Commissie voor Leefmilieu, Natuurbehoud en Ruimtelijke Ordening Vergadering van 10/10/2002
Vraag om uitleg van mevrouw Marleen Van den Eynde tot mevrouw Vera Dua, Vlaams minister van Leefmilieu en Landbouw, over het bouwen op vervuilde gronden
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van mevrouw Van den Eynde tot mevrouw Dua, Vlaams minister van Leefmilieu en Landbouw, over het bouwen op vervuilde gronden.
Mevrouw Van den Eynde heeft het woord.
Mevrouw Marleen Van den Eynde : Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, het is niet de eerste maal dat het bedrijf Umicore in deze commissie ter sprake komt. We hebben reeds meermaals gesproken over de bodem- en luchtverontreiniging in de wijk Moretusburg. Op nauwelijks 200 meter van Umicore in Hoboken -dus in voornoemde wijk -zou er binnenkort een nieuwe woonwijk worden gebouwd, met 50 woongelegenheden.
Het advies dat hiervoor door het Antwerpse schepencollege moest worden gegeven bevatte een heel vreemd onderdeel. Het schepencollege wees er immers op dat het niet mogelijk was de bouw te weigeren omwille van gezondheidsredenen. Mevrouw de minister, ik vond dit een heel vreemde opmerking, want ik had vernomen dat u plannen heeft om de wijk Moretusburg volledig te saneren tegen 2004. Deze wijk kampt al langer met problemen, vooral dan met loodvervuiling en cadmiumvervuiling. De sanering zou worden uitgevoerd door Umicore.
Vooraf zou een bodemonderzoek moeten plaatsvinden, waarbij vooral de concentratie van de zware metalen in de bodem moet worden onderzocht. Indien deze vervuiling kan worden weggewerkt, dan vinden we het alleen maar positief dat zich nieuwe woonwijken kunnen ontwikkelen. Toch heb ik enkele vragen bij de wenselijkheid van een nieuwe woonwijk in de omgeving van fabrieken die een kwalijke reputatie hebben inzake vervuiling.
Mevrouw de minister, klopt het dat er geen negatief advies kan worden uitgebracht omwille van gezondheidsredenen? Bestaat er een gevaar voor de volksgezondheid, zoals in het advies van het schepencollege is gesuggereerd? De socialehuisvestingsmaatschappij zal de woningen enkel verhuren aan gezinnen met kinderen boven 12 jaar. Kan dat? Zaait men op die manier geen onrust over de kwaliteit van de omgeving? Zal dat er niet toe leiden dat de terreinen niet efficiënt worden gesaneerd vermits men beperkingen oplegt bij de toekenning of het verhuren van de woningen? Kan Umicore zelf beslissen op welke manier er wordt gesaneerd? Heeft de minister een actieplan om vervuilde gronden te saneren, zodat zij opnieuw als bouwgrond in aanmerking kunnen komen? Zo ja, geldt dat actieplan voor geheel Vlaanderen, of enkel voor Hoboken?
De voorzitter : Minister Dua heeft het woord.
Minister Vera Dua : Mijnheer de voorzitter, collega's, hoe eigenaardig het ook klinkt : in toepassing van het decreet inzake ruimtelijke ordening is het niet de gewoonte om bouwprojecten te weigeren op basis van gezondheidsredenen. Een weigering steunt vooral op onverenigbaarheidsargumenten, zoals de onverenigbaarheid met het gewestplan. Ik denk dan vooral aan bouwprojecten in een gebied dat niet als woonzone is ingekleurd. Indien een bouwvergunning voor een woning in een gebied dat is ingekleurd als woonzone wordt geweigerd, is er sprake van planschade. Dan moet de waardevermindering van de grond worden vergoed.
Op basis van het bodemattest dat in uitvoering van het bodemsaneringsdecreet moet worden afgeleverd bij overdracht van gronden, en waarin voor het betreffend perceel wordt vermeld of er sprake is van ernstige bodemverontreiniging, is het evenmin mogelijk om de bouwvergunning te weigeren. en weigering kan wel, maar dan moet men planschade betalen. Misschien moet dit probleem eens bij de minister van Ruimtelijke Ordening worden aangekaart.
