Verslag plenaire vergadering

Algemene bespreking (Voortzetting)

Dames en heren, aan de orde is de voortzetting van de algemene bespreking van het ontwerp van decreet houdende aanpassing van de middelenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2014, het ontwerp van decreet houdende de tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2014, het ontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de tweede aanpassing van de begroting 2014, het ontwerp van decreet houdende de middelenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2015, het ontwerp van decreet houdende de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2015 en het ontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2015.

Energie

Dan gaan we nu over naar het onderdeel Energie.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Energiearmoede blijft ondanks het beleid van de voorbije vijf jaar, inclusief een kunstmatige prijsbevriezing, een groot probleem. Dat blijkt helaas uit alle cijfers en statistieken. Het aantal gezinnen in energiearmoede blijft op een te hoog niveau steken. Dat is een grote en belangrijke uitdaging deze legislatuur. Voor CD&V is zowel een preventief als een curatief beleid belangrijk in deze. Het accent moet wel meer dan ooit liggen op de preventieve aanpak: energiebesparing en energie-efficiëntie moeten, ook en vooral bij kwetsbare gezinnen, de prioriteit zijn.

Energiearmoede wordt het best bij de bron aangepakt. Nog meer dan de helft van de woningen in Vlaanderen heeft nog geen dakisolatie, dubbele beglazing of een energiezuinige ketel. Dat zijn basisvereisten om de energiefactuur van een gezin onder controle te houden. Zeker als we weten dat twee derde van de energiefactuur van een gemiddeld gezin op verwarmingskosten slaat, ligt daar een groot potentieel maar ook een grote uitdaging.

Om die reden hecht CD&V veel belang aan de rol van de energiesnoeiers. Zij kunnen kwetsbare gezinnen ervan overtuigen in energiebesparende maatregelen te investeren. We zetten het ambitieus premiebeleid voort. De nadruk zal in de toekomst nog meer op de steun voor totale renovaties liggen. Ten gevolge van de zesde staatshervorming hebben we het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost (FRGE) in onze handen. Straks zal dat als de Vlaamse energielening bekend staan. Dit is een belangrijk puzzelstuk om de financiering van deze investeringen waar te maken.

Minister, wat het energiezuiniger maken van ons woonpatrimonium betreft, moeten we een doorbraak realiseren. Ik kijk uit naar de resultaten van het brede overleg dat u bent gestart om tot een renovatiepact te komen. Misschien kunt u hier wat meer duiding bij geven. Wat zijn de concrete doelstellingen van het renovatiepact? Welke middelen wilt u zelf inzetten? Over welke hefbomen beschikt u om het renovatiepact te realiseren?

De heer Crombez heeft het woord.

Mijnheer Bothuyne, eigenlijk is dit een voortzetting van de laatste discussie in verband met het vorig hoofdstuk. Het standpunt van CD&V was daarnet heel duidelijk. CD&V vindt het socialer dat de voorzieningen van mensen niet meer zullen worden afgesloten. Dat de mensen hun rekeningen niet meer kunnen betalen, is minder belangrijk. Mevrouw Rombouts heeft die redenering met betrekking tot de gratis kubieke meters water gebruikt. U herhaalt dat nu. De prijsblokkering was kunstmatig. Ik kan u verzekeren dat dit voor de facturen van de mensen echt was. U mag dat kunstmatig noemen, maar u doet met betrekking tot het gratis kilowattuur net hetzelfde.

Hoe minder mensen verbruiken en hoe beter huizen zijn geïsoleerd, hoe beter. Daar ben ik het mee eens. Heel wat huizen zijn echter nog niet in orde. Die mensen zullen een pak meer betalen.

CD&V was ooit een gezinspartij. Dat is een tijdje geleden. U vindt dat het geen kwaad kan dat de mensen hun factuur niet meer kunnen betalen. De sociale maatregel is dat hun voorzieningen niet zullen worden afgesloten. U herhaalt wat mevrouw Rombouts hierover heeft gezegd. Blijkbaar betreft het een partijstrategie. Ik vind dat onwaarschijnlijk. Prijsbevriezingen zijn voor u kunstmatig, maar prijsstijgingen zijn in orde?

Mijnheer Crombez, ik vind het onwaarschijnlijk dat u dit durft te stellen na vijf jaar de minister van Energie te hebben geleverd. De energiearmoede is gedurende vijf jaar gestegen. Steeds meer gezinnen komen in de problemen ondanks of dankzij het beleid dat uw partij heeft uitgetekend.

Ondertussen worden voor honderden miljoenen euro’s aan facturen vooruitgeschoven. De netbeheerders lenen hiervoor geld. Hier zijn tientallen miljoen euro’s aan financieringskosten aan verbonden. Geld lenen, kost ook geld.

Ik vind het onwaarschijnlijk dat u hier durft te stellen dat wij de energiearmoede in de hand zouden werken. Volgens mij is het tegendeel waar. (Applaus bij de meerderheid)

Mijnheer Bothuyne, dit is eenvoudigweg een terugkerend verschil van perspectief. Telkens als wij aandacht vragen voor wat bij de gezinnen gebeurt, begint u over het beleid dat u zelf mee hebt gevoerd. (Opmerkingen van de heer Robrecht Bothuyne)

Telkens als wij met u een dialoog over de mensen en de gezinnen trachten aan te gaan, begint u over de instellingen. U begint over de distributienetbeheerders en leningen. Ik wil het hebben over wat bij de mensen gebeurt. U verwijst naar wat in het verleden is gebeurd. We hebben dat beleid de voorbije jaren samen gevoerd. Ik heb de indruk dat u dat vergeet. Uw partij is er zelfs bevoegd voor geweest.

