Commissie voor Leefmilieu en Natuur, Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid en Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vergadering van 23/02/2006
Interpellatie van de heer Jos Stassen tot de heer Kris Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over het gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde (GOG KBR)
De voorzitter: De heer Stassen heeft het woord.
De heer Jos Stassen: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, deze commissie heeft in de vorige legislatuur via een aparte regeling, namelijk een soort nooddecreet, ook validatiedecreet genoemd, ingegrepen om een aantal stilgevallen werken te deblokkeren. Dat ging onder meer over het Deurganckdok. Bij de voorbereiding van die werkzaamheden werd duidelijk dat de deblokkering niet mogelijk was. De regering had in de vorige legislatuur immers achterstand opgelopen met de compensatie in uitvoering van de Europese natuurrichtlijnen. Daarom moest er eerst een Europese deblokkering komen. Daardoor kwam het overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde, het GOG KBR, als compensatie in het vizier. Het Vlaams Parlement is dan zelfs zo ver gegaan om de bouwvergunningen mee te valideren. Deze aparte regeling werd door het Arbitragehof goedgekeurd omwille van het argument?in het algemeen belang´. Met deze inleiding wil ik aangeven dat dit dossier meer om het lijf heeft dan wat zand verleggen in de polder van Kruibeke.
Bovendien vindt dit dossier eveneens zijn belang in de grootte van de werken. Op het Deurganckdok na is dit het grootste project van Openbare Werken dat aan de gang is. Als we de NMBS-werken meerekenen, zit het zelfs nog in de top 5. Er is een bedrag van 100 miljoen euro mee gemoeid. De realisatie staat tevens symbool voor een beleid dat ogenschijnlijk tegenstrijdige elementen - veiligheid, economie en natuur - probeert te verzoenen. Het GOG KBR staat symbool voor de realisatie van het vernieuwde Sigmaplan.
De waarde van dit dossier wordt niet alleen bepaald door het wegwerken van het overstromingsgevaar in het Zeescheldegebied. Het heeft ook waarde door het wegwerken van de achterstand inzake de toepassing van de Europese natuurrichtlijnen, en vooral door de realisatie van een nieuwe visie op het waterbeheer. Vlaanderen probeert namelijk een integraal waterbeheer uit te bouwen.
Dit is dus geen klein lokaal dossier. De vroegere Commissie voor Leefmilieu heeft alles in een resolutie samengevat. Dit natuurgebied is niet alleen beschermd via het Natuurdecreet, maar ook via de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn.
Ik zal het verder niet hebben over de realisatie van het gebied, die loopt zoals gepland. Er ontstaat wel een ernstig probleem in afgeleide van die werken. Dit gebied wordt extra vervuild op twee plaatsen die qua waterhuishouding behoorlijk beschermd zijn. De waterkwaliteit is er nog behoorlijk en de vis kan er zelfs leven en paaien. Dat komt ernstig in gevaar. Langs de ene kant wordt een groot deel van het rioleringswater in Kruibeke nog steeds niet gezuiverd. Dat komt rechtstreeks of via de polder in de Schelde. Aan de andere kant is er de vijver rond het kasteel van Wissekerke. Tot grote ergernis van de buurt heeft de vijver de afgelopen twintig jaar gediend als bufferbekken tegen de vervuiling door rioolwater. Het vervuilde water bezonk in de vijver en ging een beetje gezuiverd de polder in. Daarna kwam het in de kreken van Bazel en Ruppelmonde die nog redelijk proper waren. De gemeente heeft de riolering afgekoppeld, wat een goede zaak is voor die vijver, maar dat betekent dat het rioolwater ongezuiverd in de polder terechtkomt en de Bazelse kreek vervuilt. Volgens kenners is dat een van de waardevolste kreken van Vlaanderen. Ze dreigt op korte termijn om zeep te gaan. Dat is twintig jaar geleden met de Kruibeekse kreek gebeurd. Die is nog altijd dood.
