Verslag plenaire vergadering
Verslag
Dames en heren, aan de orde is het actualiteitsdebat over de evolutie van de energieprijzen in Vlaanderen.
Het debat is geopend.
De heer Sintobin heeft het woord
Minister, collega’s, vorige week vrijdag werd door middel van een amendement op het programmadecreet vastgelegd hoeveel de heffing bedraagt die de Vlaamse stroomgebruikers moeten betalen om de historische schuld van de groenestroomcertificaten weg te werken. Dat deze historische schuld te wijten is aan de jarenlange oversubsidiëring van zonnepanelen is algemeen bekend. Voor een gemiddeld gezin zou het gaan om 100 euro per jaar. De opbrengst van deze extra heffing zou jaarlijks zo’n 500 miljoen euro opbrengen, waardoor de schuldenberg, die ondertussen is opgelopen tot bijna 2 miljard euro, tegen 2021 zou moeten worden weggewerkt.
Collega’s, deze nieuwe heffing is maar liefst de zesde opeenvolgende stijging van de elektriciteitsfactuur in de voorbije jaren. Dit schema hier geeft perfect weer waarover we spreken: de distributienettarieven plus 46 euro; doorrekening van de vennootschapsbelasting plus 11 euro; btw van 6 naar 21 procent is plus 110 euro; afschaffing gratis stroom plus 90 euro; nogmaals distributienettarieven plus 35 euro en nu dus deze nieuwe heffing plus 100 euro. Voor een modaal Vlaams gezin spreken we over een jaarlijkse stijging van de factuur met ongeveer 400 euro. Nu al bestaat de factuur voor twee derde uit heffingen. In de toekomst stijgt dit zelfs tot 80 procent van de factuur. Slechts 20 procent zal stroomverbruik zijn.
Voorzitter, straks krijgen we hier ongetwijfeld nog een rondje zwartepieten. Daarom, voor eens en voor altijd, ja, toenmalig minister van Energie Van den Bossche en sp.a hebben te lang getalmd met het afbouwen van het systeem. En ja, massale ondersteuning door de overheid van groenestroomproductie was een speerpunt bij sp.a in 2009. Maar ook ja, collega Somers, het systeem werd ingevoerd onder Patrick Dewael. Maar ook ja, collega Van den Heuvel, die er nu niet is, voor 2009 hadden we twee CD&V-ministers van Energie en in die periode werden de subsidies nog verhoogd. Maar ook ja, collega Diependaele, de N-VA maakt sinds 2004 bijna onafgebroken deel uit van de Vlaamse Regering.
En ja, onze fractie heeft bij monde van toenmalig collega Jan Penris, jarenlang gewaarschuwd voor de gevolgen van het uit de hand gelopen systeem van de groenestroomcertificaten. Dus stop het zwartepieten, jullie zijn allemaal partners in crime.
Minister, u wilt er via de nieuwe heffing voor zorgen dat tegen 2021 de schuldenberg wordt afgebouwd. Maar wat doet u? U beslist om bedrijven te ontzien en legt het leeuwendeel van de kosten bij de gezinnen. Een gezin zal in verhouding veel meer betalen dan een groot bedrijf. Vandaag is gebleken dat voor een alleenstaande de scheeftrekking nog veel erger zal zijn. Dat kan toch echt niet de bedoeling zijn. Steeds meer mensen zullen in de toekomst hun factuur niet meer kunnen betalen.
Bedrijven maakten van zonnepanelen de meest rendabele investering in jaren en strijken via gigantische zonnepaneelparken nu nog elk jaar meer dan 10 miljoen euro op. Toenmalige collega Penris zei het zo: “Het zijn die bedrijven die met dergelijke projecten niet alleen hun imago oppoetsen, maar ook nog eens extra winsten genereren. Het is de man in de straat die het al moeilijk heeft, die op het einde van de rit de rekening van dit mooie verhaal moet betalen.”
Tijdens diezelfde zitting bleek het uitgerekend de N-VA te zijn die het systeem van groenestroomcertificaten verdedigde bij monde van toenmalig Vlaams Parlementslid, mevrouw Homans. De heer Vandaele voegde eraan toe dat hij moeite zou hebben indien het systeem versneld zou worden afgebouwd.
Moet de historische schuld dan niet weggewerkt worden? Natuurlijk, maar er zijn ook alternatieven. Waarom geen bijdrage vanuit de superwinsten die bedrijven realiseren dankzij hun grote zonnepaneelparken? Waarom kunnen de winstuitkeringen aan de aandeelhouders van de distributienetbeheerders niet worden verlaagd? En waarom kan er niet een deel uit de algemene middelen van de Vlaamse begroting komen? De vorige Vlaamse Regering stond daar niet weigerachtig tegenover.
Minister, collega’s van de meerderheid, de werkende Vlaming, om wie het allemaal te doen was voor de verkiezingen van 2014, is opnieuw de pineut. Terwijl onze Vlaamse gezinnen nu al het slachtoffer zijn van allerlei verkapte belastingen, zowel op federaal als op Vlaams niveau, pleegt u met deze heffing nogmaals een aanslag op het modale gezinsinkomen in Vlaanderen.
De euforie over maandelijks gemiddeld 100 euro netto meer in het loonzakje van de Vlaming wordt nu wel echt een lachertje. En dat de stijging van de elektriciteitsfactuur wordt opgenomen in de index waardoor de lonen sneller zullen stijgen, is wel heel cynisch. Voor onze fractie en voor steeds meer Vlamingen is het duidelijk dat dat deze Vlaamse Regering net zoals de Federale Regering een platte, ordinaire belastingregering is. Minister, voor u als liberaal moet het bijzonder pijnlijk zijn dat uw naam voor eeuwig en altijd verbonden blijft aan een belasting, of zo u wilt, een heffing. De Turteltaks zal de geschiedenis ingaan als uw bijdrage aan deze Vlaamse Regering. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Danen heeft het woord. Hij wenst niet onderbroken te worden.
Voorzitter, collega’s, minister Turtelboom, we hebben elkaar vandaag al gezien: deze middag in de commissie waar we een aantal moeilijke dossiers hebben behartigd. Maar daar zal ik het nu niet over hebben.
400 euro per jaar voor elk gezin, dat is de enorme stijging van de energiefactuur voor alle Vlaamse gezinnen! Het is het gevolg van één jaar regering met de N-VA, Open Vld en CD&V en van uw Turteltaksen. (Rumoer)
Het is een stijging van maar liefst 40 procent in één jaar. 400 euro per jaar is een gigantisch bedrag voor elk gezin. Toen de mensen het nieuws vrijdag vernamen, deden ze net zoals u nu: ze mompelden wat, ze vloekten en ze slikten. Velen hebben ook hun rekenmachine genomen om hun jaarbudget opnieuw te bekijken. Ons grootste punt van kritiek is dat uw systeem eenzelfde bedrag van 400 euro aan alle gezinnen oplegt.
Minister Turtelboom, u beseft niet wat 400 euro betekent voor een modaal gezin. Voor iemand met een inkomen van minder dan 1000 euro per maand, is 400 euro per jaar extra, een gigantisch bedrag. Een sociale correctie van 75 euro verandert daar niets aan. Bij vele gezinnen betekent het de schrapping van elke uitgave buiten het strikt noodzakelijke. Voor de één op tien Vlamingen die nu al onder de armoedegrens leeft, is deze Turteltaks verschrikkelijk. Voor een half miljoen Vlamingen, 500.000 mensen, riskeert dit het duwtje over de rand naar de armoede te zijn. Maar voor euromiljonairs is het eenzelfde 400 euro per jaar.
Uw taks, minister, houdt dus geen rekening met de draagkracht van mensen. Sterke schouders kunnen zware lasten dragen, maar de regering-Bourgeois, uw regering, draait dit principe volledig om. De zwaarste last komt op de rekening van de gezinnen en de kmo’s. Dat is fundamenteel oneerlijk.
Uw uitleg dat er voor dit soort maatregelen geen alternatief is, klopt niet. De doorrekening aan de gezinnen en de kmo’s is geen natuurwet, het is geen wet van Meden en Perzen, het is uw politieke keuze. De N-VA had steeds weer kritiek op de Franstalige belastingregering, maar installeert hier nu een Vlaamse factuurregering!
Er is wel een alternatief. Ik geef u meteen drie concrete maatregelen, minister, waaruit u kunt putten of inspiratie kunt halen.
De overheid heeft dit probleem gecreëerd en moet het dus ook helpen oplossen. Neem dus zes jaar lang 70 miljoen euro op in de Vlaamse begroting zodat de bijdrage progressief wordt. Op die manier zullen de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en blijft het niet langer die vlaktaks die het nu is. Wij verrekenden dit vorig jaar al in onze alternatieve zuurstofbegroting.
Eis een bijdrage uit de grote megawinsten van de grote hernieuwbare energie-installaties van bedrijven die voor 2013 in gebruik werden genomen. Doe dat voor minstens zes jaar.
Vraag aan de vrienden distributienetbeheerders om gedurende zes jaar de hoogte van de winstuitkeringen aan hun aandeelhouders te verlagen.
Zo wordt de bijdrage eerlijk verdeeld in plaats een stijging met meer dan 40 procent die u op het bord van de gezinnen legt. Met ons alternatief dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten. Bedrijven die megawinsten maken met hun hernieuwbare energie, dragen evenredig bij, wat niet meer dan eerlijk is. En ook de overheid doet haar duit in het zakje, wij allemaal dus.
In ons alternatief wordt er wel een onderscheid gemaakt naar financiële draagkracht. Uiteraard zijn we het met u eens dat de Vlaamse Regering de historische schuld moest aanpakken. We kunnen dus achter de doelstelling staan. Maar eerder dan te zwartepieten over het verleden moet de regering duidelijk maken hoe ze deze factuur aanpakt. De hamvraag is: wie laat u de factuur betalen?
Ik kan u zeggen, minister, dat de Groen-fractie totaal niet akkoord gaat met de manier waarop N-VA, CD&V en Open Vld dit aanpakken. De manier waarop u deze factuur verdeelt, is ronduit oneerlijk en sociaal onrechtvaardig, want de last komt vooral terecht op de schouders van de gezinnen en de kmo’s. Voor sommige bedrijven – waarvan er sommige megawinsten maken – komt er een voorkeursbehandeling. De Turteltaks houdt totaal geen rekening met het inkomen van elk gezin. Het is een typisch liberale vlaktaks die mensen die het financieel moeilijk hebben, keihard treft.
Vroeger zei men dat de sterkste schouders de zwaarste lasten kunnen dragen, maar uw regering draait dat principe volledig om en legt de zwaarste lasten op de schouders van de mensen, gezinnen en kmo’s die het nu al financieel moeilijk hebben. Dat is niet onze keuze, want het is fundamenteel oneerlijk.
Ik sluit af met twee heel concrete vragen. Minister, waarom vraagt u meer geld aan de gezinnen dan verhoudingsgewijs aan de grote bedrijven? Bent u bereid om de Turteltaks in te trekken of op zijn minst aan te passen zodat de gezinnen geen factuur van 400 euro te slikken krijgen?
Ik dank u voor uw aandacht. (Applaus bij sp.a en Groen)
Minister Turtelboom heeft het woord.
Mijnheer Danen, ik heb een vrij eenvoudige vraag voor u. Vanwaar komt het bewijs dat u kunt zeggen dat wij de gezinnen veel meer raken dan de bedrijven? Met welke percentages rekent u? Welke percentages waren er in de vorige legislatuur?
Met het amendement dat afgelopen vrijdag voorlag op de regeringstafel is er 100 euro vlaktaks afgesproken voor ongeveer 2,3 miljoen modale gezinnen. Vandaar komt het. De tekst is op dat vlak heel duidelijk. Het klopt wel dat er een sociale correctie is, maar die weegt niets tegen alle mogelijke heffingen of verhogingen die de laatste maanden of het laatste jaar tot stand gekomen zijn.
Voorzitter, als het mag, geef ik graag even de feiten. Vroeger betaalden de bedrijven 43 procent en de gezinnen 57 procent. Vandaag is die verhouding 50-50. Wij nemen maatregelen waardoor we de gezinnen meer sparen dan in het verleden. Door te werken met een heffing besparen we bovendien 73 miljoen euro btw per jaar. Ook dat komt integraal ten goede aan de gezinnen. Ik begrijp dus compleet de stelling niet dat deze regering de gezinnen zou raken en de bedrijven sparen.
Bovendien – vergis u niet – betalen bedrijven tot 1000 keer meer dan een gezin vandaag betaalt. (Applaus bij de meerderheid)
Het hangt natuurlijk af van de maatstaf waarmee u meet. Het is alleszins zo dat de energie-intensieve bedrijven tot vijftig keer minder betalen voor de heffing die vorige week is afgesproken in de regering en waarover we vandaag een debat voeren. Dat is een totaal vertekende situatie. De vlaktaks die er nu aankomt, zit mee in datzelfde schuitje. Dat kunt u niet ontkennen, het zijn gewoon de feiten.
Minister, het gaat natuurlijk niet alleen over de verdeling tussen wat de gezinnen betalen en wat de bedrijven betalen. Ik heb het zelf ook aangehaald en het zal ongetwijfeld nog aan bod komen. Het gaat vooral over het feit dat grote bedrijven superwinsten hebben gemaakt en nog altijd maken en dat gezinnen die daar niet in mee gestapt zijn, daar nu wel voor worden gestraft. Ik leg de schuld niet alleen bij u, maar bij iedereen. Het gaat vooral over de superwinsten. Dat heeft niets te maken met de verhouding tussen wat gezinnen betalen en bedrijven betalen. Het gaat over het feit dat bedrijven in tegenstelling tot gezinnen daarop wel superwinsten hebben gemaakt en nog altijd maken.
De heer Somers heeft het woord.
Mijnheer Danen, ik zal u de juiste cijfers geven. Ze komen uit De Standaard. Van de 492 miljoen euro die voor de stroomtaks moet worden betaald, komt 260 miljoen euro van de bedrijven en 222 miljoen euro van de gezinnen. De verhouding is dus nog groter dan wat minister Turtelboom zei: 53 procent van alle ontvangsten van de stroomtaks komt van bedrijven en ondernemingen. Als u nu zegt dat de bedrijven niets doen en dat de gezinnen veel betalen, dan klopt dat helemaal niet. Er zijn bedrijven die duizend keer meer betalen dan gezinnen.
