Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, het regent de laatste tijd berichten en rapporten over het feit dat we met een meer dan serieus probleem zitten als het gaat over armoede. Het Planbureau bracht de welvaart in ons land in kaart aan de hand van meer dan zestig indicatoren.
Het zal u niet verbazen dat we het in de vierde meest welvarende regio van de wereld, in het algemeen eigenlijk goed doen. Op heel veel gebieden gaan we er zelfs op vooruit. Maar het is daarbij dan echt wel jammer te moeten vaststellen dat we er op het gebied van armoede op achteruit gaan.
Minister, u zou, terecht, kunnen opmerken: “Ja maar, de armoede is toch niet ontstaan op het moment dat ik minister geworden ben?” En dat is waar, maar een dag later waren er de Decenniumdoelen, en die maakten wel de rekening van uw beleid. Er werd vastgesteld dat de maatregelen die beide regeringen nemen, aan de 20 procent armsten in ons land een factuur voorschotelen van 525 euro op jaarbasis en dat de sociale correcties daarop achterwege blijven.
De vicieuze cirkel werd een paar dagen later compleet toen bleek dat mevrouw Sleurs, uw federale collega, in gebreke blijft met het invoeren van maatregelen om armoede op federaal niveau te bestrijden.
Als we die som maken, kunnen we alleen maar concluderen dat het vat van de geloofwaardigheid van elk armoedebeleid in dit land, de bodem kwijtgeraakt is. Er is gewoon geen geloofwaardigheid meer. We hebben een armoedeprobleem. U maakt het groter. En noch op het Vlaamse noch op het federale niveau wordt eraan geremedieerd.
Minister, bent u bereid om in het licht van al deze vaststellingen, een tandje bij te steken om fundamentele maatregelen te treffen die wel iets doen aan de armoede in Vlaanderen?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, mijnheer Van Malderen, ik heb de indruk dat u nu een deel van de vraag hebt gesteld die vorige week was ingediend, maar die niet ontvankelijk werd verklaard. Bon, alle gekheid op een stokje …
Ik maak deel uit van de Vlaamse Regering. Ik sta hier vandaag in het Vlaams Parlement. En ik denk dat de bevoegdheidsverdeling heel duidelijk is. De Vlaamse Regering heeft bepaalde bevoegdheden, de Federale Regering heeft andere bevoegdheden en nog andere regeringen hebben nog andere bevoegdheden. Ik meen dat de bevoegdheidsverdeling in dit land duidelijk is. We kunnen daar blij om zijn of niet blij, maar de verdeling is wat ze is.
Voor alle duidelijkheid, ik heb met het VAPA echt wel heel goed werk geleverd. Mijnheer Van Malderen, ik hoop dat u de intellectuele eerlijkheid hebt, maar ik ken u wel als iemand die dat ook kan zeggen als het waar is. Ik heb het middenveld ruim geconsulteerd, met heel veel inspraak, want ik vind dat zeer belangrijk. Ook heb ik opzettelijk het VAPA bij dit Vlaams Parlement ingediend twee weken voor ik dat eigenlijk moest doen, omdat het zomerreces er was en ik u allen hier aanwezig de gelegenheid wou geven om nog een debat te voeren. We hebben dat gevoerd en ik vind dat goed. We hebben dat regelmatig in de commissie. We hebben nu de diverse besprekingen over het VAPA in de diverse besprekingen. Ik vind dat zeer goed. Het VAPA zit goed in elkaar. Het is ruim bediscussieerd. Het zal in de toekomst nog meer worden bediscussieerd, en ik vind dat goed, want elk debat over armoede en elke insteek om armoede te kunnen voorkomen, vind ik zeer goed. Of dat nu van de oppositie of van de meerderheid komt, maakt me niet uit.
Ik heb mijn verantwoordelijkheid in dit Vlaams Parlement en als lid van deze Vlaamse Regering echter genomen. Ik heb mijn VAPA. Mijn VAPA was meer dan ruimschoots op tijd in orde, en ook ingediend in dit Vlaams Parlement.
