Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het democratisch toezicht op de belastingsgelden geïnvesteerd in Electrawinds
Verslag
De heer Van Hauthem heeft het woord.
Minister, het is niet de eerste keer dat we debatteren over het dossier Electrawinds. Naar aanleiding van dat dossier hebben we in dit parlement al vragen gesteld over de wijze waarop belastinggeld wordt geïnvesteerd in de economie en hoe daar al dan niet toezicht op wordt gehouden.
Nu lezen we dat de Waalse intercommunale Tecteo, die niet helemaal onbesproken is, een deel van Electrawinds zou overnemen en dus ook een deel van de schuldvorderingen, met als gevolg dat de overheid, zowel de federale als de Vlaamse, via alle vehikels die bestaan, meer dan 90 miljoen euro verlies zou lijden waarvan ongeveer 50 miljoen euro aan Vlaanderen kan worden toegewezen via de Gewestelijke investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (Gimv) en de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV)Vlaanderen.
Minister, hier moet nu toch eens klaarheid worden geschapen. Ik denk niet dat er we ons vanaf kunnen maken met het verhaal dat de overheid via een aantal kanalen bepaalde economische takken ondersteunt en dat het soms goed en soms verkeerd kan lopen, zonder dat daar eigenlijk toezicht op is. Dat betekent niet dat we moeten terugkeren naar de politisering van de jaren tachtig of zeventig, mijnheer Van Rompuy. Maar dit dossier toont wel aan dat wanneer er politieke verwevenheid is en de raden van bestuur onder meer politiek zijn samengesteld, dat wanneer het een gepolitiseerd dossier betreft, zeker in een bedrijf waar een politicus het voor het zeggen heeft en overheidsgeld daarnaar kan draineren, we ons moeten afvragen hoe het zit met de controle op die overheidsvehikels voor wat investeringen betreft.
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, ik zal de historische achtergrond hier niet opnieuw schetsen, die is genoegzaam bekend. Vorige week hebben we over meerderheid en oppositie heen, een afspraak gemaakt in de commissie Economie, die getuigde van volwassenheid. Daarbij nodigden we Gimv en PMV uit voor een hoorzitting achter gesloten deuren. Dat was al meermaals aangekondigd in de plenaire vergadering. We wilden op die manier het debat starten en nagaan welke lessen we konden trekken uit dit dossier.
Het moet me dan ook van het hart dat ik gisteren ontstemd was toen ik vaststelde dat een van de betrokkenen – PMV heeft nog niet gereageerd – niet naar het parlement wil komen en daar een aantal redenen voor geeft. We zijn vanuit meerderheid en oppositie heel coulant geweest om het debat te laten starten en rekening te houden met de positie waarin bijvoorbeeld Gimv zit.
Minister, we kunnen niet ontkennen dat hier veel belastinggeld mee gemoeid is. De bedragen zijn genoemd. Welke initiatieven kunt u nu nog nemen om de transparantie die dit parlement vraagt en waar we het vorige week eens over waren, toch in dit huis te brengen?
Minister Lieten heeft het woord.
We hebben het hier vorige week inderdaad over gehad. We hebben het daar tijdens het actualiteitsdebat van 4 december ook uitgebreid over gehad. Vorige week heeft de heer Bothuyne me gevraagd wat de gevolgen zouden zijn voor PMV en Gimv naar aanleiding van de deal die in de krant is verschenen over Tecteo. Ik heb die vraag beantwoord. Ik heb ook gezegd dat ik niet veel informatie heb over Gimv omdat het een beursgenoteerd bedrijf is waarvan Vlaanderen 27 procent van de aandelen heeft. Ik heb eveneens gezegd dat ik altijd bereid ben om in de commissie verdere uitleg te geven.
Ik heb ook begrepen dat de commissie afspraken heeft gemaakt en PMV en Gimv heeft uitgenodigd. Ik heb daar geen enkel probleem mee. Ik zal ook naar de commissie komen als de commissie dat wenst, over de datum moeten we verder afspreken.
Ik heb vandaag ook begrepen uit de krant dat Gimv niet wenst te komen. Ik wil er zeker nog eens persoonlijk – maar dat is een beetje informeel – bij Gimv op aandringen, maar dan moeten we de spelregels een beetje volgen. Er is een verschil tussen PMV en Gimv. Het gaat om 27 procent van het kapitaal en er moet rekening worden gehouden met alle aandeelhouders. Beursgenoteerde bedrijven moeten iedereen op dezelfde manier informeren. Ik heb er begrip voor dat men het spel correct wenst te spelen.
Voor de rest houd ik het aanbevolen aan de commissie om verder de werkzaamheden te organiseren. Ik zal me er zo veel mogelijk naar schikken.
