Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de haalbaarheid van een gemeenschappelijke settopbox voor digitale televisie in het kader van de toewijzing van het voetbalcontract
Actuele vraag over de verkoop van de uitzendrechten voor het Belgische eersteklassenvoetbal
Actuele vraag over de gevolgen van de verdeling van de voetbalrechten voor het Belgische eersteklassenvoetbal en de mogelijkheid om te komen tot een hybride settopbox
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Collegas, dat een West-Vlaamse minivoetbalploeg de tv-uitzendingen zou halen bij het voetbalcontract, is zeer twijfelachtig. Hoe dan ook, het bestaande voetbalcontract is heel veel geld waard: 55 en oneffen miljoen euro per jaar. Bedenk dat eind jaren 80, toen het voetbalcontract voor het eerst op die manier werd toegekend, er een half miljoen euro werd betaald voor hetzelfde contract. Om maar te zeggen hoe de dingen evolueren.
Minister, ik had eerlijk gezegd liever gehad dat de Pro League daar stond in plaats van u, maar dat kan niet in een parlement. Zo konden we aan de echte verantwoordelijken vragen hoe het komt dat ze zo graag de Vlaamse voetbalsupporters treiteren een ander woord heb ik er niet voor doordat de drie belangrijkste matchen worden ingekocht door de ene maatschappij, Telenet, en de andere vijf door de andere, Belgacom.
Het gevolg is dat de doorgewinterde voetbalsupporter van pakweg Sint-Truiden of van Kortrijk nooit op voorhand weet wie de wedstrijd van zijn of haar geliefde club zal uitzenden.
Het is een erg onsympathieke beslissing die vooral de voetbalsupporter treft: hij of zij moet twee abonnementen en twee apparaten in huis halen om toch de matchen te kunnen zien die hij of zij wil zien. Het is duur en het is onpraktisch. De ideale situatie zou erin bestaan dat men niet-exclusieve rechten zou verlenen. Samen met andere collegas is daarvoor gepleit: iedereen zou met elk abonnement alle matchen van het betaald voetbal moeten kunnen bekijken. Dat is een dragerneutrale oplossing, maar blijkbaar wil de Jupiler Pro League daar niet van weten en koos hij voor een regeling die hem wel veel opbrengt, maar niet gunstig voor de supporter is. De vraag is dus: kan er nog iets gebeuren? Kan nog worden overlegd? Kan er nog worden nagedacht over een niet-exclusieve oplossing?
De heer Decaluwe heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, de heer Caron heeft het probleem geschetst. Ik zou even willen teruggrijpen naar het debat dat wij destijds voerden over de overname van VT4 door De Vijver. Op dit spreekgestoelte heb ik toen voorspeld dat een tweede schok het Vlaamse medialandschap zou kunnen treffen. Ik had het dan over het voetbalcontract, waarover wij kunnen zeggen dat Belgacom en De Vijver de verliezers zijn, dat Telenet en de clubs de winnaars zijn, maar dat de allergrootste verliezers de kijkers zijn. De echte voetballiefhebber moet nu over twee bakskes beschikken om alle wedstrijden te kunnen bekijken.
Men kan stellen dat de meeste rechten bij Telenet zitten, en dat men zo de meeste mensen kan bereiken die naar voetbal willen kijken. Ik wil evenwel een andere invalshoek belichten. Ik heb met verbazing gehoord dat de VRT met vtm wil onderhandelen over een sublicentie voor de uitzendrechten van samenvattingen. Die licentie zal men moeten betalen. Destijds hebben wij, samen met de heer Van Dijck en met wijlen de heer Van Wallendael, het decreet over de vrije nieuwsgaring uitgewerkt. Daarin staat duidelijk dat men op maandagavond en mits respect voor een aantal modaliteiten 15 minuten mag uitzenden, tegen betaling van de technische kosten. Dat moet de aankoop van een sublicentie voorkomen.
