Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het ontwerp van decreet houdende diverse bepalingen inzake energie.
De algemene bespreking is geopend.
De heer Danen, verslaggever, heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, de commissie voor Leefmilieu, Ruimtelijke Ordening, Natuur, Energie en Dierenwelzijn besprak op 14 en 21 oktober 2015 het ontwerp van decreet houdende diverse bepalingen inzake energie. Ik zal u niet het hele verslag voorlezen. Ik zal proberen er op een korte en efficiënte manier de hoofdlijnen uit te halen.
We starten met de toelichting van de minister. Minister Turtelboom legt uit dat de Vlaamse Regering met dit ontwerp van decreet verschillende energieclausules van het Vlaams regeerakkoord uitvoert. De bijzondere wet van 6 januari 2014 over de zesde staatshervorming draagt immers bevoegdheden inzake energie van de federale staat naar de gewesten over, meer in het bijzonder de tarifaire bevoegdheden over de elektriciteit- en de gasdistributie. Stabiele distributienettarieven voor elektriciteit en aardgas zijn essentieel voor de ontwikkeling van het Vlaamse Gewest. Vandaar ook het belang van dit ontwerp van decreet en van deze bespreking. Voor het opstellen van deze methodologie voert het decreet een procedure in van voorafgaand overleg tussen de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) en de distributienetbeheerders, wat hun inspraak moet garanderen. Dat was tot nu toe een pijnpunt. Voorts komen er een aantal beroepsmogelijkheden aan bod tegen beslissingen van de VREG, zetelend zoals in een kortgeding, wat een aantal voordelen met zich meebrengt. Tot slot is er ook een eigen tarifair stelsel voor de gesloten distributienetten.
Er werd lang gesproken over het gratis kilowattuur met ingang van 1 januari 2016. Daarover zo dadelijk meer.
Verder staat in het regeerakkoord ook het voornemen om een plafond op de solidarisering van de kosten voor hernieuwbare energie tussen de distributienetbeheerders op te heffen. Het ontwerp van decreet stelt voor dat te doen vanaf 2015, zodat nieuwe kosten volledig worden gesolidariseerd, en zodat burgers en kmo’s en andere bedrijven die gelegen zijn in gebieden met veel groenestroomcertificaten daardoor niet worden gepenaliseerd.
Voorts worden nog een aantal noodzakelijke decretale aanpassingen doorgevoerd. U kunt daarover meer lezen in het verslag. Het is te technisch om dat nu ten gronde toe te lichten.
Verder diende de Vlaamse Regering met dit ontwerp van decreet ook zeven regeringsamendementen in. Deze amendementen vormen de eerste pijler van de aanpak van de groenestroomcertificaten, de groenestroomdoelstellingen en de certificatenoverschotten.
Door de ingrepen die door dit ontwerp van decreet en de amendementen worden bepaald, wordt het aantal voor te leggen certificaten voorspelbaarder. Er komt ook ruimte voor meer vrijstellingen voor energie-intensieve bedrijven, een extra vrijstelling voor de vrachtbehandeling van de havens en een plafondregeling.
Minister Turtelboom benadrukt nog hoezeer ze betreurt dat er amendementen nodig zijn. Het ware volgens haar sowieso beter geweest om vroeger in te grijpen. De overschotten zijn ontstaan omdat meer certificaten werden toegekend dan de quota voorzien.
Voor een gedetailleerde bespreking verwijs ik naar het verslag. De bespreking handelde in de eerste lezing over de afschaffing van het gratis kilowattuur, de hoogte van de vrijstelling, het ontbreken van adviezen van de SERV en de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad), en ten slotte ook wie verantwoordelijk is voor de hoogte van de ontstane schuld.
Over het gratis kilowattuur waren er tussenkomsten van Rob Beenders, Johan Danen, Robrecht Bothuyne, Andries Gryffroy en Willem-Frederik Schiltz. De tegenstanders van de afschaffing vonden dat er te weinig motivering en becijfering was van de impact voor de gebruikers. De voorstanders van de afschaffing, leden van de meerderheid, zeiden wel voldoende motivatie te zien of argumenten te vinden in de diverse rapporten die daarover beschikbaar zijn.
De discussie ging ook nog over de hoogte van de vrijstellingen. Er werd gevraagd of het wel nuttig was om de energie-intensieve bedrijven een vrijstelling te geven zoals in het amendement wordt voorgesteld, waarbij de minister bevestigde dat het wel degelijk de bedoeling is en nodig was.
Ook de NMBS passeerde de revue, in die zin dat de NMBS tot dan toe als een energie-intensief bedrijf werd beschouwd, maar vanaf nu, als het ontwerp van decreet goedgekeurd wordt – als het tenminste wordt goedgekeurd –, zullen het allemaal aparte entiteiten zijn. Ze zullen minder kunnen genieten van een vrijstelling.
De discussie ging ook over het ontbreken van adviezen. Vooral de heer Danen stoorde zich aan het feit dat de SERV en de MINA-raad geen advies gaven over de amendementen.
Ten slotte was er discussie over de verantwoordelijkheid voor het ontstaan van de grote tekorten, met vooral tussenkomsten van minister Turtelboom en de heer Beenders.
Op het einde van het debat ging het vooral over het aantal algemene bepalingen van het energiebeleid. Andere elementen werden daar bij gesleurd. Wie daarvoor interesse heeft, kan het verslag lezen.
Daarna volgde de artikelsgewijze bespreking en stemming. U kunt de resultaten lezen in het verslag zelf. De meeste artikelen werden goedgekeurd met negen stemmen voor en drie stemmen tegen, behalve als het ging over de verhoging van de groenestroomquota. Een subamendement van de heren Schiltz, Gryffroy, Lantmeeters, Bothuyne en Vandaele en van mevrouw Taeldeman werd goedgekeurd met negen stemmen voor bij drie onthoudingen.
De heer Danen vroeg vervolgens om een tweede lezing, met als motivatie dat er geen advies van de SERV en de MINA-raad was gevraagd over de amendementen. Hij vond dat het nogal leek op haastwerk en dat er niet voldoende transparantie was.
De tweede lezing volgde. De discussie ging dan vooral over het feit dat de kosten onevenwichtig verdeeld zijn, over de onduidelijkheid van de quotaverhogingen op het aandeel groene stroom binnen de energiemix en over de hoogte van de vrijstellingen voor de energie-intensieve bedrijven.
Vervolgens werd de discussie afgerond en volgde er een artikelsgewijze bespreking en stemming met hetzelfde stemresultaat als bij de eerste lezing. Bij de eindstemming werd het ontwerp van decreet goedgekeurd met elf stemmen voor en drie stemmen tegen.
De heer Beenders heeft het woord.
Beste collega’s, minister, laat me starten met enkele positieve punten uit het ontwerp van decreet. Die zijn er ook wel. Het eerste punt is de aanpassing aan het decreet Intergemeentelijke Samenwerking. Deze artikelen maken het mogelijk voor gemeentes om binnen hun grondgebied slechts één distributienetbeheerder te hebben voor gas en elektriciteit. Nu is dat soms een versnipperde bevoegdheid. Uiteraard moet dit gedragen zijn door gemeente(n) en de opdrachthoudende verenigingen.
