Verslag plenaire vergadering
Voorstel van resolutie betreffende de recente ontwikkelingen in Oekraïne
Verslag
Voorstellen tot spoedbehandeling
Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Jan Penris bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van de heren Frank Creyelman, Filip Dewinter en Christian Verougstraete en mevrouw Marijke Dillen betreffende de situatie in Kiev.
Er is een gelijkaardig verzoek van de heer Meremans, maar het stuk van het Vlaams Belang was eerder ingediend.
De heer Verougstraete heeft het woord.
Voorzitter, ik vraag de spoedbehandeling omdat daar een cruciale situatie heerst. Het land staat op de rand van de burgeroorlog.
De heer Marius Meremans heeft bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van de heren Karim Van Overmeire, Ward Kennes, Jan Roegiers, Bart Tommelein, Marc Hendrickx en de dames Sabine Poleyn en Mia De Vits betreffende de recente ontwikkelingen in Oekraïne.
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Voorzitter, over het spoedeisende karakter kunnen we kort zijn: de confrontatie tussen voor- en tegenstanders van de regering, tussen – zeg maar – pro-Russische en pro-Europese krachten, is inderdaad al een tweetal maanden aan de gang, maar we zien dat er duidelijk sprake is van een escalatie. Vreedzame betogingen worden uit elkaar geslagen. Er zijn gewelddadige tegenreacties. Eerst waren er enkel gewonden, nu ook al doden. Arrestanten worden gefolterd. Ongecontroleerde groepen mengen zich in het conflict. Het overleg dat er is geweest, heeft geen oplossing gebracht. Recent heeft het leger zich in het debat gemoeid en gevraagd om op te treden. Dat kan een voorbode zijn van een interventie van het leger.
Als we een zinvol signaal willen geven over de problematiek, moet het vandaag gebeuren, voorzitter. Trouwens, ook in het federale parlement wil men deze week een resolutie ter stemming brengen, heb ik begrepen. Het is het goede moment om een signaal te geven vanuit het parlement, en daarom vraag ik de spoedbehandeling.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Dan stemmen wij bij zitten en opstaan over de voorstellen tot spoedbehandeling.
De volksvertegenwoordigers die de voorstellen wensen aan te nemen, wordt verzocht op te staan.
De tegenproef.
De voorstellen tot spoedbehandeling zijn aangenomen. Dan stel ik voor dat het voorstel van resolutie van de heren Frank Creyelman, Filip Dewinter en Christian Verougstraete en mevrouw Marijke Dillen betreffende de situatie in Kiev en het voorstel van resolutie van de heren Karim Van Overmeire, Ward Kennes, Jan Roegiers, Bart Tommelein, Marc Hendrickx en de dames Sabine Poleyn en Mia De Vits betreffende de recente ontwikkelingen in Oekraïne onmiddellijk worden behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Het incident is gesloten.
Bespreking
Dames en heren, aan de orde zijn de voorstellen van resolutie van de heren Frank Creyelman, Filip Dewinter en Christian Verougstraete en mevrouw Marijke Dillen betreffende de situatie in Kiev en van de heren Karim Van Overmeire, Ward Kennes, Jan Roegiers, Bart Tommelein, Marc Hendrickx en de dames Sabine Poleyn en Mia De Vits betreffende de recente ontwikkelingen in Oekraïne.
Ik stel voor de besprekingen van beide voorstellen van resolutie samen te voegen tot één bespreking. Is het parlement het hiermee eens? (Instemming)
De bespreking is geopend.
De heer Verougstraete heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, eind november 2013 zag de president van Oekraïne Janoekovitsj af van de ondertekening van een vrijhandelsverdrag met de Europese Unie, en er werden onderhandelingen opgestart met Rusland rond een strategisch partnerschap. De premier van Oekraïne Azarov verklaarde dat dit gebeurde uit economisch pragmatisme. De EU koopt namelijk ongeveer een derde van de export van Oekraïne. 60 procent van de export, vooral staal, chemische producten en graan, gaat naar voormalige lidstaten van de Sovjet-Unie, vooral Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan.
Deze onderhandelingen zouden op 17 december 2013 leiden tot de ondertekening van een aantal overeenkomsten, waarvan de opvallendste een vermindering met een derde van de gasprijs voor het land bij het Russische staatsbedrijf Gazprom was. Terzelfdertijd verleende Rusland een krediet van 10,9 miljard euro aan Oekraïne. Op 19 januari 2014 deelde EU-commissaris voor Uitbreiding Štefan Füle mee dat de Europese Unie verdere onderhandelingen met Oekraïne in de ijskast plaatst.
De toenadering tot Rusland leidde tot massale straatprotesten in Kiev, die op hun beurt aanleiding gaven tot tegenbetogingen van aanhangers van de regering. Vanaf het begin van de protesten zakten verschillende Europese en Amerikaanse politici af naar Kiev om de pro-Europese betogers te steunen. Dat was in de ogen van de Oekraïense regering een buitenlandse inmenging in een binnenlandse aangelegenheid.