Maar meer fundamenteel, mijnheer Danen. Wat wenst u? Wenst u energie-intensieve bedrijven, waar de energiefactuur een belangrijke kostendrijvende factor is, zo zwaar te belasten dat zij ons land verlaten? Wenst u het omgekeerde te doen van Duitsland, en bedrijven over de grens te jagen? Wie is er dan het slachtoffer, mijnheer Danen? De slachtoffers, mijnheer Danen, zijn dan de mensen die daar een job hebben, die daar werken. Als u dat doet, wenst u hen te broodroven.
Daarvoor kiezen wij niet. Wij willen die energie-intensieve bedrijven in ons land houden. Wij hebben hen inderdaad hun deel van de factuur laten betalen, meer dan ooit in het verleden, maar wij willen niet de politieke en economische idiotie doorvoeren de bedrijven kapot te belasten, zodat ze het land verlaten. De enige slachtoffers daarvan zijn de mensen die daar vandaag een job hebben. Daar kiezen wij niet voor. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Rzoska heeft het woord.
Mijnheer Somers, wij hebben nergens gezegd dat wij geen rekening willen houden met die energie-intensieve bedrijven. Wij hebben dat altijd verdedigd. Maar waar gaat het over? U hebt blijkbaar de cijfers van De Standaard nodig om te weten hoe het juist in elkaar zit. U had misschien de cijfers bij uw minister kunnen opvragen. Maar het blijkt soms moeilijk te zijn, als zij cijfers moet geven.
Mijnheer Somers, het gaat hierover: op een moment dat je een dergelijk systeem invoert, probeer je dat op een rechtvaardige en billijke manier door te voeren. Wat u nu doet, is een vlaktaks voor de gezinnen invoeren, terwijl het vrij eenvoudig is. Ik ga niet beginnen te zwartepieten over wie het nu is geweest. Maar we zijn het toch met zijn allen eens dat die historische schuld moet worden opgelost en dat een deel van die historische schuld door de overheid werd gecreëerd. Waarom wordt er dan niet in een bedrag voorzien in de algemene middelen? Wij stellen dat voor. Dat is wel degelijk sociaal rechtvaardig. Iedere belastingbetaler draagt progressief naar zijn vermogen bij aan die algemene middelen. U doet dat niet. U neemt niets uit de algemene middelen. En nochtans is het de overheid die het probleem heeft gecreëerd, en vandaag moeten de gezinnen het oplossen.
Dat mensen winsten hebben gemaakt, ligt ook aan het systeem. Vandaag zijn er nog altijd bedrijven die winsten maken. Waarom worden die niet evenredig mee in het systeem genomen? Nu laat men die bedrijven met rust.
Mijnheer Somers, u gaat voor een platte liberale vlaktaks en u houdt geen rekening met de penibele situatie waarin heel wat gezinnen zitten. (Applaus bij Groen en sp.a)
Mijnheer Rzoska, op de man spelen, zoals u in het begin van uw betoog deed, is beneden uw waardigheid. Als ik een bron binnen mijn eigen partij zou gebruiken, zou u de cijfers betwisten. Daarom heb ik een krant genomen waarin het duidelijk staat. Ik betreur dat u op de man speelt. U kunt beter.
Wij houden wel rekening. Wij hebben een sociale correctie voor 10 procent van de gezinnen. Zij betalen maar 25 euro. Er is een sterke sociale correctie. Wat wij niet willen doen, is bedrijven dusdanig aanpakken dat zij het land verlaten, want dan gaan er jobs verloren. Ik begrijp wel dat het voor u moeilijk is om te verdragen dat een bedrijf winsten kan maken. Ik weet ook niet welke selectiviteit je in de fiscaliteit zou moeten hanteren opdat bedrijven met superwinsten zouden worden geraakt. Ik zie niet hoe je dat technisch zou moeten doen.
Maar ik stoor mij wel aan één ding, en dat is de gemakzucht waarmee tot nu toe de sprekers over die zogenaamde historische factuur heen stappen. We zijn het er zogenaamd over eens dat we niet moeten stilstaan bij die historische factuur wegens niet belangrijk. Maar het is de grootste historische factuur die ooit in Vlaanderen is gecreëerd. Het is een factuur van 9,2 miljard euro. De socialisten, die daar de hoofdverantwoordelijkheid voor dragen, hebben één geluk: 9,2 miljard euro is zoveel dat de mensen zelfs niet meer begrijpen hoeveel dat is.
Ik zal u zeggen hoeveel dat is. Dat is de totale optelsom van alle wachtlijsten die we vandaag in Vlaanderen kennen.
Met 9,2 miljard kun je de volledige wachtlijst van scholen wegwerken, de volledige wachtlijst van de gehandicaptensector, en daarenboven heb je nog geld over om de volledige wachtlijst van de rustoorden weg te werken en ook die van de ziekenhuizen. Dat is de historische verantwoordelijkheid van de socialisten. (Applaus bij Open Vld en de N-VA)
Hadden we dat niet gedaan, vrienden van de socialisten, dan hadden we geen wachtlijsten. U hebt door die beslissing, door uw kop in het zand te steken, door uw verantwoordelijkheid niet op te nemen, al die mensen in de steek gelaten. U laat de scholen in de steek, de gehandicapten, de gepensioneerden.
Mijnheer Vandenbroucke, ik heb voor u een pakketje bij. De SERV heeft u dertien keer gewaarschuwd in vier jaar tijd. Het begon op 1 december 2010 en duurde tot 16 maart 2011. Telkens opnieuw werd u gewaarschuwd dat het beleid onhoudbaar was, dat het ontspoorde, dat de factuur immens was. Dertien keer, en u hebt er niets mee gedaan. Alstublieft. (Applaus bij Open Vld en de N-VA)
9,2 miljard euro engagementen uit het verleden wilt u wegwerken door 70 miljoen euro algemene middelen per jaar vrij te maken. Ik weet niet of u al hebt uitgerekend hoelang u dan doet over die 9,2 miljard euro.
U zegt dat het een vlaktaks is. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat we een Vlaamse korting geven aan 280.000 gezinnen of 11 procent. We vragen hun maar 2 euro per maand te betalen. Dat is de allereerste keer. Wat deden de socialisten vroeger? Ze gaven een budgetmeter, je kon niet worden afgeschakeld, je kreeg een stroombegrenzer, maar op het einde van de rit bleef je factuur op hetzelfde niveau staan. Wij hebben vandaag heel bewust gekozen om voor die 11 procent van de gezinnen een lager tarief in te schrijven, wat vroeger nooit is gebeurd.
Het erge van dit verhaal is dat dit perfect voorkomen had kunnen worden. Hadden we in 2009 ingegrepen, dan hadden we vandaag geen debat hoeven te hebben, geen debat over een heffing, geen debat over een verhouding gezinnen-bedrijven, geen debat over een vlaktaks, geen debat over niets, en we hadden ook onze doelstellingen over hernieuwbare energie gehaald. (Applaus bij Open Vld)
Weet u wat ik nog het ergste vind? Men heeft hier het mooie product van hernieuwbare energie in een louter financieel, mercantiel daglicht gezet. Het werd een investeringsproduct met een financieel rendement tot 10 procent. Ik zeg u, de sector van de hernieuwbare energie verdient wel beter.
Ik was minister van Binnenlandse Zaken tijdens het drama van Fukushima. Ik was bevoegd voor nucleaire veiligheid. Ik was daarvoor al nooit een fan van kernenergie, en op dat moment heb ik gezegd: we moeten investeren in hernieuwbare energie. Weet u wat het ergste is aan het verhaal van vandaag? Dat we dit hadden kunnen voorkomen, maar dat we het hele verhaal van de hernieuwbare energie, dat een mooi verhaal is, hebben gecontamineerd. En daar bent u verantwoordelijk voor. (Applaus bij Open Vld en de N-VA)
De heer Gryffroy heeft het woord.
Groen mag me eens uitleggen waar ze voor hun plan al die miljoenen euro’s in de bestaande begroting gaan halen. We zitten nu al met besparingen, en plots geldt het credo: een schuld komt vanzelf, en gaat vanzelf ook weer weg. Ooit was er een belangrijke PS’er die dat ook zei. Ik hoop dat u niet in datzelfde schuitje terechtkomt.
Men spreekt hier van een vlaktaks. Dat is manifest onjuist. Niet omwille van de sociale correctie. In het geheel van alle mogelijke taksen die in de openbaredienstverplichting (ODV) zitten, wordt nog altijd 75 procent verrekend in functie van het verbruik kilowattuur. De REG-premie, openbare verlichting, ODV, sociaal tarief, het gedeelte groenestroomcertificaat dat er nu nog in zit, het gedeelte dat de VREG moet behandelen enzovoort. Het is maar die laatste 25 procent die volgens u een vlaktaks is. Neen, het is een sociale correctie naar 125 euro, en dan gestaffeld.
Mijnheer Somers, ik had nochtans zo gewaarschuwd om niet te zwartepieten. We zijn een halfuur ver en het spel zit al op de wagen. Ik denk vooral dat de Vlaming daar niet mee gebaat is. Als u de heffing die we hier vandaag bespreken, alleen maar kunt beargumenteren door sp.a aan te vallen, mij niet gelaten, maar daar komen we geen stap verder mee.
Ik wil er ook op wijzen dat een aantal partijen hier toch wel bijzonder hypocriet zijn. Ik heb daarnet een citaat gebracht van collega Penris, die toen al waarschuwde voor de oversubsidiëring van zonnepanelen. De N-VA, die daarstraks nog luid applaudisseerde voor Bart Somers, zei in mei 2009, bij monde van toenmalig Vlaams Parlementslid Liesbeth Homans, naar aanleiding van een vraag van collega Van Volcem om het systeem versneld af te bouwen, het volgende: “Het blijft natuurlijk wel een feit dat wij tegen 2020 bepaalde doelstellingen inzake hernieuwbare energie moeten behalen. Initiatieven die ons helpen bij het behalen van die doelstellingen” – en dan heeft ze het over de subsidiëring van onder andere de zonnepanelen – “kunnen wij alleen maar aanmoedigen.” Dat was Liesbeth Homans in 2009.
Collega Vandaele liet in datzelfde debat optekenen: “Ik zou er moeite mee hebben om het systeem versneld af te bouwen.” Dat was de N-VA in 2009, die vandaag luid applaudisseert voor collega Somers.
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Collega’s, de decibels die collega’s Somers en Turtelboom produceren, zijn omgekeerd evenredig met het waarheidsgehalte en het geloofwaardigheidsgehalte van hun betoog.
Is het niet zo, mijnheer Somers, dat u in de regering zat tot en met 2009, en dat er niet grondig is ingegrepen? Is het niet zo, mijnheer Somers, dat toen wij in 2010 met een aanpassing van het steunregime naar het parlement kwamen, wij stootten op een verdeelde liberale fractie, die persberichten uitstuurde waarin gesproken werd over een hold-up op de sector van de zonnepanelen, omdat wij de subsidies naar beneden wilden herzien?
Is het niet zo, collega’s van de liberalen, dat toen hier in 2010 een amendement op het programmadecreet was ingediend, dat eruit moest worden gehaald en dat de regering opnieuw moest beginnen, en dat er hoorzittingen georganiseerd moesten worden, omdat – ik citeer – “de beslissing niet rijp was”? En is het niet zo dat de Vlaamse Regering daardoor een half jaar tijd verloren heeft?
De waarheid is, collega’s, dat wij ingegrepen hebben. Wij hebben in 2012 het steunmechanisme herzien. Wij hebben oversubsidiëring onmogelijk gemaakt. Wij hebben de subsidiëring voor zonnepanelen op nul gezet op 1 februari 2014.
En wat de faire verdeling van het doorrekenen van de kost betreft, zijn er vandaag ook andere cijfers verschenen in een krant. Ik heb gelezen dat een alleenstaande 166 euro per megawattuur betaalt, een gezin van vier 28 euro en een bedrijf 40 eurocent. Kosten doorschuiven naar mensen die al energieschulden hebben, is geen oplossing. Dat is problemen creëren. Alleenstaanden vierhonderd keer meer laten betalen dan bedrijven, dat is geen oplossing verzinnen, dat is problemen creëren, mevrouw Turtelboom. (Applaus bij sp.a en Groen)
Mijnheer Vandenbroucke, in uw plaats zou ik hier vooral proberen mij te verontschuldigen voor de verantwoordelijkheid die ik draag in dit dossier. In 2009 was de totale schuld 300 miljoen euro, voor een nieuwe investering, een nieuwe technologie. Onder uw verantwoordelijkheid is die 300 miljoen euro 9,2 miljard euro geworden. Dat is uw verantwoordelijkheid.
Ik heb hier trouwens nog een aantal prachtige documenten bij, die u als kabinetschef mee ondertekend hebt. Het gaat onder meer om biomassacentrales, voor een kostprijs van 377 miljoen euro per jaar aan de Vlaamse belastingbetaler.
Wat was de lijn toen? We schuiven het voor ons uit. U hebt dat gecorrigeerd in 2012. U hebt de aangroei een beetje afgeremd, het probleem was nog altijd even groot. U werd geleid door één gedachte. Ik citeer uw toenmalige partijvoorzitter, de heer Tobback, de enige die eerlijk was, en dat siert hem: “Ik weet wat ik moet doen om het klimaat te redden, maar dan geraak ik niet verkozen.” Hij wist dus dat hij zijn verantwoordelijkheid moest nemen, maar hij heeft het niet gedaan.
En ten slotte, mijnheer Sintobin, het woord ‘zwartepiet’ uit de mond van een Vlaams Belanger is voor mij een erg rare combinatie. (Gelach)
Hebt u daar lang over nagedacht? Het heeft lang geduurd om daar op te komen, zeker?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Ik stel vast dat wie zegt dat ze niet gaan zwartepieten, daar volop mee bezig zijn.