Omwille van de eventuele negatieve gevolgen voor de volksgezondheid en het voorzorgsprincipe, is een nieuw woonblok op 200 meter van de bedrijfsmuren mijns inziens niet wenselijk. Ik kom daar nog op terug. Als minister van Leefmilieu en Landbouw ligt het echter niet in mijn bevoegdheid om de bouwvergunning te weigeren.
Het gevaar voor de volksgezondheid in de wijk Moretusburg, die naast de bedrijfsmuren ligt, is al lang gekend. Kinderen zijn het meest onderhevig aan de gevolgen van de bodemverontreiniging. Om verschillende redenen is er in het verleden voor geopteerd om zowel de bewoning in de wijk Moretusburg als de industriële activiteiten te laten bestaan. Vandaag concentreert men zich op de sanering van emissiepunten binnen het bedrijf, de bodemsanering rond het bedrijf en het informeren van de bevolking.
De socialehuisvestingsmaatschappij houdt deze strategie aan op basis van onderzoek in het verleden. at wees uit dat de verontreiniging van lood vooral gezondheidsproblemen veroorzaakt bij kinderen. e Vlaamse Huisvestingsmaatschappij zegt dat het mogelijk is om de bewoning enkel toe te staan aan gezinnen met kinderen boven de 12 jaar als er gegronde redenen zijn en als dit wordt opgenomen in het intern toewijzingsreglement dat wordt goedgekeurd door de administratie.
Ik weet niet of die wijziging al is goedgekeurd. In de praktijk lijkt deze strategie niet haalbaar, want men kan niet verhinderen dat er toch kinderen op bezoek komen of er lange tijd verblijven. Die aanpak is trouwens niet wenselijk, want op die manier zou men nieuwkomers het signaal geven dat er voor bewoners boven de 12 jaar geen probleem is, en dat strookt niet met het voorzorgsprincipe. In dat onderzoek is er trouwens geen rekening gehouden met de eventuele risico's die verbonden zijn aan andere aanwezige polluenten.
U had het over onrust die kan worden gezaaid. Via informatiecampagnes worden de bewoners van voornamelijk de wijk Moretusburg, maar ook van de verder afgelegen gebieden, geïnformeerd door de milieudienst van de stad Antwerpen, de Gezondheidsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap, het Provinciaal Instituut voor Hygiëne, en het zopas door mijn collega en mezelf opgerichte steunpunt Milieu en Gezondheid. U vindt hierover meer informatie op de website 'http ://www.milieu-en-gezondheid.be', waar onder de hoofding 'Publicaties' het rapport ´nrust in Moretusburg, risicocommunicatie met de bevolking naast de fabriek´terug is te vinden. Of ook nieuwkomers systematisch worden geïnformeerd, is mij niet bekend. In elk geval is dat wenselijk. Dat mededelingen over de beperkingen van de woonomgeving onrust kunnen veroorzaken bij nieuwkomers, mag ons niet weerhouden van de verspreiding van informatie over de gezondheidsrisico´ en de inperking ervan.
Voor de volledigheid voeg ik eraan toe dat ook de OVAM een permanent telefoonnummer vrijhoudt voor de bewoners van de Moretuswijk. Zo kunnen zij informatie bekomen over de saneringsprojecten die zijn gepland voor 2004.
De sanering van de gronden van de Moretusburg wordt bepaald in het nog op te stellen bodemsaneringsproject. De bodemsanering moet erop gericht zijn de achtergrondwaarden voor de bodemkwaliteit te realiseren. Als het door de kenmerken van de bodemverontreiniging of van de verontreinigde gronden niet mogelijk is de achtergrondwaarden voor de bodemkwaliteit te realiseren met technisch haalbare maatregelen die geen onredelijk hoge kosten meebrengen, moet de bodemsanering ten minste een betere bodemkwaliteit dan bepaald door de bodemsaneringsnormen bewerkstelligen. Als ook dat niet mogelijk is, moet worden vermeden dat de bodemkwaliteit een ernstige bedreiging vormt. Een onderzoek moet dan uitwijzen of een volledige sanering moet gebeuren, dan wel of voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen. Indien het in extreme gevallen niet mogelijk is de voorgeschreven bodemkwaliteit te verwezenlijken met technisch haalbare maatregelen die geen onredelijk hoge kosten meebrengen, dan worden zonodig gebruiksbeperkingen of andere voorzorgsmaatregelen opgelegd.