Minister, dat is een antwoord dat er geen is. U zegt dat de commissie van het parlement maar moet doen. Willen ze komen, dan komen ze. Willen ze niet komen, dan komen ze niet. U wilt ook wel komen, maar u raadt vooral aan om alles op zijn beloop te laten. Dat zegt u, en dat is precies wat wij niet willen.
Wij willen hier eens een debat voeren over de wijze waarop de overheid investeert in de economie, met of zonder risico’s. We willen discussiëren over de vraag of er al dan niet nog toezicht op mag zijn van de regering of van het parlement. Ik meen dat we alles helemaal moeten herzien naar aanleiding van Electrawinds. Uit dat dossier blijkt heel duidelijk dat het probleem niet is dat ondernemers in de politiek stappen, maar wel dat politici gaan ondernemen, als het enigszins kan met overheidsgeld. Daar is het misgelopen en dat willen we tot op het bot uitzoeken. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister, ik heb eerlijk gezegd het gevoel dat we niet verder geraken. Wat we vorige week hebben afgesproken was in mijn ogen een eerste stap. Zo had ik het begrepen. Het was een eerste stap die alle betrokken partijen in de commissie beschouwden als uitgangspunt om te bekijken wat er is fout gelopen en om op basis daarvan te bekijken welke lessen we kunnen trekken. Daarna kunnen we de discussie aangaan over de vraag of we moeten ingrijpen in bepaalde procedures en afspraken. Ik ben een historicus; qua methodiek vind ik dit dus heel interessant.
U geeft me eigenlijk geen antwoord op mijn vraag. U zegt: “Ik heb vastgesteld. De commissie heeft beslist. Gimv komt niet, maar eigenlijk kan ik daar niets aan doen.” Ik moet eerlijk zeggen dat dit mij frustreert als parlementslid. Ik heb immers, samen met heel wat collega’s uit minder- en meerderheid, de intentie om een aantal dingen beter aan te pakken dan vandaag het geval is.
Op dit moment wordt het parlement door u met een kluitje in het riet gestuurd.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, minister, het is inderdaad heel belangrijk om lessen te trekken uit het dossier van Electrawinds, al was het maar omdat de diverse overheidsfondsen te lang en te veel in verspreide slagorde hebben opgetreden in dit dossier.
Ik vind het ook belangrijk om het kind niet met het badwater weg te gooien. Het Vlaams overheidsinstrumentarium en de overheidsfondsen hebben al honderden bedrijven ondersteund en duizenden jobs mee gecreëerd. Gisteren ging de Chinese president langs bij Volvo Gent. Dat bedrijf bestaat nog, onder meer doordat het een beroep kon doen op het overheidsinstrumentarium, op het overheidskapitaal dat wij ter beschikking stellen.
Collega’s, wat betreft de hoorzittingen en Electrawinds, moeten we mijns inziens morgen tijdens de regeling van de werkzaamheden wel degelijk een hoorzitting plannen met minister Lieten en met PMV. Als Gimv verstandig is, komt ze ook naar de hoorzitting. Die kan eventueel achter gesloten deuren plaatsvinden om de vertrouwelijkheid van de bedrijfsgegevens te respecteren. Maar als ze verstandig zijn, komen ze naar de hoorzitting.
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, ik sluit me volledig aan bij de woorden van de heer Bothuyne. Er was al vanuit het secretariaat aangegeven dat we morgen in de commissie de regeling van de werkzaamheden zouden doen. Er was een initiële uitnodiging. Goed, mensen kiezen ervoor om er al dan niet op in te gaan. Ik kan alleen maar vaststellen dat de minister niet zomaar iedereen met een stok de commissie in kan jagen. We moeten ons er morgen over beraden hoe we dat in de beste omstandigheden kunnen laten verlopen. Ik roep iedereen op – een beetje in de geest van wat de heer Rzoska zei – om dit dossier op een volwassen manier aan te pakken.
Mevrouw De Knop heeft het woord.
Wanneer we 91 miljoen euro aan belastinggeld verliezen via deze verschillende fondsen, is het toch heel normaal dat dit parlement vraagt om een democratische controle te kunnen uitoefenen en er ook voor te zorgen dat we er in de toekomst, als we dergelijke middelen uittrekken en veel meer dan dat – het katalysatoreffect van die investeringsfondsen is niet te onderschatten –, lessen uit trekken, zodat de overheid en dit parlement zeggenschap krijgen in die participatiefondsen. Minister, ik heb dit vorige week ook aan u gevraagd. U verwees toen onmiddellijk naar de beursgenoteerdheid van die bedrijven. Wel, dit zijn elementen die we ten gronde, in alle rust en ernst moeten bespreken in het parlement om er in de toekomst verder mee te kunnen werken.
De heer Diependaele heeft het woord.