Collega’s, ik wil duiding geven bij de beslissing die wij hebben genomen. Het is een beslissing van 9,2 miljard euro. 2 miljard euro daarvan heeft betrekking op het verleden. De berg van certificaten van 2 miljard euro werken we nu weg. 7,2 miljard euro heeft betrekking op vooruitziend beleid, om 10,5 procent te halen in het jaar 2020. Die 10,5 procent kunnen we enkel halen, collega’s, als we met z’n allen ook 18 procent minder energie gaan verbruiken tegen 2020. Het is een maatregel die aantoont hoe zwaar die inspanningen zijn, welke inspanningen we nog allemaal moeten leveren. Dat is de 9,2 miljard euro.
Ik hoor over de industrie zaken die totaal door elkaar worden gehaald: de certificaten uit het verleden en de heffing nu. Deze regering heeft gekozen voor pacta sunt servanda, zowel voor privépersonen als voor bedrijven. Voor de rechtszekerheid veranderen we daar niets aan.
Maar deze maatregel, en ik hoor dat het parlementsbreed leeft, wil absoluut vermijden dat we onze industrie, die zorgt voor welvaart en jobs, hier wegbelasten. We zijn de duurste voor energie van de buurlanden. 1000 gigawattuur in Vlaanderen 1,4 miljoen euro, in Duitsland 1 miljoen euro, in Nederland 1,2 miljoen euro, in Frankrijk 627.000 euro. 250 gigawattuur in Vlaanderen 1,2 miljoen euro, in Duitsland 1 miljoen euro, in Nederland 300.000 euro, in Frankrijk 627.000 euro. Wie nu zegt dat we de industrie meer moeten belasten, moet goed weten waar we mee bezig zijn. Dan kijkt u enkel naar Vlaanderen en vergeet dat we in een competitief Europa leven.
We hebben niet enkel de loonkostnorm, maar ook een energienorm. Daar maakt minister Turtelboom nu trouwens volop werk van, en ook de federale overheid moet daar werk van maken. Het is een gigantische loonkostdrijver. Wie beweert dat de industrie niet meebetaalt, doet de waarheid geweld aan. Er zijn bedrijven die 120.000 euro en meer méér zullen gaan betalen. Minister Turtelboom heeft net gezegd dat we komen tot een verhouding 50/50. We hebben dat gemodereerd gedaan.
Waarom hebben we voor die heffing gekozen? Ten eerste, omdat iedereen meebetaalt, ook wie zonnepanelen heeft. Wie geen elektriciteit verbruikt, betaalt ook, want die heeft een aansluitpunt. Ten tweede, omdat we daarmee de btw uitsparen voor de mensen, zodat ze er niet nog eens btw bovenop moeten betalen. Ten derde, omdat we in Vlaanderen het warmtepompensysteem zeer sterk willen stimuleren. Dat is een fantastisch goed middel, maar die mensen verbruiken tot drie keer meer elektriciteit dan een gewoon gezin. Ga je die meer belasten door het op elektriciteit te heffen? Dan voer je een tegengesteld beleid.
Tot slot, collega’s, wie zegt dat het een vlaktaks is, doet opnieuw de waarheid geweld aan. Wij zorgen voor een korting: 25 euro voor al de gezinnen die in armoede leven. Een op de tien leeft in Vlaanderen in armoede; een op de tien zal maar 25 euro betalen.
Het is een verstandige maatregel. We werken de last uit het verleden weg en zijn vooruitziend naar 2020. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Tobback heeft het woord.
Ik dank de minister-president voor zijn bredere uitleg dan die van de heer Somers. Mijnheer Somers, mijn enige antwoord op u is: als u toch citeert, brengt dan tenminste uw data in orde, want u citeert uit 2005 toen we zelfs nog niet aan het discussiëren waren over deze heffing.
Minister-president, ik deel uw grote bezorgdheid over het niet uit de hand laten lopen van de energieprijzen, zowel voor de gezinnen als voor de bedrijven. Ik had u graag dezelfde bezorgdheid met evenveel vuur en kracht horen uiten op het moment dat uw federale collega’s de btw op energie hebben verhoogd, want die drijft de prijs rechtstreeks omhoog ten opzichte van onze buurlanden. U zegt dat die armere gezinnen 25 euro zullen betalen. Neen, ze zullen 25 euro méér betalen. Dat is de essentie.
Ja, het kost geld om te investeren in de toekomst die de minister-president met zoveel goesting beschrijft. Ja, het kost geld om de omschakeling te maken naar hernieuwbare energie. Ja, we zullen daar inspanningen voor moeten leveren. Maar neen, er is geen enkele regel die zegt dat u die inspanning zo eenduidig, eenzijdig en onrechtvaardig moet leggen op de Vlaamse gezinnen en al de rest ontziet. Minister Turtelboom, daarvoor moet u zich niet verstoppen achter de rokken van uw voorgangster. Dat is uw eigen keuze! Daar gaat deze discussie over. (Applaus bij sp.a en Groen)
De heer Vandaele heeft het woord.
Mijnheer Sintobin, u citeerde mevrouw Homans uit 2010 toen ze nog parlementslid was en ook mezelf. Ik wil daar een kanttekening bij maken: u moet correct citeren.
Wat we toen hebben gezegd – zeker wat ik toen heb gezegd – is wat de minister-president daarnet zei. We wilden niet dat de spelregels zouden worden gewijzigd, terwijl het spel gespeeld werd. Pacta sunt servanda. We moesten de voorwaarden respecteren voor wie een contract had met de overheid voor zonnepanelen en dergelijke. Het ging er niet om dat we de systemen niet wilden wijzigen naar aanleiding van een andere technologie met goedkopere panelen. Het ging er ook niet om dat mensen met zonnepanelen niet moeten participeren in de kostprijs van netten. U moet correct citeren.
Ik blijf van sommige sprekers horen dat de gezinnen en de kmo’s veel blijven betalen en dat de grote bedrijven deels worden ontzien. Dat is jammer. Wat ik het meest jammer vind, is dat er qua duurzaamheid maar hele kleine stapjes vooruit worden gezet. Integendeel, er is een forse terugval in de groene stroom in Vlaanderen. Dat staat ook in De Standaard vandaag. We zijn een van de slechtste leerlingen van Europa, ondanks de gigantische kostprijs. Ik hoop dat we de komende maanden en jaren een kentering kunnen teweegbrengen. (Applaus bij Groen en sp.a)
Het klopt dat dit in 2012 is stopgezet. Het probleem was dat het te laat was. Ik heb een diagram bij. Tot en met 2008 blijft het op niveau. Vanaf dan komt er een exponentiële groei. Het punt is niet of er is ingegrepen. Er is ingegrepen, maar te laat. Was dezelfde maatregel in 2009 genomen, dan hadden we dit debat vandaag niet gevoerd.
Ik begrijp, mijnheer Vandenbroucke, dat u zegt dat het over de heffing gaat. U wilt natuurlijk niet spreken over waar de heffing vandaan komt, want dat past niet in uw kraam. Ik zou in uw geval hetzelfde doen. Het debat gaat er natuurlijk over waarom we deze beslissing moeten nemen. Het is een heel moeilijke beslissing voor mij, maar een o zo noodzakelijke. Hadden we in 2009 de steun stopgezet, dan hadden we vandaag geen debat gehad. (Opmerkingen van Bart Van Malderen)
Ik laat u ook uitspreken. Ik begrijp dat als het pijn doet, u begint te roepen of op de man of vrouw speelt.
Als de beslissing was genomen in 2009, dan hadden we vandaag geen debat gehad en was het 0 euro. Die beslissing is niet genomen en vandaag gaat het om 8 euro per maand.
En had ik ook mijn kop in het zand gestoken, zoals dat vroeger is gebeurd, dan was het in 2019 250 euro per maand geweest. Want zoals iedereen weet op basis van de historische contracten en de historische engagementen, loopt het nog door tot 2030! Het verder voor zich uitschuiven is dus gewoon geen alternatief. Vandaar deze moeilijke beslissing maar noodzakelijke beslissing. Wij steken onze kop met deze regering niet in het zand. We corrigeren waar nodig is. (Applaus bij de meerderheid)
Voorzitter, dit zijn de perfecte woorden. Deze regering neemt haar verantwoordelijkheid. Wat collega Danen zegt, klopt niet. Wij werken aan duurzaamheid. Wij voorzien in de middelen om tegen 2020 de 10,5 procentnorm hernieuwbare energie die we vooropgesteld hebben, te halen. Ik voeg eraan toe, collega’s, dat dat alleen nog maar zal kunnen als we met zijn allen 18 procent minder elektriciteit gaan verbruiken. De boodschap is om massaal te isoleren en minder te verbruiken. Alternatieve energie kost ons veel geld. Wij moeten daarvoor nu in 7,2 miljard euro bijkomend voorzien. Wij nemen de volle verantwoordelijkheid voor deze beslissing. Ik herhaal dat degenen die hier zeggen dat de industrie niet betaalt, ten eerste foute informatie geven en ten tweede, als ze de hele last willen leggen pro rata van het verbruik, ze dan bezig zijn met onze welvaart af te bouwen. Wij hebben een bloeiende chemische industrie, wij hebben een bloeiende energie die maximale elektriciteitsrendabiliteit behaalt, die de top van de wereld is. Wel, wij willen die niet weg! Daar leven onze mensen van. Onze export leeft daarvan. Onze welvaart hangt daarvan af.
De beslissing die we genomen hebben, collega’s, is een zeer gespreide maatregel, een verantwoorde beslissing, waar deze regering haar verantwoordelijkheid voor opneemt. Het is de juiste keuze die we hebben gemaakt. (Applaus bij de meerderheid)
Ik vind het een beetje vervelend dat hier wordt gedaan alsof het dit is of niets is. Er is wel degelijk een alternatief. Dit is geen wet van Meden en Perzen. Er is niemand die zegt – ik ben het ook een beetje beu dat er woorden in onze mond worden gelegd die we helemaal nooit gezegd hebben – dat grote energie-intensieve bedrijven geen enkele vrijstelling kunnen hebben. Wij vragen vandaag in de commissie ook impactanalyses, en dat zullen we blijven vragen. Ik heb het gevoel dat dit beleid gesteund is op nattevingerwerk. Hier wordt wel met heel veel cijfers gegoocheld, 1 miljard, 2 miljard, 9 miljard, maar als ik in de commissie vraag naar concrete cijfers en impactanalyses, dan merk ik dat er heel weinig concrete gegevens beschikbaar zijn. Dat vind ik jammer. Ik hoop dat we in de toekomst op een volwassen manier kunnen samenwerken zodat we dit varkentje samen kunnen wassen.
De heer Beenders heeft het woord. Hij wenst niet onderbroken te worden.
Beste collega’s, leden van de regering, de energiefactuur van de Vlamingen is stilaan een tweede belastingbrief geworden. Op een jaar tijd is er vier keer beslist om de gezinsfactuur fors te verhogen. Vier keer heeft de Vlaamse maar ook de Federale Regering beslist om de eigen rekeningen door te schuiven naar gezinnen en alleenstaanden die geen andere keuze hebben dan die rekening te betalen. Ik som ze graag even op, want ik merkte daarjuist dat het lijkt alsof de energiefactuur alleen maar was gestegen door de groenestroomcertificaten. Maar uiteindelijk is dat maar een derde van de verhoging die het afgelopen jaar is beslist.
Het is belangrijk om even het geheugen op te frissen en de vier belangrijkste verhogingen die jullie samen hebben gerealiseerd, op te sommen. November 2015: de Federale Regering beslist dat de netbeheerders voortaan vennootschapsbelasting betalen. Plus 11 euro. Juli 2015: de Federale Regering verhoogt de btw op elektriciteit van 6 naar 21 procent. Plus 110 euro voor een gezin. Vorige week vrijdag 16 oktober: de forfaitaire heffing wordt beslist, ongeacht het verbruik of samenstelling van het gezin. Plus 100 euro. Vandaag, net vandaag, is er in de commissie beslist om ook de gratis stroom af te schaffen voor de gezinnen.
Gevolg: ook hier plus 90 euro per gezin. Dat is de evolutie van de energiefactuur van het afgelopen jaar. En hoe noemen we dat, beste collega’s? We noemen dat belastingverhogingen. En wat valt hierbij op? Dat dit telkens richting gezinnen gaat en dat de grote vissen, en ik bedoel de echt grote vissen, buiten schot blijven.
Laat me eerst stilstaan bij de nieuwe energieheffing die de Vlaamse Regering vorige vrijdag heeft ingevoerd, en waarvan, laat ons eerlijk zijn, niemand hoopte dat ze zou worden opgemerkt. (Opmerkingen van minister Annemie Turtelboom)
Dat is een forfaitaire heffing van 100 euro per gezin, die een alleenstaande met een klein verbruik even zwaar treft als een gezin met vier personen, die een stuk meer energie verbruiken, om nog maar te zwijgen van de bedrijven, die tot vierhonderd keer minder betalen dan een alleenstaande. Ook daarvoor bestaat een woord, beste collega’s: dat noemen we onrechtvaardig.
Collega’s, maak er alstublieft geen karikatuur van. (Applaus bij de meerderheid)
Dat was eigenlijk wel aan u gericht. Immers, wij zeiden en zeggen nog steeds dat er een doordachte oplossing nodig is om de kosten voor investeringen in groene stroom op te vangen. En ja, er is in het verleden sprake geweest van oversubsidiëring. Dat klopt. Dat is echter geen excuus om de factuur vandaag eenzijdig op de gezinnen af te wentelen. (Applaus bij sp.a)
Beste collega’s, ik wil daarom even teruggaan in de tijd. Ik wil daarom ook discussiëren op basis van feiten, op basis van dossierkennis. Het certificatensysteem is destijds ingevoerd door wijlen Steve Stevaert, in een regering met groenen, Vlaams-nationalisten en een liberale minister-president. Het is daarna blijven bestaan onder christendemocratische ministers van Energie. Om maar te zeggen, dit dossier heeft vele politieke vaders en moeders. Ik zal u daarom een antwoord geven op de vraag wie verantwoordelijk is in dit dossier. Dat zijn álle democratische politieke partijen die met de allerbeste bedoelingen een beleid inzake groene energie nastreefden. Minister Crevits is de eerste geweest om in 2009, net voor de verkiezingen, de subsidies voor zonnepanelen al een beetje af te bouwen. Toen in de vorige legislatuur duidelijk werd dat er een rush op zonnepanelen aan de gang was en dat de subsidie moest worden bijgesteld, heeft de toenmalige Vlaamse Regering twee beslissingen genomen: snel de subsidies voor zonnepanelen verlagen en het systeem grondig hervormen, om de systeemfouten die erin zaten, eruit te halen. Die beslissing maakte een einde aan de oversubsidiëring zonder investeringen in groene stroom onmogelijk te maken.
