Commissie voor Leefmilieu en Natuur, Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid en Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vergadering van 21/04/2005
Vraag om uitleg van mevrouw Joke Schauvliege tot de heer Kris Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over de chaotische start van de ophaling van oude banden
De voorzitter: Aan de orde is de vraag om uitleg van mevrouw Schauvliege tot de heer Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over de chaotische start van de ophaling van oude banden.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Joke Schauvliege: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, sedert dit jaar is het autobandenophalingssysteem gewijzigd. Het nieuwe ophalingssysteem wordt georganiseerd door de vzw Recytyre.
Jaarlijks worden we in Vlaanderen geconfronteerd met 60.000 ton oude autobanden. Voordien sloten garages contracten met ophalers die daarvoor werden betaald. Iedere consument betaalt bij de aankoop van een nieuwe autoband een bedrag van 2,40 euro. Als het om banden van een vrachtwagen gaat, is dat 10,30 euro. De banden worden gratis opgehaald. De vzw Recytyre krijgt daarvoor budgetten waarmee de ophalers worden betaald. Zij krijgen 156 euro per ton opgehaalde banden. Dat was althans de bedoeling van het systeem.
Nu blijkt dat een en ander fout loopt. Dit systeem werd ingevoerd om te voldoen aan de Europese richtlijn. Zo moet een kwart van alle ingezamelde banden opnieuw worden gebruikt via loopvlakvernieuwing, 20 percent moet worden verwerkt tot granulaat en 55 percent moet thermisch worden gevaloriseerd. Om aan die verplichtingen te kunnen voldoen, werd heel deze constructie op poten gezet.
De ophalers hebben nu vastgesteld dat er niet genoeg bevoorrading is omdat er alternatieve circuits zijn. Daarnaast beschikt de vzw Recytyre over onvoldoende middelen om alle ophalers te vergoeden. Momenteel zijn er 46 ophaalbedrijven geregistreerd, waarvan een aantal afkomstig uit Nederland en Duitsland. Bedrijven die in Nederland banden hebben opgehaald, en die daar in Nederland al voor zijn vergoed, zouden in Vlaanderen voor dezelfde banden nog eens 156 euro per ton kunnen ontvangen. Er is dus niet genoeg controle. Een aantal bedrijven in het buitenland zijn failliet gegaan en hebben zich vervolgens in Vlaanderen gevestigd. Chaos alom dus.
In principe zou de vzw Recytyre op 1 mei 2005 starten met de tweede fase. Dat houdt in dat ook banden van machines, scooters enzovoort zouden worden opgehaald en verwerkt. Dat blijkt niet haalbaar te zijn waardoor de tweede fase wordt uitgesteld.
Voor de aangifte moeten de ophalers over een cdrom beschikken waarop alles moet worden ingevuld. Die cd-rom is er echter nog altijd niet.
Mijnheer de minister, ik vrees dat we de Europese richtlijn niet zullen halen, terwijl we als consument toch die bijdrage moeten betalen aan de vzw Recytyre. Bent u op de hoogte van die problemen en van het ongenoegen dat leeft bij de ophalers? Wat loopt er fout? Hebt u voldoende garanties dat die Europese doelstellingen zullen worden gehaald? Het zijn precies die doelstellingen waar de consument voor betaalt. Zijn er maatregelen om ervoor te zorgen dat de recyclage van de autobanden in de toekomst beter zou verlopen?
De voorzitter: De heer Martens heeft het woord.
De heer Bart Martens: Mijnheer de minister, ik onderschrijf ten volle de vraag van mevrouw Schauvliege. We hebben deze discussie al gevoerd naar aanleiding van het voortgangsrapport over de milieubeleidsovereenkomsten inzake afvalbanden. U hebt ons toen het antwoord op enkele vragen beloofd. Tenzij ik me vergis, hebben we dat antwoord niet gekregen.
Enkele van die vragen gingen over de recyclagepercentages en de doelstellingen ter zake. We vroegen u naar de stand van zaken van de invoering van het 1-voor-0-principe. Recytyre aanvaardt wel de banden die van de vervangingsmarkt komen via het 1-voor-1-principe. Dat houdt in dat iemand bij de aankoop van een nieuwe band zijn oude band afgeeft. In Vlarea staat dat sinds 1 januari - ik weet niet van welk jaar - het 1 voor-0- principe geldt. Alle oude banden moeten worden aanvaard, ook zonder dat er een nieuwe wordt gekocht. U had daar bedenkingen bij. U vroeg zich af of we daar geen illegale stocks mee zouden creëren, of we geen banden uit het buitenland zouden aantrekken, en dergelijke. Dat zijn pertinente vragen, me dunkt, maar we zitten wel met die wetgeving. Het 1 voor-0-principe zou al van toepassing moeten zijn. In de praktijk is dat, alleszins in een aantal containerparken, niet het geval. Daar worden geen of slechts in zeer beperkte mate oude banden aanvaard.
Er werd ook gevraagd hoe het zat met de kostendekkende vergoeding van Recytyre aan de gemeentelijke intercommunales die banden via de containerparken inzamelen. Ook daar hebben we nog geen antwoord op gekregen. Ik zou nog eens willen aandringen op de antwoorden op die vragen.
De voorzitter: Minister Peeters heeft het woord.