Ik wil ook zeggen dat elke minister van de Vlaamse Regering, dus niet alleen collega Weyts, die hier nu toevallig aanwezig is omdat hij de volgende vraag moet beantwoorden, maar ook alle andere collega’s, zijn of haar verantwoordelijkheid heeft genomen. We hebben het VAPA. U kunt het daarmee oneens zijn, en dat is uw recht als oppositielid. Voorzien we in sociale correcties? Ja. Is ons VAPA uitgebreid? Ja. Wil deze Vlaamse Regering iets doen om armoede te voorkomen? Ja. Als u me echter nu de vraag stelt wat ik vind van of zal doen aan het feit dat er federaal geen armoedeplan is, dan kan ik u alleen maar antwoorden – en ik ga u teleurstellen met mijn antwoord – dat u die vraag morgen in de federale Kamer moet stellen, waar ze eigenlijk thuishoort. (Applaus bij de N-VA)
Minister, u kunt de toekomst voorspellen: uw antwoord stelt me inderdaad teleur. Het VAPA, waarnaar u verwijst, is ondertussen immers eigenlijk achterhaald. U schermt met sociale correcties die er niet zijn: 525 euro voor de 20 procent armste gezinnen. In het VAPA gaat u uit van een aantal maatregelen die federaal worden genomen. In de debatten die u voert, maakt dat deel uit van het kader. Nu blijkt dat dat federale kader gewoon niet wordt ingevuld. Ik vraag aan u van de gelegenheid gebruik te maken om een tandje bij te steken. Binnenkort is er de begrotingscontrole, en u kunt eigenlijk kiezen. U zou iets kunnen doen aan de elektriciteitsfactuur. U zou het gratis kilowattuur voor de minstbedeelden kunnen behouden. U zou de ‘Turteltaks’ socialer kunnen maken. U zou de heel onrechtvaardige verhoging van de bijdrage aan de zorgverzekering kunnen terugschroeven. U zou bijvoorbeeld de ongelooflijk schandalige verhoging van de ouderbijdrage voor kinderopvang voor de armsten kunnen terugschroeven. Dat zijn enkele voorbeelden. Als u dat alles doet, dan zult van ons gejuich krijgen. Als u er één van doet, zal ik ook tevreden zijn. Grijp echter alstublieft die gelegenheid aan. Benut die begrotingscontrole en maak eindelijk eens werk van een armoedebeleid dat die naam verdient. (Applaus bij sp.a)
De heer De Bruyn heeft het woord.
Mijnheer Van Malderen, uw bekommernis siert u. Daar hebben we het al vaak over gehad. Niemand twijfelt eraan dat die oprecht is. Ik in elk geval niet. Opnieuw kan ik echter niet anders dan zeggen dat uw verontwaardiging, en het nummertje dat u hier bijna opvoert, zowel selectief als hypocriet is. U bent het niet gewoon van mij om zulke scherpe bewoordingen te horen, maar ik kan vandaag niet anders.
Ik verduidelijk me. Het is selectief omdat u een beleidsniveau viseert waarop u op dit ogenblik inderdaad geen beleidsverantwoordelijkheid draagt, maar vergeet dat het jongste goedgekeurde Brusselse armoedebeleidsplan van 2012 dateert. Dat is een beleidsniveau dat u, uw fractie en uw geestesgenoten zeer vertrouwd is. Het is echter ook hypocriet. U zaait daarmee opnieuw wat paniek, diezelfde paniek die u eigenlijk al bent beginnen te zaaien voor het VAPA werd aangekondigd en hier werd besproken. Dat er nog geen federaal armoedeplan is, klopt. Wat dat betreft, hebt u gelijk. Voor u komt dat er echter op neer dat er niets gebeurt. U weet echter net zo goed als ik en iedereen in dit parlement dat dat niet zo is. Ik geef opnieuw een voorbeeld dat u misschien niet prettig vindt: het is deze Federale Regering die de welvaartsenveloppe voor 100 procent benut, wat onder een vorige Federale Regering niet is gebeurd.