Laat me immers toch toe om één punt te maken: die investeringen in groene energie zijn wel gebeurd, en dat was ook nodig. Stroomopwekking kost geld, maar kernenergie kost veel meer dan propere en maatschappelijk verantwoorde energiebronnen, zoals zonne- en windenergie. Laten we vooral niet vergeten dat zon en wind, als de installaties er eenmaal staan, veel goedkopere elektriciteit opleveren dan klassieke stroomcentrales. De investeringen in de technologie hebben ervoor gezorgd dat de prijs van de elektriciteit op zich, zonder taksen, nettarieven en andere bijdragen, de voorbije jaren al een stuk goedkoper is. Jammer genoeg profiteren vandaag alleen de bedrijven daarvan, en kunnen de gezinnen daarvan nog niet genieten. Integendeel.
Dat brengt me bij de essentie van dit debat. Waarom besliste deze regering om de elektriciteitsfactuur van de gezinnen en de alleenstaanden vier keer te verhogen? Minister Turtelboom, waarom legt u de last telkens weer bij dezelfde groep: de gezinnen en de alleenstaanden? Waarom verwijzen jullie steeds naar het verleden? Om de aandacht af te leiden van de keuzes die jullie vandaag maken, en dat zijn onrechtvaardige keuzes. Niemand ontkent het verleden. Niemand ontkent dat er een oplossing moet komen, maar dat mag geen excuus zijn om het afgelopen jaar vier keer de factuur eenzijdig te verhogen voor alle gezinnen en alleenstaanden in Vlaanderen. Dat kan niet, dat hoeft niet en dat is vooral niet fair.
Wat is de rode draad doorheen al deze beslissingen? De Federale Regering verhoogt de btw van 6 naar 21 procent voor gezinnen. De bedrijven blijven daarbij buiten schot. Deze regering schaft vandaag de gratis stroom voor gezinnen af. Wie is daarvan wederom de dupe? De gezinnen en alleenstaanden. Ik heb het al gezegd: een doorsnee gezin verliest hiermee 90 euro. Laat dat nu net de ene maatregel zijn die herverdelend werkte van bedrijven naar gezinnen.
Als toetje kregen we afgelopen vrijdag de forfaitaire energieheffing. Laat één zaak duidelijk zijn, beste collega’s: bij die beslissingen die het afgelopen jaar zijn genomen om die factuur te verhogen, zat er geen enkele socialist mee aan tafel.
Geen enkele socialist heeft die beslissingen, die ervoor gezorgd hebben dat de factuur met meer dan 300 euro per gezin is gestegen, mee goedgekeurd.
Er is geen noodzaak om de gezinnen en alleenstaanden op kosten te jagen, dat is jullie politieke keuze. Een absoluut onrechtvaardige keuze. (Applaus bij sp.a)
De heer Diependaele heeft het woord.
Mijnheer Beenders, u hebt echt de verkeerde dag gekozen om het moraliserend te hebben over rechtvaardigheid en eerlijkheid. Zowel de Vlaamse als de Federale Regering hebben ervoor gezorgd dat het overheidsbeslag en het belastingniveau daalt. De objectieve cijfers hieromtrent zijn na te lezen zijn in rapporten. We nemen maatregelen om het puin te ruimen van 25 jaar socialistisch beleid. (Applaus bij de meerderheid)
Het concurrentievermogen van onze ondernemingen zat aan de grond. U bent van Limburg, u zou het moeten weten. Tijdens de vorige legislatuur gingen bedrijven als Action en Canon aan de overkant van de grens investeren. Die jobs waren we kwijt. We proberen de jobs nu hier te houden. Daarvoor gaan we inderdaad voor lastenverlagingen. Het is echt niet aan u deze regering te verwijten een belastingregering te zijn.
De heer Schiltz heeft het woord.
U bent ziende blind, mijnheer Beenders. Het is u al meerdere keren gezegd, het moet gedaan zijn met de populistische mythe dat de bedrijven niet mee betalen. Een gezin betaalt tussen de 2,5 à 8 euro per maand extra en krijgt van de Federale Regering een belastingvermindering tot 1800 euro per jaar. Bovendien betalen de bedrijven wel vennootschapsbelasting op de opbrengst van de energiecertificaten. Dat wordt echter nergens vermeld. De verhoudingen zijn nog nooit zo in het voordeel van de gezinnen gekeerd. Voor het eerst past een regering een sociale correctie toe in het groenestroomverhaal. 280.000 gezinnen krijgen een korting van 75 procent. U hoeft ons geen lessen te leren in sociaal energiebeleid. (Applaus bij de meerderheid)
U noemt vier zaken, mijnheer Beenders, waarvan u beweert dat uw partij met drie ervan niets te maken heeft.
Ik moet toch even uw geheugen opfrissen. Vennootschapsbelasting op basis van een dividenduitkering, die een billijke vergoeding is, is een uitvinding van wijlen Steve Stevaert. De verhoging van de btw van 6 naar 21 procent werd door de Federale Regering als een tijdelijke maatregel beschouwd. Tijdens de onderhandelingen in 2009 heb ik opgemerkt dat we met de gratis kilowattuur, zijnde 65 miljoen euro, in jaarlijks 4000 woningen een condensatieketel, dakisolatie en dubbele beglazing konden installeren. Bruno Tobback heeft toen gezegd dat er aan dit heilig huisje niet zou worden geraakt. Nochtans staat in het regeerakkoord van 2009 dat de Vlaamse Regering het systeem van gratis kilowattuur optimaliseert in functie van een efficiënte en effectieve ondersteuning van sociaal zwakkeren, met het oog op een betere sociale bescherming. Daar heeft uw minister toen niets mee gedaan. (Applaus bij de meerderheid)
Als de energieheffing zo’n goede maatregel is, dan vind ik het toch eigenaardig dat u dat vrijdag niet fier hebt gecommuniceerd, mijnheer Schiltz. Het moest via een omweg naar buiten komen, en nu lijkt het alsof u fier bent dat u mensen in energiearmoede ook nog een factuur aanbiedt van 25 euro. Dat is een schitterende maatregel die mensen die het al moeilijk hebben nog dieper in de miserie steekt. (Applaus bij de sp.a)
Als het gaat over jobs, mijnheer Diependaele, is er ook nog iets als consumentenvertrouwen. We zijn stilaan op het punt beland dat we moeten vrezen dat de consumenten het vertrouwen in de economie verliezen.
De afgelopen weken is het aantal heffingen weer aanzienlijk toegenomen. Als morgen blijkt dat de man in de straat minder gaat consumeren, dan dreigen we ook jobs te verliezen. Zorg dus alstublieft voor een goed evenwicht. U kunt heffingen blijven uitvinden, maar leg ze alstublieft niet enkel bij de gezinnen en de alleenstaanden, want hun emmer is al meer dan vol.
Wat de tijdelijke btw betreft: die moet inderdaad tijdelijk zijn, dat wil zeggen zolang het nodig is. Minister, als we de optelsom maken van één jaar regering van uzelf en uw federale collega’s, dan is dat tijdelijke karakter van die btw absoluut noodzakelijk. Ik zeg dat niet alleen, uw partijvoorzitter Rutten pleit ook voor een verlaging van de btw op elektriciteit naar 6 procent omdat ze vindt dat dit een basisbehoefte is. Dat was een correcte redenering van haar, maar nu blijkt wie dat tegenhoudt, namelijk u.
De heer Diependaele heeft het woord, daarna is de heer Schiltz aan de beurt. Dan krijgt de heer Beenders nog eens het woord en dan mag de rest van de sprekers aansluiten.
De heer Beenders sprak over het consumentenvertrouwen. Gisteren verscheen nog maar net een perscommuniqué van de Nationale Bank waarin staat dat het consumentenvertrouwen in oktober 2015 verbeterd is. De macro-economische verwachtingen zijn positief bijgesteld. U kunt raden waaraan dat ligt: de doorgevoerde taxshift en de maatregelen van de Vlaamse en van de Federale Regering boezemen de mensen vertrouwen in. Men ziet het weer rooskleurig is. (Applaus bij de N-VA)
Mijnheer Beenders, als u andere beslissingen had genomen, hoefden we vandaag dit debat niet te voeren. U verwijt ons dat we vier keer de belastingen hebben verhoogd. Welnu, de sp.a heeft precies hetzelfde gedaan. In 2009 werden de zonnepanelen niet aangepast, nadien was er 100 miljoen euro voor de biomassacentrale Max Green, nadien 230 miljoen euro voor Langerlo en daarna nog een paar honderd miljoen voor BEE. Alles samen liep dit op tot één miljard euro. U moet mij eens uitleggen, als we die 9 miljard euro die de certificaten zullen hebben gekost tegen 2020 ten laste van de bedrijven moeten leggen, hoeveel mensen dan nog een job zullen hebben.
Ik wil gerust heel de procedure om een decreet door het parlement te laten goedkeuren uitleggen, want dan zult u weten waarom er tijd verloren is gegaan met de aanpassing van de groenestroomcertificaten in de vorige legislatuur. Op het moment dat de eerste voorstellen van hervorming op tafel zijn gelegd, was ook uw partij – en dat neem ik uw partij zelfs niet kwalijk – daartoe niet bereid. Mevrouw Van Volcem heeft meermaals gepleit voor een verlaging, maar hier in het parlement verklaarde mevrouw Ceyssens toch niet mee te willen gaan in het verhaal van de afbouw, omdat het neer zou komen op het plegen van een hold-up op de bedrijven van de groenestroomcertificaten. Vervolgens is het amendement op het programmadecreet niet goedgekeurd, hebben we hoorzittingen gehad, zijn er tal van procedures toegepast om uiteindelijk via een decreet de aanpassingen door te voeren. Cruciale tijd is er toen verloren gegaan. Was er geen twijfel geweest in dit parlement, dan hadden we sneller kunnen handelen en waren de tekorten niet zo hoog opgelopen. (Applaus bij sp.a)
De vraag wordt gesteld waarom we in dit verband altijd naar het verleden verwijzen. Het antwoord is simpel: omdat de maatregelen die we vandaag moeten nemen gebaseerd zijn op het verleden.
Ik heb de grafiek nog eens uitgeprint, want ik weet dat u er trots op bent dat u in 2012 een initiatief hebt genomen. Dat was een goede zaak. Maar uit deze grafiek blijkt ook dat de explosie dan al achter de rug was. Het was dan al te laat. U hebt een tikkende financiële atoombom stopgezet en weggemoffeld in schulden. Die wegen vandaag op de energiefactuur. Wat wij vandaag met deze meerderheid doen is die financiële atoombom, die als er niets wordt ondernomen tot een tekort zou kunnen leiden van 4,7 miljard euro, ontmantelen. In plaats van 250 euro per jaar te moeten doorrekenen tegen 2019, wordt dat nu 8 euro per maand. Is dat een fijne beslissing? Neen, dat is het niet. Maar door te handelen zoals in het verleden, wordt het alleen maar erger. Die verantwoordelijkheid neem ik niet.
Je moet de moed hebben om op cruciale momenten effectief beslissingen te nemen, ook al ben ik voor geen meter verantwoordelijk voor de schulden die vandaag op tafel liggen.
Er is gewezen op het consumentenvertrouwen. De heer Somers heeft er terecht op gewezen dat het consumentenvertrouwen weer stijgt. (Opmerkingen)
Inderdaad, u evenzeer, mijnheer Diependaele, het consumentenvertrouwen heeft vele vaders.
Wij doen een substantiële lastenverlaging. Met deze regering moet een tweeverdienersgezin 625 euro minder betalen. 26 procent van de taxshift betalen wij, Vlaanderen. Om exact te zijn, 25,99 procent van elke 100 euro korting komt van Vlaanderen.
Dit is een toekomstgerichte maatregel. We werken naar 2020. We moeten de 10,5 procentnorm halen. We doen dat zeer evenwichtig. Wie zonnepanelen heeft, betaalt mee in dit systeem, als men niet het verbruik belast maar het heffingspunt. Wie overschakelt op warmtepompen wordt niet ontmoedigd. Die mensen verbruiken tot drie keer meer elektriciteit maar hebben een enorme reductie van het gasverbruik.
Wij voorzien in een correcte sociale aanpassing: 75 procent minder voor mensen in armoede en we heffen geen btw op die manier.
Wie bekommerd is om de welvaart moet dit gigantische probleem op een evenwichtige manier oplossen. Vlaanderen ‘desindustrialiseert’. Er is een loonkostenhandicap, maar ook een energiekostenhandicap. Al wie bekommerd is om het lot van de mensen, moet dit voor ogen houden. Ik roep u op om een streep onder het verleden te trekken en vooruit te kijken. Dit is een maatregel richting 2020, die we alleen nog maar kunnen halen als we 18 procent minder verbruiken.
Mijn les uit het verleden is dat we niet te snel moeten overschakelen naar subsidiëring van nieuwe systemen. Nederland heeft het niet gedaan. Nederland heeft die last uit het verleden niet. Ik hoop dat we in 2020 of zo windenergie hebben die we achtereenvolgens aan 90 euro – vandaag is dat 57 euro – wellicht niet meer moeten subsidiëren; ik hoop dat ze dan rendabel is. Laat ons daar werk van maken met onderzoek en ontwikkeling. (Applaus bij de N-VA)
De heer Sanctorum heeft het woord.