De protesten werden steeds grimmiger en gewelddadiger. In januari werden een aantal wetten ingevoerd die tot doel hebben de vrijheid om te demonstreren te beperken. Zo wordt er in een opsluiting van vijftien dagen voorzien voor het deelnemen aan niet-toegelaten betogingen. Deze wetten gaven op hun beurt weer aanleiding tot een nieuwe protestgolf die uitmondde in een confrontatie met de oproerpolitie op het Onafhankelijkheidsplein, dat ruim twee maanden bezet wordt door pro-EU-activisten. Deze protesten leidden op 22 januari 2014 tot een ware veldslag in Kiev waarbij, naargelang de bron, vijf tot zeven doden vielen. De Oekraïense regering lijkt ondertussen verder te verstarren en noemt de betogers door het buitenland gesteunde provocateurs.
Een oplossing voor de crisis wordt niet dichter gebracht door een verstarde Oekraïense regering die afglijdt naar het inzetten van dictatoriale methodes. Een vreedzame en democratische oplossing is enkel mogelijk wanneer de oppositie en de regering tot een vergelijk komen en wanneer de Oekraïners, zowel de oppositie als de regeringsaanhangers, en de Europese Gemeenschap inzien dat een toenadering tussen Oekraïne en Rusland niet noodzakelijk een verwijdering van de Europese Gemeenschap hoeft te betekenen.
Daarom hebben wij een voorstel van resolutie ingediend waarin wij onze bezorgdheid uitdrukken in verband met de escalatie van het geweld in Kiev en de dood van demonstranten, die het gevolg is van deze escalatie, betreuren. Wij verklaren dat een toenadering van de Oekraïne tot Rusland niet noodzakelijk een verwijdering inhoudt van de Europese Gemeenschap. Wij veroordelen dan ook het geweld van de ordetroepen tegen de demonstranten in Kiev. We roepen de Oekraïense regering op om de mensenrechten te respecteren en elke vorm van geweld tegen democratische opposanten te vermijden. We roepen de internationale gemeenschap op om bij verdere schendingen van de mensenrechten door de Oekraïense regering gepaste sancties in te voeren tegen de verantwoordelijke regeringsleden, maar sancties ten aanzien van de Oekraïense bevolking te vermijden. We roepen zowel de Oekraïense regering als de oppositie op om over te gaan tot een vreedzame oplossing van deze crisis. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Voorzitter, de collega heeft al enigszins de achtergrond geschetst. Men zou zich natuurlijk kunnen afvragen waarom economische samenwerkingsakkoorden, hetzij met de Europese Unie, hetzij met Rusland, tot dergelijke confrontaties leiden. Dat is natuurlijk omdat er achter het sluiten van een dergelijke samenwerkingsovereenkomst een heel proces zit. Wie een associatieovereenkomst met de Europese Unie aangaat, verbindt zich ook tot een aantal hervormingen, op het vlak van justitie, van het gerechtelijk apparaat, strijd tegen corruptie, verbetering van het ondernemingsklimaat enzovoort. Als men dan de switch maakt naar samenwerking met Rusland, dan betekent dat dat die geplande hervormingen niet doorgaan. Het gaat dus niet alleen over economische samenwerking, het gaat ook over een goed functionerende democratie, over de ‘rule of law’, over vrijheid van vereniging, over persvrijheid, over onafhankelijke rechtbanken. Het gaat eigenlijk over een heel maatschappijmodel voor een natie van 45 miljoen mensen in een land dat qua oppervlakte nog groter is dan Frankrijk.
In het optreden van Moskou zit toch wel enige lijn, want enkele maanden geleden – het is een beetje tussen de plooien van het nieuws gevallen – heeft zich precies hetzelfde scenario voorgedaan in Armenië, dat ook op Europese koers zat en plots een switch gemaakt heeft richting Moskou.
Zoals u allemaal weet, staat de situatie op het punt om verder te escaleren. De vraag is of we nu aan de oostgrens van de Europese Unie een bevriende natie met een associatieovereenkomst met de EU krijgen, dan wel chronische instabiliteit of een dictatoriaal regime.
Collega’s, dit parlement is rechtstreeks betrokken omdat, indien een associatieovereenkomst was afgesloten, die associatieovereenkomst ook hier in dit parlement zou worden goedgekeurd. Dit parlement is rechtstreeks betrokken omdat we in het Vlaams buitenlands beleid altijd bijzondere aandacht gehad hebben voor het oostelijk nabuurschapsbeleid van de Europese Unie. Ik denk dat we met dit voorstel van resolutie de democratische en Europagezinde krachten in de Oekraïne een hart onder de riem kunnen steken. Daarom roep ik op om dit voorstel van resolutie goed te keuren.
De heer Kennes heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, als christendemocraten zijn wij lid van de Europese Volkspartij. We volgen dit net als u op, met een bijzondere betrokkenheid omdat onze zusterpartijen, de Oedar van Vitali Klitsjko en de Batkivsjtsjina van Joelija Timosjenko, aan de kant van de oppositie staan. Ze zijn mee slachtoffer van de repressie die heel wat Oekraïners treft.
Oekraïne is lid van de Raad van Europa en betrokken bij de Europese Conventie voor de Rechten van de Mens. De schendingen op dat punt werden al aangehaald. De ngo’s, religieuze organisaties, internet, politieke partijen, oppositie, acties: alles wordt onder controle gesteld en de kop ingedrukt. We kunnen daar als Europese politici de ogen niet voor sluiten. Het is de plicht van alle parlementen, ook het Vlaams Parlement, om een signaal te geven.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemmingen over de voorstellen van resolutie houden.