Een ander verhaal dat zich afspeelt zijn de Aquafinwerken. Aquafin heeft in Temse een zuiveringsstation gebouwd, wat een goede zaak is, en nu moet daar alles op worden aangesloten. Er zijn nu werken bezig om een stuk van Kruibeke daar op aan te sluiten. Door die werken loopt nu blijkbaar een deel van het rioleringswater, dat tot voor die ingreep rechtstreeks ongezuiverd de Schelde inliep, nu ook de polder in en bedreigt een andere kreek die nog veel meer wordt gebruikt door de vissers en heel belangrijk is als paaiplaats voor vissen. Op zeer korte termijn dreigt door die werken een zware vervuiling te ontstaan in een gebied dat op een drievoudige manier is beschermd door de overheid als natuurgebied. Dat kan je niet uitgelegd krijgen. De vissers moesten voor een natuurgebied wijken, en na veel discussie hebben ze dat aanvaard en zijn er andere oplossingen gevonden voor die mensen. Er is een natuurgebied gecreëerd, maar nu wordt dat wel zwaar vervuild. Het verzet daartegen dreigt nu weer op te duiken.
De natuurbeweging heeft al gezegd dat als er op korte tijd niet veel gebeurd, ze met een klacht naar Europa wil gaan, zo heb ik toch begrepen uit een brief die naar u is gestuurd.
Mijnheer de minister, erkent u het belang van dit gecontroleerd overstromingsgebied in het kader van het vernieuwde Sigmaplan, het Vlaamse en Europese beleid inzake natuurbehoud en het compensatiebeleid na de realisatie van een aantal grote Scheldeprojecten?
Bent u op de hoogte van het probleem dat ik heb geschetst? Wat zijn volgens u de gevolgen van dit probleem? Ik denk aan onder meer verlies van natuurwaarde, voorbereiding van mogelijke herstelmaatregelen, opnieuw aanwakkeren van het verzet en dergelijke meer.
Plant u op korte termijn concrete maatregelen om dit probleem op te lossen? Als dit een zomer zal doorgaan, zal dit tot serieuze problemen leiden. Ik heb me het verhaal laten vertellen uit de hete zomer van 1976. In Kruibeke was er toen een kreek die tot dan toe werd gebruikt als visplaats. Door bepaalde omstandigheden is die zwaar vervuild geraakt. Nu, dertig jaar later, ligt in die Kruibeekse kreek nog altijd vervuild slib en kan daar geen enkele vis in leven. Iedereen die de zaak een beetje volgt, vreest dat op korte termijn hetzelfde zal gebeuren met de twee andere kreken. Het gevolg is dat u binnenkort waarschijnlijk veel geld zult moeten uitgeven om dat te saneren.
Hebt u al geantwoord aan de afdelingen van Natuurpunt die een klacht bij de Europese Commissie overwegen? Naar mijn aanvoelen moet het Vlaamse beleid er alles aan doen om een nieuwe aanmelding bij Europa te vermijden, met de gekende gevolgen. Het zou goed zijn dat die gevolgen vermeden worden in plaats van dat ze moeten worden verholpen.
De voorzitter: De heer Wymeersch heeft het woord.
De heer Frans Wymeersch: Mijnheer de voorzitter, ik wil mijn verwondering uitdrukken over het feit dat dit punt als interpellatie is geagendeerd, ondanks het negatieve advies van de voorzitter van deze commissie. Waarschijnlijk zullen er andere redenen aan de basis van liggen.
De heer Jos Stassen: Ik was niet aanwezig op de Bureauvergadering toen dat werd beslist.
De heer Frans Wymeersch: De problematiek is niet nieuw. Onze fractie heeft zich, zowel hier als in de betrokken regio, altijd verzet tegen de aanleg van het overstromingsgebied, ook al is dat alleen maar omwille van het feit dat wij niet inzagen, en nog altijd niet, dat dit als compensatie voor andere natuurgebieden moest worden ingericht. Het gevolg is dat op een onnatuurlijke manier natuurwaarden moeten worden hersteld waardoor op het terrein een aantal waardevolle natuurelementen teniet zijn gegaan en nog zullen gaan.
Het is ontroerend dat de heer Stassen nu moet vaststellen dat een aantal maatregelen nu bepaalde effecten hebben, waarvoor ruim op voorhand gewaarschuwd was en die nu jammer genoeg op het terrein bewaarheid worden. Hij drukt zijn tevredenheid uit over de gunstige evolutie in verband met de vijver rond het kasteel Wissekerke, maar dat heeft natuurlijk zijn gevolgen. Hij gaat ervan uit dat het blijkbaar normaal is, ik hoor hem daar toch geen kritiek op spuien, dat vervuild water rechtstreeks in de Schelde kon worden geloosd. Men wil vanuit bepaalde hoek blijkbaar alles in keer oplossen en dat gaat natuurlijk niet. Men moet dat fragmentarisch en pragmatisch aanpakken.
