Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Claes heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, de conceptnota ‘Hervorming van het PWA-stelsel’ is vrijdag goedgekeurd door de Vlaamse Regering. De krijtlijnen van hoe een PWA’er er in 2017 zal uitzien, zijn daarmee vastgelegd. Er zal nog heel veel overleg nodig zijn met alle stakeholders, met gemeentebesturen enzovoort. U geeft dat ook aan in de conceptnota.
Wij zijn als CD&V tevreden over de goedkeuring van die conceptnota, in de eerste plaats omdat het leidt tot activering van werklozen. Dat was ook opgenomen in het regeerakkoord. We stelden vast dat mensen in een PWA-stelsel geen rechten opbouwen en heel lang in dat statuut bleven hangen.
We zijn ook tevreden met de duurtijd die de nieuwe ‘Wijk-werker’ zal hebben: zes maanden verlengbaar met nog eens zes maanden tot een jaar indien de VDAB dat noodzakelijk vindt. Ook de rol van de lokale besturen is cruciaal. Zij hebben het sociale netwerk. Zij kennen de mensen en de bedrijven.
Minister, wij hebben ook een zorg. Vandaag zijn er ongeveer 12.000 PWA-medewerkers. 75 procent zijn 50-plussers. 50 procent zijn 55-plussers. 50 procent is meer dan 5 jaar werkloos. Ze hebben dus een hoge leeftijd en een lange werkloosheid. Er zijn 26.000 Vlamingen die vandaag langdurig werkloos zijn en op hoge leeftijd zijn. We zijn ervan overtuigd dat u wel 7000 mensen kunt uitfilteren die een traject naar die tijdelijke werkervaring kunnen volgen, want dat is uiteindelijk de bedoeling. Maar, er zal ongetwijfeld een restgroep zijn, een restgroep van moeilijk toeleidbare mensen. Ook nu al zijn 5300 mensen niet toeleidbaar geacht. In de nota engageert u zich, samen met de minister van Sociale Economie en de minister van Welzijn, om ook voor die mensen een traject uit te werken.
Minister, ik zou graag over dit laatste uw mening kennen.
Minister Muyters heeft het woord.
Ik ben eerst en vooral blij dat u tevreden bent met wat in de conceptnota naar voren is gebracht. Het gaat over een serieuze hervorming. Waar PWA vandaag voor heel veel mensen een eindpunt betekent, wordt het Wijk-werken nu een instrument dat kan worden ingeschakeld om nog meer mensen de stap te kunnen laten zetten naar het normaal economisch circuit. Ik hoop en ik ga er ook van uit dat er op die manier minder mensen zijn die moeilijk of niet toeleidbaar zijn. Dit kan een eerste stap zijn die kan worden gevolgd door andere stappen, zodat die mensen niet meer blijven vastzitten in het systeem van PWA zoals het vandaag het geval is. Dat is een belangrijk aspect.
We hebben ook afgesproken dat wie vandaag PWA’er is, zijn rechten en plichten kan bewaren. We gaan hun dus niet zeggen: nog zes maanden en trek dan je plan. Dat is niet het geval. Ze zullen worden ingekanteld in het Wijk-werken, maar in de toekomst wordt Wijk-werken een meer activerend iets.
Deel ik uw zorg? Ja, ik deel absoluut uw zorg. Kan het zijn dat er morgen mensen zijn die vandaag in de PWA terecht konden maar morgen niet in Wijk-werken terecht kunnen? Ja, dat zou kunnen. Mensen die niet het perspectief hebben om na zes maanden, eventueel verlengbaar met zes maanden, de stap te kunnen zetten naar het normaal economisch circuit, zouden uit de boot kunnen vallen. Moeten we daar iets voor doen? Ja, in elk geval. Wat zijn de mogelijkheden? U zegt het zelf al: ze zouden naar de sociale economie kunnen of ergens in welzijn.
Kan ik als minister van Werk nog iets doen? Absoluut. In Wijk-werken zelf is bepaald dat mensen in trap vier in het W²-decreet, nog altijd kunnen worden meegenomen in Wijk-werken, zodat ook zij die start kunnen nemen.
Ik heb ook mijn twee tenders voor die mensen, en tot slot is er dat overleg met de ministers van Sociale Economie en Welzijn over wat er met die mensen kan gebeuren. Maar daar kan ik moeilijk op vooruitlopen. Mijn collega’s zullen hier zeker mee aan de kar trekken om tot een oplossing te komen.