Ik wil me niet op het niveau begeven dat we telkens kijken wiens schuld het is. Ik wil gewoon weten waarom jullie het beleid inzake het gratis kilowattuur en de gratis kubieke meter water uitleggen met de stelling dat het niet zo erg is dat de facturen van de gezinnen stijgen. De herverdeling in de richting van de gezinnen betekent dat de prijzen stijgen. De stroom wordt echter niet meer afgesloten. Vindt u het niet erg dat dit de impact is op de gezinnen waar uw partij voor staat?

Mijnheer Crombez, de grootste impact op de factuur van de gezinnen komt van de fouten in het beleid dat de ministers van uw partij hebben gevoerd. (Rumoer)

We willen dit aanpakken aan de bron. De Vlaamse Regering zal ervoor zorgen dat elk huis in Vlaanderen energiezuinig wordt. Dat is de inzet van dit beleid. Minister Turtelboom zal werk maken van het renovatiepact. Wij zullen haar ondersteunen en ik hoop van u hetzelfde.

Niet enkel de gezinnen krijgen een energiefactuur. Ook bij de bedrijven is er nog heel wat ruimte voor energiebesparing. De nieuwe generatie van energiebeleidsovereenkomsten moet ervoor zorgen dat onze energie-intensieve industrie op het vlak van energie-efficiëntie bij de wereldtop blijft horen.

Daarnaast zijn er nog duizenden kmo’s. Daar is nog heel wat werk aan de winkel. Sensibilisering en concrete maatregelen als de derdepartijfinanciering of de voorziene benchmarktool moeten dit potentieel kunnen aanboren.

Dan kijk ik wat verder vooruit naar het probleem van het energiebeleid. Misschien wel het grootste probleem van ons energiebeleid van de voorbije jaren is de visie die nodig is om investeringszekerheid te creëren zodat er meer geïnvesteerd wordt in energieproductie in ons land. Daarom is zowel in het Vlaams als in het federaal regeerakkoord het voorstel van onze partij opgenomen om een energiepact uit te werken met de sector, met de gebruikers van energie, met een heel breed veld. Nederland heeft de weg getoond. Het energieakkoord is daar vorig jaar ondertekend door meer dan veertig organisaties, inclusief milieubewegingen, de energiesector, vakbonden, werkgevers enzovoort. Dat brede veld heeft samen uitgetekend hoe men voor de samenleving in de toekomst op een duurzame en betrouwbare manier in energie zal voorzien. Dat is ook de uitdaging waar we in Vlaanderen en België voor staan.

Daar hoort ook een groter aandeel hernieuwbare energie bij. De fouten van het verleden mogen we niet meer maken. Oversubsidiëring is uit den boze. Een duidelijk steunkader moet nieuwe investeringen uitlokken. Daarbij is het belangrijk dat naast nieuwe investeringen er ook zekerheid wordt geboden aan bestaande installaties.

Voorzitter, tot slot kom ik bij de toekomst, die mee vorm gegeven wordt door onderzoek en ontwikkeling. We vinden het heel belangrijk dat daarop wordt ingezet. Nieuwe technologieën zoals geothermie en getijden- of golfslagenergie verdienen de nodige steun om te rijpen om misschien later een deel van onze energiemix te worden.

De heer Beenders heeft het woord.

Mijnheer Bothuyne, u zei dat als de factuur zal stijgen – dat zullen we vrijdag weten als de tarieven zullen worden bekendgemaakt –, dat zal zijn wegens het slechte beleid uit het verleden en vooral wegens de opgebouwde tekorten.

Ik stel u daarom nu één vraag: hebt u met deze ploeg de beslissing genomen om 48 miljoen euro te schrappen uit de begroting voor energie-efficiënte maatregelen, uit te betalen aan premies voor gezinnen die dat nodig hebben, waarmee de factuur voor de gezinnen sowieso al met 16 euro zal stijgen? Hebt u dat afgeschaft of hebt u dat niet afgeschaft?

Mijnheer Beenders, die verschuiving is inderdaad beslist en gebeurd, maar dat zijn peanuts in vergelijking met de bedragen die zijn opgebouwd en de tekorten die straks doorgerekend moeten worden inzake groenestroomcertificaten door de prijsbevriezing van uw dierbare collega en vriend Johan Vande Lanotte. Dat zijn peanuts in vergelijking met wat ons daar nog te wachten staat.

De heer Schiltz heeft het woord.

Collega’s, de impact van energie en de energiekost is de afgelopen jaren drastisch gestegen. Er is een impact op de economie, ook op de huishoudens en dus op de welvaart in het algemeen.

Wanneer we zien dat die impact drastisch stijgt, is het natuurlijk de taak van de overheden om ernaar te kijken, alert te zijn en in te grijpen waar nodig. We moeten die energiekost dus enigszins beheersbaar houden, en er zeker voor zorgen dat wij in ons klein landje niet meer betalen dan in de buurlanden.

Naast het beheersen van de energiekost, is er ook de transitie naar een modern en proper energiesysteem. Ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat dat een tweede belangrijke prioriteit moet zijn van het energiebeleid.