Het tweede positieve punt is de opheffing van het plafond op de solidarisering tussen distributienetbeheerders van de kosten voor hernieuwbare energie. Tot vandaag was de kost voor hernieuwbare energie op de factuur afhankelijk van de woonplaats en de hoeveelheid aanwezige hernieuwbare energie binnen het gebied van de distributienetbeheerder. Die onrechtvaardigheid wordt met dit ontwerp van decreet opgeheven. Dat is wat ons betreft alleszins een positieve evolutie.
Toch betekenen die beperkte positieve punten niet dat we van een geslaagd ontwerp van decreet kunnen spreken. Integendeel, wij hebben twee fundamentele kritieken, die ik graag verder toelicht. Dit ontwerp van decreet maakt een opening naar een capaciteitstarief en schaft de gratis stroom voor elk Vlaams gezin af. En laat dat nu net het herverdelingsmechanisme zijn waarbij bedrijven mee betaalden voor de elektriciteitsfactuur van de gezinnen.
Deze Vlaamse Regering heeft bij de onderhandelingen van het Vlaamse regeerakkoord al beslist om voor elk Vlaams gezin de gratis stroom af te schaffen. Voor een gemiddeld gezin met een verbruik van 3500 kilowattuur betekent dat een extra kost van 90 euro. Tel dat bij de andere maatregelen, zoals de energieheffing, de verhoging van de btw van 6 naar 21 procent en de invoering van de vennootschapsbelasting, en je komt meteen aan een stijging van ongeveer 400 euro per jaar per Vlaams gezin.
Deze meerderheid schaft, als dit ontwerp van decreet straks wordt goedgekeurd, de gratis stroom met één pennentrek af. En wat geeft ze in de plaats? Niets. De Vlaamse gezinnen krijgen een verhoogde elektriciteitsfactuur in de bus. Voor de rest betekent deze beslissing geen enkele positieve evolutie.
Vooral de kwetsbare gezinnen zullen het hierdoor moeilijker krijgen. We vinden het dan ook jammer dat de discussie niet intellectueel gevoerd wordt en dat men zich blijft verschuilen achter gegoochel met sociale correcties. Geef toe, mensen die vandaag in energiearmoede leven, doet u echt geen plezier met een verhoogde energiefactuur en met het afschaffen van de gratis stroom. En gezinnen die vandaag maar net rondkomen en niet kunnen genieten van de sociale correcties, duwt u, als u dit ontwerp van decreet goedkeurt, recht in de energiearmoede.
U schaft de gratis stroom met één pennentrek af, zonder dat de effecten van de maatregel grondig zijn onderzocht. We hebben geen enkele becijferde impactanalyse gezien voor de verschillende verbruikersprofielen. In uw eigen beleidsbrief, minister, formuleert u wel de intentie om de armoedetoets toe te passen op die dossiers waarop een armoedetoets moet worden toegepast volgens het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding (VAPA). Wij vinden het daarom echt jammer dat de tariefverhogingen van elektriciteit niet opgenomen werden in de lijst van het VAPA. Bij de waterfactuur is dat bijvoorbeeld wel gebeurd. Het had dus ook kunnen gebeuren voor de elektriciteitsfactuur.
Het had ook kunnen helpen als we argumenten kregen om ons ervan te overtuigen dat deze beslissing wel goed was. Maar vandaag ontbreken die argumenten en kunnen we niet anders dan vaststellen dat dit geen positieve maatregel is voor een heel grote groep van Vlaamse gezinnen.
Ook de opening naar een capaciteitstarief doet ons de wenkbrauwen fronsen. Aangezien het overgrote deel van de gezinnen hetzelfde aangesloten vermogen heeft, leidt een capaciteitstarief tot een forfaitarisering van een groot deel van de elektriciteitsfactuur. Dat levert dan wel inkomenszekerheid aan de distributienetbeheerders, maar het heeft ook een heel aantal duidelijke implicaties. Kunt u garanderen dat de invoering van een dergelijk tarief voor niemand gepaard zal gaan met een verhoging van de factuur? Ik twijfel er sterk aan dat die argumenten op tafel kunnen worden gelegd. Hoe lager het inkomen, hoe lager het verbruik en omgekeerd. Een vaste vergoeding, die budgetneutraal is voor de distributienetbeheerder, is nadelig voor die gezinnen die vandaag weinig verbruiken.
Dat zijn de twee bemerkingen die wij bij dit ontwerp van decreet maken. We willen daarmee aangeven dat wij zo meteen bij de stemming overtuigd zullen tegenstemmen. (Applaus bij sp.a)
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, ik was niet aanwezig in de commissie, maar ik denk niet dat dat een probleem vormt om hier een betoog te houden en ons stemgedrag te verklaren.
Ik heb uit het verslag begrepen dat de discussie ging over het afschaffen van het gratis kilowattuur. Er waren argumenten pro en argumenten contra, vooral dat het afschaffen van het gratis kilowattuur de meest kwetsbare groepen niet ten goede zou komen en dat de bedoelde sociale en ecologische doelstellingen er niet mee gehaald zouden worden.
De oppositie, ook mijn fractie, vindt dat de afschaffing van het gratis kilowattuur niet los mag worden gezien van allerlei heffingen. Het debat is gevoerd over het wegwerken van de historische schuld van de groenestroomcertificaten. De heer Beenders zei het zo-even ook al: voor een modaal gezin stijgt de elektriciteitsfactuur met ongeveer 400 euro jaarlijks. Vooral kwetsbare groepen die niet kunnen genieten van sociale tarieven zullen de grootste verliezers zijn van de afschaffing van het gratis kilowattuur.
Hier wordt geregeld gezwaaid met de stelling dat er sociale tarieven zijn voor de kwetsbaarste groepen. Maar dat zou er nog aan mankeren. Voor de verkiezingen maakten een aantal partijen er een punt van dat ze de werkende Vlaming zouden belonen en dat hij elke maand meer zou overhouden. Er wordt nu met het bedrag van 100 euro netto per maand meer gezwaaid. Maar als men alle lastenverhogingen – zoals deze in dit dossier – meetelt, dan zal die 100 euro niet volstaan. Het debat over het wegwerken van de historische schuld van de groenestroomcertificaten zal hier ongetwijfeld opnieuw aan bod komen, tijdens de bespreking van de begroting.
Mijn fractie zal een aantal amendementen van Groen steunen. Het decreet zelf zullen we afkeuren wegens de afschaffing van het gratis kilowattuur.
De heer Danen heeft het woord.
Voorzitter, collega's, dit decreet heeft veel weg van haastwerk. Dat is vooral zo omdat er geen impactanalyse is gebeurd. De gevolgen zijn onduidelijk. Ik zal de discussie in de commissie niet overdoen, maar het is zo dat bijvoorbeeld de verhoging van de quota – iets waar we op zich achter staan – zonder enig inzicht in de gevolgen ervan wordt beslist. Dat doet vragen rijzen. Men wil grote bedrijven een vrijstelling verlenen. Maar wat is de impact daarvan? Het zijn opnieuw de gewone gezinnen en de kmo’s die de factuur zullen moeten betalen. Dit is overigens nog maar een begin. We zullen het decreet dus niet goedkeuren.