Het stoort me enorm dat nu plotseling de impliciete dreiging - ik zou bijna zeggen impliciete chantage - met Europa wordt boven gehaald. Men zou eens moeten beseffen aan de andere kant van de barrière wat men wilt. Is dit de politiek die we willen? De mensen in de buurt hebben hier niet om gevraagd. Blijkbaar worden de vissers nu als de grote dupe van het hele verhaal opgevoerd. De vissers waren al bij de gedupeerden toen de plannen werden gemaakt. De groene fractie heeft deze plannen toen mee goedgekeurd. Niemand bekommerde zich toen om de gebruikers van de open ruimte, waaronder de vissers. Nu worden ze door bepaalde mensen als een handig alibi bij de discussie betrokken om het eigen gelijk te bewijzen.
We blijven erbij dat het hier van in het begin al om een fout dossier gaat. We blijven betreuren dat dit gebied een overstromingsgebied wordt. We hebben onlangs discussies over cadmiumvervuiling gevoerd. Bepaalde mensen hebben erop aangedrongen de werken stil te leggen en eerst de gronden te saneren en het hele dossier grondig te herbekijken. Ik kan me hiermee verzoenen. Nu dit dossier wordt aangepakt, mogen we echter niet zomaar zeggen dat alles verkeerd loopt. Wie een omelet wil bakken, moet eieren breken. De feiten waarmee de heer Stassen momenteel op het terrein wordt geconfronteerd, zijn gewoon een van die gebroken eieren. We kunnen niet aanvaarden dat bepaalde mensen als alibi worden gebruikt en dat met Europese inmenging wordt gedreigd.
De voorzitter: De heer Martens heeft het woord.
De heer Bart Martens: Mijnheer de voorzitter, ik maak me ook zorgen over de uitvoering van het natuurgedeelte van de ontwikkelingsschets voor het Schelde-estuarium. Ik had de indruk dat we een prachtig, integraal plan hadden opgemaakt. Ik dacht dat we duidelijke afspraken in verband met de timing van de uitvoering van de verschillende projecten hadden gemaakt.
Ondertussen dreigt niet enkel met betrekking tot het overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde een probleem te ontstaan. Ik heb in de beleidsbrief van Natuurpunt Vlaanderen gelezen dat het project voor Het Zwin vertraging dreigt op te lopen en niet, zoals oorspronkelijk was voorzien, in 2007 zal kunnen worden aangevat. De uitbreiding van Het Zwin met 120 hectare door de ontpoldering van de Willem-Leopoldpolder is nochtans van wezenlijk belang om de natuurwaarde in het zoute gedeelte van het estuarium te kunnen versterken en om de achteruitgang van de natuurkwaliteit in Het Zwin, een van de belangrijkste natuurgebieden in Vlaanderen, te kunnen stuiten.
Ik wil de minister ertoe aansporen om de verschillende natuuronderdelen van de ontwikkelingsschets met voortvarendheid uit te voeren. Dit dossier is zo belangrijk dat we ons geen accidents de parcours kunnen veroorloven. Door het opstellen van de ontwikkelingsschets hebben we een win-winsituatie tot stand gebracht. De economie, de ecologie en de veiligheid winnen hierbij. Ik hoop dat dit project tot een goed einde kan worden gebracht. Ik hoop dat dezelfde voortvarendheid aan de dag kan worden gelegd bij de uitvoering van alle onderdelen van de ontwikkelingsschets die buiten de verdieping van de Schelde vallen.
De voorzitter: Minister Peeters heeft het woord.
Minister Kris Peeters: Mijnheer de voorzitter, wat het project met betrekking tot Het Zwin betreft, stel ik voor dat de heer Martens een aparte vraag om uitleg indient.
Wat het rioleringsdossier betreft, kan ik enkel vaststellen dat de vertraging voor de RWZI en voor de investeringen van Aquafin aan de MER-procedure te wijten is. Indien we de MER-procedure volgen, lopen we vertraging op. Men kan mij niet vragen deze procedure te volgen en me tegelijkertijd aanmanen om vooruitgang te boeken: het is het een of het ander. Ik neem akte van de opmerking van de heer Martens. Ik zal een voorstel tot vereenvoudiging van de MER-procedure indienen. Ik ga ervan uit dat alle leden van deze commissie dit voorstel zullen steunen.