De energiekost beheersen: hoe gaan we dat aanpakken? Wel, deze ploeg heeft er gelukkig niet voor gekozen om prijsblokkeringen te installeren. Lieve collega’s van sp.a, een prijsblokkering is een beetje zoals een kurk of een ballon die je onder water houdt. Je kunt dat eventjes volhouden, maar na een tijd wordt de druk te hoog en moet je lossen, en dan schiet de ballon als een raket naar omhoog, vaak met nog eens stijgingen boven het oppervlak als gevolg. Dat hebben we trouwens ook gezien na het loslaten van de laatste prijsbevriezing bij de leveranciers nota bene.

We gaan ook geen grotere mat kopen. De mat waaronder de verborgen kosten en de schulden uit het verleden zijn geveegd, is al groot genoeg. We hebben geen grotere mat nodig. We gaan de mat oprollen en bij het grof vuil zetten of misschien recycleren. Maar in dezen lijkt me dat een kwalijke situatie.

Wat gaan we dan wel doen, wat staat er in deze begroting en in deze beleidsnota’s? We gaan inzetten op energiebesparing. Zowel de goedkoopste als de properste kilowattuur is die die niet verbruikt hoeft te worden, die niet verspild wordt. Er zijn een aantal maatregelen die de minister in de commissie heeft toegelicht. Een kleine bloemlezing: het verbeteren en hervormen van het energieprestatiecertificatensysteem, inzetten op energie-efficiëntie, zowel in huishoudens als in de bedrijven. Collega Bothuyne heeft al verwezen naar de energiebeleidsovereenkomsten.

Ook het FRGE komt naar Vlaanderen. Er worden zeer boeiende dingen mee gedaan voor de lokale mandatarissen. Er zijn nogal wat lokale mandatarissen in het Vlaams Parlement. Zij zullen wel weten dat met die leningen op lokale niveaus zeer nuttig en zeer sociaal werk wordt gevoerd. Verder zal er ook werk worden gemaakt van een transparanter tarifiëringsysteem.

We zullen vrijdag zien wat de VREG voorstelt. De VREG is echter niet de enige die hierin een rol speelt. We hebben inderdaad beslist om het gratis kilowattuur af te schaffen. De gratis kilowattuur hebben een vrij grote impact op de distributiekost. Aan de tegenstanders van de afschaffing wil ik zeggen dat we geen sociaal bloedbad willen aanrichten. De vorige spreker heeft onderstreept dat een sociaal beleid niet via de waterfactuur of de elektriciteitsfactuur wordt gevoerd. Dat staat ook in alle documenten. De aanpak van energiearmoede is zeer belangrijk, maar een sociaal beleid moet worden gevoerd met rechtstreekse maatregelen die onmiddellijk impact hebben. Die kunnen ook worden gemonitord en worden niet weggemoffeld zodat niemand weet wat er eigenlijk de sociale impact van is.

Inzetten op de isolatie van sociale woningen is veel relevanter dan gratis kilowatturen uit te delen. Immers, het zijn vaak huurders die in een slecht geïsoleerd huis wonen en de energiekosten moeten betalen. Zij kunnen de investeringen om het huis energiezuiniger te maken niet betalen. We moeten dus inzetten op het verouderd gebouwenpark. Dat staat ook in de beleidsnota. Dat zijn voor mij efficiënte maatregelen die bovendien ecologisch en sociaal zijn.

Het is juist dat er bijkomende incentives nodig zijn om het gedrag op het vlak van het verbruik van water en energie te veranderen. Dat zijn elementen die niet op de factuur staan, elementen die mensen niet zien. Dat is wat u zegt. Ik ben het daarmee eens. Waar ik het echter heel moeilijk mee eens kan zijn, en ik verwijs nog eens naar het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting, is de redenering van de bussen die ook voor energie wordt gebruikt. Die redenering gaat als volgt: omdat de gratis kilowattuur of kubieke meter geen gedragsverandering meebrengt, verhogen we de prijs voor de laagste inkomens. Hoe zal er ooit verbetering komen, of hoeveel zal de situatie verslechteren op het vlak van armoede en sociale uitsluiting als de prijzen worden verhoogd? Dat is toch totaal iets anders dan maatregelen nemen om het gedrag te veranderen? Men redeneert als volgt: het helpt niet om het gedrag te veranderen, dus we gaan de prijzen verhogen. Zo verhoogt men het armoederisico. Dat staat in het jaarboek. Het is geschreven door academici en mensen op het terrein die daar dagelijks mee bezig zijn. Heel de redenering die erin bestaat de prijzen te verhogen omdat het verbruik niet vermindert, doet het risico op armoede stijgen. Daarvan is iedereen overtuigd.

Dat is maar de helft van de argumentatie. Als je de impact op de koopkracht wil aanpakken, dan zijn er twee opties: ofwel aan de prijs morrelen, ofwel ervoor zorgen dat de koopkracht stijgt. Uw partij kiest, vermoedelijk om ideologische redenen, om zoveel mogelijk de prijs naar beneden te halen en op die manier een sociale herverdeling te doen. Mijn partij kiest ervoor om zoveel mogelijk mensen een betere levensstandaard en meer koopkracht te geven, zodat de verhouding van de energiekost op de totale koopkracht kleiner wordt. Dat is gewoon een keuze. U kunt dat asociaal vinden, wij vinden dat niet. Het is een keuze waar ikzelf en mijn partij achter staan, omdat we erin geloven dat het de meest sociale maatregel is. Door elektriciteit goedkoop te maken mist u bovendien de ecologische drijfveer. Die is er wel als men de mensen laat voelen dat verbruiken geld kost en dat verbruiken ook vervuilen is.