Blijkbaar heeft de VRT geld te veel, want de omroep wil die sublicentie kopen. Hoe staat u tegenover deze zaak? Vindt u dat het decreet over de vrije nieuwsgaring moet worden toegepast? Want zelfs vandaag zendt men dat gemiddelde van 15 minuten niet uit.
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, de manier waarop de rechten zijn verkocht is voor de kijker het slechts denkbare scenario: vandaag heeft hij twee abonnementen nodig om zijn favoriete club te kunnen volgen. Er zijn collegas die voorstellen dat men naar één decoder moet evolueren, maar dat is flauwekul. Want men moet ook dan nog altijd die twee abonnementen betalen. Wij waren er voorstander van dat de rechten niet langer exclusief zouden worden verleend, zoals in Nederland, waar dat systeem goed werkt. De rechten zouden aan alle distributeurs worden aangeboden. Zij zouden elk kleinere bedragen betalen, maar de optelsom zou toch een aardig bedrag opleveren.
In de lijn van wat de heer Decaluwe zegt, wil ik wijzen op dat decreet over de vrije nieuwsgaring, dat alle omroepen toestaat om 15 minuten beeldmateriaal te gebruiken. Waarom vraagt de VRT dan het lastenboek op? Dat kost 7500 euro. En waarom wil de VRT toch bieden op lot 5 van de rechten, terwijl het decreet over de vrije nieuwsgaring toch al voor een behoorlijke oplossing zorgt? Wij begrijpen dat niet goed. Het is niet uw rechtstreekse verantwoordelijkheid, maar misschien hebt u daarover informatie ontvangen.
De heer Tommelein heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, u bent hiervoor niet verantwoordelijk. Het is de Jupiler Pro League die heeft beslist om de rechten op die manier te verkopen.
Ik wil u twee vragen voorleggen. In uw beleidsnota kondigde u aan dat u de administratie een nota zou vragen over de mogelijkheid om een dubbele decoder in te voeren. Het betreft dus de unieke settopbox.
Ondertussen is dit thema, gezien de situatie, brandend actueel. Minister, hebt u daar al een nota van?
Ik heb u tijdens de commissiezittingen al meermaals gezegd dat u als minister van Media een leidende rol moet spelen in de contacten met de verschillende spelers op de markt. U ziet dat die spelers vandaag meer dan ooit tegenover elkaar staan. U bent minister van Media, en niet alleen van de openbare omroep maar van alle mediabedrijven in dit land. Het is in het belang van de consument en van de kijker dat de concurrenten met elkaar praten Zij moeten een aantal maatregelen nemen met het oog op de consumentvriendelijkheid. Ook dat hebt u aangekondigd.
Minister, hebt u al enig idee wat de mogelijkheden zijn van de dubbele decoder? Hebt u al initiatieven genomen om, meer bepaald in dit dossier, ervoor te zorgen dat die maatschappijen met elkaar communiceren?
Minister Lieten heeft het woord.
Net als u allen ben ik een beetje ontgoocheld over de uitkomst van de tendering, die leidt tot een allesbehalve ideale situatie voor de consument. De vraag is nu of de overheid daarin kan bijsturen.
De eerste stap is een aantal jaren geleden gezet toen de Pro League of de voorganger daarvan telkens een exclusiviteitsverdrag afsloot om de voetbalwedstrijden te kunnen verslaan. Twee keer op rij heeft Belgacom die schoonheidswedstrijd gewonnen. Twee keer op rij ging het over het totale pakket van samenvattingen, rechtstreekse verslaggeving en rechtstreekse uitzendingen. De derde keerde organiseerde de Pro League opnieuw een schoonheidswedstrijd. Er werden verschillende loten geformuleerd. De verwachting was dat er een sterke concurrentie zou ontstaan. Dat is ook bewaarheid. Het resultaat is dat Telenet met verschillende loten aan de haal gaat. Er blijft wel nog een lot over voor Belgacom. Door de verdeling van de wedstrijden in eerste, tweede en derde keus zullen er op iedere uitzenddag andere ploegen en wedstrijden te zien zijn, enerzijds op Telenet en anderzijds op Belgacom. Dat is vervelend omdat de supporter niet meer weet of hij alle wedstrijden van zijn favoriete ploeg zal kunnen zien. Hij wordt dan ook bijna verplicht om een abonnement te hebben bij Telenet en Belgacom wanneer hij alle wedstrijden live wil zien.
