Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de herberekening van de federale dotatie aan de deelstaten en de gevolgen voor de Vlaamse begroting
Verslag
De heer Somers heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, vandaag hebben we allemaal in de krant kunnen lezen dat er nieuwe cijfers bekendgemaakt zijn over onze ontvangsten inzake gewestelijke opcentiemen.
Die cijfers zagen er tot gisteren heel anders uit. Tot gisteren hadden we een min-inkomst van 750 miljoen euro. Nu zouden we voor alle regionale entiteiten samen maar een min-inkomst hebben van 175 miljoen euro en Vlaanderen zou zelfs een extra ontvangst krijgen van 7,8 miljoen euro. Als dat allemaal waar is, hebben we geen rode cijfers, maar een overschot, een klein, een miniem overschot op het kaskrediet.
Maar daarover heb ik drie concrete vragen. Hoe bent u als Vlaams minister van Begroting op de hoogte gebracht van deze cijfers, die wij in de krant hebben kunnen lezen? (Opmerkingen van de voorzitter)
Voorzitter, het is eigenlijk één vraag die uit een drietal facetten bestaat. (Gelach)
Dus: hoe bent u op de hoogte gebracht? En daarmee komen we onmiddellijk bij het tweede deel van mijn enige vraag… (Gelach)
Wat is het waarheidsgehalte van die cijfers, zijn ze stabiel?
En dan is het derde deel van mijn vraag: welke impact heeft dit dan op uw begroting? (Applaus bij Open Vld)
De heer Bertels heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, nu ik samen met de fractieleider van Open Vld mag spreken, hoop ik op een assertief, actief en proactief antwoord. Daarmee zouden we al een stapje vooruit zijn.
Minister, ik zal maar één vraag stellen. De Vlaamse financiële belangen zijn tot op heden niet goed verdedigd. De Vlaamse Regering neemt nu veelvuldig gewoon over wat de Federale Regering, de federale minister van Financiën u voorkauwt, voorlegt en oplegt. We hebben dat al vaker gezegd en wij zijn niet de enigen. Ook welbekende professoren en opiniemakers zeggen dat – om professor Maddens niet te noemen.
De voorbeelden zijn legio. Bij de vertraging in de doorstorting van de opcentiemen van de gemeenten, bent u content met een werkgroep die al maanden bezig is.
Voor de vennootschapsbelasting voor intergemeentelijke samenwerkingsverbanden doet de Vlaamse Regering niets, ze schuift de verantwoordelijkheid door naar de gemeenten. Ministers moeten daardoor procederen tegen ministers, fractieleiders tegen de Federale Regering.
Een laatste voorbeeld betreft de 400 miljoen euro minder doorstortingen volgens de raming van maart met betrekking tot de doorstorting van de belastingen. De heer Somers had het er al over. Wat doet u? Niets. U slikt de pil. U laat u sussen met het oprichten van een werkgroep. (Rumoer)
Of u nog een andere pil slikt, minister, dat zijn mijn zaken niet. (Gelach)
U slikt gewoon de federale factuur en u schuift die factuur gewoon door naar de Vlaamse gezinnen.
Nu blijkt, al dan niet toevallig na het afsluiten van de Vlaamse begrotingscontrole – we beginnen er een stramien in te zien – dat er een foutje is gemaakt van 600 miljoen euro bij de federale minister van Financiën.
Minister, mijn enige vraag aan u is dan ook heel simpel. Wat gaat u doen? Gaat u dit geld, nu het heel duidelijk is dat het aan Vlaanderen toekomt, iets wat we maanden geleden ook al hebben gezegd, gewoon nog in de federale kas laten? (Applaus bij de sp.a)
Minister Turtelboom heeft het woord.
Voorzitter, ik zal geheel pillenvrij één antwoord geven met vier facetten.
Door de zesde staatshervorming is er een nieuw financieringssysteem en uiteraard vraagt dat een aanpassing van iedereen, van elk beleidsniveau om het effectief te berekenen. De zesde staatshervorming heeft ook één groot voordeel voor Vlaanderen en dat is dat we meer bevoegdheden hebben. Als we een beleid voeren dat groeibevorderend is, dan hebben we daar ook de voordelen van, want de begroting is veel elastischer geworden voor een economische groei dan voor die zesde staatshervorming.
