen dat een groot bedrag wordt teruggestort aan de gebruikers dat onterecht was geïnd. We zijn bezorgd voor de toekomst en we willen weten hoe dat kan worden vermeden.
Minister, kunt u bevestigen dat de WaterRegulator te weinig mogelijkheden heeft om het onderzoek terdege te voeren of zijn er verkeerde cijfers door De Watergroep doorgegeven? Dat is cruciaal: je kunt maar een onderzoek doen als je de correcte cijfers ontvangt. Wat is de oorzaak hiervan? Zal er aan De Watergroep een signaal gegeven worden dat zoiets in de toekomst moet worden vermeden?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, de terugbetaling is inderdaad het bewijs dat de WaterRegulator werkt. Bij monde van uw regeringscommissaris hebt u uw werk dus goed verricht. Er is een doorlichting gebeurd en de terugbetaling is geschied. Dat is een goede zaak.
De vraag die we ons hier effectief moeten stellen, is of een nog sterkere waterregulator dit toch had kunnen vermijden.
De heer Danen heeft het woord.
Net zoals elektriciteit en gas is water een van de basisbehoeften waar wat distributie betreft een feitelijk monopolie op rust. Bij water is dat ook voor de levering het geval. Dus nog meer dan voor elektriciteit en gas lijkt het ons toch wel dat je een heel sterke regulator nodig hebt.
Ik heb het eens nagekeken, blijkbaar zijn er drie vte’s werkzaam bij de regulator en zij hebben beperkte werkingsmiddelen. Er zijn wat interne verschuivingen. Nu krijgen we te horen: ‘we wisten niet dat’ en ‘we wisten niet dit’. Een regulator die dat soort excuses inroept om te verklaren waarom de zaken zijn misgelopen, vind ik niet heel erg sterk. Ik wil de persoon in kwestie zeker geen steen toewerpen, want ik weet niet precies hoe het intern gestructureerd is. Wij zijn zeker vragende partij voor een sterke regulator omdat er een monopolie rust op deze activiteiten en het om een basisbehoefte gaat. Ik wil u vragen of u bereid bent om de regulator in de feiten te versterken.
De heer Nevens heeft het woord.
Collega’s, inderdaad, de onafhankelijke waterregulator heeft vandaag zijn nut bewezen. De minister nam een initiatief op basis van de signalen van gebruikers. Die zijn inderdaad onderzocht door de onafhankelijke regulator. Zo’n regulator bestond in het verleden niet, in het verleden werden de tarieven door de drinkwatermaatschappijen zelf bepaald. Vandaag, door het initiatief van de minister en door het samenstellen van die waterregulator binnen de schoot van de VMM, is bewezen dat er nood was aan zo’n instantie.
De minister nam het initiatief om een regeringscommissaris te sturen naar De Watergroep om te kijken of de jaarrekening in evenwicht was. Die middelen die onterecht geïnd zijn, hebben aanleiding gegeven tot het bewijs dat de waterregulator werkt. Minister, is er inderdaad een versterking nodig van het instrument van de waterregulator naar de toekomst?
Collega’s, de waterregulator is nog maar pas op die wijze georganiseerd en opgericht. We zien effectief dat het werkt. Als we vragen om die audit te doen, komen de juiste elementen naar voren. Op basis daarvan denk ik dat De Watergroep heel snel heeft beslist, omdat er al definitief een beslissing is, om het snel terug te betalen.
Is daar iets fout gelopen? Kon de waterregulator dat opmerken? Het antwoord op basis van de elementen waar ik vandaag over beschikt, is ‘neen’. De drinkwatermaatschappijen maken een raming van hun inkomsten op basis van hun klanten. Die wordt voorgelegd aan de waterregulator. Dat loopt dan een jaar en nadien komt de afrekening. Er is duidelijk een fout gebeurd of een verkeerde inschatting van de raming door De Watergroep.
De Watergroep legt de cijfers neer en zegt: ‘Dit is budgetneutraal’. We hadden bepaald dat er geen stijging mocht zijn, dat de inkomsten gelijk moesten blijven, dat dit budgetneutraal moest blijven. De Watergroep legt dat op die manier neer. De waterregulator bekijkt het en zegt: ‘Oké, dit is budgetneutraal’.