Ik wil hier een aantal kanttekeningen bij maken. Er wordt vaak gezegd dat het een probleem is van decoders. Ik denk niet dat dat zo is. Een decoder is een technisch apparaat om een abonnement te kunnen gebruiken. Wanneer men alle wedstrijden wil zien, zal men twee abonnementen moeten hebben en bijgevolg ook twee decoders. De vraag is nu of we deze zaak kunnen herleiden tot twee abonnementen en één decoder.
We hebben daar een studie over laten uitvoeren, mijnheer Tommelein. Ik ben een beetje verbaasd dat u die niet kent. Ik heb het daarover gehad tijdens een commissievergadering in december 2009. Ze staat trouwens op de website van het departement. Daaruit blijkt dat het eigenlijk een vrome wens is om daarvoor een oplossing te vinden. Technologisch is het mogelijk om die twee signalen in één decoder te vertalen. Daarbij heeft men wel de medewerking nodig van Telenet en Belgacom. Iedereen weet dat beide beursgenoteerde bedrijven zijn die er weinig belang bij hebben om hun knowhow, die zeer bedrijfseigen is, publiekelijk te delen.
Daarnaast blijkt ook uit de studie dat het technologisch wel mogelijk is maar dat het wel een dure operatie zou zijn. Een settopbox die beide signalen ontvangt, zou duurder zijn dan de aankoop vandaag van twee settopboxen. Dit biedt dus geen soelaas voor de consument. Via de decoder geven Telenet en Belgacom niet alleen signalen, zij bieden ook heel veel interactieve diensten aan. Ze zijn natuurlijk niet geneigd om dat allemaal te delen via een settopbox.
We moeten de oplossing niet zoeken in de settopbox. Dat is jammer, want de consument zal daar geen financiële oplossing vinden. De twee abonnementen zul je toch moeten betalen als je alle wedstrijden wilt zien. Er zijn wel enkele deeloplossingen, die weliswaar minder goed zijn. In elk geval zullen de samenvattingen van de wedstrijden in open net te zien zijn voor iedereen, niet meer op de VRT maar op vtm. Iedere voetballiefhebber zal de samenvattingen dus kunnen bekijken, of hij nu een Telenetabonnement of een Belgacomabonnement heeft.
We merken ook dat er wel wat evoluties zijn op de markt en dat de verschillende spelers met elkaar praten. Vandaag heeft Belgacom aangekondigd dat het zijn abonnement vermoedelijk gratis zal aanbieden en dat je geen surplus moet betalen voor de voetbalwedstrijden die het uitzendt. Van Telenet weten we dat nog niet. Telenet heeft gezegd dat het bezig is zijn programma en abonnementenservice uit te werken. Dat moeten we dus afwachten.
Er is een decreet op de vrije nieuwsgaring dat soelaas biedt, maar er zitten ook beperkingen in. Het biedt soelaas omdat je wel bepaalde randevenementen van een sportverslaggeving kunt geven, maar dat zijn geen doelstellingen. Er zijn beperkingen in aantal minuten, en het kost geld om er gebruik van te maken. Dat is de technische productiekost.
In die zin is het logisch dat het management van de VRT onderzoekt of de VRT binnen haar operationele autonomie op een of andere manier een sublicentie zou kunnen afsluiten, waardoor ze iets meer verslaggeving kan geven dan het decreet op de vrije nieuwsgaring mogelijk maakt. Dat hoort tot de autonomie van de VRT.