Wat voor een minister van Begroting wel van cruciaal belang is, zijn stabiele cijfers, goede cijfers die worden doorgerekend. Gisteren is er inderdaad via een persbericht bekend geworden dat de negatieve 400 miljoen euro waarmee we rekening hadden gehouden net voor de begrotingscontrole, wel eens een positief bedrag van 7,2 miljoen euro zou kunnen worden.
Deze namiddag is er een werkgroep van de gewesten bijeengekomen. Sta me toe om vooral voorzichtig te zijn over de exactheid van het cijfer en na te gaan op welke manier de werkzaamheden in die werkgroep weergeven wat de exacte hoogte van het bedrag is. Ik vermoed dat een tweede berekening toch wel heel stabiel zal zijn. Ik moet ook nagaan of het kasmatig - maar dat is deze namiddag al wel gezegd - in 2015 naar Vlaanderen zal komen. Ik moet ook duidelijkheid hebben over het ESR-matig effect op de begroting. Pas dan kan ik uitspraken doen over wat het effect op de begroting zal zijn. ESR-matig zal het voor de NV België hetzelfde blijven, maar het maakt natuurlijk een groot verschil voor Vlaanderen.
Ik ben vandaag dus nog wel voorzichtig. Ik wil eerst de cijfers, de detailberekeningen, die deze namiddag zijn doorgegeven, nakijken vooraleer grote uitspraken te doen. Voor die berekeningen zijn we natuurlijk afhankelijk van de federale overheid, maar ik hoop toch wel dat de bevoegde minister van Financiën en zijn administratie ons de juiste cijfers heeft gegeven.
Wat wel duidelijk is, is dat we tenderen naar een voordeel. Of het exact 400 miljoen euro is, iets meer of iets minder, daarover zal ik zo snel mogelijk duidelijkheid geven in het parlement wanneer ik zelf alle duidelijkheid heb. Dan is het natuurlijk de bedoeling dat dit wordt afgetrokken van het tekort van 565 miljoen euro dat we voor 2015 hadden begroot. We kunnen dan sneller naar een evenwicht gaan of in ieder geval sneller het pad naar de begrotingsorthodoxie van een begroting in evenwicht inslaan.
Waarom is dat van belang? We hebben natuurlijk grote ambities op het vlak van nieuw beleid, in Welzijn, in Onderwijs, in Onderzoek en Ontwikkeling. Hoe sneller de begroting opnieuw in evenwicht is, hoe meer nieuw beleid er is tegen het einde van de legislatuur voor die domeinen. Ik weet dat iedereen in dit parlement beseft dat de noden daar nog bijzonder hoog zijn.
Minister, uw antwoord stoort mij, niet zozeer omdat u het zegt, maar vanwege de inhoud.
Wij spreken in het Vlaams Parlement soms over respect voor het Vlaams bevoegdheidsniveau. Sommigen hebben het over 'kaakslagen'. Als de Federale Regering en de bevoegde federale minister van Financiën over de openbare financiën van Vlaanderen communiceren via de pers in plaats van eerst via de Vlaamse Regering, dan noem ik dat een gebrek aan respect voor de Vlaamse Regering. Dat is onaanvaardbaar. (Applaus bij Open Vld, CD&V, sp.a, Groen en Vlaams Belang)
Wanneer er bovendien cijfers worden gegeven die niet eerst samen worden gecontroleerd en grondig worden onderzocht of ze wel kloppen en waarover na een tweede berekening ook nog twijfels bestaan, dan is de Federale Regering niet goed bezig met dit parlement en dit beleidsniveau. (Applaus bij Open Vld, CD&V, sp.a en Vlaams Belang)
Minister, ik wil vragen dat u een dringend gesprek voert met de federale minister van Financiën om dit in de toekomst anders aan te pakken. Niet via de krant communiceren met deze Vlaamse Regering en dit Vlaams Parlement, cijfers eerst doorpraten en wanneer ze gestabiliseerd zijn, kunnen ze naar buiten worden gebracht, liefst gezamenlijk. (Applaus bij Open Vld, CD&V, sp.a, Groen en Vlaams Belang)
