Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de hervorming van de rijopleiding
Actuele vraag over de hervorming van de rijopleiding
Verslag
De heer De Clercq heeft het woord.
Voorzitter, minister, dames en heren, het aantal ongevallen op onze wegen blijft erg hoog en is een bijzonder heikel maatschappelijk gegeven. Uit cijfers van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV) blijkt dat er in 2014 zelfs meer ongevallen met ernstige gevolgen hebben plaatsgevonden dan het jaar voordien. Er zal een pallet aan maatregelen moeten worden genomen om deze problematiek tegen te gaan. Er is het repressieve luik, wat een federale materie is. Maar repressie is niet alleenzaligmakend, ook sensibilisering is erg belangrijk. De rijopleiding, de educatie is daarin een belangrijk gegeven. Die hefbomen hebt u in handen.
Uit de bespreking van de beleidsnota bleek dat u daar echt werk van wilt maken. Federdrive, de beroepsvereniging, heeft een aantal voorstellen gedaan naar aanleiding van de bekendmaking van de dramatische cijfers. Minister, u hebt aangekondigd een brede consultatieronde te houden met alle betrokken actoren. Hoever staat u met de hervorming van de rijopleiding?
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, minister, ik kan samen met de collega’s alleen maar betreuren dat er opnieuw zoveel verkeersdoden gevallen zijn. Het cijfer is spectaculair gestegen, waardoor we een van de slechtste leerlingen van de Europese klas zijn.
De heer De Clercq heeft gelijk dat het gaat om een pallet maatregelen, maar de rijopleiding is daar een belangrijke factor in. Federdrive is van mening dat de professionalisering van de rijopleiding nodig is. Ter informatie geef ik mee dat 60 procent van wie een rijbewijs haalt, dat nog altijd doet via de vrije rijopleiding. Federdrive zegt dat de begeleiders niet professioneel opgeleid zijn, waardoor de fouten van de begeleider worden overgenomen door de kandidaat-bestuurder. U bent bezig met een consultatieronde, wat we appreciëren. U spreekt over een opleiding in fases en over levenslang rijden, maar ik wil de discussie verbreden. We zijn al vele jaren voorstander van een betere rijopleiding. Waarom blijft u vasthouden aan de vrije rijopleiding? U zult ongetwijfeld een aantal argumenten pro hebben, maar er zijn er evenveel contra.
De heer Parys heeft het woord.
Voorzitter, ik wil beginnen met een uitspraak van de heer Smeesters die op 5 januari 2015 in De Standaard is verschenen: “Als ik op een internationaal congres ben en de cijfers met het aantal verkeersdoden worden geprojecteerd, dan schaam ik me. ‘Doen jullie daar nu niets aan?’ vragen mijn collega’s.” Ten gevolge van de zesde staatshervorming hebben we nu de mogelijkheid hier effectief iets aan te doen. De rijopleiding is een Vlaamse bevoegdheid geworden.
Mijn vraag heeft betrekking op de werkgroep onder leiding van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) die is opgericht om de eindtermen voor het behalen van het rijbewijs moet bepalen. Die werkgroep, waarin een aantal actoren zitten, moet bepalen wat iemand die zich op de Vlaamse weg begeeft effectief moet kennen om een rijbewijs te kunnen krijgen.
Minister, het is het begin van de legislatuur. Waar staan we in dit verband? Is er een consensus over wat de eindtermen van de rijopleiding moeten zijn? Kunt u ons hierover iets meer vertellen?
Minister Weyts heeft het woord.
Voorzitter, we zijn nog maar net bevoegd. Uit de cijfers blijkt meer dan ooit dat we absoluut nood hebben aan een nieuw Vlaams verkeersveiligheidsplan. Ik wil daar ook werk van maken. Ik tracht hiervoor een maximaal draagvlak tot stand te brengen.
De hervorming van de rijopleiding vormt een element van een dergelijk plan. Desondanks hebben we op korte termijn al heel wat goed werk verricht. Wat de rijopleiding betreft, is een werkgroep opgericht waarin onder meer de VSV en het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV) zetelen. We zijn er al in geslaagd een eerste stap te zetten. We hebben de vraag gesteld wat we met die rijopleiding willen bereiken. Wat verwachten we voor het behalen van een rijbewijs B? Over welke vaardigheden en kennis moet een kandidaat-chauffeur beschikken?