Ik betreur in dit debat dat velen onder ons het zwartepieten niet kunnen overstijgen. Ik betreur dat ten zeerste. Het zijn allemaal afleidingsmanoeuvres van de cruciale hamvraag: waarom betalen de gezinnen voornamelijk het overschot van de groenestroomcertificaten? Dat is de realiteit. (Opmerkingen)
Jawel, dat is wel waar. De gezinnen betalen het grootste deel van die kost. Enkele jaren geleden waren de installateurs van de zonnepanelen en de mensen die ze op hun dak wilden hebben, de groene helden. Vandaag worden ze meer en meer afgeschilderd als profiteurs, bijna criminelen. Ik betreur dat echt ten zeerste. Het gaat hier in de eerste plaats om een politieke verantwoordelijkheid in dit halfrond. Het is niet de verantwoordelijkheid van de mensen die investeren in hernieuwbare energie.
Gisteren verscheen het Europese milieurapport. Wat bleek? België doet het niet goed. De strijd tegen klimaatverandering of dus de uitstoot van broeikasgassen gaat niet genoeg naar omlaag. Voor energie-efficiëntie doen we onvoldoende. Hernieuwbare energie doen we een beetje beter, dankzij de zonnepanelen. Het gaat niet over de installatie van zonnepanelen in Vlaanderen, want dat gaat goed. Het gaat over de financiering. Ik stel opnieuw vast, net zoals met de verkeersbelasting, dat er een Open Vld was voor deze regering en een Open Vld tijdens deze regering. Open Vld tijdens de vorige regering, wij zaten in de oppositie, zei: een groot deel van die meerkost van de groenestroomcertificaten moet worden gefinancierd vanuit de algemene middelen. Herinnert u zich dat? Open Vld heeft dat meermaals gesteld, ook in deze plenaire vergadering.
En nu plots is dat allemaal onmogelijk. Ik begrijp Open Vld oprecht niet meer. (Applaus bij Groen en sp.a)
De heer Tobback heeft het woord.
De productie van hernieuwbare energie – en u verwijst er zelf naar, minister-president – is een van de weinige domeinen waar we zelf aan onze verplichtingen en ambities, die zelfs nog te laag zijn, beantwoorden. En ja, die investering moet gebeuren.
Mijnheer Gryffroy, u zegt dat voor ons die gratis kilowattuur en alle andere gezinsbeschermende maatregelen heilige huisjes zijn. Ja, en ik zal u zeggen waarom. Ik ben ervan overtuigd dat we die investering moeten doen voor de toekomst, maar het kan niet dat we die last disproportioneel doorschuiven, in de eerste plaats naar Vlaamse gezinnen, en wat nog erger is en wat u doet, naar Vlaamse alleenstaanden en gepensioneerden in het bijzonder. Ja, dat is voor mij en voor mijn partij een heilig huisje en het moet er ook een blijven.
Mijnheer Diependaele, u citeert graag uit rapporten. Ik denk dat u vandaag achtereenvolgens het rapport over het overheidsbeslag en het rapport over het consumentenvertrouwen hebt geciteerd. Het siert u dat u al die rapporten grondig leest, we doen dat allemaal, maar misschien moet u dat rapport eens sluiten en samen met mij de straat opgaan om aan een aantal mensen te vragen hoezeer hun consumentenvertrouwen is gestegen en hoezeer vooral hun overheidsbeslag is gedaald. Ik kom alleen maar mensen tegen die de opeenvolging van de facturen van uw regering en van de Federale Regering, of het dan over de btw gaat, de energieheffing of andere facturen, voelen. U mag dat dan in rapporten wegsteken, maar de realiteit in Vlaamse gezinnen is anders. (Applaus bij sp.a en bij Groen)
Mevrouw Van Volcem, ik wil het debat binnen de context houden.
Wie verkeerd geciteerd wordt, moet dat achteraf dan maar in het Koffiehuis uitvechten.
Minister Turtelboom heeft het woord.
Vroeger ging 57 procent van de lasten naar de gezinnen en 43 procent naar de bedrijven. Vandaag bedraagt die verhouding 50/50 ten voordele van de gezinnen. Ik weet niet op welke cijfers sp.a zich baseert. Vandaag zijn de gezinnen 7 procent beter af dan wanneer u zelf aan de macht was en de verantwoordelijkheid droeg. Dat zijn de naakte harde feiten. Ik weet dat ze niet in uw kraam passen maar ik zal ze blijven herhalen.
Ik wil reageren op twee leden van de oppositie. Mijnheer Sanctorum, u hebt een heel belangrijk en juist punt gemaakt. Vandaag zitten mensen die geïnvesteerd hebben in groene energie, bijna in de beklaagdenbank. En dat is slecht want we moeten die energieomslag kunnen voortzetten. We komen daardoor in een defensief klimaat met alles wat onze groene energiepolitiek betreft, en dat is te betreuren. We hadden dat kunnen voorkomen, en daar u hebt de vinger op de wonde gelegd. Dat had gekund indien men in het verleden een andere subsidiepolitiek had gevoerd. Dan hadden wij vandaag een gezondere context gehad voor de groene energie.
Mijnheer Beenders, naast een analyse die ik absoluut niet deel, hebt u ook iets juist gezegd. U hebt gezegd dat de Open Vld er in het verleden regelmatig in tempore non suspecto op heeft aangedrongen om dat te halen.
Maar dan doet u een ongelooflijk historisch zwaktebod: “onze minister kon niet doen wat ze moest doen wegens de oppositie”. Zo’n argument zou ik nooit gebruiken!
De heer Tobback zegt: “Ze zouden beter de boeken eens toe doen en met de mensen gaan praten”. Misschien was het beter geweest om de boeken wel open gedaan te hebben. Ik heb daarstraks dertien adviezen van de SERV neergelegd. Er zijn er ook van de VREG geweest, van Eandis en van Voka. Rapport na rapport werd gewezen op een onhoudbare situatie. U hebt aan struisvogelpolitiek gedaan!
Had u dat toen niet gedaan, dan hadden wij vandaag geen lastige discussie! Dan moesten wij de bedrijven en de mensen niet ambeteren met facturen, want dan hadden we die facturen nooit moeten maken. Of we hadden het geld kunnen gebruiken voor al die andere maatschappelijke noden waarvoor er nu vaak onvoldoende middelen zijn. Dat is de problematiek. Dat is de essentie van het debat dat we nu voeren. De essentie is niet de vraag of we een factuur moeten betalen, het is evident dat we dat moeten doen. De essentie is de vraag hoe het komt dat de factuur er ligt, of we die hadden kunnen voorkomen. En u had die inderdaad kunnen voorkomen! (Applaus bij Open Vld)
Voorzitter, ik hoor van de heer Tobback dat we te veel rapporten lezen. Dat is waar, ik ga graag af op empirische feiten, op objectieve feiten, om een goed beleid te kunnen voeren.
Ik begrijp, mijnheer Tobback, dat u liever aan ‘nattevingerpolitiek’ doet, maar dat laat ik geheel voor uw verantwoordelijkheid. Zoals de heer Somers zegt, had u er beter aan gedaan om eens wat meer rapporten te lezen! (Applaus bij de N-VA)
Als u wat meer rapporten had gelezen, dan zaten we nu niet in deze miserie.
Als ik buitenkom, mijnheer Tobback, spreken de mensen mij ook aan. Tegen mij zeggen ze waarschijnlijk iets anders dan tegen u. Ik krijg dan zaken te horen over uw socialistisch beleid die ik in dit parlement liever niet herhaal … (Applaus bij de N-VA)
Dat was trouwens ook dinsdag het geval over de staking.
En mijnheer Tobback, ik geef toe dat dit niet altijd een leuk verhaal is. Dit is een moeilijke beslissing. Maar ik ben er heilig van overtuigd dat de mensen heel goed weten waar de verantwoordelijkheid ligt van het debacle waar we nu mee zitten. Dat ligt niet aan deze kant van de zaal, maar aan uw kant! En de mensen weten dat heel goed! (Applaus bij de N-VA en bij Open Vld)
En dan ben ik er evengoed van overtuigd dat de Vlaming heel goed begrijpt dat we in zo’n situatie geen gemakkelijke, maar moedige beslissingen moeten nemen. De Vlaming waardeert dat. En dat is wat we met deze regering doen!
De heer Van Malderen heeft het woord.
Collega’s, als de heer Somers luid roept, let dan op, want dan schuilt de waarheid meestal in een heel donker hoekje – wellicht uit schrik voor het volume.
Mijnheer Somers, feit is dat u nu al twee keer de link legt met de wachtlijsten, met de sociale noden. Het zijn zaken die niemand in Vlaanderen kan ontkennen en waarop deze regering een heleboel besparingen realiseert.
Feit is ook dat het bedrag waarover we vandaag spreken, niet in de begroting zit. U stuurt de factuur van een schuld van anderen door naar de gezinnen, die het daardoor nog moeilijker krijgen! Daarmee lost u niets op in het probleem van de tekorten. U hebt ze nog groter gemaakt tijdens deze legislatuur, dat is absoluut juist, met de besparingen in Welzijn, in Onderwijs, in de scholeninfrastructuur en dergelijk meer. U lost met deze maatregelen niets op. En in het andere geval, mijnheer Somers, kijk ik met heel veel plezier uit naar de meerjarenbegroting waaruit zal blijken dat u vanaf nu die problemen wel allemaal oplost. Ik zie het niet.
Minister-president, reeds tot tweemaal toe schermt u met de sociale correctie op deze maatregel. U zegt dat de 10 procent armsten in onze samenleving, 75 procent of 75 euro, korting krijgen. Wat mij interesseert, is wat deze maatregel doet met de 11, 12, 13, 14 of 15 procent mensen die het het moeilijkste hebben in onze samenleving. Zij zitten misschien niet in extreme armoede, maar ze hebben wel een verhoogd armoederisico. Ik vraag me echt af wat deze maatregel doet met hen en welke impact die heeft op de armoedeproblematiek voor deze groep.
En dan moeten we niet alleen naar deze maatregel kijken, maar naar het geheel. We moeten kijken naar het geheel van de facturen, naar het gehele energiebeleid. Het is al te gemakkelijk om te zeggen dat we 75 procent korting geven aan de 10 procent armsten als ze wel 325 euro aan bijkomende facturen krijgen, en als bovendien iemand die het net 1 procentje minder moeilijk heeft, een factuur van 400 euro krijgt.
Minister-president, als u zich zo vol vertrouwen op de borst klopt voor die sociale correctie, dan bent u ongetwijfeld bereid om een armoedetoets uit te voeren op het geheel van het energiebeleid, op elk van de individuele facturen. Want voor de mensen maakt het echt geen verschil of het van deze of van gene kant komt: er is op het einde van de maand een rekening die moet worden betaald. Besef dat alstublieft en dat zult u ongetwijfeld ‘ja’ antwoorden op mijn vraag. (Applaus bij sp.a)
Eén op tien van de gezinnen is een beschermde afnemer, geniet van een sociaal elektrisch tarief of heeft een actieve budgetmeter. Dat zijn de mensen die slechts 25 procent betalen en met andere woorden een korting krijgen van 75 procent. Laat ons hier niet het hele armoededebat voeren, want dan moeten we het debat voeren over activering en alle maatregelen die we nemen om mensen aan het werk te helpen en de uitkeringen te verhogen – wat het federale niveau doet – en om alleszins te vermijden, collega’s, dat onze industrie nog verder aftakelt. Die industrie staat voor 14 procent van de toegevoegde waarde, die staat voor een heel pak tewerkstelling in Vlaanderen.
Wij hebben de keuze gemaakt om rekening te houden met die energienorm. Wij zijn enorm veel duurder inzake energie. Welnu, we kunnen goed bezig zijn met het aantrekken van buitenlandse investeringen, we kunnen alles doen wat we kunnen met Flanders Investment & Trade (FIT) om onze producten te exporteren, maar we moeten competitief zijn. Bekijk de grafiekbalken: wij zijn stukken duurder dan de omringende buurlanden. Daarom nemen we een verantwoorde maatregel met inderdaad een sociale correctie voor diegenen die arm zijn.
Voor de rest, collega’s, ik heb het al gezegd: laat ons de blik op de toekomst houden. We moeten de 10,5 procentnorm halen. Deze maatregel strekt daartoe om daarin financieel te voorzien. Dan zijn we er nog niet, daarin hebt u gelijk, mijnheer Tobback. Dan gaan wij met z’n allen 18 procent minder moeten verbruiken. Laat ons ophouden met zwartepieten. Dat draagt niets bij aan de toekomst waaraan we met z’n allen moeten werken.
Alle studies rond energiearmoede wijzen uit dat de gratis kilowatturen juist de duurste kilowatturen zijn. Men moet er juist voor zorgen dat er minder kilowattuur wordt uitgegeven. Daarom was er indertijd het voorstel om te investeren in 4000 woningen per jaar. Maar dat was voor u, mijnheer Tobback, een brug te ver, want u wilde per se vasthouden aan uw gratisverhaal.
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Mocht ik van sp.a zijn, zou ik vandaag eigenlijk niet durven te komen.
De historische schuld is opgebouwd onder de vorige bevoegde minister. Men kan niet zeggen dat men dit niet wist. Mijn collega verwijst naar de SERV, maar er is ook een studie geweest van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) die de onrendabele toppen zwart op wit heeft berekend.
En nog meer: sp.a was kennelijk op de hoogte. Hun eigen energiespecialist, de heer Bart Martens, die vandaag niet meer in het parlement zit, maar in het Europees Parlement voor mevrouw Van Brempt werkt, heeft begin 2010 op de website van sp.a in een studie voor een congres aangekondigd dat, als het beleid doorging en er niet werd ingegrepen, elk gezin 250 euro op jaarbasis zou moeten betalen. Naar aanleiding daarvan – want ik heb het niet zelf uitgevonden – heb ik mijn partij laten weten wat er aan de hand was en heb ik de studie van VITO erbij genomen. In mei 2010 heb ik vóór de verkiezingen – onpopulair standpunt – gepleit in een actualiteitsdebat: “Wij bekennen kleur. We willen vanaf 1 juli naar 250 euro en vanaf 1 januari 2011 naar 175 euro.” Na die woorden klonk er applaus bij Open Vld, dus het standpunt was duidelijk gedragen.
