Verslag plenaire vergadering
Verslag
Regeringsverklaring
Dames en heren, aan de orde is de regeringsverklaring over het regeerakkoord.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Voorzitter, collega‘s, het is goed leven in Vlaanderen. Belangrijke indicatoren in onze samenleving staan op groen. Maar zelfgenoegzaamheid mag ons niet in slaap wiegen. Veel kan, veel moet beter, ook en precies in budgettair moeilijke tijden. Ik beperk me tot enkele voorbeelden.
Ons Vlaams onderwijs staat aan de wereldtop. Onze jongeren scoren in wiskunde, wetenschappen en lezen boven het gemiddelde van alle jongeren uit de OESO-landen. In internationaal vergelijkend onderzoek verliezen onze sterkste presteerders echter terrein. Op het vlak van het aandeel vroegtijdige schoolverlaters doen we het al beter dan de Europa 2020-doelstelling, maar het moet onze ambitie zijn om het aantal vroegtijdige schoolverlaters nog te verlagen.
Vlaanderen is een welvarende deelstaat. Ons bruto binnenlands product ligt hoger dan het Europese gemiddelde. Dat hebben we te danken aan onze performante bedrijven, de hoge arbeidsproductiviteit en inzet van hun medewerkers, aan de innovatie en onze exportgerichtheid. Anderzijds vormen de versterking van de activering van mensen op de arbeidsmarkt, ruimte voor ondernemen en de verkeerscongestie een heel belangrijke uitdaging. Het zijn belangrijke punten die vatbaar zijn voor verbetering.
De Vlamingen kunnen rekenen op een kwaliteitsvolle en betaalbare hulp- en zorgverlening. Er zijn echter nog steeds te veel mensen die een onvoldoende aangepast antwoord op hun noden krijgen, een zorg voor al wie geeft om een inclusieve samenleving.
De belangrijke uitdagingen waar Vlaanderen voor staat, zijn tevens opportuniteiten. Ze nopen ertoe om keuzes te maken. We pakken die uitdagingen aan met een drieluik: vertrouwen, verbinden en vooruitgang. We mogen en moeten vertrouwen hebben. Vertrouwen in ons eigen kunnen, maar ook in elkaar. Vertrouwen betekent ook verbinden, zodat we samen kunnen vooruitgaan.
Collega’s, met het vertrouwensbeginsel wil deze Vlaamse Regering een van de meest fundamentele hervormingen doorvoeren sinds het begin van de Vlaamse autonomie. Vanaf het prille begin was het Vlaamse bestuursniveau ambitieus en wilde het terecht in tal van maatschappelijke domeinen nieuw beleid ontwikkelen. Doorheen de jaren is zo een overheid ontstaan die, hoe goed bedoeld ook, te centralistisch werkt. Een overheid die al te snel grijpt naar nieuwe regelgeving om maatschappelijke ontwikkelingen – vaak tot in de details – te willen beheersen. Een overheid die werkt op basis van bureaucratische plannen en rapporten.
We moeten met zijn allen goed beseffen dat het niet de Vlaamse Regering en haar administraties in Brussel zijn die schoonheid en kunst creëren, die onze jonge mensen opleiden tot op een hoog niveau, die innovatieve nieuwe diensten en producten ontwikkelen. Het zijn onze ondernemers, onze leraars en directeurs, onze docenten en professoren, ons middenveld, onze verenigingen, onze welzijnssector, onze lokale besturen, kortom, het ‘levende Vlaanderen’ aan wie we vertrouwen moeten geven.
Hun moeten we de ruimte geven om creatief te zijn, om maatwerk te leveren in functie van lokale noden en wensen, om zichzelf op een effectieve en efficiënte manier te organiseren. Zij zijn het die, vanuit hun enthousiasme en gedrevenheid, hun kennis en capaciteiten, het best geplaatst zijn om kwaliteit te leveren. Met deze Vlaamse Regering maken we een radicale en jonge omslag en geven we hun het vertrouwen en de verantwoordelijkheid die ze verdienen.
De Vlaamse overheid wordt hierdoor een andere overheid. Een overheid die wel doelstellingen formuleert, maar aan mensen en organisaties vrijheidsgraden geeft in de uitvoering ervan. Een overheid als partner, die ondersteunt zonder te verzanden in bureaucratische plannen en rapporten. Een overheid die resultaten meet, maar niet zelf in detail vastlegt hoe je die moet bereiken.
De Vlaamse overheid moet uiteraard nog steeds de aanwending van de publieke middelen, de performantie van het beleid opvolgen en evalueren. Dat gebeurt niet zozeer op basis van plannen en rapporten, maar op basis van benchmarks, audits en ex-postcontroles.