Het zou wenselijk zijn te proberen dat zowel vtm als de VRT zoveel mogelijk sportverslaggeving van de voetbalwedstrijden kunnen uitzenden, of het nu beperkt is tot een korte samenvatting op vtm of dat de VRT daar ook iets mee kan doen. Daar ben ik niet tegen. De VRT heeft de plicht dat te onderzoeken en ze moet afwegen hoeveel ze daarvoor wil betalen en of ze dat kan inpassen in haar businessplan.
Ik wil proberen te overleggen met Telenet en Belgacom, maar ik verwacht er eerlijk gezegd niet veel van omdat door het aanbieden van exclusieve rechten die twee bedrijven hebben deelgenomen aan een schoonheidswedstrijd. Ze hebben er een businessplan en een zakelijke overeenkomst over afgesloten. Het is op dit moment niet in hun belang om daarvan af te stappen.
Dat neemt niet weg dat wij kunnen discussiëren over de vraag of de overheid in de toekomst regulerend moet optreden. Dan moeten we het debat volledig voeren. Als we een wetgevend initiatief zouden nemen, waardoor de exclusieve contracten niet meer mogelijk zouden zijn, zou de prijs dalen en moet er een hele discussie over worden gevoerd met de voetbalbond en alle anderen. Ik sta open voor dat debat, maar op korte termijn kunnen we geen soelaas bieden aan de kijker, wat ikzelf ook ten zeerste betreur.
Minister, het valt op dat het voetbalcontract wordt gebruikt om de machtsstrijd tussen die actoren te voeren. Het gaat niet over voetballers of supporters.
Ik wil nog twee kanttekeningen maken. Zowel Belgacom als Telenet is niet in alle Brusselse gemeenten te ontvangen. Zowat de helft van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest kan live geen Nederlandstalig voetbal volgen, want ze hebben die twee niet.
De Vlaamse Regering ondersteunt de voetbalclubs, ook in de profliga, met stadions en beveiliging. Daarvoor mag de overheid bijtanken, maar als het gaat over veel geld verdienen en privatiseren, dan mogen we zwijgen en aan de kant blijven staan. Dat stuit me tegen de borst.
Minister, ik pleit ik voor niet-exclusieve rechten op lange termijn.
Minister, ik wil de mensen van de VRT vragen dat ze het decreet op de vrije nieuwsgaring eens goed lezen, want daar kunnen ze veel meer mee doen dan men u heeft voorgespiegeld, vooral dan tegen technische kosten.
Ten tweede, wij moeten hier het belang van de kijker verdedigen. U hebt terecht gezegd dat de kijker het grootste slachtoffer is. Wij moeten hier niet een of andere firma verdedigen. Ik stel vast dat Belgacom de verhouding tussen exclusief en niet-exclusief compleet verkeerd heeft ingeschat. Men heeft geen rekening gehouden met wat Telenet ging doen en met het feit dat Telenet zon bedrag zou neertellen. Daar mag de kijker het slachtoffer niet van zijn.
Wij moeten in het belang van de kijker alle wettelijke initiatieven kunnen nemen. Ik stel voor om dit decretaal op te lossen. Dat is perfect mogelijk. Ik verwijs naar het systeem van de evenementen. We moeten een decretale basis leggen om niet-exclusieve beelden, zoals die waarop deze contracten betrekking hebben, verplicht op alle platformen te laten uitzenden. Minister, zou u dit decretaal initiatief willen ondersteunen?
Minister, zoals de kaarten nu liggen, is de kijkende voetballiefhebber hoe dan ook het kind van de rekening omdat hij nu twee abonnementen moet nemen. Wij hopen en wij kunnen er alleen maar voor pleiten, want wij hebben er als parlement, en u als minister evenmin, geen rechtstreekse impact op dat die aanbieders onder elkaar op vrijwillige basis alsnog een overeenkomst sluiten om rechten op beelden uit te wisselen.