Het staat als een paal boven water dat gezinnen met kinderen de eerste slachtoffers zullen zijn van de afschaffing van het gratis kilowattuur. Voor hen is in heel weinig compensatie voorzien. Hun factuur zal stijgen. Voorts is het een vreemde kronkel dat de NMBS niet wordt gezien als een energie-intensief bedrijf, hoewel het een van de grootste energieverbruikers is. Alle meters van het bedrijf worden apart bekeken, waardoor de NMBS nu – maar ook binnenkort, wanneer we het over de energieheffing hebben – meer zal moeten betalen. Het bedrijf, en dus de gebruikers van het vervoersnet, zullen meer moeten betalen. Kortom, dit haastwerk voldoet niet.
De heer Schiltz heeft het woord.
Voorzitter, collega's, het is een mythe dat het gratis kilowattuur in de eerste plaats de grote, arme gezinnen ten goede komt. Vooral mensen die in een energiezuinig huis wonen en een laag verbruik hebben, voelen de voordelen ervan. Mensen die in een slecht geïsoleerde woning leven en een hoog energieverbruik hebben, hebben in verhouding niet veel aan dat gratis kilowattuur. In die zin is het een mythe dat het gratis kilowattuur dé sociale maatregel bij uitstek is.
Deze Vlaamse Regering draagt de filosofie uit dat men niet alles gratis moet uitdelen, maar dat men ervoor moet zorgen dat de mensen hun energieverbruik verlagen, met energieleningen en het stimuleren van het isoleren van woningen. Het is een boutade, maar het enige kilowattuur dat gratis is, is het kilowattuur dat men niet verbruikt. Dat wil deze Vlaamse Regering realiseren: ervoor zorgen dat mensen minder verbruiken.
Ik verwijs naar het gehakketak over de grote bedrijven die zouden worden vrijgesteld. Deze regering zou de grote bedrijven cadeaus doen. Neen, deze regering zet op een financieel verantwoorde manier in op de stimulering van de economie. De energieprijzen in ons land voor bedrijven en kmo’s liggen vele malen hoger dan in het buurland. Daarom is er in het regeerakkoord afgesproken om een energienorm in te voeren. Het is dus logisch dat een aanpassing van de tarieven in dezelfde filosofie gebeurt.
Een studie van EnergyVille heeft bovendien aangetoond, collega’s, dat de gratis kilowattuur ongeveer de duurste is die in België wordt gekocht, omdat de vrije markt niet speelt en de leveranciers weten dat het ‘van moetens’ is. Dus drijven ze hun kostprijs op. Dat is geen verhaaltje, het is aangetoond door een wetenschappelijk instituut. Om die reden ondersteunt mijn fractie uiteraard met volle overtuiging de afschaffing van deze kilowattuur en de keuze om de doelstelling, waarbij we gezinnen uit de energiearmoede willen halen, te bereiken via een rist andere maatregelen.
Collega’s, in het ontwerp van decreet staan ook zeer belangrijke en interessante andere punten, met name het vastleggen van de beleidslijnen die de VREG hanteert om de tarieven vast te stellen. Er is een stevig potje gebakkeleid over de rol van de regulator in het geheel van regelgeving. Sommige mensen vonden dat we de regulator proberen te muilkorven. Niets is minder waar. We hebben eenvoudigweg het federale model geadopteerd, waarbij de CREG, de federale regulator voor energie, zeer constructief samenwerkt met de netbeheerders. De problemen die zich de afgelopen maanden hebben voorgedaan met het zoeken naar een correcte en verstandige tariefmethodologie hebben getoond dat de regulator af en toe een beetje in het ijle zweeft. Om die reden hebben we ervoor gekozen om de regulator te respecteren in zijn onafhankelijkheid, maar wel te plaatsen binnen de realiteit die zowel politici als burgers dagelijks tegenkomen.
De heren Danen en Beenders hebben er al naar verwezen. Het ontwerp van decreet voorziet in een betere manier om de verrekening van groenestroomcertificaten te organiseren. In de aanloop zijn er artikelen opgedoken, waaruit bleek dat mensen in bepaalde regio’s veel meer moesten bijdragen aan het groenestroomcertificatenverhaal dan andere. Dat zorgt voor extra wrevel en dreigt het draagvlak voor hernieuwbare energie te ondermijnen. Het ontwerp van decreet werkt die ongelijkheid weg en zorgt voor een solidarisering over het hele land van de bijdrage voor goede stroom.
Mijn fractie zal dus volmondig het ontwerp van decreet steunen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
We hebben enkele discussies in de commissie al tot in den treure gevoerd, maar blijkbaar zijn enkele collega’s van de oppositiepartijen hardhorig. Ik wil het punt hier nog even maken. U wijst terecht op de positieve punten voor solidarisering en bijvoorbeeld het feit dat twee verschillende distributienetbeheerders beter niet operationeel zijn in één gemeente. Die zaken werden in de vorige regering ook al gevraagd door onze fractie, maar werden toen tegengehouden door uw minister. We zijn blij dat we het nu zonder u wel kunnen realiseren.
In verband met de gratis kilowattuur herinner ik me de gesprekken in juni 2009, toen ik het voorstel heb gelanceerd. Als je vijf of zes jaar geleden aan de modale burger vroeg of die wist dat hij 100 kilowattuur gratis kreeg, kreeg je het antwoord dat hij dat niet wist. Ik zei dan: kijk eens op de factuur, daar staat het: 100 kilowattuur plus iets extra per gezinslid enzovoort. Het systeem kostte wel 105 miljoen euro. Wie betaalde die? De kmo’s de helft, de gezinnen de andere helft. Vandaag beseffen de mensen nog niet dat het wordt verdeeld over alle laagspanningsklanten, om dat cadeau te kunnen geven. Men denkt dat het komt van de begroting of de belasting.
In 2009 opperde ik om de inkomsten van de taxatie van de gratis kilowattuur niet te herverdelen onder de gezinnen, maar om ze te hergebruiken om sociale woningen te renoveren met dubbel glas, isolatie en een condenserende gaswandketel. Ik had het toen uitgerekend: we konden op die manier 15.000 sociale woningen per jaar renoveren. Het antwoord van de sp.a-fractie toen tijdens de onderhandelingen – ik zie ze nog voor me zitten, onder meer de heer Tobback zat daar – was: “over my dead body, no pasarán, dit is voor ons een heilig huisje, het gratis beleid moet blijven!”
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
De heer Gryffroy is inderdaad heel eerlijk in zijn analyse van wat hij allemaal niet heeft binnengehaald tijdens allerlei onderhandelingen. Het zegt meer over hem dan over ons natuurlijk. (Opmerkingen van Andries Gryffroy)
Ik vind het bijzonder zwak, mijnheer Gryffroy, wat u allemaal vertelt. De vorige legislatuur hebben we een maatregel in stand gehouden waar 95 procent van de gezinnen een netto voordeel aan overhielden. En we hebben de budgetten verhoogd, en geen klein beetje, dat weet u ook en dat weet minister Homans ook, om de energierenovatie van sociale woningen te versnellen, meer dan ooit tevoren.