Met dat laatste was ik het daarnet al eens. Er is meer nodig voor gedragsverandering dan de prijs. Wat u aan mij echter niet kunt uitleggen, is dat u de koopkracht kunt verbeteren door de prijzen te verhogen. Ik zou u nooit verwijten dat u asociaal bent, want u hebt mee over de prijsblokkering beslist in de vorige regering. Wat u echter aan niemand kunt uitleggen, wat deze regering nochtans al enkele keren heeft geprobeerd, is dat de koopkracht van de mensen verhoogt door de prijzen te doen stijgen. Al die opeenvolgende prijsstijgingen zullen de koopkracht van de mensen in Vlaanderen doen dalen. Mijnheer Somers, in de rapporten van de Europese Commissie, en in de rapporten van de Nationale Bank staat dat de prijsstijgingen de koopkracht naar beneden halen en dat de economie daardoor vertraagt. Dat is iets anders dan het sociale, het gaat om koopkracht.

Mijnheer Crombez, u beledigt mijn intelligentie. Als ik zou zeggen: als we de prijzen verhogen, gaat de koopkracht stijgen, dan zou niemand me geloven. Dat u dat in mijn woorden leest, getuigt van een verregaande vooringenomenheid die een eerlijk parlementair debat lamlegt. Ik heb gezegd: een sociale politiek voert men niet in de elektriciteitsfactuur, niet door de kosten van water, trams en bussen of wat dan ook artificieel te verlagen; wel door de inkomsten van de mensen aan te pakken of door hun verbruik aan te pakken, door de sociale woningen te isoleren, door ervoor te zorgen dat eigenaren hun huizen meer renoveren zodat de huurders, vaak de sociaal zwakkeren, minder facturen zullen moeten betalen, omdat ze minder verbruiken.

Zo zien wij het sociaal beleid, mijnheer Crombez. Niet door de prijzen te verhogen omdat we denken dat de mensen dan meer geld overhouden. Zo cynisch en dwaas zijn we niet.

Nog een punt is de transitie naar een modern en proper energiesysteem. Ook daar zijn er zeer interessante maatregelen genomen. We hebben de problemen gehad met het groenecertificatensysteem. We gaan daar niet flauw over doen, dat heeft enorm veel geld gekost, 1,8 miljard euro en nog 1,1 en 1,2 miljard euro recurrent in de komende jaren. Dat moet worden geabsorbeerd. Dat is niet fijn: zelfs in die mate dat het dreigt het draagvlak voor de transitie lam te leggen.

Ik ben zeer verheugd dat mijn minister, mevrouw Turtelboom, veel inventiviteit aan de dag heeft gelegd. Zij is erin geslaagd om zonder bijkomend budget, zonder de kraan verder te laten openstaan, ervoor te zorgen dat er voldoende impulsen blijven. Voor het eerst zal er grondig worden ingezet op de groene warmte of restwarmte. U weet dat 70 procent van de factuur van een huishouden naar warmte gaat. Als we de restwarmte uit de industrie kunnen koppelen, is er een enorme ecologische en economische winst. Uiteraard, door het systeem van steun aan hernieuwbare energie te hervormen, niet af te schaffen, zal het systeem duurzaam zijn en zullen onze kinderen nog nieuwe hernieuwbare technologieën zien groeien.

De heer Beenders heeft het woord.

Dames en heren ministers, minister Turtelboom, u bent bevoegd voor energie. U hebt al meermaals aan de gezinnen en de kmo’s laten verstaan dat de energiefactuur zal stijgen. We zullen dat vrijdag vernemen als de tarieven bekend worden gemaakt.

U zegt ook altijd dat u geen andere keuze had. Misschien moeten we het een keer allemaal samen zeggen, dan is het eruit: het is de fout van de vorige Vlaamse Regering. Die heeft ervoor gezorgd dat er tekorten zijn opgebouwd die u nu moet doorrekenen.

Minister, het zal u misschien vreemd in de oren klinken. U bent bevoegd voor energie. U bent degene die het energiebeleid moet maken. U bent degene die de instrumenten kan gebruiken om die energiefactuur wel onder controle te houden. U zult zich afvragen hoe dat kan. Ik wil u graag enkele voorbeelden geven.

Om te beginnen kunt u ervoor zorgen dat die 48 miljoen euro wel terug in de begroting komt, dat er in de Vlaamse begroting middelen zitten die de energie-efficiëntie stimuleren en die er ook voor zorgen dat de Vlaamse Regering haar verantwoordelijkheid neemt om de energiefactuur te doen dalen. Ja, dat was een beslissing van toenmalig minister Van den Bossche, die ervoor gezorgd heeft dat de energiefactuur onder controle zou zijn. Dat is een keuze die u gemaakt hebt. Het is maar 16 euro, zegt u, dat is peanuts. Maar het is toch maar weer 16 euro die erbij komt. Het is effectief een beslissing van u die de energiefactuur doet stijgen. U had ervoor kunnen kiezen om die middelen te reserveren in de begroting.

U kunt er ook voor kiezen om de kosten of tekorten die zijn opgebouwd in het verleden, over langere termijn af te schrijven. Niemand verplicht u om die op een, twee, drie of vier jaar af te schrijven. U gaat naar Europa om te onderhandelen over de grote infrastructuurprojecten die u hier wilt realiseren. U vraagt aan Europa een afschrijvingspad dat de realiteit benadert, maar wanneer u de tekorten uit het verleden wilt wegwerken, moet het ineens op vier jaar. Niemand verplicht u dat. Doe dat in acht jaar of tien jaar. U zult zien dat de energiefactuur dan draaglijker wordt.

