Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, in oktober is er een nieuwe regering aangetreden in Polen, geleid door de rechts-conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid. En het moet gezegd: die nieuwe regering gaat er met de grove borstel door.
Sindsdien zijn een aantal hervormingen aangekondigd die niet meer of niet minder dan een aantasting van de principes van de rechtsstaat en van de democratie betekenen. Eerst is het Grondwettelijk Hof bijna onder staatscuratele geplaatst, nu ook de media. Sinds 8 januari is er een nieuwe wet van kracht die eigenlijk niet meer of niet minder doet dan de publieke omroepen onder de vleugels van de regering te zetten. Het volgende zal gebeuren in juni, wanneer ook het Poolse persagentschap PAP met dezelfde middelen zal worden beknot, zal worden gekortwiekt.
Dat leidt tot heel wat ongerustheid in Europa. Dat is heel terecht. Dit gaat over een heel groot en belangrijk land voor het Europese project. Door de beslissingen die het neemt, ondermijnt het onze fundamentele Europese waarden en onze democratie.
De Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) heeft al haar grote ongerustheid geuit. De European Broadcasting Union (EBU) heeft hetzelfde gedaan en heeft onomwonden gezegd dat de beslissingen van die regering het einde betekenen van de onafhankelijke publieke media.
Gisteren was er hierover ook een heel verhit debat in het Europees Parlement – terecht. De demarches van de Poolse regering zijn absoluut flagrant in strijd met onze fundamentele Europese waarden.
De Vlaamse Regering heeft de ambitie om Vlaanderen op de Europese kaart te zetten. Minister, wat is, op het moment dat onze Europese waarden en zelfs het Europese project op het spel staan, uw inschatting van wat er gebeurt in Polen? Wat is uw standpunt? Wat bent u van plan te ondernemen?
Minister, u hoeft maar op één vraag te antwoorden.
Minister Gatz heeft het woord.
Een aantal fundamentele rechten en vrijheden zijn in Europa zeer belangrijk. Ze zijn neergeschreven in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Onder meer de vrijheid van meningsuiting, de mediavrijheid en de pluriformiteit van de media komen in artikel 11 uitdrukkelijk aan bod.
U weet ook, en u zult die bezorgdheid met mij delen, dat de evoluties in Polen inderdaad meer dan zorgwekkend zijn. Maar de hoeder van deze rechten en vrijheden, en van het Verdrag en van het Europees recht in het algemeen, is de Europese Commissie. In tweede orde of samen met de Commissie is er het Europees Hof van Justitie, maar daar zijn we nog niet.
Het zal u niet ontgaan zijn dat de Europese Commissie een onderzoeksprocedure heeft gestart met betrekking tot alles wat u noemt: zowel de verscherping of de versterking van de greep van de Poolse overheid op de media als een aantal elementen met betrekking tot de samenstelling van het Grondwettelijk Hof. Die procedure is bijzonder zwaar. Het gaat over de ‘rule of law’ en zijn bescherming. Men wil nagaan of de principes van de rechtsstaat nog geldig zijn in een land. Deze procedure werd vorig jaar in het leven geroepen en moet nu, sneller dan voorzien, worden toegepast in een lidstaat. Dit is geen lichte procedure.
Ik wil dus in eerste instantie de Europese Commissie de kans geven om dit gedegen te onderzoeken. Wij zullen dan nog de kans hebben om ons, indien nodig, verder te positioneren. Maar ik wil op dit ogenblik niet nog een schep bovenop de toch al ingrijpende stap van de Europese Commissie doen.
U weet dat wij binnen enkele maanden de gesprekken over de nieuwe richtlijn over de audiovisuele mediadiensten zullen aanvatten. Dat zal, ten laatste, het moment zijn waarop Vlaanderen en ook andere lidstaten in de EU verder hun standpunt kunnen bepalen. Dat zullen wij zeker doen.
Mijn vertrouwen in de Europese Commissie is groot. Mijn hoop is ook op haar gesteld voor een onafhankelijk onderzoek. Op dit ogenblik ga ik niets bijkomends ondernemen.