Ik zal u dan niet het lijstje geven van de zaken die ik toen wel heb binnengehaald, want u kunt dit niet weten, u zat toen niet mee aan tafel.
We gaan eventjes verder in de tijd. Op 3 februari 2012 publiceert de VREG een rapport van meer dan 50 pagina’s over de zin en de onzin van de gratis kilowattuur. U kunt mij er niet van verdenken dat ik tegen de VREG aanschurk. Laat ons dit beschouwen als een onafhankelijk rapport door een onafhankelijke Vlaamse regulator.
In het rapport lees ik dat de financiering van de maatregel niet erg transparant is. Ik lees ook dat er heel wat achtergestelde gezinnen zijn die op elektriciteit verwarmen in hoofd- of bijverwarming, vaak in combinatie met slecht geïsoleerde woningen. Ook gebruiken ze vaak oude elektrische energieverslindende toestellen. Ze betalen fors mee in de factuur en ze zouden volgens de VREG meer gebaat zijn met het preventieve inzetten van middelen zoals via opstartende sociale dakisolatieprojecten. Dat was in 2012, ondertussen zijn die projecten uiteraard volop bezig.
De VREG zegt het dus zelf. En inderdaad, als we de cijfers opvragen bij de distributienetbeheerders, dan zien we dat degenen die in sociale energiearmoede leven, die een budgetmeter hebben of die het recht hebben op een sociaal tarief, slechts 5 procent minder verbruiken dan de modale gezinnen. Dat komt eenvoudigweg doordat ze de middelen niet hebben om te investeren in isolatie en in nieuwe toestellen. Dat bevestigt de VREG.
In het rapport staat ook dat de maatregel weliswaar elk gezin in Vlaanderen bereikt, maar dat we moeten durven te erkennen dat sommige gezinnen meer dan andere nood hebben aan ondersteuning bij de betaling van de energiefactuur.
En wie heeft er dan het grootste voordeel bij de gratis kilowattuur? Ik ken mensen, tweeverdieners, die wonen in een halfopen bebouwing en die heel zuinig omspringen met hun elektriciteit, die een heel lage energierekening hebben en die na de aftrek van de gratis kilowattuur bijna geen euro betalen. Dat zijn niet de mensen die de gratis kilowattuur nodig hebben maar voor wie de gratis kilowattuur wordt afgeschaft.
En dan zijn er nog de mensen met de zonnepanelen. Zij mikken er soms op om op het einde van het jaar 500 kilowattuur netto verbruik hebben. Min de gratis kilowattuur, komen ze uit op nul. Ik zie dat u de wenkbrauwen fronst, mijnheer Vandenbroucke, maar dergelijke situaties doen zich heel concreet voor.
Mijnheer Gryffroy, het siert u echt dat u hier een betoog houdt om de mensen niet in energiearmoede te duwen. Maar u staat blijkbaar toch nog altijd alleen, ook al zit u nu in de meerderheid, zowel Vlaams als federaal. Als u echte mensen niet in de energiearmoede wilt steken, waarom beslist u dan over al die andere maatregelen die de energiefactuur doen verhogen?
U focust zich nu op rapporten van 2012, dat siert u en dat mag u, maar ondertussen zijn we drie jaar verder. We stellen vast dat alleen al tijdens het afgelopen jaar de energiefactuur verhoogd is met 400 euro door beslissing die genomen zijn sinds wij niet meer mee aan tafel zitten.
U mag nu ineens heil zoeken in het afschaffen van gratis stroom omdat dit toch geen effect zou hebben, ondertussen verhoogt u wel de factuur met meer dan 300 euro, en soms tot soms 400 euro voor gezinnen, en zegt u dat mensen niet in energiearmoede komen omdat de gratis stroom wordt afgeschaft. Uw redenering klopt niet. U maakt enerzijds de stroomfactuur aanzienlijk duurder en anderzijds zegt u dat de gratis stroom geen effect heeft gehad. Uw verhaal hangt met haken en ogen aaneen. Ik volg u niet meer.
Ik denk dat u alleen staat. Zelfs uw collega-oppositiepartij gaat akkoord met de btw-verhoging van 6 naar 21 procent. Dat staat letterlijk te lezen in hun groen alternatief energieplan. Ik denk dus dat u veeleer alleen staat en dat u op een bepaald moment het bos door de bomen niet meer ziet.
U zegt dat we alleen staan. Ik ben heel blij dat de collega’s van de meerderheid uit Open Vld ons gesteund hebben om de btw op energie op 6 procent te houden. Dat hebben ze helaas niet kunnen binnenhalen, wellicht omdat uzelf en uw partij daaraan hebben vastgehouden. U mag hier een ideologische discussie voeren, maar neem uw verantwoordelijkheid en geef nu toch eens toe en leg dat ook maar uit dat u maatregelen neemt die niet leiden tot energietransitie, maar enkel tot energiefactuurverhogingen. Het zijn platte belastingverhogingen. Spreek dat toch gewoon uit en dan hebben we een andere discussie.
Het is natuurlijk een en-enverhaal: het komt erop aan om ervoor te zorgen dat mensen die sociaal kwetsbaar zijn en mogelijk in slechte woningen gehuisvest zijn, minder met elektriciteit verwarmen en dat ze hun daken isoleren. Hoeveel sociale dakisolatieprojecten zijn er gerealiseerd? De isolatiepremies, waar het vorige week over ging, kennen nu kortstondig een boom, maar wat komt daarna? U stort de mensen in onzekerheid. Ze weten niet waar ze aan toe zijn. Dat zorgt ervoor dat mensen wachten met renoveren en isoleren. Dat is een gigantisch probleem. Meer nog, ik vind het heel vreemd dat u hier komt zeggen dat we bezorgd moeten zijn om mensen die veel energie verbruiken met elektrische verwarming, maar als ik naar de energieheffing kijk, zie ik dat juist die mensen extra getroffen worden: hoe gaat u dat rijmen met wat u daarvoor verkondigde?
De juiste cijfers van de dakisolatieprogramma’s moet ik op de website opzoeken voor ik ze u kan meegeven, en ze zitten ook in mijn boekentas.
Wat de btw-verlaging betreft, weet u zeer goed dat de heer Vande Lanotte in de vorige Federale Regering pleitte voor twee zaken om geen indexsprong te moeten doorvoeren, waarvan hij op voorhand wist dat ze totaal onhoudbaar waren. Om te kunnen werken aan de indexkorf heeft hij de btw verlaagd van 21 naar 6 procent en heeft hij de schulden die werden opgebouwd bij de distributienetbeheerders niet doorgerekend in de tarieven, maar werden ze gedurende drie jaar bevroren. Schuldig verzuim noem ik dat, want hij wist zeer goed dat hij de volgende keer geen minister meer zou zijn en dat wij dan inderdaad de zure appel zouden moeten doorbijten. U moet ons niet komen vertellen wat er moet gebeuren; jullie hebben nagelaten in het verleden een correct beleid te voeren.