Het is deze Federale Regering die de welvaartsenveloppe voor 100 procent benut, wat met de vorige Federale Regering niet is gebeurd. Het is deze Federale Regering die, twee jaar na elkaar, de leeflonen met 2 procent zal verhogen en die een enveloppe van meer dan 1,2 miljard euro uittrekt om de lage pensioenen en de laagste uitkeringen op te trekken. Het is deze Federale Regering die met een taxshift, volgens voorlopige ramingen, ongeveer 65.000 jobs extra creëert. Dat zijn 65.000 gezinnen die een inkomen uit arbeid hebben. Dat zijn effectieve, doeltreffende maatregelen.
Is er nood aan een plan om dat allemaal op een rij te zetten? Graag, maar de effectiviteit van die maatregelen is wel duidelijk, denk ik. (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Mijnheer Van Malderen, een plan om armoede te bestrijden mag niet enkel een plan op papier zijn. Het is uitermate belangrijk dat het gaat om concrete acties, die ook uitgevoerd worden. Met betrekking tot het federaal actieplan was er al in mei 2015 een resolutie die aangaf welke punten echt noodzakelijk waren om de armoede te bestrijding.
Minister, eind december is er een werkgroep opgericht tussen de federale kabinetten. Hebt u weet van de uitkomst van die werkgroep?
Mevrouw Van den Brandt heeft het woord.
Het aantal mensen dat in armoede leeft neemt toe, het aantal mensen dat onder schuldbemiddeling valt neemt toe, het aantal mensen met een leefloon neemt toe, het aantal jongeren zonder werk neemt toe. De situatie voor éénoudergezinnen is volgens het Planbureau verontrustend. Dit zijn geen signalen die je zomaar naast je neer kunt leggen. Wat gebeurt er op het federale niveau? De federale overheid heeft wel de energie gevonden om de uitkeringen te beperken, maar een armoedeplan maken, dat lukt blijkbaar niet. Daar is geen politieke wil voor.
U kunt zeggen: in Vlaanderen hebben we wel ons huiswerk gemaakt. U hebt een armoedeplan, dat is waar. Het is te weinig structureel. Het is dweilen met de kraan open, want volgens de cijfers van deze week is het zo dat als mensen in armoede 50 of 100 euro per maand minder inkomsten hebben, dat ook te wijten is aan Vlaamse maatregelen: de zorgverzekering gaat omhoog, de maximumfactuur stijgt, de kinderbijslag wordt niet geïndexeerd, de kinderopvang wordt duurder, ... en we kunnen zo nog even doorgaan.
Als u het meent met de armoedebestrijding, en als u niet enkel met bevoegdheidsverdelingen wilt gooien tussen regeringen die op dezelfde manier zijn samengesteld, dan zet u uw schouders daar mee onder en dan stopt u met morrelen in de marge en dan komt u met een ernstig plan om de armoede mee aan te pakken. (Applaus bij Groen)
Voorzitter, het wordt te gek voor woorden. Voor alle duidelijkheid: ons plan is af. Ik heb daarnet ook al gezegd dat we het opzettelijk vroeger hebben ingediend dan we moesten om jullie hier in dit parlement de kans te geven om daarover te debatteren.
Mijnheer Van Malderen, ik wil collega De Bruyn bijtreden: het siert u dat u dit aankaart. Wat u zegt, is oprecht, dat geloof ik ook. We doen wat we doen vanuit de meerderheid om het debat mogelijk te maken en dat zo te houden. Het is evident dat we van mening verschillen, maar hier insinueren dat wij in dit Vlaams Parlement en met deze Vlaamse Regering onze verantwoordelijkheid niet hebben genomen omdat er geen federaal plan is, vind ik een brug te ver. Collega’s, wij hebben wel degelijk onze verantwoordelijkheid opgenomen.