Sp.a moet stoppen met daarover zever te verkondigen. Ze moet de hand in eigen boezem steken. U komt vandaag met grote pleidooien af over het feit dat de mensen 100 euro heffing moeten betalen. Dat doet ons ook pijn, maar het is alleen maar jullie schuld! Jullie hebben van 2011 tot 2013 de schuld laten aangroeien van 2 miljard euro naar 9,2 miljard euro. Dat is een schande! Een schande! Nu proberen jullie hier allerlei taksen op onze conto te schrijven. Dat wil ik toch nog eens duidelijk rechtzetten.
U weet heel goed waarover het gaat. U hebt de schulden gewoon doorgeschoven. Ik mis mijn collega Bart Tommelein hier. Hij heeft het duidelijk gezegd: alles werd altijd doorgeschoven, ook de schulden, maar we kunnen niet blijven doorschuiven. (Applaus bij de meerderheid)
Ik ben toch blij dat ik u het woord gegeven heb. (Gelach)
De heer Beenders heeft het woord.
Ik zal inderdaad zeggen wat sp.a niet gedaan heeft in de vorige legislatuur. Ik denk dat ik dat als fiere socialist nog altijd zelf het beste kan zeggen. Wat heeft sp.a in de vorige legislatuur niet gedaan? De btw verhoogd op elektriciteit, dat heeft sp.a niet gedaan. Sp.a heeft geen vennootschapsbelastingen ingevoerd. Sp.a heeft de gratis stroom niet afgeschaft. Dat zijn de dingen die wij niet gedaan hebben. En vooral: wij hebben vorige legislatuur geen heffing beslist die vooral naar de gezinnen en de alleenstaanden zou worden gestuurd.
Mevrouw Van Volcem, als het gaat over het verleden, moet u er ook bij vertellen dat het voorstel dat u nu hebt goedgekeurd, in de vorige legislatuur al op tafel lag, maar dat het de socialisten waren die zeiden dat het niet integraal naar de gezinnen mocht gaan en dat er een ander voorstel moest komen. Dat zijn de feiten. (Langdurig applaus bij sp.a)
De heer Gryffroy heeft het woord.
Voorzitter, minister, geachte collega’s, het is jammer dat we vandaag niet de kans hebben gegrepen om eventjes in het park te gaan wandelen. Daar kunnen we paardenkastanjebladeren rapen. Daar zit een bepaalde substantie in die voor twee zaken zorgt: een donkerrode kleur, en het is een middel tegen geheugenverlies. (Applaus bij de meerderheid)
We zijn niet in het park, we zitten hier in de plenaire vergadering. Dus zal ik even helpen jullie geheugen op te frissen.
Het huidige systeem is al van toepassing sinds 1 januari 2002. Wijlen minister van staat Steve Stevaert voerde toen de groenestroomcertificaten in en schreef voor dat de certificaten via de distributienetbeheerders moesten worden vergoed. Vanaf 2006 werd voor de eerste keer een ondersteuning voor privépanelen toegekend: 450 euro per megawattuur, en dit gedurende twintig jaar. Het credo was toen: deze innovatieve techniek staat nog in zijn kinderschoenen, ondersteuning is dus nuttig, zeker als we de doelstelling van hernieuwbare energie tegen 2020 willen halen.
In de periode 2008-2009 werd ik echter meermaals geconfronteerd met simulaties die aangaven dat, al was de ondersteuning gegarandeerd voor twintig jaar, een investering in pv-panelen kon worden terugverdiend op drie tot vijf jaar. Het had niets meer te maken met de groene droom. Het was gewoon de interessantste financiële belegging die men in die tijd kon maken. En wie betaalde de factuur? Juist: iedereen, ook diegenen die geen pv-panelen hadden. ‘Solidariseren’, noemde men dat.
Begin 2009 heeft men dan een schuchtere poging ondernomen om wat te sleutelen aan de hoogte van deze ondersteuning. Maar men kreeg het tegenovergestelde effect door toedoen van de fors gestegen prijs van de elektriciteit en de fors gedaalde prijs van de investering in pv-panelen. Ons voorstel, half 2009, om het rendement van onder andere pv-installaties te monitoren, werd weggelachen. Het besluit van de studie van VITO, op vraag van het Vlaams Energieagentschap, was nochtans zeer duidelijk: als je de eigenaars een rendement wilde geven van 10 procent, dan kon dit met de helft van de toenmalige ondersteuning van 350 euro per megawattuur, zijnde 160 euro per megawattuur.
Onder zware druk van de N-VA-fractie werden in mei 2011 een aantal zaken licht, maar onvoldoende en te laat, bijgestuurd. Einde 2011 bedroeg de ondersteuning nog altijd 270 euro per megawattuur. Nochtans had de berekening een jaar eerder aangetoond dat 160 euro per megawattuur voldoende was. 2011 was dan ook een boerenjaar voor de sector. Er werden evenveel zonnepanelen geïnstalleerd als de drie voorgaande jaren samen. Dat alles resulteerde eind 2011 in een gecontracteerde ondersteuning van een slordige 12 miljard euro, een derde van de huidige Vlaamse jaarlijkse begroting, zomaar eventjes. Moet kunnen, zeg ik dan. Dit is geen lijk in de kast, maar een volledig kerkhof. (Applaus bij de N-VA)
Pas daarna is het onrendabele topsysteem ingevoerd, drie jaar na onze dringende vraag voor het opzetten van een monitoringsysteem, veel te laat dus. Maar oké, we hadden een systeem waarbij we de kosten konden doorrekenen. Maar hier stak de keizer van Oostende een stokje voor. Om de gezinnen niet op kosten te jagen, besliste minister van Consumentenzaken Johan Vande Lanotte om de distributietarieven voor 2012, 2013 en 2014 te bevriezen. Met andere woorden, de opgelopen kosten van de vorige periode konden niet meer worden verrekend. De distributienetbeheerders moesten schulden aangaan. Daar de markt ook verzadigd was van certificaten, konden ze niet anders dan die even mooi te bewaren in de kast.
Beste collega’s van sp.a, dit is pas schuldig verzuim. Weten dat er een kost op u afkomt, en dan zeggen: even bevriezen en laat alles maar in de puree draaien, en wie na ons komt, zal dit wel oplossen. Dat noem ik schuldig verzuim.
Hoe gaan wij het oplossen? Wij voeren beleid en dus gaan we naar het huidige heffingsysteem. De huidige heffing ter compensatie van de Freyaschuld, daar staan wij achter. Ik wil hier een paar redenen aankaarten waarom. Het is geen vlaktaks. De totale groenestroomondersteuning is nog altijd 75 procent gestuurd op basis van kilowattuur. Het is goed gedifferentieerd en bovendien is er 75 procent korting voor sociaal zwakkeren in energiearmoede. Ze betalen 25 euro. De heffing is btw-vrij. We hebben gekeken naar hoe het gebeurt in Wallonië, en daar is dat ook btw-vrij. Ondernemingen en bedrijven betalen mee. Vroeger werd 57 procent betaald door de gezinnen en 43 procent door de bedrijven. Nu is dat ongeveer fiftyfifty.
Mijnheer Gryffroy, u probeert te bewijzen dat dit geen vlaktaks is. Als argument gebruikt u opnieuw, na de minister-president tot tweemaal toe, de zogenaamde korting die de 10 procent armsten zouden krijgen. U maakt natuurlijk dezelfde fout als de minister-president door die individuele maatregel eruit te nemen, maar voorbij te gaan aan het feit dat de armen ook 325 euro moeten betalen als ze het zogenaamde geluk hebben tot de 11 procent armsten te behoren, en anders het volledige bedrag van 400 euro moeten betalen.
Mijnheer Gryffroy, ik doe een open aanbod: zouden we niet durven hierop een armoedetoets te houden? Laat ons het geheel van maatregelen bekijken, en nagaan of die sociale correctie efficiënt is, en waar ze al dan niet moet worden bijgestuurd. Als u zo zeker bent dat dit geen vlaktaks is, dat de sociale correctie werkt, dan kunt u toch alleen maar volmondig ja antwoorden op dit constructieve voorstel.
U begrijpt het woord vlaktaks verkeerd. U zegt dat er enkel wordt belast per afnamepunt. Dat is niet correct. Van de totale ondersteuning van groenestroomcertificaten zit 25 procent in deze heffing, maar zit 75 procent nog altijd in de distributienetkosten. Die distributienetkosten worden net per kilowattuur afgerekend, plus btw. We spreken hier dus niet over een vlaktaks. Als we kunnen investeren in de mensen met sociale energiearmoede zodat ze minder verbruiken, dan zullen ze dat direct voelen in hun portemonnee.
Ik herhaal mijn vraag, en u kunt ze gewoon met ja of neen beantwoorden: bent u bereid op het geheel van de energiemaatregelen van deze regering – de kostenstijging die oploopt tot 325 of 400 euro per gezin – een armoedetoets uit te voeren?
Bent u bereid te luisteren naar mijn opmerking dat we hier niet spreken over een vlaktaks, maar 25 procent vlaktaks en 75 procent gedifferentieerd over kilowattuur, en dat u moet investeren en dat dit de armoede pas wegneemt?
De vis wordt verdronken door alles op een hoop te gooien. Wat is er aan de hand? Er is een scheve verdeling in de toekenning van de kosten. Dat is ontegensprekelijk. Het klopt misschien wel dat bedrijven en gezinnen ongeveer evenveel betalen aan taksen, maar gezinnen verbruiken maar 20 procent van de totale energie. Voor 20 procent betalen ze dus de helft van de koek, en dat is een heel onevenwichtige verdeling. Dat is de waarheid. (Applaus bij Groen en sp.a)
Collega Danen, u bent verkeerd ingelicht. 70 procent van de totale kost is ten dienste van de gezinnen, en de gezinnen betalen daarvan 50 procent. Dan kun je niet zeggen dat de gezinnen alles betalen. Integendeel, we moeten vandaag zelfs zien dat een deel van de kosten bij de bedrijven ligt.
Mijnheer Danen, het debat is daarnet al enkele keren gevoerd. Het punt is dat die bedrijven ook mensen aan het werk zetten. Daarnet zei de heer Tobback dat we eens naar buiten moeten gaan. Wel, ik wil met u eens naar buiten gaan, naar die buurten waar nog veel werkloosheid is, om aan die mensen te vragen hoe blij ze zouden zijn als wij hen aan het werk kunnen helpen. Want dat is de bedoeling van deze regering. Wij kunnen die mensen helpen. We helpen hen aan een job. En daarom kunnen we die bedrijven niet te veel belasten.
De laatste twintig jaar is de concurrentiekracht van onze ondernemingen de grond in geboord. Ik verwijs naar het verhaal van Action en Canon, die in Limburg nét over de grens zijn gaan investeren. Zulke debacles proberen we in de toekomst te vermijden. We willen die bedrijven hier houden, om mensen van hier aan het werk te zetten. Is dat zo moeilijk om te begrijpen?
Het is heel simpel om te begrijpen, maar wat ik niet begrijp, is dat er geen fatsoenlijke impactanalyse is gebeurd. Er is niemand die zegt dat energie-intensieve bedrijven geen vrijstelling kunnen krijgen, maar ik wil dat doen op basis van concrete cijfers. Maar als ik in de commissie een impactanalyse vraag, krijg ik die niet.
De meerderheid gooit met rapporten van de SERV, de Minaraad en noem maar op. Ik vind dat heel verstandig, ik zou dat ook doen. Ik lees die rapporten zelf ook. Maar voor de amendementen waar het vandaag over gaat, en waar het ook volgende week en de weken daarna over zal gaan, is geen advies van de SERV of de Minaraad gevraagd. Dat vind ik een schande. Maar ik weet wel waarom er geen advies gevraagd is, namelijk omdat hun adviezen jullie niet goed zouden uitkomen.
Het is duidelijk, collega’s, dat minstens de N-VA en bij uitbreiding de meerderheid niet bereid is om hier een armoedetoets op uit te voeren. Ik ken in elk geval één groot bedrijf, collega Diependaele, waar vrijdag het ondernemersvertrouwen ongelooflijk de hoogte is ingegaan. Dat bedrijf is Itron, het bedrijf dat de budgetmeters levert aan onze distributienetbeheerders.
Mijnheer Danen, de cijfers zijn al lang gekend, al vier of vijf jaar. Daar moeten we dus geen impactanalyse voor maken. Met betrekking tot de vrijstelling past men hetzelfde principe toe dat men in de vorige regering, onder de sp.a-minister, ook heeft toegepast. Daar is dus geen bijkomende impactanalyse voor nodig.
Mijnheer Van Malderen, dat is nu echt typerend voor sp.a, zeggen dat de producenten van budgetmeters zullen winnen. Dat is net uw schuld. U moet werken op kilowattuur, en niet op eenheidsprijs. Wij willen energiearmoede wegwerken door te investeren in sociale woningen, wat minister Homans doet, en niet door wat korting te geven op de eenheidsprijs. We moeten investeren voor die mensen, zodat ze minder verbruiken. Dat is goed voor hen en goed voor het milieu. (Applaus bij de meerderheid)
Betalen bedrijven te weinig? Een gezin zou vijftig keer meer betalen dan een bedrijf. Die stelling is fout. 95 procent van de bedrijven betaalt minstens de helft van wat de gezinnen betalen. 70 procent van de bedrijven betaalt evenveel als de gezinnen. Energiekosten zijn, naast loonkosten en mobiliteit, steeds terugkerende argumenten bij bedrijven die in Vlaanderen de deuren sluiten. De rekening toch pro rata doorschuiven naar de ondernemingen, betaal je cash terug: minder competitieve bedrijven betekent minder groei en dus minder jobs.