Collega Beenders, u doet wat u zo vaak doet: u gooit alle cijfers op een hoopje, u schudt er eens mee en giet er een rode saus over en dan denkt u dat u een magisch recept hebt ontdekt. Zo werkt het natuurlijk niet. Van twee zaken één: deze tariefaanpassingen zijn zeer duidelijk en geven aan welke problemen uit het verleden ermee worden opgelost. Eigenlijk is uw filosofie: u verhoogt de factuur en het gratis kilowattuur dat kan er ook nog bovenop. Het is niet omdat het probleem al zo kolossaal is dat u het nog gargantuesker moet maken. Het gratis kilowattuur heeft een pervers effect en zorgt voor een nog grotere stijging van de elektriciteitstarieven voor kwetsbare gezinnen. Dat staat zwart op wit te lezen in de studies van EnergyVille. U kunt hierover nog veel mist spuien, maar dit is een rotte kies die we met dit decreet hebben uitgetrokken.
U noemt dat cijfers op een hoop gooien, maar als de elektriciteitsfactuur binnenkomt, staan de maatregelen die jullie genomen hebben, ook wel onder elkaar. Als die worden opgeteld, zullen de tarieven voor heel wat gezinnen stijgen. Ik gooi de cijfers niet door elkaar, ik tel ze gewoon op. Blijkbaar doen jullie dat niet. Als jullie de tarieven eens hadden opgeteld, dan zouden jullie gezien hebben dat geen enkele groep een factuur krijgt die lager is: voor iedereen stijgt de factuur.
Waar zit dan het probleem? De mensen die vandaag buiten de sociale correcties vallen, gaan nu in de problemen komen. Die gaat u net in de energiearmoede duwen. Overtuig mij dat de factuur naar beneden gaat doordat gratis stroom wordt afgeschaft, maar wees dan ook eerlijk en neem de andere maatregelen die u hebt genomen erbij, want de Vlaamse gezinnen krijgen de totaalfactuur.
Mijnheer Beenders, die maatregelen die we moeten nemen en waardoor de energiefactuur stijgt, die moeten we nemen. Daarnaast is er een discussie over het gratis kilowattuur. Het is niet omdat we langs de ene kant een maatregel moeten nemen, dat dit dan maar het excuus moet zijn om die andere maatregel op dezelfde, moeilijke manier te nemen door er nog maar bovenop te passen. Natuurlijk daalt de netto-factuur niet. Denkt u nu echt dat een liberaal die facturen niet graag zou willen verlagen? Natuurlijk willen we dat, maar dat kunnen we niet.
Het enige wat ik u zeg, is: wij weigeren om die factuur nog te verhogen door de maatregel van het gratis kilowattuur te vervangen door onder andere dakisolatieprojecten. U heb gevraagd naar cijfers. In 2014 werden er voor 1.200.000 euro premies uitgekeerd aan dakisolatie. Zo’n 700 gezinnen hebben daarmee een degelijke isolatie op hun dak gekregen. De minister heeft ook al in de commissie aangekondigd dat de maatregel nog op kruissnelheid moet komen. Dat cijfer zal de komende jaren dus alleen nog maar toenemen.
U pleit voor energie-efficiëntie. Wij doen dat natuurlijk ook. Maar als ik dan zie hoeveel er maar in de begroting is ingeschreven om dat te realiseren, is dat heel beperkt. Ik merk ook dat er heel vaak een beroep wordt gedaan op lokale besturen, OCMW’s en stadsbesturen, die u met uw regering sowieso uitkleedt. Ik vraag me af hoeveel daken u bijkomend zult kunnen isoleren met die beperkte middelen. Het is het ene of het andere. Het is te gemakkelijk om te zeggen dat we moeten inzetten op energie-efficiëntie zonder daar doortastende maatregelen rond te nemen.
Minister Turtelboom heeft het woord.
Voorzitter, er wordt hier inderdaad heel veel op een hoopje gegooid. Het is natuurlijk ook absoluut de bedoeling van de oppositie om voldoende mist te spuien en op die manier haar eigen verantwoordelijkheid uit de weg te gaan. We hebben niet langer dan vorige week tijdens de plenaire vergadering een discussie gehad over de spectaculaire stijging van het aantal energiepremies die werden aangevraagd. We zijn van 25 procent niet-geïsoleerde daken naar 18 procent gegaan. We gaan nog sneller moeten vooruitgaan. Dat is de reden waarom we deze week ook met overleg zijn gestart over de energiepremies. Maar hier manifest zeggen dat de energiepremies niet meer werken, dat het komt door de onzekerheid op het terrein, dat is ‘zever in pakskes’. Wie dat zegt, kent de cijfers niet of wil de cijfers niet kennen, die wil de statistieken niet bekijken. Het tegendeel wordt bewezen.
Laat ons kijken naar het absolute succes van de energieleningen. Ik denk dat we hier mogen tonen hoe Vlaanderen zijn meerwaarde bewijst. Op het moment dat de energielening een Vlaamse bevoegdheid werd, op 1 januari 2015, waren maar 12 miljoen euro van de 15 miljoen euro aan middelen opgebruikt. Eind dit jaar zullen we al aan 30 miljoen euro zitten die volledig zijn opgebruikt. De Vlaamse Regering voorziet voor volgend jaar – we hebben nog deze morgen het debat daarover in commissie gehad – in 55 miljoen euro. Op een periode van één jaar tijd, of beter gezegd tien en een halve maand tijd, is dat dus maal drie.
Wie zegt dat de gratis kilowattuur bijzonder sociaal is, die moet me eens uitleggen waarom de gratis kilowattuur de duurste kilowattuur zijn die je moet betalen omdat er geen vraag en aanbod is, die moet me eens uitleggen wat er sociaal is aan het feit dat iemand die zonnepanelen heeft op zijn dak gebruik kan maken van de laatste kilowattuur die er zijn. Een groene en een rode partij, die het ecologische altijd in woorden heel veel belijden, niet in daden, maar wel in woorden, moeten toch eens zeggen dat bij een schaars goed, iets gratis wordt gegeven. Je moet dus niet letten op je verbruik, je moet niet besparen, je moet niet isoleren, want je hebt het toch gratis. Nu moet je me eens zeggen wat daarvan de ecologische, de milieucomponent is.
Bovendien bestaat gratis niet. Het werd betaald door de grootverbruikers, het werd betaald door de kmo’s, het werd betaald door de kleine ondernemingen. Dus, uw ontroerende tussenkomsten van vandaag zijn tussenkomsten die gebaseerd zijn op foute cijfers. Je hebt het rapport van Energy Bill, je hebt het verslag van de VREG daarover: die zijn allemaal duidelijk. Het is een duur systeem, een abnormaal duur systeem dat door grootverbruikers en kleine kmo’s wordt betaald, dat niet aanzet tot energie-efficiëntie, dat voor grote overheadkosten zorgt en dat bovendien als absoluut pervers effect heeft dat de zonnepaneleneigenaars gratis kilowatturen hebben. Echt waar, ik heb de clou van jullie tussenkomsten niet.
