Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gelijke Kansen Vergadering van 24/01/2002
Vraag om uitleg van de heer André-Emiel Bogaert tot mevrouw Mieke Vogels, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, over fundamenteel onderzoek naar preventie van pokken en het aanmaken van pokkenvaccin
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Bogaert tot mevrouw Vogels, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, over fundamenteel onderzoek naar preventie van pokken en het aanmaken van pokkenvaccin.
De heer Bogaert heeft het woord.
De heer André-Emiel Bogaert : Mevrouw de voorzitter, het kan een eigenaardige vraag lijken, maar 11 september was ook een speciale dag. Wie dit op 10 augustus zou hebben voorspeld, zou gek verklaard zijn. Mijn vraag is het gevolg van een onderzoek dat ook in Nederland werd verricht. Uit regeringsverslagen gebaseerd op bevindingen van de veiligheidsdiensten van verschillende landen blijkt dat een van de gemakkelijkste en minst dure, maar gevaarlijkste terroristische aanslagen via het in omloop brengen van de pokken kan gebeuren.
Ongeveer een kwarteeuw geleden werd de verplichte inenting in de meeste West-Europese landen afgeschaft. Dit betekent dat er een zwaard van Damocles boven de hoofden van de min 26-jarigen hangt. Niet alleen in de Verenigde Staten en Duitsland, maar ook en vooral bij onze Noorderburen, houdt men ernstig rekening met een mogelijk terroristisch misbruik van dit biologisch wapen. De verspreiding is bewezen. 300 kilogram van het virus zijn verdwenen en niet in regeringshanden. Het is zeer gemakkelijk om het te verspreiden en te vervoeren. Na 11 september moeten we van niets meer schrikken. Er wordt dan ook met zeer bekwame spoed werk gemaakt van een beleid om een eventuele pokkenepidemie uit te sluiten of minstens afdoende af te weren.
Het Nederlandse Rijksinstituut voor Virologie heeft advies uitgebracht bij de regering en heeft een dringende opdracht gekregen. Momenteel beschikt Nederland over 1,3 miljoen pokkenvaccins. Dit is zeker onvoldoende. Deze worden verdund om aldus in geval van nood vier miljoen mensen te kunnen inenten. Daarnaast heeft de farmaceutische industrie vanwege de Nederlandse regering opdracht gekregen 16,1 miljoen vaccins aan te maken. Deze voorraad moet uiterlijk tegen 30 juni 2002 ter beschikking staan.
Mocht nu in Nederland een pokkenepidemie uitbreken, dan zouden alle min-26jarigen met de dood bedreigd zijn. In België is het steeds dansen op een slappe koord. Ik heb de kapstok van de preventie gebruikt en de bevoegdheid van Vlaanderen op dit vlak, namelijk preventie en voorlichting. Als Vlaams volksvertegenwoordiger kan ik mij enkel richten tot mevrouw Vogels, bevoegd voor het Gezondheid.
Heeft de Vlaamse regering kennis van de hierboven geschetste feiten en de bijhorende onderzoeken in andere Westerse landen?
Kunt u hieromtrent op Vlaams niveau de nodige uitleg verstrekken, de onderzoeksresultaten meedelen en instaan voor de preventie? Hebt u kennis van de dreiging van een eventuele pokkenepidemie? Hebt u hierover reeds overleg gepleegd met uw federale ambtgenoot? Hebt u kennis van onderzoeken hierover in Vlaamse universitaire instellingen, onderzoekscentra en VOI's ingesteld op fundamenteel onderzoek?
De voorzitter : Minister Vogels heeft het woord.
Minister Mieke Vogels : De terroristische dreiging met pokken wordt door de Gezondheidsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap opgevolgd. Deze dienst dient als ankerpunt. De inspectie houdt de toestand op Belgisch vlak, in de ons omringende landen en zelfs op wereldvlak, nauwlettend in het oog. Zij adviseert mij regelmatig over de stand van zaken.
In het algemeen raad ik de inspectie aan om verder te gaan op de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Voor preventie ten aanzien van de bevolking volgen wij het geldend advies van de Wereldgezondheidsorganisatie. Waakzaamheid is belangrijk. De WHO werkt met begrippen als waakzaamheid, knipperlicht en ingrijpen. Ik heb hier in het kader van de meningitisbesmettingen reeds over gesproken. Voor de pokkenepidemie werkt men met het principe 'Waakzaamheid is geboden'. Dat betekent dat onmiddellijk zowel de nationale als de internationale instanties op de hoogte worden gebracht, wanneer er een probleem zou opduiken. De aanpak gebeurt in overleg met de andere gemeenschap en de federale overheid. Sinds 1980 geldt het advies niet meer te vaccineren tegen de pokken, omdat nergens ter wereld nog een geval van pokkeninfectie is gesignaleerd. Er is dus nog geen reden om massaal te vaccineren, met een vaccin dat zeker niet vrij is van nevenwerkingen.