Het verbaast niet alleen dat de VRT biedt op lot 5, maar ook dat de VRT blijkbaar de intentie heeft om toch nog met de concurrentie een deal te sluiten met het oog op extra rechten, terwijl wij denken dat men toch aan die vrije nieuwsgaring genoeg kan hebben. Dat is ook vreemd en de VRT zegt dat zelf omdat we weten dat de gecumuleerde tekorten in de volgende looptijd van de beheersovereenkomst toch nog 65 miljoen euro bedragen, zonder derde kanaal, zonder extra inspanningen voor expats en gehoorgestoorden, zonder innovatie, zonder digitalisering. In die context nu toch nog de commerciële weg op gaan en bieden op voetbalrechten, dat verbaast ons.
Minister, uit uw antwoord kan ik opmaken dat de hybride settopbox niet de oplossing is voor dit probleem. Ik hoorde daarover in de voorbije dagen tegenstrijdige verklaringen van experten. De enige oplossing voor dit probleem, en dat had u ook aangekondigd, is dat u zelf als minister het initiatief zou nemen om de operatoren en de distributeurs aan te manen tot meer klantvriendelijkheid.
Ik begrijp natuurlijk dat er hier altijd een winnaar is. Hier is het de Pro League, die een flink pak geld binnenhaalt en aankondigt dit geld in het voetbal te zullen investeren. Vandaag kondigt Belgacom al aan dat het abonnement gratis zal zijn. Misschien zullen er op het terrein nog een aantal verschuivingen zijn, maar een ervan zou kunnen zijn dat er toch zal worden onderzocht op welke manier de voetbalkijker hier niet het grootste slachtoffer van wordt.
De VRT moet keuzes maken. Hier staat de VRT toch weer te roepen om een deal af te sluiten om toch nog iets wat al op het open net, op vtm, te zien is ook te kunnen brengen. Men is dus duidelijk geen keuzes aan het maken.
De heer Verstrepen heeft het woord.
Collegas, dit verbaast mij. Als ik het goed begrijp, moet de staat ingrijpen voor de voetbalsupporters die met een Jupiler voor het scherm zitten en die één box willen en een goedkoper tarief. Dat is wat u allen vraagt. De vrije markt heeft er nu eenmaal voor gezorgd dat Telenet en de VMMa de voetbalrechten hebben gewonnen. U zou eigenlijk blij moeten zijn dat ze niet worden gemonopoliseerd door één speler. Belgacom heeft ze jarenlang gehad. En dat is voor een deel nog een staatsbedrijf. Ik begrijp dus echt de commotie niet. Twee settopboxen, of twee abonnementen, is het logische gevolg.
Belgacom heeft inderdaad al laten weten dat ze het abonnement gratis zullen aanbieden. Telenet is ook aan het nadenken. Dan stel ik als liberaal: laat de markt spelen, wacht even af vooraleer u iedereen onderuitschiet. Ik hoop, minister, dat de regering hier vooral geen maatregelen zal nemen die de marktwerking en het vrije ondernemerschap in de media kunnen verstoren. Dit is goed. Ik begrijp echt niet waarom iedereen zo gecrispeerd reageert, nu er plotseling van een monopolie wordt overgegaan naar een duopolie.
De heer De Coene heeft het woord.
Collegas, het is misschien goed te onderstrepen wie de echte winnaar is van deze deal. Dat zijn zelfs niet de Pro League en de voetbalclubs, die elk wat meer krijgen. Als je de boekhoudingen van de voetbalclubs bekijkt, zie je dat 75 tot 90 procent van de inkomsten gaan naar voetbalmakelaars. Zij zijn vandaag de enige echte winnaars.
Het zou misschien niet slecht zijn om in de commissie een aantal verantwoordelijken uit te nodigen. Er zijn hier al oplossingen geformuleerd. Misschien kunnen we als commissie zelf het initiatief nemen om daarop in te gaan. Ik heb gisteren voorgesteld om de Pro League en eventueel de distributeurs te horen. Volgens mij kan dat interessanter zijn dan actuele vragen stellen.