Ik ga akkoord met de heer Somers om te stellen dat de Vlaamse minister van Begroting snel contact moet opnemen, maar ze had dat eigenlijk al vroeger kunnen doen. Al tijdens de begrotingsdiscussie hebben wij, samen met begrotingsdeskundigen, gezegd dat u die pil niet in een keer mag doorslikken. Spreek af hoe u de zaak in de boekhouding moet inschrijven. Uw Brusselse collega, die ook een liberaal is, heeft dat gedaan. Hij heeft dat ook niet in één keer gedaan. Maar u negeerde die raad. Het resultaat waren slechts technische correcties en besparingen bij de begrotingscontrole: min 98 miljoen euro voor welzijn. De beleidsruimte die er was en die nu nog groter is, hebt u niet aangegrepen. Het lijkt wel alsof sommigen niet willen of mogen investeren in welzijn. (Rumoer)
Men heeft de cijfers bewust naar beneden gehaald. Waarom hebt u de beleidsruimte niet aangewend? Vandaag krijgen we gelijk. Uw fractieleider noemt me een begrotingsdeskundige. Ik zal die als een geuzennaam dragen. We krijgen ook gelijk. Waarom hebt u de beleidsruimte niet aangewend? De noden zijn er. Maar u hebt bewust gezegd dat u dat geld niet moet hebben. Het mocht van u bij de federale overheid blijven: een federale overheid die bovendien op een ergerlijke manier daarover communiceert. Op dat punt heeft de heer Somers gelijk. Ik zal u helpen, minister. Iedereen weet waar het verschil zit: men is gewoon vergeten een gedeelte van de belastingen mee te rekenen. Dat weten we nu, en toen wisten we dat ook al. (Applaus bij sp.a)
De heer Rzoska heeft het woord.
Mijnheer Somers, u hebt gelijk wat uw eerste punt betreft: dat is niet zoals het betaamt. Ik moet de agenda van het liberale partijbestuur niet bepalen, maar de liberale ministers in de Federale Regering moeten een duidelijke opdracht krijgen. Minister, voor u heb ik nog een opmerking. Na de tegenvaller bij de begrotingscontrole is er nu een meevaller. U zegt dat u die extra middelen zult gebruiken om het oude tekort weg te werken. Nog niet langer geleden dan vorige week hebben we hier over de begrotingscontrole gedebatteerd. Als u dat hier zegt, dan kan ik alleen maar opnieuw vragen om een meerjarenraming op tafel te leggen. U mag niet wachten tot u niet anders meer kunt, omdat de wet u verplicht om het te doen. Als u nu zegt wat u met die middelen zult doen, dan vind ik dat het Vlaams Parlement tenminste moet weten hoe u die middelen in de meerjarenraming zult aanwenden om het tekort sneller weg te werken, maar ook om andere maatregelen die de Vlaamse Regering heeft aangekondigd, te financieren. Ik houd aan dat standpunt vast.
De heer Sintobin heeft het woord.
Ik steun vooral de heer Somers. Wat een schande! Wat een gebrek aan respect voor het Vlaams Parlement! We moeten in een persbericht vernemen dat er nieuwe cijfers zijn. Waar zijn we in godsnaam mee bezig? Waarom voeren we dagenlange begrotingsbesprekingen? Er duiken voortdurend nieuwe cijfers op. Zelfs vandaag nog wordt aangekondigd dat tegen het eind van dit jaar nieuwe cijfers zullen worden meegedeeld. Ik begrijp niet hoe dat kan. De meerderheid hier is ook de meerderheid ginder. Wordt tussen beide niet gecommuniceerd?
Mijnheer Van den Heuvel en mijnheer Diependaele, hoe zit het nu? Is de Financieringswet goed of is die niet goed en zweert u de zesde staatshervorming af? Hier heeft de minister geantwoord, en ik veronderstel dat dit in naam van de Vlaamse Regering gebeurde. Ze zegt dat dankzij de Financieringswet en de zesde staatshervorming nieuwe middelen beschikbaar worden. Maar hier horen we week na week steeds opnieuw dat het de schuld van de Financieringswet en de zesde staatshervorming is … U moet weten wat u wilt. Maar ik wil hier dus mij vooral aansluiten bij wat de heer Somers heeft gezegd, want het is een echte schande.