Minister, ik ben heel blij dat u aangeeft dat een deel van de mensen die vandaag binnen het PWA kunnen werken en dat geld ook nodig hebben, in de toekomst misschien niet zal voldoen aan dat profiel. De cijfers geven dat ook aan, dat is het grootste knelpunt. De hervorming van het PWA is goed voor de mensen die kunnen aansluiten op het normaal economisch circuit, maar voor de rest zullen we een nieuw traject moeten bedenken.
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, ik heb uw conceptnota met heel veel aandacht gelezen en ik moet eerlijk toegeven dat ik een beetje ontgoocheld ben. U had de afgelopen maanden een grote hervorming en vernieuwing aangekondigd, maar persoonlijk vind ik het maar een mager beestje. Zoveel hervormt u niet. Veel van de zaken die bestonden, blijven bestaan en terwijl de moeilijke groep die mevrouw Claes heeft beschreven, zou moeten worden geheroriënteerd naar bijvoorbeeld W² of sociale economie, hebt u daarvoor geen enkel engagement van uw collega-ministers. Integendeel, er zijn zelfs geen middelen voor uitgetrokken.
Ik pleit voor wat meer ambitie en ik hoop dat er nog een gedachtewisseling volgt over deze conceptnota waarbij u ons ervan kunt overtuigen dat de grote vernieuwing en hervorming echt zullen worden doorgevoerd. Ook namens sp.a zijn wij vragende partij voor die hervorming. Maar ik had er dus wel iets meer van verwacht.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, ik sluit me aan bij de bezorgdheid van mevrouw Claes en ik ben blij dat u zegt dat u die bezorgdheid ook deelt. Voor sommige mensen zal geen enkel traject van tijdelijke werkervaring leiden tot een doorstroom naar het normaal economisch circuit. Er zijn mensen die goed zaten in dat PWA-stelsel zoals we dat hebben gekend. Op dit moment is er geen onterechte bezorgdheid binnen de sector dat deze groep uit de boot dreigt te vallen. U zegt dat u zult samenwerken met de minister van Sociale Economie. Ik wil echter een heel duidelijk plan vragen van u en van uw collega bevoegd voor sociale economie, minister Homans. Op dit moment staat de sector van de sociale economie onder zware druk. U hebt vandaag een advies van de Raad van State gekregen; minister Homans een aantal weken geleden. Het is echt nodig dat hier een heel duidelijk plan en garanties komen dat die mensen niet uit de boot vallen.
Mevrouw Van Eetvelde heeft het woord.
We hebben intussen allemaal de conceptnota kunnen lezen. Ik vraag me alleen af of de heer Beenders dezelfde conceptnota heeft gelezen. Daarin zien we immers dat de minister beschikt over een zeer laagdrempelig instrument dat een werkervaring zal inhouden voor personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.
Dat personen niet toelaatbaar zijn, is inderdaad een complexe problematiek, maar ik ben ervan overtuigd dat onze minister van Werk samen met de minister van Sociale Economie en de minister van Welzijn tot een gedragen akkoord zal komen.
Minister, ik heb een concrete vraag over deze conceptnota die veel personen aanbelangt. Zult u een toelichting geven in de commissie? Ik meen immers dat deze nota een breder debat nodig heeft in de commissie. (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Het is een goede zaak dat het PWA-stelsel wordt hervormd. In tegenstelling tot de heer Beenders vinden wij dit wel degelijk een belangrijke en ambitieuze hervorming. Het is geen werkloosheidsval maar echt een degelijk instrument om langdurig werklozen te activeren. Die beperking in de tijd en het inzetten op het versterken van de competenties zijn voor die activeringsdoelstellingen de juiste keuzes. Wij zijn natuurlijk ook niet blind voor de groep van werklozen die we met de beste wil van de wereld en met alle mogelijke ondersteuning niet of heel moeilijk zullen kunnen toeleiden naar het normaal economisch circuit.
Daarvoor hebben we inderdaad de sociale economie, maar ook het W²-decreet, waarnaar u zonet hebt verwezen. Dat decreet is nog niet in uitvoering. Minister Vandeurzen heeft aangegeven dat hij daarvoor momenteel niet de middelen kan vrijmaken.
Zult u de toeleiding naar Wijk-werken tijdelijk verbreden in afwachting van dit W²-decreet?