Wat me in dit debat ook verwondert, is dat er plots enkel gesproken wordt over hoe je een heffing verrekent en berekent. Nochtans kunnen gezinnen nog veel doen rond hun energiefactuur, niet alleen omtrent de prijs, maar ook in functie van hun verbruik. Daarom doe ik een oproep, die wellicht ook kamerbreed gedragen zou kunnen worden, zelfs door de oppositie. We moeten de communicatie verder opvoeren als het gaat over het vinden van de goedkoopste leverancier. Ik zie in mijn eigen leefomgeving nog altijd verschillen tot 20 procent op de factuur. Communicatie en actie moeten nog beter als het gaat over het verhogen van de energie-efficiëntie. 94 procent van de verbruikers zegt dat belangrijk te vinden, maar er is nog veel werk aan de winkel.
Voor de eigenaars van fotovoltaïsche zonnepalen zou een zeer snelle invoering van een goedkope efficiënte slimme meter, al dan niet gecombineerd met batterijtechnologie, een oplossing kunnen bieden voor het prosumententarief en een antwoord bieden op het vraagstuk van energieopslag. We zijn het kamerbreed eens dat Vlaanderen werk moet maken van een verdere energietransitie met een duidelijke energievisie. Mag ik vragen, minister, om dringend uitvoering te geven aan de kamerbreed goedgekeurde resolutie over de aanpak om tot een energiepact te komen. Wacht niet op uw federale collega, maar denk in de Vlaamse logica. We kunnen met Vlaanderen al heel wat doen. (Applaus bij de meerderheid)
Mijnheer Gryffroy, ik hoor u graag zeggen dat u de Vlaming oproept om te zoeken naar de goedkoopste energieleverancier. Ik ben het daar volmondig mee eens. Maar weet u voor welk deel van een factuur de energiecomponent verantwoordelijk is? Voor een derde, en twee derde is voor allerlei heffingen en al de rest. En met deze heffingen zal het evolueren naar een vijfde voor energie en vier vijfde voor de rest. Zoeken naar een goedkope energieleverancier kan interessant zijn, maar het zal maar een paar centen in de portemonnee schelen en het zal zeker niet de oplossing zijn voor de energiearmoede.
Ik zie verschillen, mijnheer Danen, van 20 procent. Een totaal van 800 euro zakt naar 640 euro. Er is nog heel wat mogelijk op dat vlak. Er zijn nog veel te weinig mensen die regelmatig overschakelen. Ze moeten ook leren gebruikmaken van het systeem.
Dan gaat u ervan uit dat de energiefactuur tot nul kan dalen voor de energiecomponent. Dat is natuurlijk totale onzin. Als u zegt dat het kan dalen van 800 euro naar 640 euro, impliceert het dat. Ik vind dat een heel vreemde redenering.
Ik heb gewoon gezegd dat ik in mijn omgeving zie dat door het overschakelen naar een andere leverancier, op regelmatige basis een besparing van 20 procent op het totaal perfect haalbaar is.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, minister, collega’s, intussen zijn vier eminente sprekers de revue gepasseerd op dit spreekgestoelte. Het debat is al een paar dagen bezig, deze ochtend hoorde ik er nog over op mijn radio. Ik probeer me nu in de plaats te stellen van de mensen thuis of in de tribune die het debat volgen. Wat hebben we nu geleerd?
Ik heb geleerd dat de blauwen geen rode cijfers meer willen voor groene energie. Een mooiere quote om het failliet van een paars-groene constructie te illustreren, had zelfs Eric Van Rompuy in zijn betere dagen als oppositieleider niet kunnen bedenken. De groenen en de roden willen meer groene energie. Wij ook. En lagere facturen, wie zou dat niet willen? Alleen hebben ook zij blijkbaar niet de toverformule.
In 2009, 2010, 2011 en 2012 vond Groen het schandalig dat de steun voor zonnepanelen zou gaan dalen, en daarvan krijgen we nu de rekening gepresenteerd. Ook vandaag of bijvoorbeeld twee weken geleden, bij de Septemberverklaring, nog hoorde ik geen enkel alternatief of concreet voorstel om de factuur voor groene stroom te verlichten. Ik krijg de indruk dat een flinke dosis hypocrisie dit debat op een zeer ongezonde manier heeft gekruid.
U zegt dat wij geen alternatief hebben. Ik heb net suggesties gedaan. Wij hebben een Zuurstofbegroting, waarin alles tot op de komma is uitgeteld, en waarin dit probleem wordt opgelost. Dit varkentje wordt gewassen. Het is een zwaktebod van u. Er zijn jaren geweest waarin het te verdedigen viel om groene stroom zwaar te subsidiëren, maar er zijn momenten geweest waarop het niet het geval was. We dragen verantwoordelijkheid tot op het moment dat we verantwoordelijk waren, en daarna niet meer.
Ik heb u nooit het laatste horen zeggen, wanneer het niet meer verantwoord was, in die jaren. U stelt voor om 70 miljoen euro uit de begroting te halen. Ik heb het u vandaag horen zeggen, maar ik heb het uw fractieleider niet horen zeggen tijdens de bespreking van de Septemberverklaring en de begroting, toen het naar voren geschoven had moeten worden. Ik wil de discussie niet pingponggewijs voortzetten. Het rondje zwartepieten dat we hier vandaag en de voorbije dagen hebben gezien, vind ik eigenlijk beschamend.
U begint de discussie, maar wilt ze dan niet verder voeren. Wij hebben een concrete zuurstofbegroting waarin alles haarfijn is uitgeteld. Ik zal ze u bezorgen en dan kunnen we verder praten.
Het rondje zwartepieten van het voorbije anderhalve uur zal de energiefactuur van de Vlaamse gezinnen alleszins niet doen dalen. Nu kunnen collega’s nog zo hard roepen dat de invoering van die heffing schandalig is, er is helaas niemand die kan ontkennen dat er een schuldenberg is ontstaan en gegroeid. Willen we de omslag maken naar een echt duurzaam energiebeleid, dan moeten we ruimte maken voor nieuwe investeringen in nieuwe productie van liefst hernieuwbare energie. Vandaar is een ingreep op korte termijn noodzakelijk om de schuldenberg weg te werken.
Voor CD&V zijn er drie belangrijke uitgangspunten: een billijke verdeling tussen alle energieklanten, het behoud van honderdduizenden jobs bij de energie-intensieve industrie en het voorzien in de nodige sociale correcties opdat mensen die het het moeilijkst hebben niet te hard worden getroffen. De regeling die is uitgewerkt door de Vlaamse Regering voldoet aan elk van deze uitgangspunten. De lasten zijn op een correcte wijze verdeeld over de bedrijven en gezinnen. Het zijn overduidelijk niet alleen de gezinnen die hierin bijbetalen: ook de bedrijven, álle bedrijven, betalen hun deel, meer zelfs dan tijdens de vorige legislatuur. Tot spijt van wie het benijdt.
Wel is er rekening gehouden met de competitiviteit van die bedrijven die energie-intensief zijn. Dat is niet nieuw. Ook in de vorige legislatuur maakten we deze keuze. De energiekosten onder controle houden was en is onderdeel van het Nieuw Industrieel Beleid dat hier op kamerbrede steun kon rekenen. Wij willen graag gezinnen sparen en de energiefactuur onder controle houden, maar we helpen deze gezinnen niet door hun job te laten verdwijnen.
Voor de gezinnen zijn er belangrijke sociale correcties. Voor de eerste keer worden sociale correcties toegepast bij het doorrekenen van de groenestroomkosten. De 283.000 gezinnen in Vlaanderen voor wie de energiekosten proportioneel een grote hap uit het gezinsbudget betekent, betalen zo slechts een vierde van de energieheffing.
Deze ingrepen zijn noodzakelijk om niet langer achteruit te hoeven kijken. De excessen van het verleden zijn in de vorige legislatuur al gestopt en met deze maatregel worden de laatste historische lasten weggewerkt. Het is nu tijd om vooruit te kijken. Er moet een energiebeleid voor de toekomst uitgewerkt worden, want er wachten nog heel wat uitdagingen. Deze morgen stond nog in de kranten dat we ons moeten reppen om de 2020-doelstellingen te halen. CO2-besparing, energiebesparing en meer groene energie zijn centrale doelstellingen in het Europese en het Vlaamse beleid. Binnen tien jaar gaat in principe de laatste kerncentrale in ons land dicht.
Nu we de rekening op orde zetten, is het tijd voor een alternatief beleid dat niet alleen efficiënt is, maar ook houdbaar op lange termijn. Er ligt veel werk op de plank. Als we de energiefactuur van de gezinnen echt onder controle willen houden, moeten we er in de eerste plaats voor zorgen dat elk gezin straks minder energie nodig heeft. Energiebesparing is een topprioriteit. Alleen zo kunnen we energiearmoede aan de bron aanpakken. Het Renovatiepact waar deze regering aan werkt, kan het verschil maken. Het is nu tijd om de goede ideeën op de tafel snel concreet te maken.
Maar niet alleen in onze woningen kan nog veel energie en geld bespaard worden. In de bedrijven en alle gebouwen in Vlaanderen is nog werk aan de winkel. We rekenen erop, minister, dat u de maatregelen die in de pijplijn zitten, zeer snel concreet maakt, zoals de oprichting van een ESCO-fonds bij PMV, een versterking van de REG-premies en de nog uit te werken mini-EBO.
We moeten vaststellen dat vorig jaar voor het eerst minder groene energie is geproduceerd in Vlaanderen dan het jaar ervoor. In 2014 kan 5,5 procent van de totale energieproductie als hernieuwbaar worden beschouwd. We moeten binnen vijf jaar aan 10,5 procent zitten. We moeten dus dringend aan tandje bijsteken, in de eerste plaats om een duurzamer energiesysteem te bekomen. Voor diegenen die daar minder belang aan hechten: als de doelstelling voor de productie van hernieuwbare energie niet wordt waargemaakt, kan Europa fikse boetes en dwangsommen opleggen. De productie van groene stroom en groene warmte moet omhoog. Daarvoor zijn initiatieven aangekondigd, zoals de Fast Lane voor windturbineprojecten. Er is ook de call ‘groene warmte’ en het interessante project van diepe geothermie in Mol. Ook zonne-energie kan – zonder subsidies – een belangrijke rol spelen in het halen van de doelstellingen.
Collega’s, het is duidelijk dat we heel veel verwachten van de Vlaamse Regering en minister Turtelboom in het bijzonder. Maar we kunnen ook zelf heel wat doen, bijvoorbeeld vanuit de lokale besturen. In mijn eigen mooie Kruishoutem gaan we de komende jaren werk maken van een project waarbij we huis per huis, gebouw per gebouw nagaan hoe we energiebesparing kunnen realiseren en hoe we hernieuwbare energie kunnen produceren. We betrekken daar onze verenigingen bij, we betrekken daar geëngageerde Kruishoutemnaren bij. Het is een voorbeeld van hoe een aanpak van onderuit het verschil kan maken om onze doelstellingen inzake energie te halen.
Collega’s, de discussie van vandaag is helaas een illustratie van het fundamentele probleem van het energiebeleid in Vlaanderen en ons land. Collega Gryffroy verwees er al naar: de nood om tot een coherente visie te komen op lange termijn voor ons energiebeleid. Dat staat hoog op onze agenda, het staat hoog op de agenda van de regering, want het staat zowel in het Vlaamse als het federale regeerakkoord. We hebben hier in juni nog een resolutie kamerbreed goedgekeurd om tot een energiepact te komen. Minister, op dat vlak ligt de bal in uw kamp. Alleen door nu vooruit te denken kunnen we ervoor zorgen dat er in de toekomst zekerheid is over duurzame en betaalbare energie. Een debat over de factuur met de kosten van het verleden kan interessant zijn, dat hebben we vandaag gezien, maar een debat over de facturen van morgen is eigenlijk nog veel belangrijker. Wij willen dat binnen vijf jaar, na deze legislatuur, de energiefactuur effectief voor elk gezin en elk bedrijf weer kan zakken en we tegelijkertijd meer groene energie gaan produceren. Er is dus veel werk aan de winkel. En uiteraard, minister, op de CD&V-fractie kunt u rekenen. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Schiltz heeft het woord.
Collega’s, we hebben een heftig en zeer bewogen debat achter de rug. Er zijn pakken papier afgezet bij de oppositie, zeer goed leesvoer. Er zijn emotionele argumenten geweest. Er is frustratie en boosheid geweest.
Dat was eigenlijk heel erg te voorspellen. Als je 9 miljard euro ontdekt, als dat lijk uit de kast valt, en het schapraai, de voorraadkast is leeg, mijnheer Van Malderen, dan kun je die 9 miljard euro niet op de begroting nemen. Er is geen geld. Deze regering doet er alles aan om waar het kan, te besparen om toch de vitale dienstverlening, zorg, scholenbouw en infrastructuur, verder te kunnen uitdragen. Wie nu denkt dat we dat zomaar eventjes op de begroting moeten nemen, die ijlt.
Wat doet deze regering dan? Er zijn twee opties. Ofwel schuiven we die factuur nog maar wat door en beginnen we op den duur hier en daar wat belastingen te heffen om die rentelasten te kunnen betalen. Het zal onze tijd wel duren en misschien is het daarna aan een andere meerderheid en zetten we die pad in haar korf. Dat doet deze regering niet. Ze pakt de problemen aan en lost ze op.
Collega’s, denkt u nu echt dat het zo prettig is voor een liberale minister en een liberale fractie om te moeten uitleggen dat we de mensen moeten opzadelen met het betalen van 100 euro om uw problemen, niet onze problemen, op te lossen? Denkt u dat dat aangenaam is? Dan wordt er zo met wat termpjes geschermd. Mijnheer Vandenbroucke, het is over u dat ik het heb. Dan wordt er zo wat persoonlijk gedaan. En wanneer wij onze duivels ontketenen, wanneer onze frustratie zo hoog is, als de emmer der vernedering overloopt, dan schrikt u. Al jarenlang – collega Van Volcem haar emotioneel pleidooi was daar een bewijs van – zien wij deze tsunami op ons afkomen. Nu vragen wij inderdaad aan iedereen om een stukje bij te dragen om een dijk op te richten tegen die tsunami zodat we niet collectief verzuipen in uw wantoestanden.