Op basis van een benchmarkstudie en na herhaaldelijk overleg hebben we een overeenkomst bereikt. We gaan uit van de huidige situatie. Iemand behaalt het rijbewijs B indien hij in staat is de verkeersregels uit te voeren en indien hij slaagt in een test van de wagenbeheersing. We voegen daar nog enkele vaardigheden van een hogere orde aan toe. Een voorbeeld is risicoperceptie. De kandidaat-chauffeur moet, bijvoorbeeld, kunnen anticiperen op gewijzigde weersomstandigheden. Ik zal dit later nog voorstellen.
Het is een goede zaak dat we nu van start gaan. Over welke kennis en vaardigheden moet iemand beschikken om een rijbewijs B te krijgen? Daarover is een consensus tot stand gekomen. Op basis hiervan onderzoeken we hoe we dit in de rijopleiding zelf kunnen implementeren.
We starten vanuit een gefaseerde visie. Ik noem die visie LOVE. De L staat voor de leerfase. De O staat voor de oefenfase. De V staat voor de vervolmakingsfase. De E staat voor het eeuwig of levenslang leren.
Wat dit laatste punt betreft, heb ik contact met Assuralia opgenomen. Ik heb gevraagd of het mogelijk is een ander bonussysteem te bedenken. Ik heb een concreet voorstel gedaan. Wie op latere leeftijd, bijvoorbeeld als 50-plusser, een bijscholingscursus volgt, zou een beloning krijgen in de vorm van een bonus of een korting op de verzekeringspremie. De resultaten zijn vooralsnog negatief. Ik heb overleg georganiseerd, maar het antwoord is negatief. Ik blijf dit echter proberen.
Mijnheer Sintobin, u hebt nog een concrete vraag over de begeleiding gesteld. Ik wil de mogelijkheid van de vrije begeleiding behouden. Ik baseer me hiervoor op de wetenschappelijke literatuur. Er blijkt geen duidelijk comparatief voordeel tussen de volledige begeleiding door professionele begeleiders en de vrije begeleiding, bijvoorbeeld door ouders, te zijn.
Mijn conclusie is dat dit slechts een aspect is van een volledig verkeersveiligheidsplan waar we aan werken. Ik wil stap voor stap vooruitgaan. Ik wil ervoor zorgen dat dit een breed gedragen verkeersveiligheidsplan wordt. De Vlamingen moeten zeggen hoeveel ze in alle opzichten bereid zijn te betalen voor minder verkeersslachtoffers.
Minister, het is inderdaad een belangrijke ambitie die u uit om tot een Vlaams verkeersveiligheidsplan te komen. LOVE: wie kan daartegen zijn? Alle gekheid op een stokje, dit is heel belangrijk. Het klopt wat u zegt over de wetenschappelijke analyse: het is de rijervaring die daarin heel sterk naar voren kwam. Daar moeten we het kind niet met het badwater weggooien. We moeten met alle aspecten rekening houden. Ik roep op om in dialoog te gaan met de minister van Onderwijs. Educatie is een belangrijke hefboom om dit op de kaart te zetten en om op termijn tot een sensibilisering te komen. De repressie op het federale niveau is één zaak, maar niet alleenzaligmakend. Veel belangrijker, zeker vanuit een liberale overtuiging, is de mentaliteit en daar echt voor gaan.
Minister, we hebben allemaal hetzelfde doel voor ogen, namelijk verkeersveilige wegen en zo weinig mogelijk dodelijke slachtoffers. We steunen u in de opmaak van een nieuw verkeersveiligheidsplan.
Als u spreekt over de vrije rijopleiding, hebt u het over wetenschappelijke literatuur. We zijn het enige land in Europa met nog een vrije rijopleiding. Ik begrijp niet goed waarom dat argument, dat u hier aanhaalt, niet geldt in andere Europese landen. Niet dat ik voorstander ben van een afschaffing, maar ik geloof in het professionaliseren van de rijopleiding. Zelf heb ik mijn rijbewijs gehaald via een vrije rijopleiding. Ik heb het aan mezelf geleerd. Dat is allemaal vrijblijvend. Misschien kan een combinatie van de twee, een basisopleiding in een rijschool en een vrije rijopleiding, soelaas bieden. Het argument dat het te duur zou zijn, telt hier niet. Een rijbewijs halen kost in andere Europese landen veel meer dan in Vlaanderen.