Wat het gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde betreft, wil ik allereerst nog eens het belang van het project onderstrepen. Ik veronderstel dat niemand aan dit belang twijfelt. Het project was oorspronkelijk bedoeld om de waterstanden in de Zeeschelde beter te beheersen en op die manier de beveiliging tegen overstromingen te verbeteren. Dit project is in het verleden verruimd. Het is duidelijk een project voor natuurbehoud geworden. Het is de bedoeling op dit vlak een belangrijke meerwaarde te creëren. Het recreatief medegebruik maakt dit een complex dossier. Ik heb begrepen dat de heer Stassen in het verleden reeds zijn verantwoordelijkheid in verband met dit dossier heeft genomen. We mogen immers niet vergeten dat hier verschillende spelers en diverse belangen een rol spelen. Het agentschap Waterwegen en Zeekanaal NV moet de nodige werken uitvoeren en kan hiervoor jaarlijks over behoorlijke middelen beschikken. Ik vermeld dit alles om te benadrukken hoe de beslissingen in het verleden tot stand zijn gekomen en hoe het project gaandeweg is uitgebreid.
Ik zal nu concreet op de rioleringsproblematiek ingaan. Eerst moeten we een aantal zaken op een rijtje zetten. De diverse besturen en administraties kennen de toekomstige natuurwaarden. Bij het doorlopen van elke procedure wordt aan deze waarden grondig aandacht besteed. De beheerscommissie Weidevogelgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde volgt de natuurcompensaties in het gebied van heel nabij op.
Natuurpunt heeft me ook geschreven. Het probleem betreft de vijver van het kasteel Wissekerke. Vroeger loosde de riolering van een deel van Bazel in de vijver van het kasteel. Vanuit de vijver waterde dit af: voor 90 percent naar de Polder en voor 10 percent naar de Vliet via de dreef en de Blauwe Gaanweg. De vijver diende als een natuurlijk waterzuiveringsgebied, maar het rioolwater bezonk erin en zorgde voor geurhinder.
De gemeente heeft de lozing in de vijver opgevangen en er werd aangesloten op de riolering in de Lange Gaanweg. Deze riolering loost in dezelfde waterloop, de poldergracht, op dezelfde plaats als de overloop van de vijver voorheen. Het verschil is dat de vuilvracht vroeger via de vijver ging, waar een groot deel bezonk, maar dat er nu een rechtstreekse aansluiting op de poldergracht is.
- De heer Patrick Lachaert treedt als voorzitter op.
Heel belangrijk is dat NV Aquafin de opdracht kreeg om het lozingspunt in de polder op te heffen en aan te sluiten op de RWZI van Temse. Dit project heeft een vertraging opgelopen van ongeveer 2 jaar, onder meer omwille van de MER-procedure. Het technisch plan voor dit project werd ondertussen afgerond. Aan de verdere afwerking van het project wordt de hoogste prioriteit gegeven. De huidige timing voor de uitvoering van de werken ligt vast op 2008.
Er is dus een duidelijke timing en we geven prioriteit aan het oplossen van dit probleem. De timing is heel belangrijk, want hoe sneller het probleem wordt opgelost, hoe beter. De vraag is echter wat er in tussentijd zal gebeuren. Op dit moment is er al heel veel monitoring in de polders van Kruibeke, Bazel en Rupelmonde. De beheerscommissie heeft - ondanks de reële instroom van het rioolwater - nog geen melding gekregen van het Instituut voor Natuurbehoud dat er bijkomende verontreiniging of schade is. Dit kan positief worden ge?nterpreteerd, maar natuurlijk kan de situatie wijzigen. Ik heb afgesproken dat de monitoring goed moet worden opgevolgd en dat bij een melding van een verslechtering voor 2008 bijkomende maatregelen worden genomen. In dat geval wordt de zaak opnieuw bekeken.
Ik heb de brief van Natuurpunt ontvangen met de dreiging, of de mededeling, om naar de Europese Commissie te stappen. Ik zal dezelfde antwoorden ook aan Natuurpunt geven. Ik ga ervan uit dat Natuurpunt zal inzien dat het probleem zal worden opgelost, dat de timing daarvoor vastligt op 2008 en dat bij een eventuele verslechtering bijkomende maatregelen zullen worden genomen. Het is een belangrijk project. Naar de Europese Commissie gaan, zal de zaak zeker niet vooruithelpen. Maar goed, Natuurpunt is een organisatie die wel door ons wordt gesubsidieerd, maar die in alle onafhankelijkheid ageert en optreedt.