En ja, u kunt dan – dat hebt u dan weer goed gevonden – pivoteren. Vandaag in de krant zegt u: de singles, jaja, de singels, we kunnen dat goed gebruiken! Dat is zeer pervers. Zal ik u zeggen waarom? Als wij, zoals ook de collega’s van Groen gevraagd hebben, deze schuld zouden willen wegwerken met tarieven, want de enige mogelijkheid om een onderscheid te maken tussen een gezin en een alleenstaande is om dat via de tarieven te doen, dan betalen we er nog eens btw op. Klets, een factuur van 74 miljoen euro. Dat is een optie, zeker en vast. Belastingen op belastingen.
Wel, eerlijk gezegd, ik ben blij dat deze regering daarvoor past, en die 74 miljoen euro gebruikt om de tarieven voor de gezinnen en ook de alleenstaanden te verlagen. U mag dan een beetje schamper doen over die 280.000 gezinnen die 2,5 euro of 2 euro per maand zullen moeten betalen, en zeggen dat dat geen sociale correctie is. Het is misschien niet gratis genoeg. Dat begrijp ik. Gratis vindt u fantastisch.
Collega Schiltz, over gratis gesproken, die maatregel van het gratis kilowattuur kwam 95 procent van de gezinnen ten goede. 95 procent van de gezinnen hield daar een netto voordeel aan over, een voordeel dat groter was naarmate men minder verbruikte. Wat doet u? U schaft dat af, baf, met 90 euro op de factuur van diezelfde gezinnen, en u legt een vlaktaks op die zwaarder weegt naarmate men minder verbruikt. U doet dus precies het omgekeerde: de mensen die minder verbruiken, het meest belasten. Dat is inderdaad het energiebeleid van het verleden op zijn kop zetten.
U zegt dat het erg moeilijk en moedig is om zo’n beslissing te nemen, waarover vrijdag dan niet kon of mocht worden gecommuniceerd, maar dat terzijde. U zegt dat het erg moedig is om een beslissing te nemen om de gezinnen met een factuur van 100 euro extra op te zadelen. Als dat zo moeilijk is, waarom hebt u diezelfde gezinnen het afgelopen jaar dan met tweeënhalve keer zoveel aan factuurverhogingen opgezadeld? Waarom zadelt u hen nu op met een verhoging met 350 euro op een jaar tijd?
Mijnheer Vandenbroucke, dat gratisverhaal, denkt u nu echt dat dat gratis was? U weet evengoed als ik dat de distributienetbeheerders die stroom moesten betalen. U weet ook dat die sociale stroom, zoals u die ook wel eens noemt, moest worden aangekocht door de distributienetbeheerders, die daar vaak een veel te hoge prijs voor betaalden. Collega Gryffroy heeft daarnet prefect uiteengezet waarom uw gratisverhaal niet werkt. Aan 95 procent komt het ten goede, maar eigenlijk komt het er zo’n beetje op neer dat u iemand een cheque geeft, maar ondertussen met uw hand in zijn achterzak zit om zijn portefeuille te stelen. Dát is dat gratis kilowattuur.
Sorry, maar wat die consecutieve verhogingen van facturen betreft, dat is oneerlijk. Wat die btw-verhoging betreft, we zaten samen in diezelfde regering. Op het moment dat de crisis het hardst toesloeg, wilden wij een indexsprong en wilden jullie daar niet van weten. Wel, dan hebben we dat verpakt als een tijdelijke btw-verlaging op de energiefactuur. Zo is dat gegaan. We hebben toen al gezegd dat dat tijdelijk zou zijn, dat het niet houdbaar was. Bovendien werd er zo massaal misbruik gemaakt van die verlaging dat dit gewoon niet te financieren was. Ik heb dat vanmorgen op de radio ook uitgelegd, met uw goede collega Beenders.
Collega’s, wat doet deze regering? Wat doen we zowel in dit halfrond als aan de overkant van de straat? We verlagen de belastingen. We rekenen inderdaad een aantal facturen door, wat niet aangenaam, maar noodzakelijk is. Weet u wat u daarmee krijgt? Transparantie. Eerlijkheid. We zeggen aan de mensen: 9 miljard euro aan certificaten, dat kun je alleen op die manier betalen. We zeggen ook aan de mensen: als u werkt, dan zorgen wij ervoor dat het meer opbrengt, dat u meer keuzevrijheid hebt. We zeggen ook: ja, het is niet fijn dat uw energierekening stijgt, maar we doen er alles aan opdat u minder zou moeten verbruiken. Weet u, mijnheer Vandenbroucke, het enige echte gratis kilowattuur, het enige sociale kilowattuur, dat is het kilowattuur dat men niet moet verbruiken, en daarop zet deze regering volop in. (Applaus bij de meerderheid)
Nu heb ik natuurlijk zo nog een paar leuke oneliners die ik er nog bovenop kan gooien, maar ik denk niet dat ik collega Somers nog kan overtreffen.
Collega’s, ik zou graag mijn betoog besluiten met de volgende bedenking. We willen allemaal meer groene energie. Ik denk dat we daar ondertussen wel van overtuigd zijn. We moeten doelstellingen halen. We beseffen dat dat belangrijk is voor het milieu, dat daar ook economische uitdagingen en opportuniteiten in zitten, dat daar jobs in zitten, dat we ons daarin kunnen differentiëren van een groot stuk van de rest van de wereld. We beseffen dat we de kans niet voorbij mogen laten gaan om ter zake het speerpunt te worden. Als u echter iemand neemt die geen zonnepanelen heeft en zijn buurman heeft er wel, en hij weet wat dat hem kost, denkt u dan echt dat u bijdraagt aan het draagvlak voor een transitie, denkt u echt dat u dan nog een draagvlak creëert voor nog bijkomende investeringen in hernieuwbare energie door de overheid? Het antwoord is neen. Daarom verheugt het me zeer, al is het met lood in de schoenen, maar dat is een onvermijdelijke keuze die we hebben moeten maken, dat de factuur in 2020 zal zijn weggewerkt. In 2020 zullen we met een schone lei en opgeheven hoofd de mensen in de ogen kunnen kijken en zeggen: er is nog altijd hernieuwbare energie, er zal er nog meer zijn, maar ditmaal zal het niet uit uw portefeuille zijn dat we het geld daarvoor komen pakken. (Applaus bij de meerderheid)
Ik heb vandaag heel wat gegoochel met cijfers gehoord, maar ik mis een lijn. We moeten dringend werk maken van een energievisie en een energiepact. Ik roep het parlement, maar vooral de minister op er dringend werk van te maken. Minister, hoe vaak hebt u de afgelopen maanden contact gehad met minister Marghem om te kijken wat er mogelijk is?
We zijn het er allemaal over eens dat er een noodzaak is aan een energievisie op lange termijn. Dat is hier trouwens unaniem goedgekeurd. Als u geen lijn vindt, dan zal ik ze u geven. Alle meerderheidspartijen hebben de lijn hier vandaag toegelicht. We hebben de impact op de bevolking zo laag mogelijk gehouden. Bovendien zorgen we ervoor dat de facturen transparant en betaalbaar zijn. Het andere aspect is energiebesparing. Nagenoeg iedereen van de meerderheid heeft ernaar verwezen. Ik zie de lijn wel. Doorrekenen wat moet, besparen waar het kan en ruimte creëren waar het moet.
Vandaag zijn hier inderdaad veel cijfers gevallen, mijnheer Danen. U weet dat ik al heel vaak in het parlement slides heb getoond. Ik heb zopas de SERV-rapporten aan de heer Vandenbroucke overhandigd. Ik vind het een beetje jammer dat u de SERV-rapporten, net zoals tijdens de vorige legislatuur, naast u neerlegt. U had ze beter gelezen. U had het zelfs beter gedaan vanaf 2009.
Ik ben het eens met de heer Danen: ik had liever een debat over de energievisie gevoerd. Vorige week heb ik in de commissie nog gezegd dat er moet worden samengewerkt met de Federale Regering en de andere gewesten. Jammer genoeg hebben de vier niveaus een andere dynamiek. Daarom heb ik beslist zelf door te gaan met de energievisie in Vlaanderen. U mag me daarin opjagen, ik vind het zelfs terecht. Het is alleen spijtig dat het debat de noodzakelijke beslissing die we moeten nemen contamineert. Die beslissing is nodig omdat in 2020 de 2 miljard euro van vandaag 4,7 miljard euro wordt. Daarom heffen we 8 euro per maand en 2 euro voor kwetsbare gezinnen. Niets doen was echt geen optie. Ook al zijn we helemaal niet verantwoordelijk voor de huidige toestand, we moeten onze verantwoordelijkheid nemen en de schuld wegwerken, ze niet verder te laten aangroeien. We moeten vandaag beslissingen nemen. We mogen de schuld niet doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen. We moeten het vertrouwen opnieuw herstellen. Op een bepaald moment was er een dip in hernieuwbare energie. De perceptie was dat als er geen nettorendement van 10 procent was, op een moment waarop banken een negatief rendement hebben, het niet meer rendabel zou zijn. Een gezin dat zonnepanelen plaatst, heeft een jaarlijks rendement van 4 à 5 procent. Het gaat hier om schone groene energie, zonder subsidies, want die worden in 2016 volledig stopgezet. We hebben ook een aantal maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat dit debat over enkele jaren niet meer op dezelfde manier moet worden gevoerd. Ik merk dat de sp.a niet het woord heeft genomen over het Tarievendecreet. Vorige week was het nog een tussenkomst waard van twee minuten, en vandaag zelfs helemaal niet.
Wat hebben we nu gedaan? Het Tarievendecreet zorgt ervoor dat tarieven voortaan elk jaar aanpasbaar zijn. Ze kunnen stijgen en als er prijsdalingen zijn, kunnen ze dalen. Ik heb een tweejaarlijks rapport gevraagd aan het Rekenhof om ervoor te zorgen dat schulden niet meer onder mat kunnen worden geveegd. Zo niet, bestaat de kans dat iemand op een bepaald moment koud wakker wordt omdat ze weggestopt waren bij de distributienetbeheerders. Dankzij de controle door het Rekenhof wil ik komen tot eerlijke en transparante tarieven.
Wat vragen bedrijven als ze willen investeren? Ze willen vooral duidelijkheid en geen verdoken gratisverhaal waarvan de factuur later komt. Investeringszekerheid en rechtszekerheid is wat wij hen willen geven. Daarom nemen we vandaag deze moeilijke maar noodzakelijke beslissing: om te vermijden dat de 8 euro per maand op termijn 250 euro per jaar zou worden tegen 2019. Daarvoor wil ik niet verantwoordelijk zijn. Ik wil een politica zijn die op cruciale momenten het lef en de moed heeft om tegen de stroom in te zwemmen. In dit moeilijk dossier neem ik mijn verantwoordelijkheid op.
Ik sluit mij aan bij de woorden van minister Turtelboom.
Collega Danen, ik hoop niet dat u weer veel cijfers, studies of impactanalyses zult vragen. Ik wil actie, want de cijfers zijn er al. Wat het allemaal kost, kunt u perfect terugvinden, daarover is geen discussie. Nu wil ik dus graag actie met betrekking tot het energiepact en nog een pak andere maatregelen.
Minister, ik denk dat onze fractie het erover eens kan zijn dat het debat moet gaan over hoe de problemen kunnen worden opgelost en ook over de toekomst. Daarover ging het misschien nog te weinig. Ik heb een aantal collega’s gehoord, kamerbreed, die wel degelijk de toekomst van het energiebeleid centraal willen plaatsen.
Ik wil graag verduidelijking vragen over het volgende. U zei dat u aan het energiepact werkt, maar dat het niet zo gemakkelijk zal zijn om tot een gedragen visie te komen. Wat houdt ons tegen om eindelijk de stap te zetten naar een afspraak tussen alle overheden om een deftig energiebeleid te voeren in de toekomst?
Vorige week hebben we daarover in de commissie een uitgebreid debat gevoerd. Ik pleeg uiteraard veel overleg met mijn federale collega Marghem, maar ik merk dat er in Vlaanderen, Brussel en Wallonië en op het federale niveau soms een andere dynamiek speelt. Ik heb in de commissie ook aangegeven dat ik sowieso verder ga met de energievisie voor Vlaanderen, want het feit dat het misschien iets trager gaat wanneer je met vier rond de tafel zit, mag ons niet beletten om zelf onze doelstellingen te halen. We moeten ons niet verschuilen achter de andere gewesten of bestuursniveaus: ik werk aan een eigen energievisie en tegelijkertijd werk ik op het federale niveau met alle gewesten samen aan een gedragen energiepact.
Wat zijn dan de voornaamste knelpunten die maken dat het niet goed loopt met de andere gewesten of op het federale niveau?
Het gaat om standpunten die bepaald worden door een dynamiek die kan spelen wanneer je op zoek gaat naar een aanpassing van de verkeersfiscaliteit op leasingwagens, bijvoorbeeld, en die verband houden met de complexe federale structuur in België. Ik stel bijvoorbeeld ook vast dat, wanneer we de schenkingsrechten voor onroerende goederen hebben verlaagd, Wallonië en Brussel ons zijn gevolgd. Op het moment dat we nu voluit gaan voor de vergroening van de verkeersfiscaliteit, volgen Brussel en Wallonië ook. Maar er kan een verschil in timing zijn van de prioriteiten.
Eén ding is zeker: ik wil heel snel gaan. We hebben al veel goede debatten gehad in de commissie Energie, zowel over de energieleningen, als over de premies, als over de energievisie, waarbij we elkaar vaak over de partijgrenzen heen kunnen vinden over de doelstellingen die we willen bereiken.
Het enige wat ik zeg, is: als het op het ene niveau wat trager gaat, belet me dat niet om snel te gaan op ons niveau.
Vraagt nog iemand het woord?
Voorzitter, collega’s, ik wil een motie aankondigen.
Is dat een motie van de meerderheid?
Wenst er nog iemand tot besluit van dit actualiteitsdebat een motie of een motie van wantrouwen in te dienen?
– De meerderheid, sp.a, het Vlaams Belang en Groen kondigen aan een motie te zullen indienen.
De moties moeten uiterlijk om 16.40 uur zijn ingediend.
Het parlement zal zich daarover straks uitspreken.
Het debat is gesloten.