Voorzitter Homans deelt haar visie op de toekomst van ons Vlaams Parlement
Het nieuwe parlemenaire jaar is aangebroken. In haar visietekst blikt de voorzitter terug op het voorbije politieke jaar en laat ze haar licht schijnen op het nieuwe.
Beste Vlamingen,
Bij de start van het nieuwe parlementaire jaar wil ik met jullie graag mijn visie delen op de toekomst van ons Vlaams Parlement.
Op 2 oktober 2019 mocht ik als voorzitter van het Vlaams Parlement mijn allereerste plenaire zitting leiden. Traditioneel (her)verkiezen de parlementsleden bij de opening van elk parlementair jaar de voorzitter.
Als voorzitter ben ik er voor alle leden, zowel van de meerderheid als van de oppositie. Ik vind een goed contact met alle fractieleiders, van links tot rechts, erg belangrijk. De deur van mijn kabinet staat altijd open voor iedereen.
Ik beschouw het als een belangrijke taak om een brug te blijven vormen tussen de wetgevende en controlerende macht – het Vlaams Parlement – en de uitvoerende macht – de Vlaamse Regering.
Twee jaar om niet snel te vergeten
De voorbije twee jaar werden we geconfronteerd met een gezondheidscrisis die niemand had zien aankomen. Er is een nieuwe realiteit ontstaan. Niets zal nog hetzelfde zijn. Ook niet in het Vlaams Parlement.
2020 en 2021 waren voor het Vlaams Parlement symbolische jubileumjaren. In 2020 was het 25 jaar geleden dat ons parlement rechtstreeks werd verkozen. In 2021 bestond ons parlementsgebouw 25 jaar en exact 50 jaar geleden kwam de Vlaamse Raad – de voorganger van dit parlement – voor het eerst bijeen. Maar reden tot vieren was er natuurlijk niet, omwille van corona. Bijna alle jubileumactiviteiten werden noodgedwongen – maar geheel terecht – afgelast.
Gelukkig is er licht aan het einde van de coronatunnel. Op 11 juli 2021 waren we al in de mogelijkheid om onze Vlaamse feestdag met genodigden te vieren. Weliswaar met de nodige voorzorgsmaatregelen en in het aangepaste buitenkader van de Plantentuin van Meise. Op 8 december 2021 zullen we in ons Vlaams Parlement een academische zitting houden om deze symbolische jubileumjaren toch in schoonheid af te sluiten.
Corona deed ons nadenken
Het is dankzij de grote vaccinatiebereidheid onder de Vlamingen dat er eindelijk perspectief is om ons normale leven terug te hervatten. De inspanningen van de vele burgers en vrijwilligers die zich hebben ingezet om dit einddoel te halen, zijn bewonderenswaardig. Het laat ons toe om opnieuw samen te komen, onze werkzaamheden op volle kracht te hervatten en ons sociaal leven te herstellen.
Twee jaar coronacrisis hebben natuurlijk sporen nagelaten en ons over veel zaken doen nadenken. Laat me toe nog even terug te blikken op de impact van corona op ons parlement.
Binnen de coronaveiligheidsvoorschriften werd steeds een beperkt aantal parlementsleden toegelaten. Het is immers te allen tijde het recht én de plicht van de volksvertegenwoordigers om hun parlementaire controle te blijven uitoefenen.
Het beperkter aantal parlementsleden in de plenaire vergadering was altijd samengesteld volgens de grootte van de fracties. Zo garandeerden we dat alle fracties volgens hun politieke gewicht aan bod kwamen.
De commissievergaderingen vonden deels fysiek, deels online plaats. Tijdens de coronacrisis hebben we de werkzaamheden in het Vlaams Parlement maximaal laten doorgaan. Wij zijn geen volmachtenparlement geworden en zullen dat nooit zijn.
Ik ben fier dat de diensten van het Algemeen Secretariaat van het Vlaams Parlement op korte tijd alle online vergaderingen faciliteerden en een systeem hebben ontwikkeld om op afstand te kunnen stemmen in de plenaire vergadering. Dat systeem wekte zelfs de interesse op van de andere parlementen in dit land, een erg mooi compliment.