Ik ben heel blij met de reactie van collega Beenders. Als een maatregel die niet langer echt activerend was en nu activerend wordt gemaakt, niet als een grote hervorming wordt gezien, als het niet langer het geval is om niet meer de taak geven aan de PWA-vzw’s die vandaag bestaan, als dat geen grote hervorming is, als de VDAB-mensen niet meer detacheren naar de PWA-vzw’s geen grote hervorming is, dan wil ik heel graag in de commissie horen wat voor de heer Beenders dan wel de grote hervorming is. Misschien wel het afschaffen van de PWA? Ik weet niet wat hij in dezen wenst.
In elk geval denk ik dat we allemaal dezelfde zorgen delen. De minister van Werk heeft uiteraard als job gekregen werkzoekenden toe te leiden naar het normaal economisch circuit. Voor de mensen die daar niet terechtkomen, is duidelijk bepaald dat ze ofwel kunnen terugvallen in de sociale economie, ofwel – ik denk aan de niet-toeleidbaren, de MMPP’s zoals ze genoemd worden – zal ook collega Vandeurzen worden ingeschakeld om de stap naar werk opnieuw mogelijk te maken, of misschien kunnen die mensen daar zelfs nooit terecht. Het is dus niet de verantwoordelijkheid van de ene wel, de andere niet. Ik neem mijn verantwoordelijkheid op, collega Talpe, ik denk dat u dat weet. We hebben twee tenders, de tender armoede en de tender intensieve begeleiding, waar we specifiek die doelgroepen die niet in eerste instantie naar het normaal economisch circuit begeleid kunnen worden, toch proberen te begeleiden en de eerste stap te zetten.
Op de vraag of ik Wijk-werken zal verbreden, is mijn antwoord ja en neen. Ik bedoel daarmee het volgende. Iedereen die zelfstandig naar zijn job kan gaan en zelfstandig kan werken – bijvoorbeeld boodschappen doen voor oudere mensen, de taken die vandaag nog door de PWA’s worden uitgevoerd, en waarover ik graag met federaal collega Kris Peeters wil nagaan of we die regeling kunnen verbreden ten opzichte van vandaag –, komt in aanmerking. Het Werk-Zorgdecreet, het W²-decreet bevat een aantal trappen. Trap vier is normaal iemand die onder continu toezicht moet werken. Mensen die wel zelfstandig kunnen werken, wil ik gerust meenemen, omdat zij in staat zijn die eerste stap te zetten, de eerste zes maanden eventueel verlengd met zes maanden, maar in een traject om binnen twee jaar naar het normaal economisch circuit te gaan. Dat is de filosofie. Van mij mogen dat gerust ook mensen zijn van wie men zich misschien in eerste instantie afvraagt of ze wel in aanmerking komen. Maar bijvoorbeeld iemand die zijn armoedeproblematiek al voor een stuk heeft bijgewerkt, komt misschien al in aanmerking om in het Wijk-werken zijn eerste stappen naar het normaal economisch circuit te zetten.
Collega Claes, ik denk dus dat ik op dat vlak mijn verantwoordelijkheid neem. Als de VDAB mensen met psychische problemen, de MMPP’s, niet kan begeleiden zonder dat ze geholpen zijn, moeten ze geholpen kunnen worden in het welzijnscircuit. Er zijn mensen die effectief nooit in het normaal economisch circuit terecht kunnen en de sociale economie of een welzijnstraject nodig hebben. Daarom staat in de conceptnota juist dat ik dat samen met de collega’s zal aanpakken om te zien wat we daaromtrent kunnen doen.
Ik ben zeer blij met de reacties van de collega’s, want PWA is voor mij alleszins een grote hervorming. Minister, er is maar één manier om het probleem op te lossen, namelijk samen met de drie ministers, want het heeft een raakvlak met die drie ministers. Daarom is het ook zo moeilijk om het echt van de grond te krijgen. Het W²-decreet zit ook op dat raakvlak.
Ik ben erg blij dat u zich mee engageert. Het ontslaat u er zeker niet van, maar het engageert u. Ik ben ook blij dat er op korte termijn een zicht kan worden gegeven op de aanpak.
Ik ga ervan uit dat de conceptnota zal worden toegelicht in de commissie. (Opmerkingen van minister Philippe Muyters)
We gaan ervan uit dat u de nota komt toelichten en dat we dan van gedachten kunnen wisselen over deze toch wel heel belangrijke hervorming. (Applaus bij CD&V en bij de N-VA)
De actuele vraag is afgehandeld.