Verslag plenaire vergadering
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Weyts.
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, in Vlaanderen zijn er vandaag ongeveer 2,7 miljoen gezinnen. Iets meer dan 800.000 gezinnen bestaan uit één persoon. Er zijn iets meer dan 200.000 eenoudergezinnen. Volgens prognoses zullen er tegen 2030 in Vlaanderen iets meer dan 1 miljoen alleenstaanden zijn. Dat betekent dat een op drie gezinnen in Vlaanderen vandaag alleenstaand of een eenoudergezin is.
We zien in de regelgeving – en dat is ook niet heel abnormaal – dat we die tendens niet zo snel volgen als de evolutie in de samenleving. De regelgeving gaat er meestal van uit dat een gezin bestaat uit mama, papa en een of twee kinderen. Op basis daarvan wordt vaak beslist hoeveel er moet worden betaald. Gisteren nog heeft minister Schauvliege bevestigd dat bij de hervorming van de waterfactuur alleenstaanden inderdaad meer moeten betalen. Ook bij de ‘Turteltaks’ zijn de alleenstaanden een groter slachtoffer dan de gezinnen. Er zijn nog een aantal andere maatregelen die een singletoets nodig hadden om ervoor te zorgen dat alleenstaanden en eenoudergezinnen financieel niet zwaarder worden belast dan gezinnen met kinderen.
Minister, u kunt vanuit de Vlaamse Regering initiatieven nemen, gecoördineerd over alle beleidsdomeinen, om er binnen een bepaalde termijn voor te zorgen dat de ongelijkheid tussen enerzijds eenoudergezinnen en alleenstaanden en anderzijds gezinnen met kinderen wordt weggewerkt. Is deze Vlaamse Regering bereid om een singletoets in te voeren om die problematiek op te lossen?
Minister Weyts heeft het woord.
Ik antwoord op deze vraag namens minister-president Bourgeois. Het gaat over een element van algemeen regeringsbeleid, vandaar dat de minister-president erop stond om hier een antwoord op te formuleren. Ik zal zijn antwoord voorlezen.
De situatie van de singles of alleenstaanden is een belangrijk gegeven in een maatschappij waarin secularisering en moderne samenlevingsvormen toenemen. Het belang hiervan wordt trouwens ook geduid in het Vlaams regeerakkoord waar in verschillende hoofdstukken zoals de reactivering van werklozen of het gelijkekansenbeleid specifiek aandacht wordt besteed aan kwetsbare groepen zoals alleenstaande ouders. Na de federale hervorming van het erfrecht zal bij de afstemming van de successierechten ook aandacht worden besteed aan de moderne samenlevingsvormen.
Ook in de beleidsbrieven van de verschillende vakministers komt de problematiek van de singles, alleenstaanden of moderne samenlevingsvormen aan bod.
Momenteel zijn er al verschillende toetsen, testen, analyses en adviezen verplicht wanneer de decreetgever een initiatief wil nemen. Een voorontwerp van decreet wordt intussen onderworpen aan een reguleringsimpactanalyse (RIA). Gezien de toenemende vraag naar toetsen en testen allerhande, heeft de Vlaamse Regering ook de principiële beslissing genomen om al die bestaande toetsen zoveel mogelijk te integreren in die RIA. Dit leidde er tot op vandaag toe dat een aantal toetsen moeten worden afgelegd voor een wetgevend initiatief.
Er is de toets inzake administratieve lasten en beheerskosten. Er is de JoKER-toets, die gaat over kinderen- en jongereneffectenrapportage. Er is de armoedetoets, om aandacht te hebben voor mattheuseffecten en te streven naar de automatische toekenning van rechten. Er zijn ook de gelijkekansentoets, de duurzaamheidstoets, de lokalebesturentoets, de Brusseltoets, de kmo-toets, de concurrentietoets om de effecten van de marktwerking in te schatten. Daarnaast wordt een voorontwerp onderworpen aan een legistiek en taaladvies. Verder is er in het kader van de onderwijsregelgeving ook een regeldruktoets om tegemoet te komen aan de aanbevelingen inzake planlast.