Het digitale parlement heeft ons veel geleerd en heeft zijn nut, mits een beperkte agenda. We kunnen nu op een hybride manier vergaderen, fysiek en digitaal. Tijdens commissievergaderingen kunnen parlementsleden van thuis aansluiten of fysiek in de commissies aanwezig zijn. De keuze hiervoor ligt bij de respectieve commissies.
Toch gaat mijn persoonlijke voorkeur uit naar zo veel mogelijk fysieke zittingen. Wetgevend en controlerend parlementair werk online bespreken is niet evident en ook niet bevorderlijk voor de kwaliteit. De essentie van politiek is immers debatteren: elkaar in de ogen kijken, interactie en compromissen vinden door dialoog. We moeten een opeenvolging van monologen vermijden. In een online omgeving is dat bijna niet uit te sluiten.
Ik zal er dus naar blijven streven om de parlementaire activiteiten zoveel mogelijk fysiek te laten plaatsvinden binnen de geldende coronaprotocollen.
Ook voor het personeel van het Vlaams Parlement heeft de coronacrisis – net zoals voor de rest van de bevolking – een zware impact gehad. Thuiswerk werd de norm. Het was aanpassen, voor iedereen. Toch ben ik blij en fier dat onze diensten van het Algemeen Secretariaat onder moeilijke omstandigheden de parlementaire werkzaamheden optimaal bleven ondersteunen.
Eigen stijl
Mijn voorganger Jan Peumans heeft de voorbije 10 jaar een grote erfenis nagelaten, waar ik stevig kon op voortbouwen.
Zelf doe ik in de functie van voorzitter beroep op mijn ervaring in en mét dit parlement, want ik heb er alle rollen gespeeld: als parlementair medewerker achter de schermen, als volksvertegenwoordiger in het halfrond, als minister op de ministerbanken, zelfs tijdelijk als minister-president en als voorzitter op de voorzittersstoel.
Het voordeel is dat je hierdoor de specifieke gevoeligheden van de verschillende functies beter begrijpt. In mijn rol als voorzitter kan ik rekening houden met sommige verzuchtingen of frustraties en beter inspelen op bepaalde situaties. Verder ben ik een pragmatisch type, een vrouw van de actie. Ik heb een no-nonsenseaanpak en ben rechttoe rechtaan.
Als voorzitter wil ik mijn ervaring gebruiken om het Vlaams Parlement sterker te maken. Een parlement waar een aangename en pittige debatcultuur heerst, waar de goede voorstellen vanuit de oppositie worden meegenomen in een beter beleid, waar volksvertegenwoordigers het partijpolitieke niveau kunnen overstijgen en waar een professionele algemene omkadering het parlementaire proces versterkt.
Als parlement moeten we flexibel zijn en snel kunnen schakelen. Ik wil het voorbeeld aanhalen van de PFAS-PFOS onderzoekscommissie die op 25 juni 2021 werd geïnstalleerd. Het is nog maar de 5de onderzoekscommissie in de geschiedenis van het Vlaams Parlement. De laatste dateerde al van 1999.
Omwille van het maatschappelijke belang van dit dossier werd het intern reglement aangepast om parlementsleden uit alle fracties bij deze commissie te kunnen betrekken. Vanaf nu kan een onderzoekscommissie een toegevoegd lid installeren, met spreekrecht, maar zonder stemrecht. Het principe van evenredige samenstelling wordt hierbij behouden.
Ook in 2022 zullen we nog steeds geconfronteerd worden met de realiteit van het coronavirus. We zullen pas stap voor stap terug op volle sterkte kunnen bijeenkomen, veel bezoekers ontvangen en ons ‘normale leven’ ten volle hervatten.
Maar als voorzitter van het Vlaams Parlement engageer ik me wél dat de volksvertegenwoordigers hun parlementaire taken steeds maximaal zullen kunnen blijven uitoefenen. Want een goed functionerend parlement is de essentie van onze democratie en daar heeft de burger recht op.
U kunt op me rekenen.
Liesbeth Homans, voorzitter van het Vlaams Parlement
27 september 2021