Wat Vlaanderen en België betreft, bestaat er gecoördineerd overleg met de verschillende gemeenschappen en op federaal niveau via een werkgroep bioterrorisme en chemische terreur. Hierin zetelen experten. Ook de adviezen van de Hoge Gezondheidsraad worden opgevolgd. Zo nodig kan ook de bestaande overlegstructuur tussen het federale niveau en de gemeenschappen op vlak van vaccinaties hierbij worden ingeschakeld.
Ik wens erop te wijzen dat in tegenstelling tot wat werd gesuggereerd, de bevoegdheden bij het federale niveau liggen. Al wat militair is, bioterrorisme en chemische terreur inbegrepen, is een federale bevoegdheid. Hetzelfde geldt voor de voorziening van de nodige medicatie in geval van bepaalde ziekten. Mijn federale collega, mevrouw Aelvoet, besloot reeds om een noodreserve van pokkenvaccins aan te kopen.
De bewaking van infectieziekten, het epidemisch verloop van de ziekte en het organiseren van de noodzakelijke vaccinatie, behoren tot de bevoegdheid van de gemeenschappen. De verplichte pokkenvaccinatie was vroeger gebaseerd op een federale regelgeving. Voor de verplichte poliovaccinatie is dit nog steeds het geval. Het spreekt voor zich dat ook de federale overheid hierbij betrokken is. Daarom wordt deze problematiek op de voet gevolgd in de eerder vermelde overleg- en adviesstructuren.
Aan Vlaamse zijde wordt rekening gehouden met de adviezen van de Hogere Gezondheidsraad en de werkgroep bioterrorisme en chimioterreur. Dit past in het kader van de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Samengevat kan ik dus zeggen dat het in eerste instantie een federale bevoegdheid betreft. Het gaat hier bovendien om maatregelen in het kader van bioterreur en ook dat is een federale bevoegdheid. De federale minister heeft haar verantwoordelijkheid genomen door vaccins aan te kopen en een permanente werkgroep in het leven te roepen die, mocht het nodig zijn, het waakzaamheidssignaal van de WGO kan uitvoeren.
Samen met u allen hoop ik dat we nooit het slachtoffer zullen worden van chemische en biologische oorlogsvorming, de verschrikkelijkste vorm van oorlogvoering die men zich kan indenken.
De voorzitter : De heer Bogaert heeft het woord.
De heer André-Emiel Bogaert : Mevrouw de minister, ik dank u voor uw antwoord. Ook ik hoop dat die positieve eindnoot bewaarheid zal worden, maar na 11 september zou ik van niets meer schrikken.
Het gaat inderdaad om een federale materie, maar ik heb deze vraag willen aandragen via de kapstok van de gemeenschapsbevoegdheden die er wel degelijk zijn. Het zou daarom niet slecht zijn mocht u via overleg peilen naar de precieze reden waarom er in Nederland 16 miljoen vaccins worden aangemaakt, evenveel als er Nederlanders zijn. Er moet toch een belangrijke incentive zijn geweest om dat te doen.
Graag had ik ook nog vernomen of er op dat vlak onderzoek wordt verricht door onze VOI's.
Minister Mieke Vogels : Vooreerst moet ik u antwoorden dat er grote twijfel bestaat over het feit of degenen die destijds gevaccineerd werden, nog immuun zijn. Het is precies omwille van die twijfel dat Nederland het zekere voor het onzekere genomen heeft.
Onze VOI's voeren op dat vlak geen onderzoek uit. Toen de WGO de pokken uit de wereld verklaard heeft en de vaccinaties overal stopgezet werden, zijn over de hele wereld slechts twee laboratoria bevoegd gebleven voor de verdere bewaking van het virus en voor het eventuele verdere laboratoriumonderzoek. Het ging daarbij om één laboratorium in de Verenigde Staten en één laboratorium in Rusland. Door de ontbinding van de Sovjet-Unie bestaat nu echter de vrees dat de nog bestaande virussen op de een of andere manier gecultiveerd en gebruikt kunnen worden.
De voorzitter : Het incident is gesloten.