Umicore moet een bodemsaneringsproject voor de wijk Moretusburg aan de OVAM overmaken. Dit project moet worden opgesteld en uitgevoerd onder leiding van een onafhankelijk bodemsaneringsdeskundige. Nadat de nodige adviezen zijn ingewonnen en alle partijen zijn aanschreven, zal de OVAM in het conformiteitsattest de voorwaarden bepalen van de bodemsaneringswerken.
De sanering van verontreinigde gronden is geregeld in het decreet van 22 februari 1995 over de bodemsanering en in het uitvoeringsbesluit, het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering of Vlarebo. In het decreet is bepaald dat bij de sanering van de gronden rekening moet worden gehouden met de nabestemming die aan de gesaneerde gronden wordt gegeven en de overeenstemming hiervan met de bindende stedenbouwkundige voorschriften.
Daarnaast zijn er de strategische projecten 'brownfields', 'woonzones' en 'ambtshalve versnelling' waarbij het gebruik van gesaneerde gronden, eventueel in overeenstemming met een nieuwe bestemming, wordt ondersteund. Zo kunnen in het kader van het project 'brownfields' onderbenutte, verontreinigde terreinen onder welbepaalde voorwaarden opnieuw worden gebruikt als bouwgronden. Met het project 'woonzones' wordt de sanering van verontreinigde woonwijken aangepakt. Dat is een van onze prioriteiten. In het Zomerakkoord is overigens expliciet bepaald dat woongebieden of gebieden die in aanmerking komen als woonzone, en dan in de eerste plaats in de steden Antwerpen en Gent, bij voorrang zullen worden aangepakt.
De voorzitter : Mevrouw Van den Eynde heeft het woord.
Mevrouw Marleen Van den Eynde : Mevrouw de minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb toch een bedenking in verband met die socialehuisvestingsmaatschappij. U hebt het over een goede informatiecampagne voor de buurtbewoners of toch in ieder geval voor de mensen die er komen wonen. Dat is inderdaad heel belangrijk, maar die huurders zijn toch meestal mensen die blij zijn dat ze eindelijk een woning ter beschikking gesteld krijgen van een socialehuisvestingsmaatschappij. Een beslissing nemen of ze er wel of niet zullen wonen, is in deze zaak nogal moeilijk, aangezien het over sociale woningen gaat.
Wat u zegt over die brownfieldontwikkeling vind ik een heel goede zaak. Ik vind echter toch dat we een zeker onderscheid moeten maken : omgevingen waar er bedrijven zijn die nog een bezwaarlijke reputatie kennen, zoals in Hoboken, waar dus nog vervuiling is of blijft, tegenover gebieden waar geen bedrijven meer zijn met vervuilende activiteiten. Mijns inziens moeten we daarin toch een duidelijk onderscheid maken.
Ik zal ook verder minister Van Mechelen ondervragen over de wenselijkheid van het bouwen in zulke buurten. Ik dank u nogmaals voor uw antwoord.
De voorzitter : Minister Dua heeft het woord.
Minister Vera Dua : Wat Umicore betreft, is onze eerste prioriteit de emissiepunten ter plaatse proberen te saneren. Er is dan de hele discussie over de vraag of er al dan niet nog blijvende verontreiniging is, onder meer door het opwaaien van stof. Op dat vlak hebt u dus volledig gelijk. We gaan niet saneren in een zone waarvan we weten dat er nog continu vervuiling is. Dat is uiteraard de eerste vereiste.
De voorzitter : Het incident is gesloten.