Commissie voor Economie, Werk en Sociale Economie Vergadering van 04/12/2008
Vraag om uitleg van de heer Gino De Craemer tot mevrouw Patricia Ceysens, Vlaams minister van Economie, Ondernemen, Wetenschap, Innovatie en Buitenlandse Handel, over compensaties voor Waalse vliegtuigbedrijven
Vraag om uitleg van de heer Eric Van Rompuy tot mevrouw Patricia Ceysens, Vlaams minister van Economie, Ondernemen, Wetenschap, Innovatie en Buitenlandse Handel, over staatsgaranties voor SONACA en Asco
De voorzitter: De heer Van Hauthem die over hetzelfde onderwerp een interpellatie heeft ingediend, vergadert in de Senaat, en kan hier dus niet zijn.
We laten de vragen om uitleg toch stellen, want ze dateren van een hele tijd geleden. De interpellatie en de vragen om uitleg waren ingediend op 30 oktober, maar door de begrotingsbesprekingen hebben we die nu pas kunnen agenderen.
De heer De Craemer heeft het woord.
De heer Gino De Craemer: Mevrouw de minister, ik heb u en uw voorgangster herhaaldelijk bevraagd over economische compensaties in het kader van het Airbusdossier. Kort voor het zomerreces maakte u - terecht met fierheid - bekend dat er een akkoord was bereikt in het dossier van de Airbus 350. We hebben u toen gefeliciteerd met dat akkoord.
Vorige maand lag er een nieuw compensatiedossier op tafel. Bij het bereiken van een akkoord met KBC hebben de Franstalige onderhandelaars vorige week het dossier van SONACA, een Waalse vliegtuigonderdelenbouwer, op tafel gelegd. Volgens een krantenartikel in De Standaard van 30 oktober zou de Vlaamse Regering hieraan een ander dossier gekoppeld hebben, namelijk dat van het Zaventemse bedrijf Asco.
Voor de goede orde proberen we hier nogmaals - met enige reserves want enkel op basis van het bewuste krantenartikel - de chronologie te schetsen van het KBC-akkoord. De Franstalige partijen op federaal niveau weigeren te investeren in KBC. De Vlaamse onderhandelaars op federaal niveau dreigen ermee de Vlaamse Regering in te schakelen. De Vlaamse Regering zou hebben laten weten eventueel bereid te zijn om KBC financieel bij te springen. De Franstalige partijen gaan alsnog overstag maar vragen in ruil een compensatie. De conclusie van mij en van een aantal journalisten luidde dat het aloude wafelijzer plots weer opdook. Volgens de N-VA was dat niet plots, maar is het altijd blijven bestaan.
Een randbemerking die we nog willen maken aan de hele Vlaamse Regering is dat we het merkwaardig vinden dat de Vlaamse Regering de afgelopen weken bereid werd gevonden te investeren in Dexia en Ethias. In KBC investeerde de Vlaamse Regering niet. Welke motieven hiervoor gelden, is ons allerminst duidelijk.
Mevrouw de minister, waarom is de Vlaamse Regering niet financieel bijgesprongen in het dossier van KBC, terwijl ze dit wel deed voor Dexia en Ethias? Heeft de Vlaamse Regering op een gegeven moment de vraag gekregen om bij te springen, zoals gesteld in het krantenartikel in De Standaard? Klopt het dat de Vlaamse Regering hiertoe bereid was? Is de Vlaamse Regering op de hoogte van het nieuwe dossier van SONACA uit Gosselies? Klopt het dat er zich hierover een interkabinettenwerkgroep heeft gebogen? Is de Vlaamse Regering hierbij betrokken, en wat is de inbreng van de Vlaamse Regering? Klopt het dat de Vlaamse Regering het dossier van Asco aan het dossier van SONACA koppelt? Hoe staat u tegenover de conclusie dat het hier duidelijk gaat over het aloude wafelijzer dat terug is?