Deze regering zal het vertrouwensbeginsel heel concreet in de praktijk brengen. Zo krijgen de lokale besturen – voortbouwend op de interne staatshervorming – veel meer autonomie en bevoegdheden met differentiatie volgens schaalgrootte. Het toezicht van de Vlaamse overheid beperkt zich voortaan tot wettigheidstoezicht en toezicht op het begrotingsevenwicht.
Aan de scholen zal de Vlaamse overheid meegeven wat leerlingen moeten kennen en kunnen en over welke attitudes ze moeten beschikken. We reiken hun daarvoor ook de nodige middelen aan. Onderwijs gebeurt in de klas en grijpt plaats in de school. De scholen en leerkrachten beslissen zo veel mogelijk zelf over de wijze waarop ze die kennis en vaardigheden bij de leerlingen aanbrengen. We geven de scholen en leerkrachten vertrouwen en we bouwen de planlast zo veel mogelijk af.
In de welzijnssector gelooft deze Vlaamse Regering in het sociaal ondernemerschap om zorg en hulpnoden in te vullen. We geven vertrouwen aan de partners die onze beleidsdoelstellingen helpen uitvoeren en we doen dit in het zogenoemde tripartiteoverleg volgens het VESOC-model (Vlaams Economisch Sociaal Overlegcomité) met primauteit van de politiek.
Voor de handhaving van de kwaliteit en toegankelijkheid verleggen we de focus naar resultaten en ex-postcontrole. We creëren regelluwte en administratieve vereenvoudiging. We bouwen de zorgverzekering uit tot een volwaardige Vlaamse sociale bescherming die de basis vormt voor een volksverzekering met rechten en persoonsgerelateerde uitkeringen, toegekend op basis van inwonerschap, met keuze in Brussel, en tegen betaling van een premie.
Onze ondernemingen geven we vertrouwen door hen maximaal te bevrijden van administratieve en andere lasten. We concentreren ons op wat we zelf kunnen doen, met focus op innovatie, onderzoek en ontwikkeling en andere ondernemingssteun. Zo kunnen we onze economie een stevige stroomstoot geven.
Voorzitter, collega’s, wij hopen bij deze omslag op de medewerking van dit huis van de democratie te mogen rekenen bij het wetgevende werk dat hiermee gepaard zal gaan, bij de noodzakelijke decreetsevaluatie. Deze Vlaamse Regering wil overigens, waar dat kan, bijdragen aan de versterking van de parlementaire democratie. Wij denken daarbij onder andere aan vroegere en bredere betrokkenheid van het parlement bij de totstandkoming van nieuwe beleidsinitiatieven, met bijvoorbeeld groen- en witboeken. Voorzitter, na het horen van uw toespraak van deze voormiddag heb ik niet de indruk dat de regering nog eens moet vragen aan het parlement om zich sterk van zijn controletaak te kwijten.
Collega’s, moeilijke uitdagingen ga je niet alleen aan, maar schouder aan schouder. Voor deze Vlaamse Regering is verbinden essentieel: verbinden, met elkaar en met elkaars talenten en kwaliteiten. We willen mensen met elkaar verbinden en zetten daarom meer in op mensen aan het werk krijgen, op een grotere participatie aan de arbeidsmarkt. Een belangrijke focus ligt daarbij op de jongeren, die we nog sneller en nog beter willen begeleiden naar een job, op de 55-plussers en op de personen met een beperking.
Cultuur, drager van identiteit en uitstraling, verbindt mensen. We zetten in op culturele participatie en ondersteunen ook de verenigingen, bewegingen en vormingsinstellingen die mensen bij elkaar brengen.
We verbinden Vlamingen, ‘oude’ en ‘nieuwe’ Vlamingen door een sterker inburgerings- en integratiebeleid. Omdat het Nederlands een belangrijke toegangspoort is tot volwaardige participatie aan onze samenleving, stemmen we het aanbod Nederlands Tweede Taal beter af op de noden en behoeften.
We verbinden voor de toekomst. We willen dat ons onderwijs verder excelleert en investeren extra middelen in schoolgebouwen, en we herwaarderen de leerkrachten.
We verbinden alle Vlaamse beleidsdomeinen in een gecoördineerde aanpak in de bestrijding van armoede. We gaan in tegen mechanismen die armoede veroorzaken en stimuleren de zelfredzaamheid van mensen.
Collega’s, vertrouwen geven en verbinden moet leiden tot vooruitgang. Vlaanderen kan en moet beter, en hoewel we vandaag voor een van de grootste budgettaire uitdagingen in de geschiedenis van het Vlaamse bestuursniveau staan, zal deze Vlaamse Regering al vanaf 2015 aanknopen bij een begroting in evenwicht, en zullen we vanaf dag één blijven investeren in belangrijke maatschappelijke noden.