Minister, ik denk dat ú de mensen niet begrijpt. Steeds meer componenten van de energiefactuur worden vast, steeds minder componenten worden variabel, dus de incentive om energie-efficiënt te zijn ontbreekt volledig. Meer nog, binnenkort komt het capaciteitstarief eraan. Dan zullen mensen nog minder worden gestimuleerd om aan energiebesparing te doen. U zegt niet te begrijpen dat ik voor een gratis kilowattuur pleit. Wel, ik zal het u uitleggen: er is niemand die maar dat aandeel aan energie gebruikt. Iedereen gebruikt meer dan die 100, 200, 300 kilowattuur, naargelang hoeveel mensen een gezin telt. Dat is dus eigenlijk een progressief tarief. Eerst is er een klein stukje gratis en dan beginnen de kosten te lopen. Dat is de enige juiste manier waarop je aan energiesensibilisatie kunt doen en mensen kunt stimuleren om energie-efficiënte toestellen te kopen. Dat is de enige waarheid en dat is ook waar wij voor staan: zorg ervoor dat de factuur van mensen progressief loopt, en niet, zoals nu, met een heel groot stuk vast en een heel klein stuk variabel. Dat is immers het grote probleem waar u voor staat.
Minister, als u zo overtuigd bent van uw gelijk, waarom hebt u dan geen armoedetoets uitgevoerd? Waarom bent u niet ingegaan op onze vraag om een impactanalyse voor alle verbruikersprofielen te laten berekenen? Dan hadden we vandaag een impactanalyse, en cijfers op tafel om de discussie ten minste eerlijk te voeren. U gebruikt nu een rapport van 2012. U weet dat de elektriciteitsfactuur er sinds 2012 totaal anders uitziet. We zouden op een heel andere manier de discussie hebben kunnen voeren in de commissie en in het parlement. U hebt gelijk dat gratis niet bestaat: niet voor de gezinnen, maar blijkbaar wel voor de dertig grootste vissen in dit land, die voor u geen euro moeten betalen om de energieheffing te financieren. (Applaus bij sp.a)
Voorzitter, ik vind dat we deze namiddag een grote vooruitgang hebben geboekt in het Vlaams Parlement: sp.a heeft gezegd dat gratis niet bestaat. Ik neem daar akte van. (Opmerkingen van Bart Van Malderen)
Mijnheer Van Malderen, vraagt u het woord? Het lijkt me beter dat u dat hardop zegt. Dat is ook beter voor uw geestesgesteldheid.
Daar is alles oké mee. Ik maak me meer zorgen over de factuur van de mensen, en met name zij die het elke maand moeilijk hebben om rond te komen. Ik stel vast dat deze minister verzaakt aan een decretale plicht, met name het uitvoeren van een armoedetoets op alle domeinen waar dat nodig is. Dat staat in het regeerakkoord. Dat staat in beleidsnota’s. Minister, het is echter vooral ook een decreet dat men hier gewoon naast zich neerlegt, waarvan akte.
Ik wil toch nog even het volgende vragen aan de sp.a. Al u nu zo goed kunt uitleggen wat er allemaal op de factuur zou moeten staan om aan de mensen duidelijk te maken welke prijsverhogingen erbij komen, waarom hebt u er in het verleden nooit voor gezorgd dat op de factuur ook duidelijk werd gezet hoeveel de schuld was? Dan zou ook iedere burger hebben begrepen dat schuld niet zomaar verdwijnt. Die is er niet vanzelf gekomen en die kan ook niet zomaar vanzelf verdwijnen. Met andere woorden, dat we nu maatregelen moeten nemen, kunt u ons eigenlijk niet kwalijk nemen. We zorgen er ook voor dat die maatregelen efficiënt zijn. Ik blijf erbij: het gratis kilowattuur is geen cadeau voor de mensen. Men moet werken aan energie-efficiëntie. U kunt zeggen dat dit maar een rapport van 2012 is. Dat klopt, maar ik heb geen recentere rapporten gezien van de VREG. Dat betekent dus dat dit rapport nog altijd geldig is. Ik pleit daar al vijf, zes jaar voor, en nog wordt er niet naar geluisterd. Men blijft nog steeds gratis uitdelen. Trouwens, 70 procent van de gezinnen die zijn ondervraagd over het gebruik van het gratis kilowattuur, zeggen zelf dat ze daardoor niet meer of niet minder verbruiken. Dat betekent nogmaals dat dat gratis kilowattuur totaal geen effect heeft op de energie-efficiëntie, zoals gesteld.
U werkt graag met cijfers. Ik heb ook cijfers. Ik ken ze zelfs uit het hoofd. Aan premies voor energie-efficiëntie wordt 65 miljoen euro per jaar uitgegeven: 6 procent wordt opgenomen door de bedrijven , 94 procent door de gezinnen, maar de bedrijven betalen 30 procent van die 65 miljoen euro, de gezinnen 70 procent. Met betrekking tot het gratis kilowattuur gaat het om 105 miljoen euro: 50 procent voor de bedrijven, 50 procent voor de gezinnen. Als u dan niet begrijpt dat gratis wel moet worden betaald, of dat premies ook worden betaald... 65 miljoen euro is wel niet weinig.
En trouwens, mijnheer Beenders, blijkbaar heeft uw collega van Groen er geen probleem mee dat de btw in zijn eigen groen alternatief energieplan van 6 naar 21 procent gaat.
Mijnheer Gryffroy, ik dank u voor uw cijfers over de uitbetaling van de energiepremies. Maar misschien moet u ze dan toch correct weergeven, want ik ken ze ook uit het hoofd.
De vorige regering deed ook moeite om die premies uit te betalen en trok 50 miljoen euro eigen middelen uit om ervoor te zorgen dat niet alleen de bedrijven en de Vlaamse gezinnen die premies moesten betalen. Als u dus de opsomming maakt van wie allemaal die energiepremies betaalt, geef dan ook het goede voorbeeld van de vorige legislatuur, waarbij de overheid tenminste de inspanningen deed om met eigen middelen de energiefactuur te doen dalen. Dat doet deze regering trouwens niet meer.
Ik wil heel graag een volledig lijstje opstellen van alle maatregelen die de vorige legislatuur heeft genomen. Ik wil ook een balans maken van de impact op de factuur in de minnen en plussen. Ik weet waar we zullen uitkomen: het zal een dikke vette min zijn, op basis van de beslissingen van de vorige legislatuur!
U had beter een analyse gemaakt van de maatregelen die u zelf neemt, want daarvoor bent u verantwoordelijk. (Opmerkingen van minister Annemie Turtelboom)
Er werd ook nog een puntje aangekaart over het capaciteitstarief. Men heeft inderdaad aan de VREG gevraagd om via de richtsnoeren het capaciteitstarief te bestuderen. We hopen dat we daarmee van start kunnen gaan vanaf 1 januari 2018. Dit wordt onterecht afgedaan als een asociale maatregel. Waarom is dat onterecht? Vindt u het normaal dat iemand die het niet breed heeft en op een appartement woont met wat elektrische bijverwarming evenveel verbruikt als iemand die mooi woont en zonnepanelen heeft? Vindt u het normaal dat ze beiden evenveel betalen, terwijl diegene in het appartement een kleine aansluiting nodig heeft en de andere een zwaardere? Het is dan toch maar logisch dat diegene die de zware aansluiting nodig heeft, ook duurder kost aan het net. Als u er dus voor wilt zorgen dat de mensen die een kleine aansluiting nodig hebben in de toekomst wat minder zullen moeten betalen, vind ik dat juist een sociale maatregel.