Minister, dat u, als vertegenwoordiger van een liberale ideologie, dit antwoord geeft, kan ik eigenlijk niet begrijpen. Ik had verwacht dat u zou zeggen: ‘Maar uiteraard, mevrouw Segers, wij gaan actie ondernemen. Wij gaan vanuit de Vlaamse Regering laten weten dat wat er gebeurt in Polen niet kan.’ Ik vind het jammer dat u zegt dat u de Europese Commissie haar zware procedure nu zult laten doorlopen. Ja, Frans Timmermans heeft al twee keer een brief geschreven. Daar is geen afdoend antwoord op gekomen. Dat is gisteren ook gebleken in het verhitte debat in het Europees Parlement.
Ik denk niet dat wij olie op het vuur gooien. Neen, Vlaanderen moet een signaal geven dat wat daar gebeurt een zeer slechte zaak is, niet alleen voor de Polen maar voor heel Europa en ons Europees project. En ik hoop dat zoveel mogelijk lidstaten ons zullen volgen. Ik vraag u dus met aandrang om actie te ondernemen.
De heer De Gucht heeft het woord.
Mevrouw Segers, u moet zich geen zorgen maken: de liberale ideologie van minister Gatz is tot dusverre ongeschonden. (Opmerkingen)
U moet zichzelf in het algemeen geen zorgen maken. Maar wij delen wel uw bezorgdheid als het gaat over Polen. Alleen is het de vraag op welke manier je daarmee omgaat. Als u met uw collega zou spreken die sp.a vertegenwoordigt in de commissie Buitenlands Beleid, dan zult u vernemen dat daarover gisteren al is gesproken. Er zal op vraag van Open Vld, de N-VA en CD&V en de respectieve collega’s in de commissies een verenigde commissie Media en Buitenlands Beleid samenkomen om de ambassadeur van Polen uit te nodigen en om met hem in gesprek te gaan en onze bezorgdheden te uiten.
Daarnaast is het inderdaad, zoals de minister al heeft gezegd, aan de Europese Commissie om dat onderzoek op een goede manier te voeren. Wij zijn ook vertegenwoordigd in Europa.
De heer Caron heeft het woord.
Het is goed dat ik het woord krijg na de heer De Gucht, want zo kan ik aanvullen dat we gisteren, niet alleen de partij van de meerderheid, maar allemaal samen, hebben overlegd om dat met de commissie Cultuur te doen. Morgen wil ik tijdens de regeling van de werkzaamheden aanbrengen om de Poolse ambassadeur uit te nodigen op een gezamenlijke commissie Media en Buitenlands Beleid.
Ik ondersteun mevrouw Segers in ieder geval in de bezorgdheid, die niet alleen symbolisch mag zijn. Indien u verder geen actie onderneemt, kan dat nuttig zijn. Maar in Europees verband moet u minstens een signaal geven. Als dit de voorbode is voor een mediawetgeving in andere Europese landen, dan is dat een heel gevaarlijke tendens. Dat alleen moet ons bekommeren.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, dat de Poolse premier gisteren op de beklaagdenbank zat in het Europese Parlement, dat de Europese Unie het nodig vindt om Polen op het matje te roepen voor haar eigen soevereine wetgeving, is totaal misplaatst. Een man als Guy Verhofstadt vond het natuurlijk weer nodig om tekeer te gaan. Hij is de regeringsleider die in zijn eigen land een politieke oppositiepartij liet verbieden, de man die journalisten de levieten leest als er negatief over hem wordt bericht. Dergelijke politici zouden beter eens voor eigen deur vegen alvorens ze denken een land lessen in persvrijheid of democratie te moeten geven. In Polen doet de regering alleen maar wat ze aan haar kiezers heeft beloofd.