Zoals vermeld is de situatie van alleenstaanden of singles een belangrijk maatschappelijk fenomeen waarvoor de Vlaamse Regering aandacht heeft in het bestaande kader, maar een nieuwe toets is niet aan de orde. De bestaande instrumenten kunnen worden geactualiseerd in functie van de aandacht voor alle doelgroepen, inclusief singles, maar evengoed gezinnen.
Minister, ik was heel hoopvol toen u in het begin van uw antwoord aangaf dat alleenstaanden en eenoudergezinnen belangrijk zijn voor deze regering. Maar aan een lijstje met toetsen dat u opnoemde, hebben de alleenstaanden en eenoudergezinnen natuurlijk niets. Ik had liever gehad dat ik deze actuele vraag niet moest stellen, maar de afgelopen maanden werd duidelijk dat alleenstaanden toch zwaar worden benadeeld. Ik noem de ‘Turteltaks’ en de drinkwaterfactuur. Daarom is het nog erger dat u in documenten aangeeft dat alleenstaanden belangrijk zijn, maar dat gisteren een minister van deze regering zei dat alleenstaanden worden benadeeld in de drinkwaterfactuur.
Minister, ik roep u op om deze discussie intern nogmaals te voeren en ernaar te handelen, en het niet alleen te schrijven in beleidsbrieven en regeringsverklaringen. Sp.a heeft bij de hervorming van de drinkwaterfactuur voorstellen op tafel gelegd om die ongelijkheid weg te werken. In de komende maanden zullen we dat blijven doen. We hopen dat u er meer naar zult handelen. Het mag geen spel oppositie-meerderheid worden. Laat ons er echt voor zorgen dat alleenstaanden en gezinnen met kinderen op termijn gelijkwaardig worden behandeld. (Applaus bij sp.a)
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, het toenemend aantal singles en, terecht, de vaststelling dat er een aantal pijnpunten en onevenwichten zijn ten aanzien van mensen die alleen wonen, denk maar aan de woonbonus, verdient alle aandacht, en dat debat willen wij zeker ook voeren. Onze fractie hamert zelf al langer op een singlereflex. Fractievoorzitter Bart Somers bepleitte dit vorig jaar al.
Alleenstaanden zijn geen expliciete doelgroep in het gelijkekansenbeleid. Ze worden wel meegenomen in het horizontaal gelijkekansenplan van de Vlaamse Regering. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het concretiseren van de doelstellingen voor actieplannen in de verschillende beleidsdomeinen. Kunt u enige toelichting geven over concrete acties die worden gepland? In welke mate zal de viceminister-president er mee over waken dat de alleenstaanden ook worden meegenomen in de campagne tegen discriminatie die in 2017 wordt opgezet?
De heer Danen heeft het woord.
Bart Somers stond hier nog maar een jaar geleden op het spreekgestoelte om te pleiten voor een singlevriendelijker Vlaanderen. Ik was gecharmeerd door de boodschap, maar hoe meer erover wordt gepraat, hoe minder eraan wordt gedaan. We hebben de ‘Turteltaks’ en de waterfactuur. Heel wat fiscale regimes zijn nadelig voor singles. Minister, u zegt dat er instrumenten worden gebruikt om enkele negatieve effecten van het beleid weg te werken. Hoe zult u die negatieve trend keren?
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Mijnheer Beenders, belastingen moeten inderdaad neutraal zijn en mogen geen rekening houden met de samenlevingsvormen. Ze moeten ook herverdelen. Vaak is er een reden waarom gezinnen minder belastingen betalen: ze hebben ook meer kosten. Er wordt al rekening gehouden met bepaalde toestanden. Singles hebben bijvoorbeeld een extra belastingvoordeel als ze alleenstaand zijn met kinderen. Ze betalen dan minder belastingen.