De heer Eric Van Rompuy: Ik heb mijn vraag om uitleg later ingediend omdat het dossier is geëvolueerd.
Op 8 november lazen we in de pers dat het in de kwestie om Asco steun te geven, om speculatieve posities ging die tot gevolg hadden dat de banken van Asco en SONACA bijkomende garanties vroegen. ING bevond zich toen in moeilijkheden. Er was een probleem met de indekking van hun euro-dollarposities met Turkse ponden. Die bedrijven hadden garanties nodig.
Inmiddels blijkt dat Asco geen waarborg meer vraagt. SONACA bleef nog vragende partij voor een staatsgarantie of kapitaalsverhoging. Minister Reynders heeft toen gezegd dat hij niet bereid was om daar zomaar in te stappen. De federale participatiemaatschappij heeft 10 percent van SONACA en was maar bereid een inspanning te doen a rato van haar aandeelhouderssterkte, terwijl 90 percent van de aandelen in handen is van de Waalse overheid. Men zei toen dat de inspanningen van de Waalse overheid moesten komen, via Wespavia, de hoofdaandeelhouder van SONACA.
Minister Reynders ontkende gisteren dat de steun aan SONACA een precedent zou scheppen voor andere bedrijven. De investering gebeurde op aandeelhoudersniveau, wat geen probleem kan zijn. Aan Vlaamse zijde werd ervan uitgegaan dat ook Asco steun zou krijgen als SONACA wordt geholpen, maar dat is volgens minister Reynders niet meer aan de orde.
Het dossier is geëvolueerd, maar het is goed dat het parlement vraagt wat er gebeurd is met de vraag van KBC en hoe die geëvolueerd is. Vrijdag zijn we nog op bezoek geweest bij Asco op de Sint-Elooisviering. Asco zegt dat het nog bestellingen heeft voor de volgende vijf jaar. Ze zitten dus heel goed, maar ze kregen een financieel probleem met de wisselkoersgaranties. Structureel zijn ze zeer gezond, wat niet het geval is voor SONACA, dat structurele problemen heeft en gebruik gemaakt heeft van die situatie om overheidssteun te krijgen.
Deze commissie volgt de zaken van de vliegtuigbouwers van nabij, en ook het aandeel van de Vlaamse bedrijven daarin. Soms bestaat het gevaar dat de steun voor één gewest te eenzijdig is, waardoor andere bedrijven op hun honger blijven.
De voorzitter: Minister Ceysens heeft het woord.
Minister Patricia Ceysens: De vragen hebben betrekking op een Vlaams privébedrijf, een Waals overheidsbedrijf en een Vlaamse bank. Als minister ben ik alleen betrokken partij geweest bij de vraag die het Vlaamse privébedrijf tot mij heeft gericht. Ik zal geen privébedrijfsgegevens in de openbaarheid brengen. Wel kan ik in alle openheid de politieke aspecten in het dossier toelichten.
Waar gaat het over? In het weekend van 25 en 26 oktober 2008 werd ik gecontacteerd door het bedrijf Asco in verband met een urgent probleem met hun bankinstelling. Concreet ging het om een probleem inzake wisselkoersverrichtingen, en meer bepaald over een probleem van contracten die het bedrijf had afgesloten om zich in te dekken tegen wisselkoersschommelingen. Door de enorme volatiliteit op de wisselkoersmarkten traden bepaalde contractuele clausules in werking die de bankinstelling ertoe aanzetten om bij Asco bijkomende waarborgen op te vragen.
U moet goed weten dat Asco, als toeleverancier van onderdelen in de vliegtuigsector, een belangrijk risico loopt op de dollar. Het overgrote deel van hun inkomsten is in dollar, terwijl het overgrote deel van hun kosten in niet-dollarmunten wordt gemaakt, vooral in euro. Het muntrisico voor Asco bestaat dus in een daling van de dollar ten opzichte van de euro. Daarom dekken ze zich vanuit een voorzichtigheidsprincipe tegen dit risico in via zogenaamde indekkingscontracten. Er zijn overigens nogal wat bedrijven die dat doen.