De voorzitter: De heer Stassen heeft het woord.
De heer Jos Stassen: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Voor degenen die het niet willen begrijpen, verduidelijk ik nog eens dat de problemen die zich vandaag voordoen niets te maken hebben met de werken in de polder als dusdanig of met het GOG-project, maar wel met een aantal ingrepen van de gemeente en Aquafin. Ook zonder de werken had ik een vraag moeten stellen, maar waarschijnlijk een schriftelijke omdat het een lokaal probleem zou betreffen. Nu heb ik de vraag kunnen schetsen binnen het grote geheel van het validatiedecreet, het Sigmaplan en het erg grote openbare werk dat er wordt uitgevoerd.
Blijkbaar blijft het Vlaams Belang een achterhoedegevecht voeren. Dat gevecht speelt in de regio echter geen rol meer, want op een paar uitzonderingen na is de tegenstand verdwenen. Wij hebben zwaar electoraal geboet voor onze keuze om echt te gaan voor dit gebied. De achterhoedegevechten zijn nu voorbij, de vissers hebben zich bij de situatie neergelegd en doen zelf een aantal voorstellen om de problemen op te lossen. Hetzelfde geldt voor de landbouwers. Ze hebben via de beheerscommissie een aantal afspraken gemaakt zodat ze hun landbouwactiviteiten kunnen blijven uitvoeren onder een aantal voorwaarden. Het achterhoedegevecht wordt slechts door een paar mensen en door het Vlaams Belang nog gevoerd. Dat is hun goed recht natuurlijk, maar op zich speelt het niet meer. Iedereen probeert het gebied zo goed mogelijk te realiseren en kijkt uit naar de ecologische en toeristische meerwaarde ervan. Daarom is het belangrijk dat er geen bijkomende problemen komen.
U zegt dat dit probleem ten laatste tegen 2008 van de baan is, zowel wat Aquafin betreft als inzake de afkoppeling, zonder welke alles in de vijver van het kasteel terecht zou komen. Ik neem daar akte van. Ik hoop dat u deze zaken goed blijft controleren.
Ik ken de mensen van Natuurpunt bij ons zeer goed. Het zijn geen mensen die op alle slakken zout leggen. Zij zoeken steeds naar oplossingen. Dat ze dit probleem zo signaleren, wijst erop dat ze dit heel ernstig vinden en dat ze het vooral belangrijk vinden dat er een oplossing komt. Ze zullen mee zoeken naar die oplossing. Ze willen voorkomen dat het probleem groter wordt.
Mocht het weer binnenkort warmer worden, dan zouden er grote problemen kunnen ontstaan. Ik hoop dat u dan meteen zult ingrijpen. Iedereen heeft wel een verhaal over een kreek die al dertig jaar naar de vaantjes is doordat men niet tijdig heeft ingegrepen toen er sprake was van vervuiling in een warme zomer. Niemand wil dat dit nogmaals gebeurt. Anders zult u veel geld moeten uitgeven om de boel te saneren op het GOG-project in Kruibeke. Dat moet worden vermeden.
Aangezien het Vlaams Belang een motie aankondigt, kondigen wij ook een motie aan.
De voorzitter: De heer Wymeersch heeft het woord.
De heer Frans Wymeersch: De heer Stassen heeft het over een achterhoedegevecht. Wij leveren geen achterhoedegevecht in dit dossier. Wij hebben hier vandaag slechts geprobeerd onze houding in het verleden te belichten. In feite zijn we nog steeds dezelfde mening toegedaan. Het dossier is wat het is.
Jaren geleden al zijn er waarschuwingen gekomen uit de regio met betrekking tot de totale waterhuishouding in de regio. Toen ook maakten deze deeldossiers daar deel van uit.
Ten slotte stel ik vast dat Groen! nu een coalitie aangaat met vissers en landbouwers. Dat doet me enorm veel plezier en ik wens hen daar veel succes mee.
Met redenen omklede moties
De voorzitter: Door de heer Wymeersch en door de heer Stassen werden tot besluit van deze interpellatie met redenen omklede moties aangekondigd. Ze moeten zijn ingediend uiterlijk om 17 uur op de tweede werkdag volgend op de sluiting van de vergadering.
Het incident is gesloten.