Minister, er is ook een rol weggelegd voor het onderwijs. Daarin kunnen we bepaalde veiligheidsmaatregelen aanleren. Misschien moeten we daar een tandje bijsteken.
De vrije begeleiding is een belangrijk punt voor onze fractie. Dat heeft te maken met de betaalbaarheid van de rijopleiding. Daar scoren we goed in vandaag, en dat willen we ook zo houden. Uiteraard kan er een model worden gevonden waarin een basisopleiding wordt gevolgd door iemand die aan vrije begeleiding doet.
Onze fractie vraagt ook dat er rekening wordt gehouden met een soort van terugkomdag. In andere landen is er geëxperimenteerd met het terugroepen van mensen voor een halve of een hele dag en dit zes of twaalf maanden na het volmaken van de cursus. Dat heeft tot heel goede resultaten geleid inzake verkeersveiligheid en zelfzekerheid bij het rijden. Minister, zult u daar ook rekening mee houden bij de uitwerking van uw plan?
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik wil het nog even hebben over de betaalbaarheid van de rijopleiding. In het regeerakkoord staat dit zinnetje: “We zorgen ervoor dat de hervormde rijopleiding voor iedereen betaalbaar blijft.” Om die betaalbaarheid te garanderen, lijkt het ons belangrijk dat de vrije rijopleiding blijft bestaan, maar ook dat initiatieven zoals het Rijbewijs op School en de KWB-Actie Rijbewijs een plaats kunnen hebben in dit verhaal.
Ook de Gezinsbond heeft zich vroeger al ongerust gemaakt over de kostprijs van een eventuele hervormde rijopleiding voor gezinnen. Minister, zijn bij de consultatie die u net hebt opgestart met automobielorganisaties, verkeersveiligheidsorganisaties en rijscholen ook bijvoorbeeld de onderwijskoepels en de Gezinsbond betrokken?
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Minister, ik heb u horen zorgen dat uw hervorming van de rijopleiding past in de voorbereiding van een nieuw Vlaams verkeersveiligheidsplan. Dat doet mij veel plezier, want het is nodig en nuttig dat dat nieuwe Vlaamse verkeersveiligheidsplan er snel komt, want het huidige is eigenlijk afgelopen. De cijfers evolueren niet meer in gunstige zin, en u hebt een aantal nieuwe bevoegdheden gekregen. Wanneer denkt u te zullen landen met uw nieuwe Vlaamse verkeersveiligheidsplan?
Mevrouw Pira heeft het woord.
Minister, u had het daarnet over veilige wegen. Het is in dat verband wel heel pijnlijk vast te stellen dat gisteren bekend werd gemaakt dat Vlaamse gemeenten steeds minder investeren in wegenonderhoud en -herstel. Men spreekt over een halvering van de budgetten die eraan besteed worden.
Ik wil u daarom vragen of u zou willen spreken met uw collega die bevoegd is voor Openbare Werken, om de gemeenten toch te motiveren om te blijven investeren in het onderhoud van wegen. Men mag nog zo’n goede rijopleiding hebben, als de wegen gevaarlijk zijn en vol putten liggen, zullen er ongevallen blijven gebeuren.
Wat dat laatste betreft: ik heb zonet een kort overleg georganiseerd met de minister van Openbare Werken. (Gelach)
Ik kan natuurlijk niet spreken voor de gemeenten of optreden ten aanzien van de gemeenten voor wat betreft hun domein. Maar over het Vlaamse domein en de Vlaamse wegen kan ik wel duidelijk zeggen dat het investeringsniveau gehandhaafd blijft en dat wij vanuit de Vlaamse overheid blijven investeren. Daarom voeren wij ook een budgettair rigide beleid, net om te kunnen investeren, om het mogelijk te maken dat we ook voor de toekomst perspectief creëren en kunnen blijven investeren.