Als je het alternatief energieplan van Groen leest, merk je dat er niet meer wordt gesproken over de energienorm voor grote bedrijven. Er wordt plots niets meer over gezegd dat wij de grote bedrijven dubbel zoveel betalen als in de naburige landen. Dat is plots niet meer belangrijk. U wilt het verdelen over wat voor u de sterke schouders zijn. Dat is wat ik altijd heb gedacht van Groen: het zijn watermeloenen, mooi groen aan de buitenkant, maar donkerrood aan de binnenkant.
Mijnheer Gryffroy, u vraagt ons of iets logisch en sociaal is. Ik zal u ook een vraag stellen. Vindt u het logisch en sociaal dat een alleenstaande die in een appartement woont met drie andere appartementsbewoners twee keer de energieheffing moet betalen? Vindt u het logisch en sociaal dat een alleenstaande evenveel of zelfs tientallen, honderden keren meer betaalt per kilowattuur dan bedrijven of de grote vissen?
Komaan, als u een discussie wilt voeren over wat logisch en sociaal is, voer ze dan correct en helemaal en focus niet alleen op die gratis stroom. Misschien is uw geheugenverlies selectief, maar u vergeet dat u zoveel meer maatregelen hebt genomen die de factuur hebben verhoogd voor de Vlaamse gezinnen. Het enige dat nog zou helpen om de factuur netto te doen verlagen, was nu eenmaal die gratis stroom. En daar zegt deze meerderheid nu ook ‘foert’ tegen.
Mijnheer Beenders, ik zal u correct antwoorden op de twee vragen.
Ten eerste heb ik inderdaad gezien dat het van jullie kant kwam. In een appartementsgebouw met twee appartementen betaalt een appartementsbewoner 100 euro en daarnaast nog eens 50 euro, namelijk 100 euro gedeeld door twee. Ik vraag iedereen hier: hoeveel appartementsgebouwen van twee appartementen kent u waar er ook een gemeenschappelijke teller is voor de traphal? In de praktijk is het meestal zo dat men in een gebouw met zes tot acht appartementen, afhankelijk van het feit of er al dan niet een liftinstallatie is, niet de gemeenschappelijke delen op een gemeenschappelijke teller zet, maar dat die bijvoorbeeld bij een of ander appartement mee worden opgenomen. Met andere woorden: stop ermee te zeggen dat het dubbele moet worden betaald, want die berekening is niet correct.
Vervolgens de alleenstaanden. Ik heb de cijfers opgevraagd. Men heeft in de kranten en de media lang gesproken over de 600 kilowattuur. Vanwaar komt die 600 kilowattuur? Op de VREG-site zie je een aantal stappen: 600 kilowattuur, nog een paar, en dan komt men op 3500. Dat is een monitoring vanuit Europa. Vanuit Europa heeft men gezegd dat men een aantal barema’s zal maken waarop de energieleveranciers om de zes maanden hun prijzen moeten simuleren. Dat wordt doorgestuurd naar Eurostat, dat dan de berekening kan maken van de verschillende landen over hoe het zit met hun tarifering.
Er staat ook bij dat het verbruik in Vlaanderen over het algemeen veel hoger ligt. Ik ben dat gaan opvragen bij de distributienetbeheerders. Je ziet dan dat een alleenstaande een gemiddeld verbruik heeft tussen 2500 en 2900 kilowattuur. Dat is dus heel ver van de 600 kilowattuur. Dat is ook logisch, want een alleenstaande, bijvoorbeeld een gepensioneerde, heeft vermoedelijk een heel ander levenspatroon dan bijvoorbeeld een koppel tweeverdieners met twee kinderen die naar school gaan. Die alleenstaande zal waarschijnlijk veel thuis zijn, dus het licht is vaker aan, hij kijkt meer naar de televisie enzovoort. Zeggen dat het voor een alleenstaande 600 kilowattuur is en dat die dus dubbel zo zwaar gestraft wordt, is niet correct, want de cijfers spreken dat tegen.
Mijnheer Gryffroy, als u het met iets niet eens bent, zegt u dat het niet correct is. Misschien hebben we gewoon een andere mening, dat zou toch ook kunnen? Noch u, noch ik, heeft de enige echte waarheid in pacht.
Daarmee ga ik akkoord: ik heb een andere mening.
Als het gaat over de vrijstellingen, zeggen wij nergens dat grote bedrijven geen vrijstellingen kunnen krijgen. Wij zeggen wel: behoud voorlopig de oude vrijstellingen en doe een impactanalyse, en dan zullen we verder zien. Dat is wat wij zeggen. Daarover gaan we zo meteen een amendement indienen.
Het capaciteitstarief – daar gaat de discussie vandaag niet over, maar u begint er wel over – zal als gevolg hebben dat mensen nog meer vaste componenten in hun factuur gaan hebben. Het gevolg zal zijn dat de incentive om aan energiebesparing te doen, helemaal verdwijnt. Men creëert het omgekeerde van wat men beoogt. Ik vrees dat we zullen achterblijven met huishoudens en bedrijven die veel gaan verbruiken. Waarom zouden ze minder verbruiken? Het brengt hun toch weinig op, want de regering zorgt voor vaste kosten en heel weinig variabele kosten in de factuur. Daar moeten we iets aan doen. Daar wachten de mensen op. Dat is wat de mensen van u verwachten.
Collega Danen, wat uw eerste punt betreft, ga ik voor 100 procent akkoord: wij delen inderdaad niet dezelfde visie. Dat klopt. Het is ook mijn recht om mijn visie te verdedigen, zoals ook u uw visie verdedigt. Die is niet dezelfde, dat klopt.
Als u het hebt over de impactanalyse, dan denk ik: we hebben toch al veel zitten bestuderen? Gaan we dat nog eens een jaar uitstellen? Dan groeit die schuld maar aan. Neen, wij waren zelfs vragende partij om het vroeger van start te laten gaan.
Wat betreft het capaciteitstarief: als u een analoge telefoonlijn bij u thuis aanvraagt, afhankelijk van het type aansluiting dat u wenst, zult u ook meer betalen, ten eerste voor de aansluiting en ten tweede voor de vaste vergoeding. Het is normaal dat u in functie van uw vaste aansluiting een bepaalde vaste vergoeding zult betalen in de toekomst. Hoe kleiner die is, hoe goedkoper. Hoe zwaarder die is, hoe duurder. Dat is juist een sociale maatregel. Dat is uiteraard mijn visie.
Collega’s, het is belangrijk dat u goed begrijpt wat hier vandaag voorligt, onder andere dat capaciteitstarief, en dat moeten we misschien even toelichten.
Zoals de heer Gryffroy zegt, betaal je nu alleen op het verbruik. Dat wil zeggen dat de netbeheerders, Eandis en Infrax, een enorme kabel tot aan uw deur moeten leggen en dat je daarmee te allen tijde een verbruik kunt hebben waar je bijna een kleine elektrische hoogoven op kunt aansluiten. Zij hebben de verplichting, wanneer u dat wilt, wanneer u in de winter uw zwembad wilt verwarmen, tegelijkertijd uw huis vol elektrische kacheltjes wilt zetten, nog een paar elektrische douches wilt zetten en een restaurant met elektrische vuren wilt uitbaten, om dat instant te kunnen leveren. Het kost enorm veel aan de netbeheerders om altijd in die capaciteit te voorzien.