Mijnheer Van Malderen, we verschillen van mening en dat mag. Maar op de vraag of er sociale correcties zijn, is het antwoord: ja. In dit forum is de tijd te kort om daar dieper op in te gaan, maar tijdens de bespreking van het VAPA in diverse commissies kan dat wel, bijvoorbeeld over de sociale correcties. Zullen die voor vele mensen voldoende zijn? Neen, ik betwist dat zelfs niet. Maar u kunt mij niet verwijten dat we op basis van onze bevoegdheden te weinig doen. Ik hoor veel collega’s suggereren dat we bevoegdheden van het federale niveau moeten overnemen. U weet wat het standpunt van mijn partij en van mijzelf daarover is. We leven nu eenmaal in de wereld zoals hij momenteel is en de bevoegdheidsverdeling is zeer duidelijk. Als we weten dat het federaal actieplan tegen armoede eigenlijk vooral focust op inkomen, uitkeringen en de toegankelijkheid tot de gezondheidszorg, dan is een zaak duidelijk: dat zijn onze bevoegdheden niet. Als u er samen met ons in het federaal parlement voor wilt pleiten om nog meer bevoegdheden naar de gewesten over te hevelen, zal ik uw eerste medestander zijn. In de wereld waarin we nu leven, hebben wij ons beperkt, zoals het hoort, tot onze bevoegdheden en wij hebben onze verantwoordelijkheid opgenomen.
Mijnheer Van Malderen, u weet dat ik open sta voor elk debat, niet alleen hier, maar ook in de commissie. Laten we ons dan alsjeblief focussen op onze eigen bevoegdheden. Die zijn al redelijk ruim, die kunnen nog ruimer, misschien in de toekomst, maar ze zijn al redelijk ruim. Neemt deze Vlaamse Regering collectief haar verantwoordelijkheid inzake armoedebestrijding? Ja. Moeten we daarover debatteren? Ja. Kunnen we in de toekomst eventueel nog correcties doen? Ja, absoluut met u eens. Maar laten we ons alsjeblief in dit Vlaams Parlement focussen op de bevoegdheden die we hier hebben.
Mevrouw Saeys, u stelde een bijkomende vraag over de timing van de federale werkzaamheden. Ik zit niet in de Federale Regering, en ik wil dat ook graag zo houden. Ik ben lid van een Vlaamse Regering. Als u daarover vragen heeft, dan stel ik u voor om ze morgen in de Kamer te laten stellen door een collega van u. Die kan morgen in het federale parlement perfect vragen wat de timing is qua werkzaamheden en wanneer het federale actieplan zal worden opgeleverd. Ik ga er echt niet op ingaan, want dat is mijn bevoegdheid niet.
Wij hebben onze verantwoordelijkheid genomen en, mijnheer Van Malderen, ik sluit af: u weet dat ik opensta voor elk debat en ik zal ook geen enkel debat met u uit de weg gaan.
Minister, de resultaten van jullie beleid zijn bekend: 525 euro, maar er moet me iets van het hart. Als er een probleem is op het federale niveau met het inenten van schapen en geiten tegen blauwtong, dan komt uw partijgenoot hier pleiten om deze Vlaamse Regering in het gareel te brengen tegen de federale. Vorige week greep de heer Daems het uitblijven van een herenakkoord op het federale niveau aan om te pleiten voor een Vlaamse aanpak. Terstond zei minister Muyters: ‘Ik ga initiatief nemen! Ik ben misschien wel niet bevoegd, maar ik ga initiatief nemen.’
Blijkbaar, als het over schapen en geiten gaat, als het over het breken van het sociaal verzet gaat, dan kleurt deze regering haar bevoegdheden wél heel breed in. Als het gaat over armoedebestrijding, dan gaat u achterover leunen en zegt u: ik ben niet bevoegd. Waarvan akte, minister.
Mijnheer De Bruyn, als het over selectiviteit en hypocrisie gaat, hebben we van niemand lessen te krijgen. (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.