Mijnheer Beenders, de 1,8 miljard euro die is opgebouwd aan schulden inzake groene stroom, buiten de begroting, die wacht nog op een manier om te worden doorgerekend. U vindt dat dit moet worden uitgesteld, dat daarvoor geleend moet worden. Kunt u zeggen hoeveel de financieringskosten daarvoor dan bedragen, en hoeveel intresten daarvoor extra moeten worden opgestapeld? Weet u hoeveel intresten de belastingbetaler of energieconsument uiteindelijk zal moeten betalen? Kunt u mij daar wat toelichting bij geven?

Als u concrete berekeningen wilt, dan zullen we samen moeten zitten om te bekijken over welke termijn we spreken. U kunt onmogelijk verwachten dat ik hier een intrestvoet zal geven. Dat is erover.

80 miljoen euro per jaar aan financieringskosten.

Dat was een retorische vraag aan de heer Beenders.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Ik treed gewoon de heer Bothuyne bij: 80 miljoen euro per jaar. Ik herhaal: 80 miljoen euro.

In wat de heer Bothuyne zegt, klopt iets niet. Het is niet de Vlaamse overheid die intrest moet reserveren. We zitten nu aan 1,8 miljard euro, laat ons bij de 1,7 miljard euro blijven. 1,2 miljard euro daarvan zijn certificaten van het verleden bij de distributienetbeheerders. Dat moeten we niet zelf lenen. Wat is de financieringskost van de distributienetbeheerders, mijnheer Bothuyne? Als jullie voor de vuist weg kunnen zeggen dat het 80 miljoen euro is, zitten die dan met zo’n hoge intrestvoet? Dat is nieuws. We zullen dat horen op de persconferentie vrijdag. Die 80 miljoen euro is nonsens.

Het is gewoon weer een keuze. Als jullie 20 of 30 miljoen euro bij de distributienetbeheerder erger vinden dan het allemaal onmiddellijk in de factuur van de gezinnen, zelfstandigen en kmo’s te steken, dan moet u dat eens uitleggen. Dat een financierbare en betaalbare lening bij distributienetbeheerders uit den boze is, terwijl het in de factuur van gezinnen, zelfstandigen en kmo’s steken wel aanvaardbaar is, dan moet u dat echt eens uitleggen.

Je hoeft geen wiskundig genie te zijn. Neem een intrestvoet van 1 of 2 procent op 1,8 miljard euro. Maar los daarvan gaat het over grootteordes tussen 18 en 36 miljoen euro per jaar. Zo simpel is het. Het punt dat u nu aanhaalt, is wel grotesk. De netbeheerders hadden een opgebouwde schuld die ze niet meer konden dragen en dus moesten ze financiering aangaan. Natuurlijk heeft de Vlaamse Regering de financieringslast een beetje gelenigd, dat is de 80 miljoen euro waar de beide collega’s naar verwezen.

Mijnheer Crombez, u moet me eens uitleggen hoe u 1,8 miljard euro over de tijd gaat spreiden, zonder dat dat impact zal hebben op de factuur. Ik zal u zeggen, dat gaat niet. Hoe lang u het ook spreidt, de impact daarvan is verwaarloosbaar.  Dus ja, het is absoluut weeral geen asociale maatregel door dit in een tariferingsformule vertaald te willen zien. Uitspreiden en uitstel van executie waardoor je over langere tijd de mensen meer pijn blijft doen.

Met dat laatste ben ik het fundamenteel oneens. We zijn het nu al eens dat de leningskost geen 80 miljoen euro is. Dat is al zeer goed. Maar hoe spreid je dat en lost het iets op? Het gaat erover dat ze nu met die reserve zitten omdat de prijs onder de 90 euro zit. Daar zijn we het ook over eens. Met alles wat op ons afkomt, zoals de richtlijnen van Europa, is de kans dat die prijzen terug boven de 90 euro gaan, zeer groot. Dat zeggen alle specialisten.

Als de distributienetbeheerders lenen en dat op de balans houden, dan betekent dat, als ze terug stijgen, ze dat zelf kunnen afbouwen zonder dat je het ooit in de factuur van de gezinnen en de zelfstandigen moet steken. Als je ze nu allemaal in de facturen steekt van de gezinnen, zelfstandigen en kmo’s, riskeer je dat je ze er een tweede keer in zult moeten steken omdat ze nieuwe certificaten gaan moeten uitgeven als het boven de 90 euro gaat. Dat zeggen alle experts.

Mijnheer Crombez, uw redenering is totaal verkeerd. Als u denkt dat men in een glazen bol kan kijken naar welk gevolg Europa kan geven aan de waarde van de groenestroomcertificaten, dan moeten er nog andere zaken gebeuren zoals de quota verhogen, en dat betalen we ook allemaal als verbruiker.

Als u nog schulden hebt uit het verleden, gaat u dan eerst nieuwe schulden aangaan om toekomstige projecten te doen? Of gaat u eerst uw verleden opruimen? Het is onze verdomde taak om te zorgen dat de schuld uit het verleden zo snel mogelijk is opgelost. (Applaus bij de N-VA)

De heer Beenders heeft het woord. (Opmerkingen van minister Annemie Turtelboom)

Minister, ik had u gezegd dat u het woord ging krijgen. Mijn diepe verontschuldigingen. De regering mag het woord trouwens nooit worden geweigerd.