Het specifieke contract stipuleert dat, indien de wisselkoers een bepaald niveau overschrijdt, het bedrijf een penaliteit moet betalen. Het acute probleem was hier dat de kans dat de wisselkoers een bepaald niveau zou overschrijden, enorm was toegenomen door de grote volatiliteit op de wisselmarkten. De bankinstelling beweerde dat ze daarom op basis van de IFRS-boekhoudregels het contract moest waarderen - market to market - en dat zij daarom gerechtigd was zich in te dekken voor het risico op een mogelijk toekomstige penaliteit middels het vragen van een waarborg aan Asco.
Het probleem waarmee Asco werd geconfronteerd, bleek identiek aan het probleem waarmee SONACA werd geconfronteerd. Beide hadden soortgelijke contracten lopen bij dezelfde bankinstelling. U moet goed weten dat in dat weekend de financiële wereld op zijn grondvesten daverde. De overheid was de financiële instellingen al bijgesprongen met waarborgregelingen. Zowel Asco als SONACA hebben zich dan tot de overheid gewend om mee te helpen zoeken naar een oplossing, bijvoorbeeld in de richting van overheidswaarborgen.
In de jaren tachtig en negentig bestond er wel een specifiek ondersteuningsmechanisme voor deze sector, die heel sterk blootgesteld wordt aan wisselkoersschommelingen. De Vlaamse en federale overheid stonden gedeeltelijk borg mocht de wisselkoers negatief evolueren. Maar door WTO-regelingen is dat systeem toen afgeschaft. Toch betrof het geen evidente vraag, aangezien wij tot dusver geen overheidswaarborgen aan grote ondernemingen verstrekken.
Maar aangezien zowel Asco als SONACA een juridische link hebben bij de federale overheid, meer in het bijzonder bij de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij, werd er op zondag 26 oktober een vergadering belegd met de betrokken bedrijven, de kabinetten en de vertegenwoordigers van de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij.
SONACA is gelinkt aan de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij via een kapitaalsparticipatie van de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij in SONACA ten belope van 10,3 percent. Het Waalse Gewest heeft 88,6 percent van SONACA in handen. De link tussen Asco en de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij loopt via deelbewijzen die de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij aanhoudt in Asco ter waarde van 12 miljoen euro. Dat komt overeen met een aandeel van ongeveer 4 percent.
Mijn bekommernis was zo snel mogelijk zicht te krijgen op de techniciteit van het dossier, om te kunnen afwegen of een overheidstussenkomst kon worden verantwoord. Politiek gesproken ging mijn aandacht natuurlijk naar een gelijke behandeling van een Vlaams en een Waals bedrijf door de federale overheid. De technische uitklaring van het dossier en een gelijke behandeling zijn voor mij steeds de uitgangspunten geweest in de behandeling van het dossier. Het dossier is vervolgens ook besproken in de schoot van de Vlaamse Regering en van de federale regering én in het overleg tussen de beide regeringen.
Uiteindelijk zijn er in het dossier noch op Vlaams niveau, noch op federaal niveau regeringsbeslissingen genomen. Beide bedrijven zijn in negociatie getreden met hun bank, waardoor de urgentie van het dossier verdwenen is. De stabilisatie die op de financiële en bancaire markten is opgetreden, is daarvan de oorzaak. Ik kan alleen maar hopen dat dat zo blijft, maar zeker weet ik dat niet. Er ligt vandaag in elk geval geen nieuwe vraag van Asco voor.