Minister Kris Peeters: Mijnheer de voorzitter, collega's, wat de heer Martens stelt, zal ik nakijken. Het is jammer dat daarop nog geen antwoorden zijn gegeven tijdens de discussie die we toen gevoerd hebben. We moeten er dan ook zo snel mogelijk op terugkomen en de antwoorden geven. Mijnheer Martens, u haalt enkele vragen aan die toen ook gesteld zijn, vooral dan wat betreft het één-voor-nulprincipe.
Mevrouw Schauvliege, een maand voor de geplande start van het systeem werd door Recytyre beslist, na consultatie van de Belgische mededingingsautoriteiten, af te stappen van het initiële systeem van arrondissementele exclusiviteit voor de ophaling van afvalbanden. In minder dan 1 maand heeft Recytyre de nodige inspanningen geleverd om alsnog op 1 februari met een sluitend systeem te beginnen. Alle stappen werden genomen met de goedkeuring van de drie gewesten, vertegenwoordigd door de bevoegde administraties, die in de Raad van Bestuur zetelen als permanente waarnemers.
Gelet op de grondige herziening van de basisprincipes van het systeem, werd Recytyre ook gedwongen de inhoud van de overeenkomsten met haar toekomstige partners te herzien. Vandaag zijn er meer dan 30 ophalers die de ophaling van de afvalbanden kunnen garanderen.
Tijdens de voorbereidings- en opstartfase werd Recytyre enkele malen aangeklaagd. In iedere zaak heeft Recytyre tot op heden gelijk gekregen van de rechtbanken. Ondanks de inspanningen die door Recytyre geleverd werden, is er geen garantie dat er zich geen kinderziektes voordoen of hebben voorgedaan bij de start van zo'n inzamelsysteem.
In het Recytyresysteem moet ieder ophaalpunt in België geregistreerd zijn om controle over de in te zamelen hoeveelheden te garanderen. Hierbij wordt vastgesteld dat de ophaalpunten vrij laat de nodige stappen hebben ondernomen om zich te laten registreren. Er zijn tot op heden bijna 2900 ophaalpunten geregistreerd en Recytyre ontvangt nog dagelijks een 40-tal registraties.
Dit in antwoord op uw eerste twee vragen. We zijn dus op de hoogte. Door de opstart en het feit dat er vrij snel aanpassingen moesten gebeuren, zijn er zeker kinderziektes geweest, en bestaan die mogelijk nog.
U vroeg of er voldoende garanties zijn dat de Europese doelstellingen worden gehaald. Op advies van de mededingingsautoriteiten heeft Recytyre het systeem van ophaling versoepeld. Garages en bandencentrales die als ophaalpunt geregistreerd zijn, kunnen vanaf 1 april 2005 vrij contact opnemen met een operator die gehomologeerd is volgens de Recytyrenorm en die een overeenkomst met Recytyre heeft getekend.
Het geregistreerd ophaalpunt heeft dus de vrije keuze. Recytyre sluit een overeenkomst af met deze gehomologeerde operatoren. In de overeenkomsten met de operatoren wordt erin voorzien dat zij de doelstellingen op individueel niveau behalen. In deze overeenkomsten zijn sancties bepaald voor het niet behalen van de doelstellingen, gaande van ingebrekestelling, over financiële boetes, tot schorsing van de homologatie als ophaler. De operator zal dan niet meer vergoed worden voor verdere ophaalactiviteiten. Ten opzichte van Recytyre beschikt het Vlaamse Gewest over de algemene toezichtbepalingen uit het Afvalstoffendecreet indien de doelstellingen niet gehaald worden.
Ik heb aan de OVAM opdracht gegeven tijdens de opstartfase het Recytyresysteem nauwlettend op te volgen en mogelijke onregelmatigheden, die ook aan mijn kabinet gesignaleerd werden, te onderzoeken. In principe biedt het systeem voldoende garanties om de doelstellingen te halen, maar indien blijkt dat er aanpassingen of verbeteringen nodig zijn, zullen die uitgevoerd worden. Het principe van de vrije markt kan leiden tot marktverschuivingen, maar er moet wel op toegezien worden dat hierbij geen wettelijke bepalingen overtreden worden.
De voorzitter: Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Joke Schauvliege: Mijnheer de minister, ik dank u voor het antwoord. Ik heb eruit begrepen dat er garanties zijn, of althans een soort monitoring waarmee wordt nagegaan of de doelstellingen worden gehaald. Zo niet, dan wordt er een boete opgelegd. Het probleem is echter juist dat de ophalers de banden die in aanmerking komen voor recyclage, en meer specifiek voor loopvlakvernieuwing, niet ontvangen omdat ze in een alternatief circuit worden verwerkt. Kunt u dat eens nagaan? Blijkbaar loopt het daar fout, zodat de ophalers niet in de mogelijkheid zijn de doelstellingen te halen. Intussen betalen we er als consumenten allemaal voor. We hebben er dan ook recht op dat het effectief gebeurt. Er moet dan ook voldoende controle zijn.
Minister Kris Peeters: Mevrouw Schauvliege, het is evident dat het goed moet functioneren. De OVAM onderzoekt de onregelmatigheden. Als er bijsturingen nodig zijn, dan zullen we nagaan welke maatregelen gepast zijn om het alternatief circuit te bannen.
De voorzitter: Het incident is gesloten.