Ik had u beter niet zo slim gemaakt, maar u hebt het woord.

Voorzitter, u zult het zich misschien nog beklagen dat u mij zo slim hebt gemaakt. Er is iets wat ik niet goed begrijp. Op het spreekgestoelte wordt gezegd dat men mij kan helpen om de factuur voor de gezinnen niet te verhogen door bijvoorbeeld de 48 miljoen euro nu niet te doen. U moet me eens uitleggen hoe 48 miljoen kan helpen om 1,7 miljard uit het verleden te verlichten? Als ik van 1,7 miljard 48 miljoen aftrek, dan heb ik nog altijd 1.652.000.000 over. Bovendien vergeet u dat het vanaf 2015 recurrent 1,2 miljard euro wordt tot in 2028.

Ik wil creatief nadenken en ik kijk echt uit naar uw berekeningen. U hebt al een alternatieve begroting gemaakt, ik hoop dat u hierover ook een alternatieve berekening maakt. De factuur heeft zich van 2008 tot 2014 opgestapeld tot 1,7 miljard. Nadien wordt het 1,2 miljard jaarlijks. Tussen 2008 en 2019 gaat het over 14 miljard die dan nadien doorloopt tot 2028. Moet ik dit dan spreiden tot 2070 of 2080? Dan zit ik niet meer bij mijn kinderen of kleinkinderen, maar bij mijn achterkleinkinderen. Is dat de oplossing? Ik denk het echt niet! Als u daarvoor kiest, zeg het hier dan.

Er is ook iets dat ik niet begrijp. In 2010 is hier de eerste discussie gevoerd om de groenestroomcertificaten te verlagen. Toen zei mevrouw Ceysens: “Het kan toch niet de bedoeling zijn de groene economie geheel op droog zaad te zetten.” Uw partij vroeg toen om de groenestroomcertificaten niet te verlagen omdat u de kant van de sector koos. U hebt zich toen onthouden in dat verhaal. Had toen al meegewerkt aan de verlaging van de groenestroomcertificaten en we zaten er nu niet over te discussiëren.

Dat is cherrypicking, wat u heel goed uitkomt. Uiteraard heeft een fractielid van onze partij gezegd: “Mevrouw Van den Bossche, wat u nu gaat doen, is een aanslag op de sector van de zonnepanelen.”. U moet er ook bij vertellen dat de jaren voordien en ook daarna verschillende fractieleden hebben gewaarschuwd voor de onfinancierbaarheid en onhoudbaarheid van het systeem. Eerst heeft men een sector artificieel opgeblazen, nadien heeft men zich vergist en moet de botte bijl erin worden gezet. Dan zijn er bedenkingen gekomen, meer bij het systeem dan bij het principe van de verlaging. Het was too much, too little and too late.

Ik was op zoek naar de letterlijke citaten van de dames De Knop en Van Volcem, maar ik vind ze niet. Meer dan één keer hebben ze gezegd dat u te laat was. Had u in 2010 een maatregel genomen, dan hadden we een eenmalig tekort gehad van 300 miljoen euro. Nu zitten we met 1,2 miljard recurrent tot 2028. Misschien kan ik niet goed rekenen, maar één ding weet ik zeker: u kunt zeker niet goed rekenen!

De heer Vandenbroucke heeft het woord.

Ik hoor de leden van Open Vld zeggen dat er al jaren werd gewaarschuwd, al van voor 2010, voor de enorme toename van de groenestroomcertificaten. Misschien even uw geheugen opfrissen. Tot 2009 zat u zelf in de regering. Tussen 2007 en 2009 is het aantal zonnepaneleninstallaties gestegen van 4000 naar 65.000. In 2009 is er door de toenmalige regering, waar we beiden in zaten, beslist om de subsidies naar beneden te brengen vanaf 2011 eindigend in 2020. In oktober 2010 komt de nieuwe Vlaamse Regering met een amendement op het programmadecreet om de subsidies versneld af te bouwen. Reactie van Open Vld: dat is veel te snel. Reactie van de oppositie: het heeft niets te maken met de begroting en moet uit het Programmadecreet worden gehaald. De regering moest een nieuw decreet maken en ermee naar de Raad van State gaan.

We hebben dat ook gedaan. Dat zorgde voor acht maand uitstel, waardoor een aantal grote installaties door de mazen van het net zijn geglipt. Die zijn verantwoordelijk voor tientallen procent van de opgebouwde historische schuld. Dat is de historische waarheid. (Applaus bij sp.a)

De heer Somers heeft het woord.

Collega’s, er is geen zwakkere verdediging dan een partij die in de meerderheid verantwoordelijkheid draagt en beweert dat haar gedrag door de oppositie is beïnvloed. Ik heb hier de cijfers. In 2009 bedroeg de kostprijs van zonne-energie in Vlaanderen 13 miljoen euro. Toen zaten wij in de regering. In 2012 bedroeg de kostprijs 617 miljoen euro. Toen wij in de regering zaten, deden er zich dus geen problemen voor, maar u hebt de zaak laten ontsporen. De kostprijs is nu hoger dan het totale budget van De Lijn. Het is een schande, want slechts 1 procent van onze energie is zonne-energie. U probeert uw verpletterende verantwoordelijkheid weg te moffelen. (Applaus bij Open Vld)

Ik wil afronden met een aantal positieve punten. (Opmerkingen bij de meerderheid)

Ik kan nog wel even doorgaan, hoor.