Het tekort waar we tegenaan kijken, zal tegen 2016 oplopen tot iets meer dan 1,4 miljard euro. Dit is te wijten aan de economische situatie, aan de budgettaire uitdagingen van de zesde staatshervorming en de gewijzigde visie van de Europese instanties met betrekking tot de consolidatie van een aantal pps-constructies, zoals Scholen van Morgen. Toch neemt deze Vlaamse Regering de uitdaging aan om al vanaf 2015 een begroting in evenwicht te realiseren. Tekorten opbouwen is voor ons geen optie. We gaan geen beleid voeren waarvan de kostprijs wordt doorgeschoven naar de belastingbetaler van morgen, naar de volgende generatie.
We realiseren deze begroting in evenwicht zonder nieuwe belastingen, maar wel met in overgrote mate besparingen en een beperkt aantal hogere inkomsten. Deze Vlaamse Regering bespaart eerst en vooral op de overheid zelf. We zetten een hervorming van de Vlaamse overheid in gang die moet leiden tot minder en efficiëntere structuren. We werken aan een Vlaamse overheid die slanker, slagvaardiger en klantvriendelijker is. We zetten de vermindering van het aantal ambtenaren voort. We besparen op de eigen werkingsmiddelen van de overheid. De overheadkosten moeten verder dalen.
We zullen ook moeten besparen op de subsidies die we aan derden ter beschikking stellen. Een aantal apparaats- en beleidsprogramma’s zullen niet worden geïndexeerd. We verhogen de kostendekkingsgraad van een aantal diensten, zoals het openbaar vervoer. Aan dienstverlening is altijd een kostprijs verbonden en uiteindelijk betaalt de gebruiker of de belastingbetaler de rekening. Het is hoogst normaal dat we, zoals andere overheden, aan de gebruikers van diensten een redelijke vergoeding vragen. We blijven daarbij wel rekening houden met sociaal zwakkeren.
We willen eerlijk zijn over deze maatregelen. Je kunt niet zo zwaar besparen zonder dat dit inspanningen vergt. Maar het is snoeien om te groeien. Dit is een regeerakkoord dat perspectief biedt. Met al deze maatregelen realiseren we een bedrag van 1,6 miljard euro in 2016, oplopend tot 1,9 miljard euro in 2019. Dat betekent dat we niet alleen het tekort wegwerken, maar door structurele besparingen ook extra financiële ruimte voor investeringen in belangrijke maatschappelijke noden en de economie vrijmaken.
Deze regering heeft ervoor gekozen om zwaar in te zetten op investeringen in enerzijds welzijn en anderzijds de economie. Vlaanderen moet vooruit gaan en daarbij laten wij niemand achter. Het is onze verantwoordelijkheid om te zorgen voor de zwaksten. Daarom zal deze regering extra middelen investeren – oplopend tot een half miljard euro recurrent extra in 2019 – in welzijn.
Een tweede belangrijke klemtoon is de groei van onze economie, van onze welvaart, van onze jobcreatie. We zetten ter zake volop in op de bevoegdheden die we hebben, op wat Vlaanderen kan doen om onze economie een stroomstoot te geven: innovatie, onderzoek, ontwikkeling en maatregelen voor het bedrijfsleven. Ook hier investeren we extra middelen, tegen 2019 oplopend tot een half miljard euro.
We investeren verder in openbare werken, in schoolgebouwen, in wonen, in natuur. Deze Vlaamse Regering kiest er ook uitdrukkelijk voor in te zetten op een aantal grote culturele en kunstinfrastructuurprojecten zoals het Kasteel van Gaasbeek, de Plantentuin van Meise, deSingel, Kasteel Ter Rijst, het M HKA en de opera’s van Gent en Antwerpen.
Collega’s, dames en heren, Vlaanderen heeft de ambitie om in 2020 tot de top van Europa te behoren. Dat vergt ingrijpende maatregelen. Dat vergt maatschappelijke keuzes. Dat vergt vertrouwen en verbinden om vooruit te gaan. Het is voor mij een eer om deze regeringsploeg te mogen leiden. Tegelijk besef ik dat we voor een zware opdracht staan. Het is echter een opgave die perspectief biedt, die ervoor zorgt dat we na een korte periode van inspanning opnieuw kunnen aanknopen bij vooruitgang. Namens deze ploeg, namens de partijen N-VA, CD&V en Open Vld vraag ik het vertrouwen voor dit ambitieuze, dit hoopvolle programma. (Applaus)
Dank u, minister-president.