Ik zou de VRT niet ontmoedigen om een sublicentie te verkrijgen, weliswaar binnen de perken van een gedegen financieel beleid. Ik heb de indruk dat er nog een kloof te overbruggen valt tussen het decreet op de vrije nieuwsgaring en een voetbalmagazine. Misschien moeten we dat debat ten gronde voeren in de commissie. Dat kan nog voor het zomerreces, binnen veertien dagen.
Collegas, we zitten in een systeem waar de vrije markt speelt. We kunnen daar uiteraard over debatteren. Het is zeker zinvol om de rol van de Pro League onder de loep te nemen. Hoe vrij laten we de Pro League? Of helemaal niet? Wat is de maatschappelijke visie over voetbal en de zakelijke aangelegenheden die daarmee te maken hebben? Wat is de rol van de distributeurs?
Ik sta open voor het debat. Ik denk wel dat we het uit deze ad-hocsfeer moeten halen en in zijn algemeenheid bekijken, samen met de commissie. Ik kijk ernaar uit om dat debat met u te voeren.
Ik noteer uw bereidheid om te praten met de actoren, minister en mijnheer De Coene.
Mijnheer Verstrepen, ik ben ook voorstander van de marktwerking, maar dan moet de consument en in dit geval de voetbalsupporter er beter van worden. Ik weet niet of u ooit naar het voetbal gaat en/of met voetbalsupporters praat, ik heb de indruk van niet.
Voorzitter, ieder parlementslid mag vragen stellen wanneer hij dat wil. Ik wil niet de indruk wekken dat we nu nog vlug vlug een oplossing kunnen verkrijgen. De grote spelers zullen zich niet storen aan ons. We kunnen op middellange termijn, tegen het volgende contract, nagaan welke decretale mogelijkheden we hebben. Dat moet de basisopdracht zijn van de commissie Media, en eventueel van uzelf.
Aan de andere kant zal de Federale Regering niet zo content zijn dat Belgacom dat nu plots gratis geeft. Dat is 3 à 4 miljoen euro, wat technische kosten, en uiteindelijk geven ze het gratis. Ik ben een kleine aandeelhouder van Belgacom, ik ben daar echt niet gelukkig mee. Ik had liever wat meer dividenden gekregen, en de Federale Regering waarschijnlijk ook, dan die gratis politiek die blijkbaar wordt aangestuurd door Steve Stevaert die in een of ander adviescomité zit. (Gelach)
Voorzitter, wat hier centraal zou moeten staan, is het belang van de voetballiefhebber. We kunnen alleen maar hopen dat de aanbieders, Belgacom en Telenet, op korte termijn concreet en uit vrije wil een overeenkomst sluiten om rechten en beelden uit te wisselen, en op lange termijn dat we kunnen afstappen van die exclusiviteitsovereenkomsten.
Minister, ik vraag voor alle duidelijkheid geen nieuwe regels, geen nieuwe decreten en geen nieuwe wetten. Ik vraag vooral dat u doet wat u al een paar keer hebt aangekondigd en wat ik u al herhaaldelijk heb gevraagd. Dat is het spelen van een leidende en coördinerende rol in het mediaveld. Omroepen, distributeurs en andere spelers moeten daar vandaag samenwerken, zijn ergens afhankelijk van elkaar en beconcurreren elkaar.
Concurrentie is goed. Uiteraard zijn we daar als liberalen voor. Dat verhindert niet dat de minister van Media initiatieven kan nemen, ongeacht haar politieke strekking, om gesprekken tussen de spelers te organiseren. Dat is in het belang van de kijker en van de belastingbetaler. Dat lijkt mij een geoorloofde vraag, minister. Het wordt tijd dat u daar werk van maakt.
Het incident is gesloten.