Pas op, elk niveau en elke partij is er schuldig aan, mijnheer Beenders. Ik wil er daarom geen politieke discussie van maken, want provinciebelastingen, waar uw partij dikwijls bij betrokken is, houden ook geen rekening met de situatie. Hetzelfde met de huisvuilbelasting. We moeten het totale plaatje bekijken. Daarom vraag ik om de singletoets niet per decreet te bekijken, maar in het geheel. Ik klaag niet mee met u dat alleenstaanden steeds worden benadeeld. Nee, we moeten het totale plaatje bekijken.
Onze partij is natuurlijk ook bezorgd om de situatie van de alleenstaanden en de singles. We zijn daar ook mee bezig. We delen uw bekommernis, maar we delen niet uw klaagzang. We vragen om eraan mee te werken. Misschien is dit wel een ideaal onderwerp om te bespreken in de werkgroep van de postdecreetsevaluatie en daar een debat over te voeren. Het zou een goede voorzet zijn om dat daar te bespreken, maar dan globaal, en daarom niet mee te werken aan een singletoets per decreet.
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Voorzitter, ik denk dat de bekommernis kamerbreed leeft. We mogen inderdaad niet blind zijn voor een aantal demografische trends. Er zijn inderdaad meer singles in onze Vlaamse samenleving. Het aantal eenoudergezinnen stijgt met meer dan 20 procent op vijf jaar tijd. We hebben dat vandaag nog in de krant kunnen lezen. Voor onze fractie is het heel duidelijk dat we voor dergelijke trends niet blind mogen zijn. Alle gezinsvormen tellen. Daarom pleiten we voor die oefening.
We hebben die intern al opgestart om te zien hoe verschillende sociaalversterkende maatregelen binnen het Vlaamse beleid kunnen worden geoptimaliseerd. Ik denk aan een vereenvoudiging, ik denk ook aan het mattheuseffect. Komen die sociaalversterkende maatregelen binnen de juiste doelgroepen terecht? Hoe kunnen we ze automatiseren? We stellen immers vast dat heel wat van die goedbedoelde sociale maatregelen niet worden gebruikt door de mensen omdat ze het te moeilijk vinden om ze te hanteren. Voor ons is het heel duidelijk een bekommernis waaraan gewerkt moet worden. (Applaus bij CD&V)
Er zijn al veel antwoorden gegeven. Iedereen is het erover eens dat we een singlereflex moeten hebben. De vraag is of een singletoets zo singlevriendelijk is. Ik heb u alle toetsen die vandaag bestaan al opgesomd. Dat is een heel zwaar proces inzake besluitvorming dat vandaag al bestaat. Ik denk dat niemand er baat bij heeft dat er nog eens extra administratieve lasten komen en een verzwaring van de besluitvormingsprocedure tot stand komt. Die singles komen ook in elementen aan bod zoals de armoedetoets, de duurzaamheidstoets, de lokalebesturentoets. Dat geldt ook voor hen. De vraag is of er misschien eerder nood is aan een singlereflex dan aan een singletoets.
Minister, dank u wel. Ook dank aan de collega’s om aan te sluiten bij de problematiek die we hier stellen. Als ik de beslissingen van de afgelopen maanden bekijk, denk ik dat het net wel nodig om een singletoets in te voeren. Ik zou ook liever hebben dat het met een reflex kon worden opgelost, maar de energieheffing en de hervorming van het drinkwater zijn twee beslissingen die onlangs zijn genomen, waarbij er in de commissie in een discussie waar het werd opgenomen voor de alleenstaanden en eenoudergezinnen, gewoon niet werd geluisterd en zelfs voorstellen ter zake werden weggestemd. Het is dus echt onze taak om het debat opnieuw te voeren.
Ik heb hier alleszins gehoord dat er openingen zijn. U kunt op sp.a rekenen. We zullen alle voorstellen steunen en indienen om de ongelijkheid tussen alleenstaanden, eenoudergezinnen en gezinnen met kinderen weg te werken. Daar zullen wij ons voor inzetten. U kunt op dat vlak op ons rekenen. Ik hoop dat de alleenstaanden en de eenoudergezinnen ook op u kunnen rekenen. (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.