Mijnheer Beenders, wilt u afronden?

In de beleidsnota en de begroting staan ook een aantal goede elementen. Zo wilt u het aantal energieleningen optrekken, tot 3500 uitbetalingen per jaar. We rekenen op een doordacht actieplan, zodat vooral de gezinnen die het nodig hebben als eerste aan de beurt komen. Ook de energiescan en de energiesnoeiers blijven, wat nogal wat ongerustheid heeft weggenomen. Hopelijk krijgt de sector snel informatie over hoe dat moet worden aangepakt. Ik veronderstel dat we daarover nog heel wat geanimeerde discussies in de commissie zullen voeren. U kunt alvast op ons rekenen om die energiefactuur maximaal onder controle te krijgen. (Applaus bij sp.a en Groen)

De heer Danen heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega's, sta me toe enkele open deuren in te trappen. De uitdagingen in het beleidsveld energie zijn immens. We hebben het al gehad over de energiefactuur, maar ook energiebesparing en energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en energiearmoede en de bevoorradingszekerheid zijn bijzonder grote uitdagingen, waarvoor we allemaal samen oplossingen moeten vinden.

Collega’s, ik had een uitgebreide tekst over de energiefactuur uitgeschreven, maar u zult het vast niet erg vinden dat ik die hier wat inkort omdat we het daarover al hebben gehad. Toch dit. Wat me heel erg opvalt wanneer ik de energiebudgetten van de vorige jaren vergelijk met deze, dan zie ik dat een aantal posten zijn geschrapt. Maar ze worden verrekend in de factuur. Het gaat niet enkel over de REG-premies, waarvoor de vorige jaren ten dele geld in de algemene middelen is opzijgezet, maar wat dit jaar niet meer het geval is. Voorts zal de VREG worden gefinancierd dankzij een extra heffing. Hoewel het om een klein bedrag gaat, stel ik me de vraag of dat dit de deur niet openzet om in de toekomst alles wat op ons afkomt en geld kost, door te rekenen in de factuur.

De gratis kilowatturen worden afgeschaft. Dat is een vorm van progressieve tarifering die vooral gezinnen met kinderen treft. Als we alles optellen, inclusief het doorrekenen van de historische certificatenkosten, zou het wel eens kunnen – de VREG zal overmorgen de tariferingsmethodologie bekendmaken – dat de energiefactuur met 30 tot 40 procent zal stijgen. Dat is geen natuurwet, maar het gevolg van keuzes van deze Vlaamse Regering.

Gisteren heb ik goed geluisterd. Ik hoorde een aantal mensen van de meerderheid zeggen dat er een sociaal beleid wordt gevoerd en dat er sociale correcties worden ingebouwd.

Wel, ik vraag mij af waar ze zijn als het gaat over de energiefactuur.

Nu, ik las in de begrotingsdocumenten dat de minister wil inzetten op energiebesparing, energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. Dat stelde me enigszins gerust. Maar toen ik de cijfers zag die daarbij horen, werd ik ongerust. Want, zeggen dat we verder zullen inzetten op energiebesparing, energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, is niet voldoende. Er moeten daarvoor bijkomende middelen worden uitgetrokken, wat niet het geval is, integendeel.

Wel, collega’s, wij willen samen met jullie de toekomst mee helpen voorbereiden. Met dit beleid tracht de regering het verleden te herstellen. Daarvoor tekenen wij zeker niet. 

De heer Gryffroy heeft het woord.

Voorzitter, ministers, collega’s, kilowatt, kilowattuur en euro’s of productie hernieuwbare energie, verbruik en kostprijs. Dat zijn de kernwoorden van een energiebeleid. Maar hebben we vandaag een echt energiebeleid? Neen. Het Vlaams regeerakkoord en het federaal regeerakkoord geven ons nu de kans om via een langetermijnvisie te komen tot een breed gedragen energiepact.

Wat verwacht de N-VA-fractie dat er in deze visie of dat pact wordt vastgelegd? Ten eerste, wat kilowatt betreft: een technologieneutrale en kostenefficiënte energiemix met onder meer hernieuwbare energie. Die mix moet tevens technisch betrouwbaar zijn en uitgewerkt op basis van de best beschikbare technologie. Enkel vertrouwen op import vanuit de ons omliggende landen is eigenlijk nogal naïef, al is het maar om de eenvoudige reden dat een echte Europese energietransitie nog niet, en dit op zijn zachtst uitgedrukt, voor morgen is. Met andere woorden: we kunnen ons structureel probleem de eerste drie jaar niet oplossen met het zogenaamde ‘verbelgen’ van buitenlandse centrales of andere eenvoudige ‘kabelmaatregelen’.

Wij, de N-VA, zijn dus niet naïef en rekenen ook nog op een eigen betrouwbare en betaalbare productie. En ja, die productie kan ook intelligent zijn: daarom ook – en dit is een Vlaamse bevoegdheid – zetten we meer in op vraag- en aanbodsturing, en meer op groene warmte en restwarmte.

Ten tweede, wat kilowattuur betreft: energie-efficiëntie is dé prioriteit. De goedkoopste en de groenste kilowattuur is diegene die niet verbruikt is. En hier, geachte collega’s, hebben we tot op heden nog te weinig ambitie getoond.