De heer Gino De Craemer: Mevrouw de minister, het gaat mij om het principe. Het uitgangspunt was eigenlijk het KBC-dossier. De Franstaligen hebben, daaraan gekoppeld, SONACA op tafel gelegd. Vervolgens heeft de Vlaamse Regering de vraag van Asco gekregen, en zo is dat opnieuw op tafel gekomen. En zo kun je bezig blijven. Het is niet omdat er iets gevraagd wordt door een Vlaams bedrijf en de federale overheid daarin zou tussenkomen, dat de Franstaligen zomaar een ander dossier op tafel moeten leggen. Dat is de wafelijzerpolitiek die opnieuw op de proppen komt.
Die wafelijzerpolitiek is overigens altijd blijven bestaan, mevrouw de minister. En wij hebben daar een enorm probleem mee. Als de Vlamingen iets vragen voor een Vlaams bedrijf, moet er onmiddellijk gecompenseerd worden. Omgekeerd zijn wij Vlamingen altijd bereid, bereidwillig als we zijn, om mee te investeren in Franstalig gerichte bedrijven. Ik denk bijvoorbeeld aan Ethias. Wij hebben dat nooit in vraag gesteld of compensaties geëist.
Omgekeerd is dat wel altijd het geval. De Vlaamse Regering staat altijd direct paraat om bij te springen als het om een Franstalig gerichte vraag vanuit de federale regering gaat. De Franstaligen leggen het veel slimmer aan boord. Ik vind het politiek totaal incorrect wat er gebeurd is, niet alleen hier, maar ook in verschillende andere dossiers.
Vlaanderen is altijd bereid om mee te helpen en mee te financieren. We zijn zelfs bereid om onze Vlaamse begroting op het spel te zetten, alleen al ter wille van de goede gang van zaken op federaal niveau. Maar omgekeerd gebeurt dat totaal niet. Wij moeten altijd compenseren, zowel in economische als in andere dossiers. Dat is wat ik hier wou aanklagen.
U hebt geschetst hoe een en ander in elkaar zit, maar mij gaat het vooral om het principe. En u hebt alleen maar bevestigd dat de oude wafelijzerpolitiek meer dan ooit aan de orde is.
Minister Patricia Ceysens: Mijnheer De Craemer, waar is in dit dossier de compensatie gebeurd?
De heer Gino De Craemer: De compensatie is hier uiteindelijk niet doorgegaan door de situatie van de bedrijven Asco en SONACA zelf.
Minister Patricia Ceysens: Ik heb de indruk dat u dat betreurt. U bestaat natuurlijk alleen maar bij dit soort demonen. Waar zijn in dit dossier de compensaties gebeurd?
De heer Gino De Craemer: Mevrouw de minister, het hele verloop van dit dossier wijst in die richting. Het is trouwens niet alleen de N-VA die dat zegt: journalisten en andere partijen hebben dat evenzeer gezegd.
Minister Patricia Ceysens: Journalisten kunnen voor mijn part zeggen wat ze willen. Maar als u mij ondervraagt, zou ik graag hebben dat u uw punt maakt. Ik heb u aangetoond dat ik gehandeld heb in het belang van een Vlaams bedrijf. We hebben daar een volledig weekend hard voor gewerkt. We hebben er alles voor gedaan en zijn daar ook goed uitgekomen. Er is geen compensatie gebeurd. Dat is misschien jammer voor u, want dat had u opnieuw een gemakkelijke demon gehad om u aan op te trekken.
De heer Gino De Craemer: Ik heb die demonen niet nodig, mevrouw de minister. U weet heel goed dat het uitgangspunt van heel dit dossier KBC was. Daarmee is het begonnen. En toen is men vanuit Franstalige hoek compensaties beginnen te vragen.
Akkoord, er zijn uiteindelijk geen compensaties geweest. Door de situatie van de bedrijven in kwestie was dat uiteindelijk niet nodig. Maar mocht het nodig zijn geweest, dan zou het wel gebeurd zijn. Ik kan dat natuurlijk niet bewijzen, maar het zou sowieso gebeurd zijn. Dat kunt u toch niet ontkennen?
Minister Patricia Ceysens: Ik zou gedaan hebben wat nodig was voor Asco.
De voorzitter: Het incident is gesloten.