Maar Polen moet natuurlijk hard worden aangepakt voor zijn strenge aanpak van de asielcrisis. Want daarover mag alleen maar positief, in een goede berichtgeving, worden bericht. Iedereen die niet in het politiek correcte kraam past, wordt door de Europese Unie aangepakt. Dat ondervindt nu ook Polen alweer. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, we zijn allemaal bezorgd over de persvrijheid en de rol die de openbare omroep hoort te spelen in een democratie. We zijn dus uiteraard ook bezorgd over wat er in Polen gebeurt.
We moeten echter oppassen met selectieve verontwaardiging. De bezorgdheid die we nu voor Polen laten gelden, geldt namelijk natuurlijk ook voor Slovakije, Hongarije en zelfs Spanje.
Mevrouw Segers, u vraagt actie van de regering. Een paar collega’s hebben al aangekondigd dat we inderdaad ook vanuit het parlement iets kunnen doen en ons in eerste instantie daarover kunnen beraden. Dat proces is inderdaad in gang gezet. We moeten het alle kansen geven.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
De autonomie van de publieke omroep in Polen komt onder zeer zware druk te staan. CD&V maakt zich daarover grote zorgen. Maar we vinden in de eerste plaats dat de Europese instellingen nu hun werk moeten doen. De minister heeft al gezegd dat er een onderzoek is gestart door de Commissie.
Maar we vonden ook dat we niet konden achterblijven als parlement. Ik steun uiteraard de vraag van de collega’s, die intussen officieel is ingediend, om de Poolse ambassadeur eens te horen in een gezamenlijke commissie Media en Buitenlands Beleid. Ik ben heel benieuwd wat dat zal geven.
Ik dank u voor de bijkomende observaties. Ik ben zeer blij door een eminent lid van deze vergadering te worden bevestigd in mijn liberale overtuiging. Ik kan die ook zelf bevestigen.
Maar ik ben ook een democraat. Ik geloof in de werking van instellingen. De procedure die de Europese Commissie instelt, is eigenlijk een stormram. Zoals u net zei, gaat het niet zomaar over het schrijven van brieven over het weer. Het is een zeer zware procedure. Ik ga ervan uit dat dit de geëigende weg is om enerzijds de dialoog met de Poolse collega’s open te houden en anderzijds erop te wijzen wanneer blijkt – ik wil beklemtonen dat ik denk dat dat ook zo zal zijn – dat de Europese rechtsstaat in spanning staat met wat er daar nu allemaal gebeurt en dat de nodige maatregelen kunnen worden genomen.
Ik deel uw zorgen en wil dat nog eens uitdrukkelijk zeggen. Maar ik vind het correct dat de Europese Commissie nu haar eerste rol speelt. Ik vind het trouwens ook goed – zelfs al is het niet aan mij om daarover te oordelen – dat dit parlement zich in zijn commissies Buitenlands Beleid en Media over verdere acties zal beraden.
Mevrouw Segers, ik heb u ook gezegd niets uit te sluiten voor de toekomst. Ik wil nu enkel de Europese Commissie de tijd geven om te doen wat ze moet doen, en dat is heus niet het schrijven van een aangetekende brief naar Warschau.
Ik denk dat we in dezen echt snel moeten gaan. We kunnen niet wachten, want over zes maanden zal onder het mom van het herstellen van ‘checks and balances’ nu ook het persbureau worden beknot. Het gaat dus heel snel. Wachten is dus geen goede zaak. Dat een regering onder het mom van dat herstel van ‘checks and balances’ eigenlijk de media monddood maakt, moet ons zeer ongerust maken, en des te ongeruster als dat ook in andere landen gebeurt, zeker in het licht van de nieuwe aanpassingen aan de Mediarichtlijn.
Als Vlaanderen inderdaad prominent aanwezig wil zijn in Europa, als het daar het voortouw wil nemen, dan zie ik geen enkele reden waarom de Vlaamse Regering niet nu al een heel krachtig signaal zou geven aan Polen, om te zeggen dat wat daar gebeurt, niet aanvaardbaar is voor Europa. Ik zou heel graag hebben dat de Vlaamse Regering dat doet, dat ze zich daar vrijdag over buigt. (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.