Nu blijkt dat bij die raming inderdaad een inschattingsfout is gebeurd door De Watergroep waardoor zij veel meer inkomsten hebben. Wat te veel is betaald door de klanten, moet De Watergroep nu terugbetalen. Dus sowieso ging dit aan het licht komen bij de definitieve afrekening van het jaar 2016. De waterregulator ging sowieso ook die foute raming gezien hebben. Nu is het wat sneller gegaan door de klanten die terecht aan de alarmbel trokken, en door de vraag van de heer Beenders die dat direct heeft aangegrepen om dat hier te berde te brengen.
Ik heb niet gewacht, ik heb direct een audit aangevraagd, mijnheer Beenders. Ik heb een regeringscommissaris aangesteld. Tot nu toe heb ik geen signalen dat de waterregulator niet werkt of niet onafhankelijk zou zijn.
Het klopt natuurlijk, collega Beenders, dat heel wat diensten en ook de waterregulator, vragen om bijkomend personeel. We krijgen die vraag voor alle diensten binnen de Vlaamse overheid bijna dagelijks. De Vlaamse Regering heeft afgesproken dat we het personeelsbestand bij de Vlaamse overheid niet zouden laten stijgen. Dat is logisch. Als bepaalde diensten vragen om versterkt te worden, moeten we daar goed naar kijken, maar dat ook proberen op te lossen door interne verschuivingen.
Dat hebben we binnen de VMM gedaan. Indien in de toekomst zou blijken dat er na die verschuivingen nog nood aan bijkomend personeel is, zullen we dat op basis van objectieve gegevens kunnen vaststellen. We kunnen dan nog steeds beslissen om binnen de Vlaamse overheid nog bijkomende verschuivingen uit te voeren. Op dit ogenblik ga ik ervan uit dat de waterregulator over voldoende middelen en personeel beschikt om zijn job effectief uit te voeren.
Ik vind het belangrijk dat de waterregulator natuurlijk in laatste instantie een onafhankelijke controle moet uitvoeren. Ik vind het echter tevens essentieel en cruciaal dat de drinkwatermaatschappijen over raden van bestuur beschikken. Daarin zitten vertegenwoordigers die de mogelijkheid hebben hun job uit te voeren en alles goed op te volgen. Ook de regeringscommissarissen moeten binnen die raden van bestuur hun taak opnemen. Het lijkt me minstens even belangrijk dat daar mensen zetelen die alles voldoende controleren en die nagaan wat vanuit de raden van bestuur vertrekt. Daarnaast is er natuurlijk nog de onafhankelijke controle door de waterregulator.
Mijnheer Beenders, ik vat het nog even samen. Volgens mij heeft de waterregulator in dit verband sterk werk geleverd. Er is zeer snel kort op de bal gespeeld. Hierdoor zijn resultaten geboekt. We hebben ervoor kunnen zorgen dat wat de klanten te veel hebben betaald, ook snel is terugbetaald.
Minister, ik dank u voor uw antwoord, maar de uitleg van De Watergroep heeft me nog ongeruster gemaakt. Indien een watermaatschappij niet kan zeggen hoeveel brandslangen ze in Vlaanderen heeft hangen, is er echt een probleem. De Watergroep zat er maar liefst 13.000 op 21.000 brandslangen naast. U kunt me niet vertellen dat een dergelijke uitleg bevredigend is.
Dit bewijst eigenlijk nog meer dat we nood hebben aan een goed uitgebouwde regulator om dergelijke zaken te voorkomen. Indien een watermaatschappij niet weet over hoeveel brandslangen ze beschikt, stel ik me de vraag of ze wel weet uit hoeveel kraantjes in Vlaanderen water komt waarvoor ze kunnen factureren of hoeveel aansluitingen er zijn waarvoor ze andere zaken kunnen aanrekenen. Het is net vanwege de uitleg van De Watergroep dat ik nog ongeruster ben geworden. Ik maak me zorgen om de tarieven die ze hanteren.
Ik hoop dat u tijdens de evaluatie van de waterfactuur ook rekening zult houden met de regulator. De regulator heeft dit jaar schitterend werk geleverd en heeft gepresteerd zoals we het mochten verwachten. De regulator verdient het dan ook nu met voldoende personeel en voldoende middelen te worden uitgebouwd, zodat elke Vlaming zijn waterfactuur met een gerust hart kan betalen. (Applaus bij sp.a)
De actuele vraag is afgehandeld.