Er waren ook vragen over de timing. Er zijn natuurlijk verschillende aspecten verbonden aan het verkeersveiligheidsplan. We hebben het nu over de rijopleiding. Ik zou met de totaliteit van de hervorming van de rijopleiding graag dit jaar willen landen. We hebben nu een eerste stap gezet, en wel de belangrijkste, namelijk bepalen en aflijnen over welke vaardigheden en kennis men moet beschikken om een rijbewijs B te kunnen halen.
Een andere vraag betrof de betrokkenheid van andere partners. De Gezinsbond is bijvoorbeeld ook betrokken in het kader van de werkgroep rijopleiding. Er zal consultatie blijven gebeuren. Dat blijft absoluut mijn ambitie. Als je naar zo’n brede hervorming van de rijopleiding en een breed verkeersveiligheidsplan in Vlaanderen gaat, lijkt het mij evident dat je zulke belangrijke partners daar ook bij betrekt.
We zullen moeten bepalen welke offers wij willen brengen in functie van minder verkeersslachtoffers. Dat is belangrijk. We zullen op dat vlak echt een tandje bij moeten steken. We zullen meer moeten betalen – ik heb het dan niet zozeer over het financiële aspect, maar misschien wel over de inperking van onze vrijheden, toch diegenen die sommigen als hun absolute vrijheden beschouwen. Op dat vlak zullen we inperkend moeten optreden.
De terugkomdag is inderdaad een element dat we zeker willen integreren. Dat zit in de E van LOVE, namelijk het eeuwig of levenslang leren. We willen werk maken van die terugkomdag. De vraag is alleen of je dat dwingend gaat doen, dan wel of je het veeleer positief en stimulerend tracht te benaderen. Ik zit momenteel op dat tweede spoor. We zullen dit jaar zien waar we concreet kunnen landen.
De betaalbaarheid tot slot is vanzelfsprekend een bekommernis. Het is waar dat je qua kostprijs om een rijbewijs te halen in Vlaanderen zeer goed zit. Het is anderzijds ook zo dat verkeersveiligheid geen prijs mag hebben, maar als we het tegen een degelijke prijs kunnen behouden, moeten we dat zeker ook doen.
Dank u wel, minister. Er is al heel wat werk in overleg en dialoog gebeurd, en dat is goed, want ik denk toch echt dat we moeten kunnen landen. Ik denk ook aan nieuwe technologieën, zoals de intelligente snelheidsaanpassingen (ISA) en de zelfrijdende auto. We moeten zien dat we hier niet voorbij gehold worden door nieuwe technologieën, die we eigenlijk moeten omarmen in het kader van de verkeersveiligheid. We moeten daar dus snel verder werk van maken.
Ik wil nog even terugkomen op die vrijblijvende rijopleiding. Natuurlijk baart de betaalbaarheid van de rijopleiding ook ons zorgen. Ik heb hier geen pleidooi gehouden, ik heb alleen het debat willen openen. Er zijn ook een aantal mensen die zich vragen stellen bij de kostprijs van een rijbewijs.
Ik verwijs naar andere Europese landen. In Nederland is dat 2500 euro, in Noorwegen 6000 tot 7000 euro. Er zou natuurlijk ook een mogelijke oplossing kunnen zijn via sociale correcties. Dat kan perfect. Je kunt daarvoor bijvoorbeeld perfect middelen vanuit het boetefonds gebruiken. Ik wil alleen maar het debat voeren. Zoals u zegt: iedere maatregel die de verkeersveiligheid kan verhogen, kan er zijn. Wij nemen dat niet in ogenschouw, maar iedere dode kost in Vlaanderen heel wat honderdduizenden euro’s aan de maatschappij.
Minister, ik dank u voor uw antwoord en voor het goede nieuws dat er een akkoord is over de eindtermen binnen de rijopleiding. Ik kan misschien mevrouw Brouwers geruststellen. In het verslag van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde staat ook dat de KWB en de Gezinsbond betrokken zijn bij deze besprekingen. Wij gaan dat uiteraard vanuit de commissie met veel aandacht opvolgen en er mee aan werken zodat we dat voor het einde van het jaar rondkrijgen.
De actuele vragen zijn afgehandeld.