Het is duidelijk dat iedereen op het spreekgestoelte en op de banken dezelfde bezorgdheden deelt. De N-VA-fractie deelt die ook absoluut. We zijn ervan overtuigd dat dit helemaal tot op de bodem moet worden uitgezocht, en wel om twee redenen.
Eerst moeten we nagaan wat er precies is misgelopen, hoe het komt dat er zo’n diversiteit van investeringen is in Electrawinds. Het moet ook altijd onze doelstelling zijn lessen te trekken en te leren voor de toekomst.
Mijnheer Rzoska, het was ook in mijn ogen een goede zaak om een afspraak te maken voor die hoorzitting om dat uit te pluizen. We hebben een negatief antwoord gekregen van Gimv. Gimv is natuurlijk maar een van de instellingen waar informatie te rapen valt. We kunnen daar nog verder in gaan. Welk middel dan precies het beste is, zullen we samen moeten bespreken.
Collega’s, jullie geven allemaal de juiste werkwijze aan. Ik wil benadrukken dat ik tijdens het actualiteitsdebat op 4 december uitdrukkelijk heb aangegeven dat ik altijd bereid ben om alles wat ik weet te bespreken in de commissie. Daarna was er enkele maanden windstilte. Vorige week heeft de heer Bothuyne het dossier weer op de agenda gezet. Dan is er in de commissie afgesproken dat we dat zouden doen. Ik richt me dus tot de commissie.
Maar voor iedereen alles op een hoopje gooit, wil ik wel zeggen dat de PMV en Gimv twee bedrijven zijn waarvan de Vlaamse overheid aandeelhouder is, maar dan wel in een verschillende orde. Tot nader order heb ik me altijd gedragen naar de wens van dit en de vorige parlementen, om Gimv als een beursgenoteerd bedrijf volledig autonoom te laten beslissen. Gimv heeft haar aandeelhouders en bestuurders. Daar is Vlaanderen voor 27 procent in vertegenwoordigd. Ik heb me daar de voorbije jaren aan gehouden.
Als we nu beslissen dat we ons gaan moeien in het intern beheer van Gimv, dan is dat een nieuwe regeling. Je mag van mij alles verwachten, maar niet dat ik me vijf jaar niet moei met Gimv, en nu plots wel zou zeggen dat Gimv naar de commissie moet gaan. Ik heb net gezegd dat ik dat niet kan. Wat ik wel wil doen – dat heb ik al in mijn antwoord aangegeven – is, zoals andere volksvertegenwoordigers suggereren, aan Gimv zeggen dat het misschien toch verstandig is om te gaan. Ik zal die demarche ook zeker nemen. Ik ga ervan uit dat de verdere werkafspraken morgen in de commissie worden gemaakt, zowel met de mensen die men wenst te horen, als met mezelf.
Minister, dat is nu net het probleem. U laat het maar voortkabbelen, maar u neemt geen standpunt in over wat we in de toekomst eventueel zouden moeten doen. U houdt zich aan de huidige regelgeving en zegt dat u daarbinnen dit wel en dat niet kunt doen en dat u misschien een aanbeveling kunt doen. We hadden naar aanleiding van dit dossier van u en dus van de Vlaamse Regering iets anders verwacht, namelijk: we gaan de hele wijze waarop het economische overheidsinstrumentarium werkt, misschien eens onder loep nemen.
We weten ook dat er een verschil is tussen Gimv en PMV. De belastingbetaler weet dat niet meteen en die heeft maar een zorg: wordt mijn belastinggeld op een correcte manier geïnvesteerd in de economie? Als wij als parlement en u als regering daarop moet antwoorden dat we dat niet weten en er niets aan te vertellen hebben, dan zijn we niet goed bezig. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister, collega’s, ik heb de indruk dat we op dit moment in dit parlement met twee snelheden aan het werken zijn. Op dit moment zijn we aan een hoog tempo ontwerpen en voorstellen van decreet door het parlement aan het jagen, en dan kan het niet snel genoeg gaan. Aan de andere kant, zo stel ik vast, is men in een dossier zoals dat van Electrawinds, waarin eigenlijk zoveel belastingbetalers ettelijke miljoenen euro’s zijn verloren, een soort vertragingsmanoeuvre aan het doen.
Minister, u zegt dat u eigenlijk niet aan Gimv kunt. Collega’s, als we onszelf eerlijk in de spiegel bekijken, dan is er voor dit parlement maar één optie, namelijk een onderzoekscommissie, zodat we die partijen kunnen vatten. Dat is voor mij de enige terechte weg die we moeten bewandelen. Dan zal er misschien in de parlementaire analyse van een bepaalde krant staan dat dit parlement wel degelijk kan klauwen. (Applaus bij Groen)
De actuele vragen zijn afgehandeld.