De heer Diependaele heeft het woord.
Voorzitter, de bottomline is dat het goed nieuws is voor de Vlaamse Regering dat we ons langetermijninvesteringsbeleid nu kunnen voortzetten. Ik heb begrepen van de heer Bertels dat mocht sp.a het voor het zeggen hebben, het geld al driemaal zou zijn uitgegeven nog voordat we het hebben. (Applaus bij de N-VA en CD&V)
Ik heb alle begrip voor de vraag hoe dit kan. Laat duidelijk zijn dat de federale administratie duidelijk niet voorbereid was op de complexiteit van de zesde staatshervorming. Je moet al ziende blind zijn als je niet erkent dat de complexiteit van de Bijzondere Financieringswet een hypotheek legt op het hebben van goede cijfers en het voeren van goed bestuur. (Applaus bij de N-VA)
Mijnheer Somers, minister Van Overtveldt heeft zelf het initiatief genomen en heeft dat later ook bevestigd in een brief aan minister Turtelboom om een herberekening te laten maken. Minister, ik vind het jammer dat u maar een deel van het antwoord geeft, een deel van de waarheid. U weet zeer goed dat die cijfers gecontroleerd zijn door het Rekenhof en het Planbureau. Die zijn gecontroleerd en in die zin is men daar veel zekerder over dan de eerste berekening. Minister Van Overtveldt heeft ook aangegeven dat er in de toekomst een monitoring zal gebeuren om dat op te volgen. Waarom? Omdat er een gigantische complexiteit is en omdat men dit van dichtbij wil opvolgen. U wist dat zeer goed. (Applaus bij de N-VA)
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Voorzitter, ik wil eerst de heer Sintobin van antwoord dienen. We geloven heel sterk in de zesde staatshervorming en ook in de Financieringswet. Ik wil nog eens de oproep doen die ik vorige week op de tribune tijdens de begrotingsbesprekingen ook heb gedaan: wees volwassen in dit Vlaams Parlement, wees volwassen als Vlaamse Regering en gebruik alle hefbomen die we hebben om een sterk Vlaams beleid te voeren. We hebben 40 miljard euro uit te geven. Het wordt tijd dat we daar op een volwassen manier mee omgaan. (Applaus bij CD&V en Open Vld)
De Financieringswet is inderdaad niet eenvoudig, maar de methodologie is duidelijk. We verwachten van een performante federale minister van Financiën dat dit wordt uitgevoerd. Die man is minister sinds oktober 2014. Hij had de opdracht om een koninklijk besluit te maken om die methodologie tegen 1 januari duidelijk te maken. Dat KB is er nog altijd niet. Wij verwachten van een Vlaams-nationalistische federale minister van Financiën meer respect voor de deelstaten om in samenwerking met de Vlaamse Regering die methodologie aan te passen. (Applaus bij CD&V, Open Vld, sp.a, Groen en het Vlaams Belang)
Ik sluit me helemaal aan bij wat de heer Diependaele heeft gezegd over de oppositie. Het enige wat ik de voorbije maanden heb gehoord in de commissie voor Financiën en Begroting is: hoe kunnen we geld uitgeven, hoe kunnen we meer uitgeven, hoe kunnen we nog een beetje meer uitgeven, hoe kunnen we nu al geld uitgeven dat we nog niet hebben en op welke manier kunnen we elk rapport dat passeert toch maar interpreteren op die mogelijke manier dat we meer geld kunnen uitgeven om dan nadien te kunnen zeggen hoe het in godsnaam mogelijk is dat de begroting niet in evenwicht is. Daar doet deze meerderheid niet aan mee. (Applaus bij Open Vld en N-VA)
Ik ben blij dat alle partijen van de meerderheid kiezen voor een begrotingsorthodoxie en kiezen voor voorzichtigheid. We zijn voorzichtig geweest bij de begrotingsopmaak en bij de begrotingscontrole, en meer dan terecht. Een ding moet u weten: het geld dat we vandaag uitgeven en de tekorten die we extra hebben, zullen minder aan nieuw beleid op het einde van de legislatuur meebrengen. We kennen de noden allemaal zeer goed in Onderwijs, Welzijn, het bedrijfsleven, Onderzoek en Ontwikkeling. Die moeten structureel worden aangepakt. Ik wil een strak begrotingsbeleid op een voorzichtige basis.