Eerst moeten we vaststellen dat er tot op heden reeds veel gestudeerd is, maar dat we dringend moeten overgaan tot actie, tot de uitvoering van de inventaris. U herinnert zich ongetwijfeld de discussie tijdens de commissies over de energiescans. Indien er reeds in meer dan 170.000 woningen een scan werd uitgevoerd, maar we vaststellen dat te weinig concrete maatregelen uit de scan effectief werden uitgevoerd, dan moet het beleid dringend worden aangepast van studie naar actie. Zo behouden energiesnoeiers hun job, maar zal hun werk zinvoller zijn en meer direct bijdragen tot een grotere globale energie-efficiëntie.

We moeten niet alleen de energieprestatie voor nieuwbouw verbeteren, maar ook een renovatiepact met alle stakeholders in de sector afsluiten. Zo verbeteren we de energieprestatie van ons Vlaams woningenbestand. We versterken ons sociaal energiebeleid en optimaliseren de energieleningen. Energiearmoede willen wij bestrijden met curatieve maatregelen. Maar ook bij ondernemingen gaan we energie-efficiëntie stimuleren. Hierbij mogen we niet alleen kijken naar de energie-intensieve bedrijven, maar ook naar de vele middelgrote ondernemingen en kmo’s. Cluster hen, bijvoorbeeld per sector en ontwikkel een minibenchmarktool via een lerend netwerk energie. Deze ondernemers kunnen zo van elkaar leren en na een korte studiefase ook hier de nodige rendabele investeringen uitvoeren.

Ten derde, wat euro’s betreft: energie is duur en zal duur blijven. Het is een basisbehoefte. Toch zullen we een aantal maatregelen nemen. We voeren een energienorm in om de concurrentiepositie van onze bedrijven te vrijwaren. We moeten de schulden uit het verleden, met onder meer de uitgestelde doorrekening van de certificatenkosten, zo snel mogelijk oplossen.

We schaffen de gratis kilowattuur af vanaf 1 januari 2016. We verminderen de complexiteit van de ondersteuning van hernieuwbare energiebronnen en stimuleren een kostenefficiënte integratie ervan, rekening houdend met de ondersteuningsduur en een maximaal ondersteuningsvolume en de eindprijs van elektriciteit of warmte.

Om opnieuw geloofwaardig te worden en om een draagvlak te kunnen creëren voor die langetermijnvisie, is er communicatie nodig. Vertel aan de verbruikers wat ons te wachten staat en wat de uitdagingen zijn, zowel qua prijs als hoe onze energiemix er zal uitzien. Want, eerlijk: het is vijf voor twaalf, en we moeten van de huidige sense of urgency gebruik maken om daadwerkelijk de energietransitie op te starten en tot uitvoering te brengen. (Applaus bij de meerderheid)

Minister Turtelboom heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, los van de discussies die we waarschijnlijk nog een aantal keren zullen hebben over de schulden van het verleden, denk ik dat we het met betrekking tot het energiebeleid over meerderheid en oppositie heen over een heel aantal zaken eens zijn, bijvoorbeeld dat we voluit moeten inzetten op energie-efficiëntie. We weten dat 300.000 woningen op dit ogenblik onvoldoende geïsoleerd zijn en dat de warmte en energie daar langs ramen en deuren naar buiten gaat. Een betere energie-efficiëntie verhoogt de woonkwaliteit, is goed voor de energiefactuur én voor het klimaat en het milieu. Dat is ook de reden waarom we daar zo sterk op willen inzetten.

Het klopt dat we heel sterk willen doorgaan op de energielening. We willen daarmee zeker kwetsbare groepen bereiken, bij wie de energiefactuur een groot percentage van het totale budget uitmaakt. We geven leningen aan nul procent. Op die manier willen we die bevoegdheid, die we vanaf 1 januari hebben, optimaliseren. Op dit moment worden niet alle leningen opgebruikt. Wij willen daarvoor gaan.

Dat wordt gecombineerd met de energiesnoeiers. Die moeten meer naar de echte harde maatregelen gaan, want papier is geduldig, maar als de isolatie niet op een bepaald moment geplaatst wordt, dan verlies je ook de rendementen. En uiteraard gaan we ook het systeem van de REG-premies tegen het licht houden, om zo naar een beter pakket te gaan in termen van totaalrenovatie. Want de enige kilowattuur die gratis is, is die die niet verbruikt wordt.

Daarom werken we ook aan een systeem van derdepartijfinanciering voor bedrijven, maar ook voor de overheidsgebouwen. Als je weet dat de energiefactuur van de gebouwen van de Vlaamse overheid 700 miljoen euro bedraagt, is ook daar nog zeer veel werk aan de winkel.

De uitdaging zal natuurlijk zijn, zeker voor de privéwoningen, om de persoon te overtuigen om te investeren, zodat van uitstel geen afstel komt, zodat de mensen effectief overgaan tot actie.

De uitdagingen zijn groot. 2020 komt dichterbij. De lat voor de doelstellingen die we moeten halen, ligt bijzonder hoog. Maar ik denk dat we, met de neuzen in dezelfde richting en door mensen te overtuigen om in energie-efficiëntie te investeren, zeer ver kunnen komen. Daarnaast blijven we natuurlijk ook voluit kiezen voor duurzame en hernieuwbare energie, omdat we op die manier, net zoals andere Europese landen, volledig de transitie kunnen doen van een gecentraliseerd model, dat vooral nucleair en fossiel is, naar een decentraal model, dat veel duurzamer is en waarbij we voluit kiezen voor hernieuwbare energie. (Applaus bij de meerderheid)