Wie denkt u dat dat betaalt? Dat zijn wij allemaal, ook de mensen die het moeilijk hebben. Wat deze maatregel beoogt, is niet gewoon de betaling op verbruik afschaffen, maar zoeken naar een evenwicht waarin ook de kosten om in een bepaald debiet, een bepaalde dikte van kabel te voorzien, gereflecteerd worden.
U zegt dat u wilt besparen op uw factuur omdat u minder gaat verbruiken, maar u kunt ook besparen door minder capaciteit aan te vragen. U kunt dus dubbel besparen op de distributietarieven.
Collega’s van de oppositie, het capaciteitstarief, de afschaffing van het gratis kilowattuur, een evenwichtige verdeling tussen gezinnen en bedrijven waarbij bedrijven in procenten misschien wat voordeel krijgen maar nog altijd de bulk van de energiekosten dragen, en het inzetten op extra isolatiemaatregelen: dit alles is voor mij een zeer coherent energiebeleid. Het is niet uw visie en dat is prima, maar het is wel onze visie. Het is een visie waarbij we minder uitdelen, minder zaken onder de mat wegmoffelen maar waarbij we duidelijk aantonen hoeveel het hernieuwbare-energiebeleid kost. Wij blijven daarop inzetten, maar de mensen mogen wel weten wat het kost.
Om de impact van het gratisbeleid uit het verleden weg te werken, moeten we een aantal kosten bij de mensen leggen, maar we maken hen sterker om die kosten te vermijden door hun verbruik te beperken en door meer in te zetten op isolatie. U mag daarover van mening verschillen, maar dit is de visie die achter dit ontwerp van decreet zit. Om die reden denk ik dat het parlement dit ontwerp moet goedkeuren.
Wij vinden dit ontwerp van decreet een belangrijke stap vooruit in ons energiebeleid. Het zorgt voor een nieuwe stabiele rechtsbasis voor de energietarieven met onder andere die solidaire doorrekening van de kosten voor groene stroom, maar zorgt ook voor meer transparantie. Met een tweejaarlijkse doorrekening door het Rekenhof vermijden we dat er opnieuw grote verdwijntrucs worden toegepast in ons Vlaams energiebeleid.
De discussie over het gratis kilowattuur wil ik niet heropenen, maar ik wil de absurditeit van de maatregel nog eens onderlijnen door erop te wijzen dat elk jaar opnieuw vele tienduizenden euro’s werden gespendeerd, niet om de stroom goedkoper te maken en een sociaal beleid te voeren inzake energie, maar om de maatregel voldoende bekendheid te geven. Jaarlijks moesten er campagnes worden gevoerd door de leveranciers, opgelegd door de Vlaamse overheid, om de bekendheid van het gratis kilowattuur voldoende hoog te houden. Jaarlijks werden met belastinggeld enquêtes gefinancierd om die bekendheid te meten. Wat ons betreft, is dat een absurd verhaal dat zo snel mogelijk moest eindigen.
Wat de vrijstellingen voor grote bedrijven betreft zoals die door de oppositie worden genoemd, wil ik erop wijzen dat dit geen vrijstellingen zijn voor grote bedrijven maar voor energie-intensieve bedrijven. Dat is een heel belangrijke nuance. Dit is geen beleid waarbij grote vissen worden vrijgesteld, dit is een beleid waarbij we bedrijven in staat stellen om ook in de toekomst jobs voor onze gezinnen te garanderen. Dat gaat niet alleen over heel grote bedrijven maar vaak ook over energie-intensieve kmo’s, bijvoorbeeld in de voedingsindustrie, in de chemie enzovoort. Voor deze meerderheid zijn die jobs het allerbelangrijkste, die jobs willen wij vrijwaren. Vandaar dat die vrijstellingen effectief nodig zijn.
De NMBS had in het verleden inderdaad een uitzonderingspositie. Wij zien echter geen reden waarom de NMBS anders zou moeten worden behandeld dan andere grote energie-intensieve bedrijven in Vlaanderen. Op dat vlak maken wij hier geen fout, integendeel.
Dit ontwerp van decreet mag niet los worden gezien van het energiebeleid dat in Vlaanderen wordt uitgetekend. Dit ontwerp van decreet sluit aan bij een beleid waarin versterkt wordt ingezet op het aanpakken van energiearmoede aan de bron. We rekenen op u, minister, om met een sterk energiearmoedeplan voor de dag te komen, met een versterking van het rechtsbeleid en met premies die worden herzien voor gezinnen en voor bedrijven, om tot het laatste huis in Vlaanderen energiezuinig te maken. We rekenen ook op u om het sociaal vangnet dat uniek is in het energiebeleid in vergelijking met andere Europese landen, in stand te houden en sterk genoeg te maken zodat letterlijk niemand in de kou komt te staan.
Minister Turtelboom heeft het woord.
Voorzitter, ik heb het meeste al gezegd. Het grote debat gaat over de afschaffing van het gratis kilowattuur. Er zijn heel veel rapporten die zeggen dat het een inefficiënte maatregel betreft die niet gratis is, die mensen niet stimuleert om duurzaam om te gaan met hun energieverbruik en die grootverbruikers extra belast om iemand die zonnepanelen heeft gratis kilowattuur te geven. Het is een niet-transparante maatregel met gevolgen die haaks staan op de bedoelingen waarvoor ze in het leven is geroepen. Ze wordt verrekend in de factuur, maar via een totaal andere weg en heeft op die manier heel wat perverse effecten.
Daarnaast neemt de Vlaamse Regering heel wat maatregelen om mensen te stimuleren om energie-efficiënte maatregelen te nemen, zoals premies, energieleningen, energiescans, audits, en er komt nog een stevig energiearmoedeplan. Deze maatregel is legitiem en zorgt ervoor dat er propere en transparante rekeningen en facturen zijn en dat iedereen exact weet waarvoor hij of zij betaalt.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet.
De door de commissie aangenomen tekst wordt als basis voor de bespreking genomen. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 461/6)
– De artikelen 1 tot en met 22 worden zonder opmerkingen aangenomen.
Er is een amendement tot schrapping van artikel 23. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 461/7)
De stemming over het artikel wordt aangehouden.
– Artikel 24 wordt zonder opmerkingen aangenomen.
Er is een amendement tot schrapping van artikel 25. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 461/7)
De stemming over het artikel wordt aangehouden.
Er is een amendement tot invoeging van een artikel 25/1. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 461/7)
De stemming over het amendement wordt aangehouden.
– De artikelen 26 tot en met 28 worden zonder opmerkingen aangenomen.
Er zijn amendementen op artikel 29. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 461/7)
De stemmingen over de amendementen en over het artikel worden aangehouden.
Er is een amendement tot schrapping van artikel 30. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 461/7)
De stemming over het artikel wordt aangehouden.
– De artikelen 31 tot en met 51 worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.