De herberekeningen zijn inderdaad bevestigd door minister Van Overtveldt, na vergaderingen met de gewesten. We hebben inderdaad een constante monitoring afgesproken. Op de vergadering deze namiddag is ook weer afgesproken dat er in september nieuwe, geüpdatete cijfers zijn.
Mijnheer Rzoska, die heb ik ook nodig om een deftig meerjarentraject te kunnen maken. Het maakt nu een potentieel verschil van 400 miljoen euro. In het eerste debat hier in december zei men dat ik flipflop met cijfers, dat ik altijd met andere cijfers kom. Vandaag begrijpt u waarom de cijfers inderdaad niet stabiel zijn en waarom ik soms moet zeggen dat ik nog niet zeker ben.
Er is een engagement dat het geld kasmatig naar Vlaanderen komt, maar ik wil ook weten wat het ESR-matig gaat betekenen. Komt nadien nog een afrekening voor het bedrag? Is het een brutobedrag? Komt er een negatieve afrekening? Ik wil duidelijkheid, voor ik een exact antwoord kan geven. We hebben deze namiddag pas de cijfers gekregen.
De meerjarenraming zal er uiteraard komen samen met de begrotingsopmaak die we doen in september. Die worden samen overgemaakt aan het parlement, zodat we vanaf september-oktober het debat kunnen voeren over de begroting 2016, maar ook over het meerjarentraject met de investeringen die erbij betrokken zijn.
Voorzitter, minister, collega’s, in de meerderheidspartijen zijn we het over één ding eens en zouden we het over één ding eens moeten zijn. We zijn het eens over het feit dat we voorzichtig moeten omspringen met de publieke en openbare financiën. We moeten deze cijfers eerst nog eens grondig onderzoeken. We moeten niet doen wat deskundige Bertels en zijn partij voorstellen, namelijk het geld nu al onmiddellijk weer uitgeven. (Gelach)
We moeten daar voorzichtig mee zijn. We zouden het geld moeten gebruiken om onze begroting weer in evenwicht te krijgen. Want dat versterkt het vertrouwen van bedrijven en mensen in Vlaanderen. Daarover zijn we het eens.
Maar we zouden het ook eens moeten zijn over een tweede zaak. Hoe complex die omwenteling van de staatshervorming ook kan zijn, het is ongepast dat een federale minister van Financiën via de pers communiceert met de Vlaamse Regering over haar begrotingscijfers. U als Vlaams-nationalisten zouden de eersten moeten zijn om daartegen te protesteren. (Applaus)
Minister, u vat het nogal simpel samen. Ik probeer het voor u samen te vatten. Begrotingsorthodoxie? Ja. zelfkastijding op de kap van de Vlaamse gezinnen? Neen. Minister, u moet de cijfers maar eens narekenen. U laat nu veel meer geld in de federale kas dan de uitgaven die wij in amendementen hebben voorgesteld, meer dan het dubbele. Creëren wij bijkomende schulden? U kunt dat liedje blijven herhalen, de cijfers spreken het tegen.
De minister-president himself heeft vorige week een hele redenering opgebouwd met betrekking tot het kastekort van de begroting, los van het boekhoudkundig tekort: 100 miljoen euro. U krijgt er nu 400 miljoen euro bij. We zitten met een kasoverschot van 300 miljoen euro. Waarom doet u daar niets mee?
Ik ben blij met wat de heer Van den Heuvel zegt. We hebben zes staatshervormingen gehad. Vlaanderen heeft nog nooit zoveel bevoegdheden gehad en zo’n groot budget, iets minder dan 40 miljard euro. We moeten een volwassen, sterk Vlaams beleid voeren. Daar ben ik het mee eens. De Vlaamse Regering en de Vlaamse minister van Begroting, ik noem u persoonlijk, moeten ermee ophouden zich te gedragen als een vazal van de federale minister van Financiën.
De actuele vragen zijn afgehandeld.